1. معنای جهاد

جهاد در این جا به معنی تلاش و مبارزه­ یی است که برای دعوت به اسلام و بسط و گسترش آن و یا به عنوان دفاع از تجاوز دشمن انجام می­گیرد.

1. معنای انفاق

انفال یعنی اموال عمومی که در اختیار پیامبر(ص) و جانشینان معصوم او (علیهم السالم) قرار دارد و در زمان غیبت، اختیار آن با ولی امر مسلیمن است (تحت تصرف حکومت اسلامی است) و از آن باید در مصالح عمومی جامعه و به سود همگان بهره­برداری شود. (اجوبة الاستفتاءات، س 1044و1045و1046)

1. خمس معدن

معادنی که توسط شخص خاصی یا با مشارکت اشخاص با یکدیگر استخراج می‌شود خمس در آن واجب است، مشروط بر این که آنچه آن شخص استخراج کرده و یا سهم هریک از اشخاص که با مشارکت با یکدیگر اقدام به استخراج کرده‌اند بعد از کم کردن هزینه‌های استخراج و تصفیه، به مقدار بیست دینار طلا یا دویست درهم نقره یا معادل قیمت یکی از آن دو باشد. (اجوبة الاستفتاءات، س 893)

11. نحوه‌ی محاسبه‌ی خمس سرمایه و پرداخت آن «2»

برای محاسبه خمس سرمایه، ابتدا هرچه کالا و پول نقد وجود دارد را در سرسال خمسی حساب و قیمت‌گذاری کرده خمس آن را می‌پردازند، سپس در سال بعد مجموعه‌ی آن را با سرمایه‌ی اصلی می‌سنجند اگر چیزی اضافه بر سرمایه موجود باشد سود محسوب می‌شود وبه آن خمس تعلق می‌گیرد و اگر چیزی اضافه بر سرمایه‌ی اولیه افزوده نشده باشد پرداخت خمس واجب نیست، مثلاً فردی که سرمایه‌اش نود و هشت رأس گوسفند و مقداری پول نقد بوده که خمس آنها را پرداخت کرده، اگر سر سال خمسی مجموع قیمت گوسفندهای موجود با اموال نقدی که دارد بیشتر از مجموع قیمت نود و هشت رأس گوسفند با پول نقدی باشد که قبلاً خمس آن را پرداخته، مقدار زاید خمس دارد.

(اجوبة الاستفتاءات، س 948و982و985)

10. نحوه‌ی محاسبه‌ی خمس درآمد و پرداخت آن

1. تعلق خمس به عین درآمد

خمس به عین درآمد (همان عین معین موجود در خارج اعم از پول و کالا) تعلق می‌گیرد و صاحبان خمس در تمام اجزای عین با مالک شریکند، از این رو مالک مجاز نیست بدون اذن ولی امر خمس در تمام عین قبل از پرداخت مس تصرف کند (چه تصرف حقیقی و خارجی باشد، مثل خوردن، بخشیدن، اجاره دادن، صلح کردن) هرچند آن را به ذمه گرفته و خود را بدهکار صاحبان خمس بداند و در فرض تصرف در عین و تلف آن ضامن خواهد بود همچنین مجاز نیست در بخشی از عین، قبل از پرداخت خمس تصرف کند، هرچند باقیمانده‌ی از عین به مقدار خمس آن وبیشتر باشد و او نیز تصمیم بر پرداخت خمس از باقیمانده را داشته باشد.

9. نمونه‌هایی از موارد انطباق مؤونه

1. کالاهای مصرفی بی دوام و بادوام

کالاهای مصرفی بی دوام از قبیل قند، شکر، برنج، روغن و مانند آن که در احتیاجات روزانه‌ی زندگی مصرف می‌شود اگر از درآمد سال به منظور مصرف سالانه‌ خریداری کند و به مصرف برساند مؤونه به حساب می‌آید و خمس ندارد و هر مقدار از آن را که در انتهای سال مصرف نکند مؤونه نیست و بایستی خمس آن را بپردازد و اما کالاهای مصرفی بادوام از قبیل خانه‌ی مسکونی، لوازم خانگی، اتومبیل شخصی، زیورآلات زنانه و مانند آن که هنگام استفاده عین آنها باقی می‌ماند (و به عبارت دیگر بهره‌دهی آن مدت‌دار است) و به عنوان نیاز زندگی از درآمد خریداری و استفاده می‌شود مؤونه است و خمس ندارد.

8-نمونه‌هایی از موارد عدم انطباق مؤونه

1. سرمایه

1. سرمایه‌یی که با کسب و کار (اعم از حقوق و غیره) به دست آمده، خمس دارد، بنابراین کسی که مالی را به عنوان سرمایه‌ی مضاربه به دیگری می‌دهد واجب است خمس آن را بپردازد، همچنین سود حاصل از تجارت با سرمایه، هر مقدار که صرف مؤونه‌ی زندگی شود خمس ندارد و آنچه از مخارج سال زیاد بیاید خمس دارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 895و952)

· همانطوری که قبلاً گفتیم در خمس در آمد، مؤونه استثنا می­شود و خمس ندارد.

4. معنای مؤونه

منظور از مؤونه در این جا هزینه­ی سالانه است (نه هزینه­ی درآمد) و عبارت است از مخارجی که فرد برای اصلاح امر معاش و معاد خود و خانواده تحت تکفل خویش مصرف می­کند، مثل مخارج و هزینه­های خوراک، پوشاک، مسکن، اثاث خانه، وسیله­ی نقلیه، کتاب، مسافرت­های متداول، صدقات، جوایر، نذورات، کفارات، مهمانی­ها و غیره.

· بر هر فرد واجب شرایط واجب است خمس در آمد مازاد برمؤونه­ی خود را پرداخت کند.

1. معنای در آمد

منظور از درآمد در این جا، مال و ثروتی است که از راه فعالیت­های اقتصادی به دست می­آید، و به اصطلاح عنوان کسب در آن دخالت دارد.

1. معنای خمس

خمس در لغت به معنی یک پنجم است، ودر اصطلاح یکی از واجبات مهم مالی در دین اسلام به شمار می­رود، و عبارت است از مالی که هر فرد واجب شرایط به نسبت یک پنجم طبق ضوابط خاصی باید بپردازد.

16. راه­های ثابت شدن اول ماه

– 1. رؤیت شخص مکلف.

– 2. شهادت دو فرد عادل.

– 3. شهرتی که مفید علم باشد.

– 4. گذشت سی روز.

– 5. حکم حاکم.

(اجوبة الاستفتاءات، 848)

12. جاهایی که قضا واجب است ولی کفاره واجب نیست

1. کسی که در روز ماه رمضان نیت روزه نمی­کند، یا از روی ریا روزه می­گیرد ولی هیچ یک از کارهایی که موجب باطل شدن روزه است انجام نمی­دهد قضای آن روز بر او واجب است، ولی کفاره واجب نیست. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م73)