در جهان اسلام راه حل‌هاي بسيار متفاوتي نسبت به مسئلة ارتباط علم و دين مطرح شده است. اين مقاله، برخي از ديدگاه‌هاي مطرح در ميان متفكران مسلمان را بيان كرده و به ارزيابي آنها پرداخته است. برخي از اين راه حل‌ها عبارت‌اند از: استخراج‌پذيري علوم از نصوص ديني، تفكيك بُعد ازلي و بُعد روحي، تقدم يقيني بر ظنّي، تفسيرپذيري مطلق نصوص ديني، ابزارانگاري. نگارنده به ارزيابي اين راه‌حل‌ها پرداخته است و اعتقاد دارد كه براي حل اين مسئله هم بايد نظرية پرتواني درباب فهم نصوص ديني و هم علم‌شناسي و معرفت‌شناسي علم منقح در دست داشت. از اين گذشته، نگارنده معتقد است كه نظريه‌هاي علمي را نبايد توصيف تحت‌اللفظي عالم واقع دانست.

واژگان كليدي: علم حقيقي، بُعد ازلي دين، تفسيرپذيري، ساختي‌گرايي

سكولاريسم وروند تحول ان

سكولاريسم در ايران سه فرايند تحولى طى كرده است:

نخست، مرحله شكل گيرى سكولاريسم از عصر قاجاريه تا حاكميت رضا شاه;
دوم، دوران حاكميت سكولاريسم از روى كارآمدن رضا شاه تا پيروزى انقلاب اسلامى;
سوم، مقطع افول جريان سكولاريسم از دوران انقلاب اسلامى به بعد.
در اين بخش، پرسش اساسى اين است كه سكولاريسم چيست؟ فرايند شكل گيرى و مبانى فكرى آن كدام است؟ پاسخ به اين پرسش در گرو تبيين مبانى سه محور اساسى است كه در اين نوشتار، هر يك به منزله يك فصل محسوب مى شوند:

  عدل در لغت و اصطلاح در فرهنگ‎هاي لغت عربي براي عدل معاني يا كاربردهايي ذكر شده است كه مهمترين آنها عبارتند از: تعادل و تناسب، تساوي و برابري، اعتدال يا رعايت حد وسط در امور، استوا و استقامت.[1] مي‎توان گفت: جامع معاني يا كاربردهاي ياد شده اين است كه هر چيزي در جايگاه متناسب […]

چرا با اين كه براى مؤمن اين فرصت مغتنمى است كه با خدا گفتگوى خصوصى داشته باشد، بسيارى از ما در بيشتر اوقات چنين ميلى نداريم؟ و چه چيز باعث مى‏شود انسان بتواند اين حال را براى خودش ايجاد كند و توفيقش را پيدا كند؟ اجمالاً از روايات استفاده كرديم كه آنچه باعث محروميّت انسان از لذت مناجات و رازگويى با خدا مى‏شود تعلّقات دنياست ومتقابلاً كسانى كه مى‏خواهند به اين لذّت والاى انسانى و به اين شرف و افتخار نائل بشوند بايد از تعلّقات دنيايشان كم كنند.

اصل نبوّت

در اسلام پس از شهادت بر اصل توحید و یگانگی خداوند، شهادت بر رسالت حضرت محمّد(ص) و ولايت امامان معصوم عليهم السلام واجب است.

«اشهد ان لا اله الا الله.» «شهادت می­دهم که خدایی نیست جز الله.»

«اشهد انّ محمّداً رسول الله.» «شهادت می­دهم که محمد(ص) پیامبر خداست.»

دستور به ایمان و اطاعت از حضرت محمّد(ص)  واهل بيت اودر قرآن مکرراً فرمان داده شده است:

اثبات نبوت :

سبک استدلال حکما در اثبات نبوت با توجه به مسأله احتیاج (است) که این خودش یک قانونی است، قانون طبیعی هم هست:

هر چه رویید از پی محتاج رست *** تا بیابد طالبی چیزی که جست .

نام غدير را همه شنيده ايم، سرزمينى است ميان مكّه و مدينه، در نزديكى «جحفه» كه در حدود 200 كيلومترى مكّه واقع شده و چهارراهى است كه حجّاج سرزمين هاى مختلف مى توانستند در آنجا از هم جدا شوند:

راهى به سوى مدينه مى رود، در جهت شمال.

راهى به سوى عراق مى رود، در جهت شرق.

راهى به سوى مصر مى رود، در طرف غرب.

و راهى به سوى يمن، در جهت جنوب.

امروزه اين سرزمين، سرزمين متروكى است; ولى روزى شاهد يكى از بزرگترين حوادث تاريخ اسلام بوده، و آن، روزِ نصب على(عليه السلام) به جانشينى پيامبر گرامى اسلامى(صلى الله عليه وآله) (در روز هيجدهم ذى الحجّه سال دهم هجرى) مى باشد.

گرچه خلفا روى جهات سياسى كوشيدند اين خاطره عظيم تاريخى را از نظرها محو كنند و هم اكنون نيز بعضى از متعصّبان به دلائلى كه ناگفته پيداست، سعى در محو يا كم رنگ كردن آن دارند; ولى ابعاد اين حادثه آن قدر در صحنه تاريخ و حديث و ادبيات عرب وسيع است، كه قابل پوشانيدن يا محو كردن نيست.

و شما در اين مقاله به مدارك و منابعى در اين زمينه برخورد مى كنيد كه شگفت زده خواهيد شد، و از خود مى پرسيد: مسأله اى كه اين همه دليل و مدرك دارد چگونه مورد بى مهرى و پرده پوشى قرار گرفته است؟!

1.توحید افعالی

2.توحید در عبادت

3توحید صفات

1. توحید: اسلام بیش از هر چیزی دین توحید است، هیچ گونه خدشه ای را در توحید چه توحید نظری و چه توحید عملی نمی پذیرد. اندیشه ها و رفتارها و کردارهای اسلامی از خدا آغاز می شود و به خدا پایان می یابد، از این رو هر نوع ثنویت یا تثلیث یا تکثیری را که به این اصل خدشه وارد آورد، به شدت طرد می کند؛ از قبیل ثنویت خدا و شیطان، یا خدا و انسان، یا خدا و خلق هر کاری تنها با نام خدا، اندیشه خدا، به سوی خدا، برای تقرب به خدا باید آغاز شود و انجام پذیرد و هر چه جز این باشد از اسلام نیست.

آداب و فضیلت سرمه کشیدن:

مقدّمه

روايات و احاديث مربوط به سرمه را مى توان به سه بخش تقسيم كرد:

1ـ رواياتى كه بر اهميّت اين سنت اسلامى تأكيد ورزيده، و آثار و فوائد سرمه كشيدن را تبيين مى نمايد.

2ـ رواياتى كه زمان سرمه كشيدن، مقدار آن، جنس و نوع ابزار سرمه را مشخّص مى كند.

3ـ رواياتى كه قرائت دعاهاى خاصّى را به هنگام كشيدن سرمه سفارش مى كند.

به اميد آن كه با توجّه و دقّت در اين روايات و سپس عمل به آن، باور كنيم كه اسلام براى تمام زواياى زندگى فردى و اجتماعى انسانها برنامه دارد.

اديان الهى كه انسان را خليفه خدا و در روى زمين مى دانند ارزش والايى براى مقام را انسان قائل هستند بخصوص دين مقدس اسلام كه بالاترين ارج را براى مقام انسان واقعى منظور داشته است .
و لقد كرمنا بنى ادم و حملناهم فى البر و البحر ⁽¹⁾
و ما فرزندان آدم را بسيار گرامى داشتيم و آنها را به مركب بر و بحر سوار كرديم

عیدالله‌الاکبر
غدیر در آثار اسلامى ما به «عیدالله‌الاکبر»، «یوم العهد المعهود» و «یوم المیثاق المأخوذ» تعبیر شده است. این تعبیرات که نشان دهنده‌ى تأکید و اهتمامى خاص به این روز شریف است، خصوصیتش در مسأله‌ى ولایت است. آن عاملى که در اسلام ضامن اجراى احکام است، حکومت اسلامى و حاکمیت احکام قرآن است، والا اگر آحاد مردم، ایمان و عقیده و عمل شخصى داشته باشند، لیکن حاکمیت -چه در مرحله‌ى قانونگذارى و چه در مرحله‌ى اجرا – در دست دیگران باشد، تحقق اسلام در آن جامعه، به انصاف آن دیگران بستگى دارد. اگر آنها افراد بى‌انصافى بودند، مسلمانان همان وضعى را پیدا مى‌کنند که شما امروز در کوزوو، دیروز در بوسنى و هرزگوین، دیروز و امروز در فلسطین و در جاهاى دیگر شاهدش بوده‌اید و هستید – ما هم در ایران مسلمان عریق و عمیق خودمان، سالهاى متمادى همین را مشاهده مى‌کردیم – اما چنانچه حکام، قدرى با انصاف باشند، اجازه خواهند داد که این مسلمانان به قدر دایره‌ى خانه‌ى خودشان – یا حداکثر ارتباطات محله‌اى – چیزهایى از اسلام را رعایت کنند؛ ولى اسلام نخواهد بود!
بیانات به‌مناسبت عید سعید غدیر
16/01/1378