خلوت زمينه تفكر

اعمال ظاهری : خلوت، صمت (سكوت)،جوع (گرسنگی) ، سحرخيزی

اعمال باطنی : توكل ، صبر ، همت (عزيمت) ، صدق

خلوت بهترين زمينه تفكر است واگر خوراك درست برای تفكر يافت نشود ، نه تنها مفيد نيست كه مضر هم خواهد بود.

«صلوات » به بیان قرآن کریم نغمه الهی و نوایی ملکوتی است: «ان الله و ملائکته یصلون علی النبی » ; «خداوند و فرشتگان او بر پیامبر درود می فرستند .» صلوات، عشق ورزی بی پروای یوسفهای آفرینش است به گلبرگهای سرسبد هستی; قدرشناسی از گلگون چهره هایی است که به پای رو سفیدی ما فدا شدند; هم بهترین دعا در شان برترینهاست و هم عامل پذیرش دعاهای ما; صلوات، نوای ایمان و نابودی نفاق است; هم توحید است و هم نبوت، هم امامت است و هم معاد روز قیامت، و در یک کلمه، «تمام تسبیح جان ماست .» ⁽¹⁾

چرا با اين كه براى مؤمن اين فرصت مغتنمى است كه با خدا گفتگوى خصوصى داشته باشد، بسيارى از ما در بيشتر اوقات چنين ميلى نداريم؟ و چه چيز باعث مى‏شود انسان بتواند اين حال را براى خودش ايجاد كند و توفيقش را پيدا كند؟ اجمالاً از روايات استفاده كرديم كه آنچه باعث محروميّت انسان از لذت مناجات و رازگويى با خدا مى‏شود تعلّقات دنياست ومتقابلاً كسانى كه مى‏خواهند به اين لذّت والاى انسانى و به اين شرف و افتخار نائل بشوند بايد از تعلّقات دنيايشان كم كنند.

آداب و فضیلت سرمه کشیدن:

مقدّمه

روايات و احاديث مربوط به سرمه را مى توان به سه بخش تقسيم كرد:

1ـ رواياتى كه بر اهميّت اين سنت اسلامى تأكيد ورزيده، و آثار و فوائد سرمه كشيدن را تبيين مى نمايد.

2ـ رواياتى كه زمان سرمه كشيدن، مقدار آن، جنس و نوع ابزار سرمه را مشخّص مى كند.

3ـ رواياتى كه قرائت دعاهاى خاصّى را به هنگام كشيدن سرمه سفارش مى كند.

به اميد آن كه با توجّه و دقّت در اين روايات و سپس عمل به آن، باور كنيم كه اسلام براى تمام زواياى زندگى فردى و اجتماعى انسانها برنامه دارد.

اديان الهى كه انسان را خليفه خدا و در روى زمين مى دانند ارزش والايى براى مقام را انسان قائل هستند بخصوص دين مقدس اسلام كه بالاترين ارج را براى مقام انسان واقعى منظور داشته است .
و لقد كرمنا بنى ادم و حملناهم فى البر و البحر ⁽¹⁾
و ما فرزندان آدم را بسيار گرامى داشتيم و آنها را به مركب بر و بحر سوار كرديم

هيچ كار اختيارى آگاهانه‏اى نيست كه از انسان سر بزند و عامل خوف و رجا در آن تأثيرى نداشته باشد. هر كارى كه ما انجام مى‏دهيم اگر كار عقلايى و حساب شده باشد، يا به اميد نفع و لذتى است يا از ترس وقوع ضرر و خطر و شرى است. منتها كسانى كه باخدا هستند و ايمان به خدا دارند، به اندازه‏ى معرفتشان نسبت به توحيد (به خصوص توحيد افعالى) خوف و رجاءشان نسبت به خدا فرق مى‏كند. يعنى اميد دارند كه خدا! كارهايشان را سامان دهد؛ چه در كارهاى دنيوى و چه در كارهاى اخروى. اميد دارند خدا توفيق دهد كه كار خير انجام دهند و اميد دارند در عالم برزخ و قيامت، خدا گناهانشان را بيامرزد و به ثوابى برسند. و همينطور ترس دارند از اينكه خداى متعال مبادا بر آنها غضب كند و در دنيا نعمت‏هايش را سلب كند و در آخرت به عذاب مبتلا شوند.

درمناجات محبيّن مي خوانيم «وَأخْلَصْتَهُ لِوُدِّكَ وَمَحَبَّتِكَ.» من را از كسانى قرار بده كه آنها را براى دوستى و محبت خودت خالص كردى. همانطور كه عرض كردم اصل محبت مفروض است، و الاّ اين مناجات با اين لحن و اين سرآغاز مناسبت نداشت.

اخلاص در محبت
ظاهراً منظور از خالص شدن براى محبت خدا همان معنايى است كه در ذيل دعاى عرفه‏ى سيد الشهداء آمده كه مضمونش اين است: خدايا تو اغيار را از دل من زايل كن تا در دل من جز محبت تو چيزى نمانَد.

يكى از مناجات‏هاى خمس عشر كه بعد از مناجات راجين است مناجات راغبين است. نام اين مناجات از ماده‏ى رغبت، و در مقابل رهبت مى‏باشد. در قرآن كريم مى‏خوانيم: «يَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً1»؛ يعنى خدا را هم در حال رغبت و هم در حال رهبت مى‏خوانند. به هر حال، در اين مناجات راغبين، عبارت‏هايى ذكر شده كه حالت توازن و تعادل بين خوف و رجا را الهام مى‏كند. به جمله‏اى از اين دعا توجه كنيد:

«بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، إلهي إن كانَ قَلَّ زادِي في الْمَسِيرِ إلَيْكَ، فَلَقَدْ حَسُنَ ظَنِّي بِالتَّوكُّلِ عَلَيْكَ»؛ خدايا اگر توشه‏ى من در اين سفر به سوى تو اندك است، اما حسن ظنّ من به توكل بر تو زياد است.