1-    قرآن کریم
2-    نهج البلاغه تألیف ابوالحسن محمدالرضی بن الحسن الموسوی (سیدرضی)
3-    اصول کافی تألیف شیخ کلینی
4-    عیون اخبار الرضا تألیف شیخ صدوق
5-    معانی الاخبار تألیف شیخ صدوق
6-    اصل سلیم نوشته سلیم بن قیس
7-    عین الحیوة تألیف علامه مجلسی
8-    بحارالانوار تألیف علامه مجلسی
9-    تفسیرالمیزان نوشته علامه سیدمحمدحسین طباطبائی
10-    تفسیر مجمع البیان تألیف شیخ ابوعلی الفضل ابن الحسن ابن الطبرسی
11-    تفسیر نورالثقلین تألیف شیخ عبدعلی ابن جمعه العروس الحویزی
12-    تفسیربرهان تألیف علامه سیدهاشم بحرانی
13-    تفسیر الصافی تألیف ملامحسن فیض کاشانی
14-    تفسیرالقمی نوشته ابی الحسن علی ابن ابراهیم القمی

سوال اول: آیا هنگام نزول، قرآن دارای تقسیمات کنونی بوده است؟
قبلاً گفتیم که قرآن دارای دو نزول دفعی و تدریجی بوده و با کمترین توجهی معلوم می‌شود که، لازمه نزول تدریجی، نازل شدن آیات و سوره‌ها به تفکیک می‌باشد.
قرآن کریم در آیاتی به تفکیک آیات و سوره‌ها، هنگام نزول اشاره فرموده است، در‌آیه شریفه «وَقُرْآناً فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنزِيلاً»(401) می‌فرماید: قرآنی را جزء جزء بر تو فرستادیم، که تو نیز بر امت قرائت کنی، این قرآن کتابی از تنزیلات بزرگ ما است.
در مجمع البیان گفته شده: «فرقناه» به معنای «فصلناه»  می‌باشد و «علی مکث» نیز بر همین معنا دلالت دارد.(402) از تقسیمات رایج قرآن، فقط در مورد آن – سوره و آیه – مکرر در این کتاب آسمانی آمده است، به عنوان مثال می‌فرماید: «سُورَةٌ أَنزَلْنَاهَا»(403) و یا «قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ»(404)
قرآن کریم مجموعاً دارای صدو  چهارده سوره می‌باشد، که این سوره‌ها به وسیله «بسم الله الرحمن الرحیم» از هم تفکیک و جدا شده‌اند، به جز سوره توبه یا «برائت» که بدون «بسم‌الله» نازل شده و گفته می شود، جزئی از سوره انفال بوده است و سوره «والضّحی» و «انشراح» با اینکه یک سوره هستند، یک «بسم‌الله»، در وسط آن دو فاصله شده است.

1-قرآن
هرگاه بخواهیم موجودی را بشناسیم، اولین چیزی که لازم است مورد مطالعه و شناخت قرار گیرد، ویژگیها و مشخصات آن شیء می‌باشد، خداوند متعال، قرآن کریم را با اسماء و صفات خاصی معرفی فرموده، که هرکدام از این اسماء و صفات، بیانگر وجهی از وجوه گسترده این کلام الهی می‌باشد و ما در این فصل صرفاً به بیان این اسماء و صفات پرداخته و در بعضی موارد پیرامون آن توضیحاتی ارائه کرده و پژوهشگران عزیز را جهت شناخت کامل این اسماء و صفات و اینکه چرا این ودیعه الهی به این اوصاف نامیده شده را به کتب تفسیر ارجاع می‌دهیم.
در مورد لفظ قرآن، این سؤال مطرح است که ،‌آیا کلمه «قرآن» انحصاراً بر این کتاب اطلاق شده و یا موارد استعمال دیگری نیز دارد؟ در منطق وحی این کلمه به عنوان وصف یا اسم برای هیچ کتاب دیگری بیان نشده است، و بر حسب استعمال خود قرآن «القرآن» عَلَم، ولی بعدها در عرف مسلمین قرآن عَلَم شده است لازم به ذکر است، در قرآن همه جا این لفظ به عنوان وصف، ذکر شده است.
در اینکه چطور در میان اسماء و صفات این کتاب الهی، این اسم جنبه شبه علمیت پیدا کرده وجوهی ذکر کرده‌اند.

کفار قرآن را سحر می‌خواندند
هنگامی که کفار آیاتی را که رسول خدا6 برآنان تلاوت می‌کرد، می‌شنیدند، آن را کلامی غیر از نوع کلام بشر می‌ افتند، کلامی خارق العاده که دلها را مجذوب می‌کرد و جان‌ها را شیفته خود می‌ساخت لذا آن را سحر و بیان کننده آن  را ساحر می‌نامیدند.
قرآن کریم می‌فرماید:
«قَالَ الْكَافِرُونَ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ مُّبِينٌ»(199) کافران می‌گفتند: بدرستیکه این قرآن از ساحری آشکار است – و آن را تکذیب می‌کردند، قرآن کریم علت تکذیب کفار را بیان می‌کند و آن را از دو جهت مورد بررسی قرار می‌هد.
اول اینکه :
کفار وحی بودنش را تکذیب می‌کردند، به دلیل اینکه در بردارنده معارفی صحیح و حق و غیر قابل تردید، نمی‌تواند سحر باشد.
دوم اینکه :
قرآنی که کفار آن را خواندند، کتابی است الهی و حق و سحر نیست و کسانی که به آیاتش کافر شده و در برابر آن استکبار بورزند در قیامت به آنان آبی  بسیار متعفن و سوزنده، خورانده می‌شود و اینچنین به عذابی دردناک، مبتلایشان می‌سازد.

قرآنی که در دست ماست نازله هفتم قرآن است
بنابر نص کلام الهی، قرآن کریم کتابی ارجمند و بلند مرتبه است که از ام‌الکتاب و یا لوح محفوظ گرفته شده و یا مراتبی که در نزول آن رخ داده از جانب خداوند متعال بدست ما رسیده است.
در این کتاب الهی به تعبیراتی بر می‌خوریم که همه بیانگر عظمت و جایگاه والای قرآن می‌باشد و لذا می‌فرماید: «وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ»(164) و «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ فِي كِتَابٍ مَّكْنُونٍ لَّا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ تَنزِيلٌ مِّن رَّبِّ الْعَالَمِينَ»(165) و «بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَّجِيدٌ فِي لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ»(166) این آیات و بسیاری از آیات دیگر بر معنای مذکور دلالت دارند و اگر نبود مراتب نزول قرآن، دست هیچ بشری به آن نمی‌رسید.
حضرت امام خمینی رضوان الله علیه در این زمینه می فرماید:
«بعد از آنکه اتصال پیدا کرد مقام مقدس نبوی، ولیّ اعظم با مبدأ فیض به آن اندازه‌ای که قابل اتصال بود، قرآن را نازلتاً و منزلتا    ً کسب کرد، در قلب مبارکش جلوه کرد و با نزول هفتگانه به زبان مبارکش جاری شد، قرآنی که الان در دست ماست نازله هفتمت قرآن است و این از برکات بعثت است و همین نازله هفتم آنچنان تحول در عرفان اسلامی، در عرفان جهانی بوجود آورد که اهل معرفت شمه‌ای از آن را می‌دانند و بشر از همه ابعاد او یعنی جمیع ابعاد او برای بشر باز معلوم نشده است و معلوم نیست معلوم شود».

کیفیت نزول قرآن
همه می‌دانیم که قرآن کریم از سوی پروردگار توانا، توسط، جبرئیل، بر قلب رسول الله6 نازل شده است و مقصود از نزول همان وحی می‌باشد.
در نزول قرآن دو تعبیر انزال و تنزیل بکار رفته است، انزال از باب افعال و تنزیل از باب تفعیل است، باب افعال «انزال» بر نزول دفعی و یک‌باره دلالت دارد و باب تفعیل «تنزیل» عموماً نزول تدریجی قرآن را بیان می‌کند. گفته می‌شود قرآن در شب قدر بر بیت‌المعمور نازل شده، منظور از بیت‌المعمور چیست؟ آیا بیست المعمور قلب نازنین پیامبر6می‌باشد؟ آیا بیت المعمور آسمان اول دنیاست و آیا منزلگاه خاصی برای نزول قرآن بوده است؟ همه اینها سئوالاتی است که تاکنون جواب قطعی به آن داده نشده، ولی آنچه به واقع نزدیکتر است، همان قول اول، یعنی منظور از آن قلب مبارک پیامبر6 می‌باشد، که در شب قدر، قرآن یکجا بر آن نازل شده است.
در اینجا برای تبیین و توضیح مطلب به نقل بعضی از اقوال در این زمینه می‌پردازیم.

تعریف تحریف

تحریف در لفظ با کلمه انحراف از یک ریشه است و هر دو از ماده حرف یعنی کنار و حاشیه می‌باشند.

تحریف در لفظ: یعنی چیزی از راه اصلی و وسط به بیراهه بردن.

تحریف در اصطلاح: تحریف در اصطلاح قرآنی به هر گونه تغییر و زیاده و نقصان و یا جابجائی در آیات قرآن گفته می‌شود.

اقسام تحریف

تحریف بر سه قسم است: قسم اول تحریف معنوی، قسم دوم تحریف لفظی، که تحریف لفظی شامل، تحریف به زیاده و تحریف به نقصان می‌شود. قسم سوم تحریف به معنای تغییر و جابجا کردن است.

تعریف معجزه
اعجاز در لغت، به معنی عاجز ساختن است و در اصطلاح دینی، انجام کار و اظهار امری است بوسیله انبیاء یا امامان، برای صدق ادعایشان، بطوری که هیچکس قادر به آوردن مثل آن نباشد و خود مردم نیز برعاجز بودن خویش بر این امر واقف شوند، البته لازم است این امر خلاف عادت و قوانین طبیعی بوده و از طریق آموزش و اکتساب هم نتوان به آن دست یافت و آن را انجام داد.
بعضی در تعریف معجزه قید «فعل خدا بودن» را نیز آورده‌اند(28) و بعضی دیگر معجزه را چنین تعریف کرده‌اند:
معجزه امری خارق عادت، مقرون به تحدی و محفوظ از معارضه است».(29)
به نظر می‌رسد تعریف اول تعریفی جامع و مانع و در بر گیرنده تمام ابعاد آن باشد.

شروط معجزه
در معجزه بودن یک فعل اموری شرط است که بطور خلاصه می‌توان در هفت مورد آن را بر شمرد:
1-    باید حجت کافی باشد.
2-    باید همراه دعوت باشد.
3-    تصدیق نمودن و مشاهده همه مردم لازم نیست.
4-    کسی که نبی مسلم یا معصومی خبر به نبوت یا امامت او بدهد نیازی به معجزه ندارد.
5-    عصمت مدعی برای تصدیق او و صدق ادعایش کافی است.
6-    تکرار معجزه بنا به درخواست مردم لازم نیست.
7-    لازم نیست نبی یا امام در هر زمانی قادر به آوردن معجزه باشد، زیرا درخواست تکرار معجزه ممکن است بازیچه‌ای در دست استهزاء کنندگان و هوسبازان باشد، و از طرفی چون معجزه در اصل فعل خداست و به اذن و مشیت او تحقق می‌یابد، ضرورتی ندارد که نبی یا امام هر لحظه قادر به آوردن آن باشند.

شناخت
شناخت قرآن برای هر فردی ضروری است، چون در سرنوشت جوامع اسلامی، بلکه در سرنوشت بشریت مؤثر می‌باشد و بدون شناخت آن، نمی‌توان شناخت جامع و دقیقی از جوامع اسلامی و تأثیرات اسلام بر جوامع دیگر، در چهارده  قرن اخیر ارائه نمود.
قرآن معیار و مقیاس برای منابع دیگر نیز بشمار می‌رود و منابعی چون کتب روائی تاریخی فرع بر قرآنند و به اندازه قرآن قطعیت ندارند، با توجه به این مطلب اساسی است که اهمیت و ضرورت شناخت قرآن برای همگان روشن می‌شود.
اقسام شناخت قرآن
شهید مطهری (رض) در این خصوص می‌گوید:
بطور کلی در بررسی و مطالعه هرکتابی سه نوع شناخت ضروری است.

اول : شناخت سندی یا انتصابی
این نوع شناخت آن چیزی است که قرآن از آن بی‌نیاز است، زیرا کوچکترین تردیدی نیست که آورنده این آیات، حضرت محمد6می‌باشد که آنها را به عنوان معجزه و کلام الهی آورده و احدی نمی‌تواند ادعا کند و یا احتمال دهد که نسخه دیگری از قرآن وجود داشته یا دارد.
یک نکته لازم یادآوری شود و آن اینکه در اثر توسعه سریع قلمرو اسلام و روی آوردن چشم‌گیر مردم جهان به قرآن و نیز بواسطه دور بودن عامه مسلمین از مدینه که مرکز صحابه و حافظان قرآن بود، این خطر وجود داشت که تدریجاً لااقل در نقاط دور افتاده به عمد یا اشتباه کم و زیادها و یا تغییراتی در نسخه‌های قرآن رخ دهد ولی هوشیاری و موقع سنجی مسلمین مانع این کار شد.

معرفة النور

در شناخت قرآن کریم

تحقیق و تدوین :‌
محمدعلی محسن‌زاده

مؤسسه انتشاراتی استاد مطهری

دفتر مرکزی:‌قم، خیابان پور زند (هدف)، بعد از سه راه مولوی،‌نرسیده به مجسد رضائی، پلاک 199.
6633186 
شعبة 1: قم،‌خیابان ارم، پاساژ قدس، طبقة چهارم، پلاک 138 .
7747138

شناسنامه کتاب
نام کتاب: معرفة‌النور در شناخت قرآن کریم
 مؤلف: محمدعلی محسنزاده
ناشر: انتشارات استاد مطهری
 نوبت چاپ: چاپ اول
تیراژ: 3000 نسخه
تاریخ نشر: پائیز 81
 قیمت:  1000 تومان
 چاپخانه: امین
شابک:     8-03-7733-964
ISBN: 964 – 7733 – 03 – 8

ولاء و تولی یعنی دوستی و صمیمیت که دو معنی از آنها حاصل می‌شود و افزون می‌گردد تا جائی که میان آن چیزی که از‌ آ‌نها نباشد نیست و این معنی یعنی برای نزدیکی مکانی، نسبی، دینی، بخشش و یاری کردن و اعتقاد و ایمان بکار می‌رود.
ولایت با کسر حرف (و) یاری کردن است ولی وَلایت با فتح حرف (و) سرپرستی است و نیز گفته شده هر دو واژه حقیقتش همان سرپرستی است که کاری برعهده بگیرد. در مورد شخص با ایمان گفته می‌شود «ولی‌ الله» یعنی دوست خدا و در آیاتی از قرآن کریم کلمه ولی بکار رفته است مانند: «الله ولی الذین آمنوا18» و «و  الله ولی المؤمنین19»  و در آیاتی نیز واژه «مولی» به کار رفته مانند:‌«نعم المولی و نعم النصیر20» و «اعتصموا بالله هر مولاکم فنعم المولی21» و گاهی از واژه «والی» استفاده شده مانند «و ما لهم من دونه من وال22».
واژه «مولی» نیز اگر فعل متعدی باشد معنی ولایت دارد که همان قرب و نزدیکی است مانند: «فول وجهک شطر المجسد الحرام23».

هدف از آفرینش انسان این است که با انجام افعال اختیاری به سوی کمال نهائی خود حرکت کرده و به آن دست یابد، انسان در مسیر زندگی خود و در دو راهی قرار داده شد تا زمینه انتخاب و گزینش برای او فراهم شود، راهی به سوی سعادت و کمال و راه دیگر به سوی عذاب و شقاوت ختم می‌شود و از طرفی اختیار و انتخاب آگاهانه نیاز به شناخت صحیح نسبت به کارهای خیر و شر و راههای شایسته و ناشایسته، دارد و در صورتی انسان می‌تواند راه تکامل خویش را آزادانه و آگاهانه انتخاب کند که هم هدف و هم راه رسیدن به آن را بشناسد و از فراز و نشیبها و پیچ و خمها و لغزش‌های آن آگاه باشد.
پس مقتضای حکمت الهی این است که ابزار و وسائل لازم برای تحصیل چنین شناخت‌هائی را در اختیار بشر قرار دهد.
از طرفی شناخت‌های عادی و متعارف بشری از طریق همکاری حس و عقل فراهم می‌آید، ولی برای شناختن راه سعادت و کمال،‌ کافی نیست و باید راه دیگری، و رأی حس و عقل برای شناختن مسیر تکامل همه جانبه، در اختیار بشر قرار داده شود تا انسانها بتوانند مستقیماً یا با وساطت فرد یا افراد، دیگری از آن بهره‌مند شوند،‌ که همان راه وحی می‌باشد.