صلوات هم نقش اثباتی دارد و هم نقش محوی. «رُوِیَ عَن الحَسنَ بن عَلِیٍّ العَسکَری قالَ: أَکْثِرُوا ذِکْرَ اللَّهِ وَ ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ تِلَاوَةَ الْقُرْآنِ وَ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِیِّ فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ عَشْرُ حَسَنَات‏ (بحارالأنوار ج 75، ص 37)»روایت از امام عسکری علیه السلام منقول است که حضرت فرمودند:زیاد به یاد خدا باشید، […]

زبان شمشیرى قاطع است که مى تواند همچو عصاى موسى علیه السلام فرآورده هاى باطل و جادویى را فرو بلعد و سیماى حقیقت را نمایان کند. بزرگ ترین ابزار هدایت پیامبران، زبان است تا آنجا که حضرت موسى علیه السلام درخواست مى کند: «رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری وَ یَسِّرْ لی أَمْری وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانی یَفْقَهُوا قَوْلی»؛ «بارالها! به من شرح صدر عنایت کن و امر [هدایت و رسالت] مرا آسان ساز و عقده و مانع را از زبانم بردار تا سخن مرا بفهمند.»
وى از خدا مى خواهد که برادرش هارون علیه السلام را یاور و همکارش قرار دهد؛ چرا که هارون علیه السلام از او فصیح تر است؛ «وَ أَخی هارُونُ هُوَ أَفْصَحُ مِنِّی لِساناً فَأَرْسِلْهُ مَعی رِدْءاً یُصَدِّقُنی».
آداب سخن
سخن گفتن آدابى دارد، و ما در این مقاله نکاتى را مرور مى کنیم که در کیفیت سخن گفتن پیامبر خدا صلى الله علیه و آله به ما رسیده است؛ باشد تا پیرو سیره تبلیغى حضرتش باشیم و آداب سخن را رعایت کنیم که بهترین راز و رمز موفقیت در سیره آن بزرگوار نهفته است. على علیه السلام ـ که نفس پیامبر صلى الله علیه و آله است ـ مى فرماید: «إِنَّا لَأُمَرَاءُ الْکَلَامِ؛ به راستى ماییم فرمانرواهاى قلمرو سخن.»
حضرت استاد آیة الله جوادى آملى در سیره رسول اکرم صلى الله علیه و آله در مورد قرآن، شاخصه هاى برترى آن حضرت بر سایر پیامبران را بیان مى کند و از جمله مى نویسد:

بعثت پیامبر صلى الله علیه و آله با واکنشهاى متفاوتى از سوى مشرکان، یهودیان و مسیحیان رو به رو شد. بیشترین واکنش تند را در دوره نخست، مشرکان و سپس یهودیان نشان دادند. اطلاع از چگونگى به ثمر نشستن دعوت و فراز و فرودهاى آن روشن مى سازد که در راستاى دعوت مردم با چه مشکلاتى مواجه خواهیم شد. اکنون که گرایش به اسلام در جامعه جهانى رو به افزایش است و دشمنان به ویژه مشرکان و کافران و مغضوبان و گمراهان بر ضد مسلمانان صف آرایى کرده و شمشیر را از رو بسته اند، شناخت کنش و واکنشها، آن هم از منبع صادقى چون قرآن بهترین ابزار آمادگى است.

برخورد پیامبر صلى الله علیه و آله با این کنشها و واکنشها موجب شد تا در نهایت گفتمان نبوى، بر گفتمان شرک و بت پرستى چیره شود. از آنجا که پیامبر صلى الله علیه و آله فرستاده خداست، خداوند از پیامبرش در تمام مراحل انجام رسالت، حمایت کرده است و اوست که به پیامبر صلى الله علیه و آله آموخته چگونه با مخالفین برخورد کند. خداوند براى موفقیت پیامبر صلى الله علیه و آله آموزه هاى نظرى و عملى در اختیارش مى گذارد تا با توجه به آنها مأموریت خود را انجام دهد. در این مقاله، به بررسى این آموزه ها مى پردازیم.

 خداوند در قرآن مى فرماید: «لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ»؛ «[اى پیامبر!] اگر خشن و سخت دل بودى، مردم از گرد تو متفرق مى شدند.»
براى شناختن مقام و منزلت پیامبر عظیم الشأن اسلام صلى الله علیه و آله ، در مرحله اوّل باید از خالق او و از کتاب قرآن که بر قلب او نازل شده است، بهره جست. خداوند در قرآن مى فرماید: «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُوءْمِنینَ رَوءُفٌ رَحیمٌ»؛ «همانا رسولى از خود شما به سویتان آمد که رنجهاى شما بر او سخت است؛ و اصرار بر هدایت شما دارد؛ و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است.» در این آیه خداوند دلسوزى و مهرورزى فوق العاده پیامبر صلى الله علیه و آله را نسبت به مؤمنان گوشزد مى کند و با 5 صفت پیامبر صلى الله علیه و آله را توصیف مى کند که هر کدام از این اوصاف قطره اى از دریاى بى کران فضایل و مکارم پیامبر عظیم الشأن اسلام صلى الله علیه و آله است؛ پیامبرى که فضایل اخلاقى فراموش شده در عصر جاهلى را در طى 23 سال رسالت خویش نهادینه کرد و خشونتها، تبعیضها، شکاف طبقاتى و انحطاط اخلاقى را تبدیل به فضایل ارزشمند اخلاقى نمود.
ثمره عصر جاهلى چیزى نبود جز قتل و خونریزى، شیوع خرافات، فساد اخلاقى، توحش و بى رحمى و از همه زشت تر، زنده به گور کردن دختران که قرآن در مذمت این عمل زشت و انحطاط اخلاقى این گونه مى فرماید: «وَ إِذَا الْمَوْوءُدَةُ سُئِلَتْ بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ»؛ «و در آن هنگام (روز قیامت) از دختران زنده به گور شده سؤال مى شود که به چه گناهى کشته شدند؟»

 
از شیوه هایى که بر جاذبه سخن مى افزاید و مخاطب را به شنیدن بیشتر ترغیب مى کند، بهره گیرى از تمثیلات و تشبیهات مرتبط با موضوع است. قرآن کریم در این زمینه مى فرماید: «وَ تِلْکَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ»؛ «و این مَثَلها را براى مردم مى زنیم، باشد که آنان بیندیشند.» آرایش سخن به مثلهاى کوتاه، دل نشین و مفید مى تواند کلام را تا عمق جان مخاطب نفوذپذیر سازد و گاهى اوقات یک عبارت به جا از ضرب المثلها و یا تشبیهات، موضوع را آن چنان به ذهن مستمع القاء مى کند که هرگز تا آخر عمرش آن را فراموش نخواهد کرد. شیوه استفاده از مثل در حقیقت به عنوان کوتاه ترین راه براى یک سخنران محسوب مى شود. نزدیک کردن هدف گوینده به ذهن شنونده، همگانى کردن مسائل، حسى و عینى کردن موضوعات عقلى و ساکت کردن مخالفانِ معاند، از دیگر امتیازات تمثیل است.

مهم ترین شاخصه هاى یک مَثَل، کوتاهى لفظ، استحکام معنى و زیبایى و لطافت مفهوم آن است که در بلاغت و فصاحت یک خطابه تأثیر مى گذارد ؛ به گونه اى که حتى على علیه السلام در میان اشعار، مثل را بهترین شعر مى داند و مى فرماید: «خَیْرُ الشِّعْرِ مَا کَانَ مَثَلاً؛ بهترین شعر آن است که مَثَل باشد.»به عنوان نمونه، امیر مؤمنان على علیه السلام براى فهماندن تأثیر داروها بر تن انسان این گونه مَثل مى زند: «شُرْبُ الدَّوَاءِ لِلْجَسَدِ کَالصَّابوُنِ لِلثَّوْبِ یُنَقِّیهِ وَلَکِنْ یُخْلِقُهُ؛ خوردن دارو براى بدن انسان همانند استفاده از صابون براى شستن چرکهاى لباس است که لباس را تمیز و پاک مى کند، اما آن را فرسوده و ضعیف مى گرداند.» در این باره، شیوه تبلیغى رسول خدا صلى الله علیه و آله در بهره گیرى از تمثیل و تشبیهات ملموس بهترین الگوى ماست. به این جهت، در این نوشتار نمونه هایى از مَثَلهاى نبوى صلى الله علیه و آله را به خوانندگان گرامى و مبلّغان ارجمند تقدیم مى کنیم تا سر نخى باشد که با توسل به آن حضرت از آنها بهره گیرند.

انبیا بندگان خالص
در کوى عشق، شوکت شاهى نمى خرنداقرار بندگى کن و اظهار چاکرى
از منظر قرآن، مقام عبودیت، بارزترین ویژگى پیامبران الهى است که خداوند متعال با این امتیاز، از آن گرامیان ناممى برد. در سوره «ص» درباره حضرت داوود علیه السلام مى فرماید: «وَ اذْکُرْ عَبْدَنَا دَاوُودَ ذَا الاْءَیْدِ إِنَّهُوآ أَوَّابٌ »؛ «و به خاطر بیاور، بندهما داوود صاحب قدرت را، که او بسیار توبه کننده بود.»
و مقام عبودیت ایوب علیه السلام را این چنین توصیف مى کند: «وَ اذْکُرْ عَبْدَنَآ أَیُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُوآ أَنِّى مَسَّنِىَ الشَّیْطَـنُ بِنُصْبٍوَ عَذَابٍ »؛ «و به خاطر بیاور بنده ما ایّوب را، هنگامى که پروردگارش را خوانده و گفت: پروردگارا! شیطان مرا به رنج وعذاب افکنده است.»
علاوه بر مقام عبودیت انبیاى بزرگ الهى که کلام وحى آن را بزرگ ترین امتیاز براى ایشان مى شمارد؛ پیامبر گرامىاسلام را با صفت بنده بودن معرفى مى کند. اکنون دو نمونه از این آیات را مى خوانیم:
1. «تَبَارَکَ الَّذِى نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِى لِیَکُونَ لِلْعَــلَمِینَ نَذِیرًا »؛ «با برکت است خداوندى که قرآن را بر بنده اش نازل کردتا بیم دهنده جهانیان باشد.»
2. «فَاَوْحى اِلى عَبْدِهِ ما اَوْحى»؛ «خداوند آنچه را وحى کردنى بود، [در معراج [به بنده اش وحى کرد.»
آرى، مهم ترین ویژگى رسول اکرم صلى الله علیه و آله که قرآن بر آن تأکید دارد؛ مقام عبودیت و بندگى مطلق آن حضرت است کهمناجاتها، دعاها و شب زنده داریهاى او، نمود و جلوه اى از این ویژگى است.
با این اوصاف، خداوند متعال، باز هم رسول گرامى اسلام را به عبادت و بندگى خالص ترغیب و تشویق مى کند ومى فرماید: «إِنَّـآ أَنزَلْنَآ إِلَیْکَ الْکِتَـبَ بِالْحَقِّ فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصًا لَّهُ الدِّینَ »؛ «ما این کتاب را به حقّ بر تو نازل کردیم. پس خدا راعبادت کن در حالى که دین خود را براى او خالص مى گردانى.»

 در میان دورانهای مختلف حیات انسان، دوره بلوغ و آغاز حیات جنسی از مهم ترین و بحرانی ترین ایام زندگانی به شمار می رود . در همین دوران است که دگرگونیهای بسیاری در تواناییهای جسمی به وقوع می پیوندد و به همراه خویش بینشها و گرایشهای نوجوان را متحول می سازد . مولوی در ضمن بیانی گیرا این دوره را این گونه به شعر در می آورد:

و آن جوانی همچو باغ سبز و تر /می رساند بی دریغی بار و بر /چشمه های قوت و شهوت روان /سبز می گردد زمین تن بدان /خانه معمور و سقفش بس بلند /معتدل ارکان و بی تخلیط و بند (1)

با نظر به اهمیت این دوران، روان شناسان در یکصد ساله اخیر به تحقیقات دامنه داری دست زده اند و هر کدام از زاویه ای خاص به بازگشایی و تشریح این دوره پرداخته اند .

استمناء  در نوجوانان وجوانان و نشانه های ابتلا به ان:

ممکن است بعضی از مواردی که در ذیل می‌آید به صورت مادرزادی یا در اثر بیماریهای عفونی برای افراد به‌وجود آمده باشد که در آن حالت، نمی‌تواند از علائم و نشانه‌های استمناء محسوب گردد. نشانه‌ها عبارت‌اند از:(1و2)

• حلقه سیاه، زیر چشمان؛ • اشک‌آلودگی و نا آرامی چشم؛• عرق کردن کف دستها؛• بی‌حالی و بی‌رمقى؛• خواب آلودگی و اضطراب؛• رنگ‌پریدگی در چهره؛• ضعف و سستى عمومى؛• غمگین بودن و افسردگى؛• سستی در بدن؛• تنبلی و بی‌حالى؛• تندخویی و زود خشمگین شدن؛• در خود فرو رفتن؛• عدم تعادل عصبى؛• خارش دستگاه تناسلى؛• بی‌نشاطی برای بازی و دویدن؛• خودخواه، متکبر، عبوس و کمرو شدن؛• بدبینی نسبت به اجتماع و تقلیل قدرت سازش با دیگران؛• لرزش دست و ضعف چشم در افراد کم سن و سال و ضعیف؛• ترشح چیزی چرک مانند در دختران، در برخی موارد.[3]

شخصیت زن در اسلام
پیش از اسلام در هیچ یک از جوامع بشرى، زن عضوى مؤثر و شخصى مستقل محسوب نمى شد و کلمه زن مفهوم زبونى، خوارى و بى خردى داشت و در ادبیات آنان، چه نظم و چه نثر سخن بسیار در ناشایستگى و تحقیر جنس زن یافت مى شود که طرز تفکر و دیدگاه آنان را نسبت به زن نشان مى دهد.
اما از روزى که آفتاب عالمتاب رسالت حضرت خاتم الانبیاء صلى الله علیه و آله در افق جهان درخشید، نقش زن در جامعه کاملاً دگرگون شد و مردمانى که براى زن اهمیت قائل نبودند و او را موجودى پست و براى خدمتگزارى انسان شریف (مرد) به حساب مى آوردند، در پرتو تعالیم اسلام، به عنوان انسانى داراى حقوق و شخصیت اجتماعى شناختند.
خداوند متعال نقش زن را به طور واضح مشخص کرد و او را همانند مرد عضو کامل جامعه و داراى جایگاه قانونى، شرعى و رسمى قرار داد.

یکی از عنایات خداوند متعال به رسول گرامی اش صلی الله علیه و آله این بود که قلب مبارک حضرت نسبت به مردم رئوف و مهربان بود; به طوری که حضرتش از درد و رنج مردم در فشار و ناراحتی بود: «لقد جاءکم رسول من انفسکم عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم بالمؤمنین رءوف رحیم » ; (1) «قطعا، برای شما پیامبری از خودتان آمد که بر او دشوار است شما در رنج بیفتید، به [هدایت] شما حریص، و نسبت به مؤمنان، دلسوز و مهربان است .» اصولا همه انبیای الهی رابطه ای دوستانه و برادرانه با مردم داشتند و از گرفتاریهای مردم متاثر می شدند . قرآن کریم وقتی از انبیای بزرگ نام می برد، در معرفی آنها «برادری » را جزء خصوصیات بارز آنها بیان می کند: «والی مدین اخاهم شعیبا» (2) ، «اذ قال ، «اذ قال لهم اخوهم صالح الا تتقون » (4) این تعابیر حاکی از آن است که سفرای الهی با مردم زمان خود یگانه بودند . به دیگر سخن، آنها با شناخت فرهنگ مردم زمان خویش با توده مردم انس گرفته، چون عضوی از یک خانواده بزرگ در خوشیها و ناملایمات در کنار آنها بودند . «انس با مردم » یعنی با مردم بودن، برای مردم بودن و در خدمت دیگران بودن و شریک درد و رنج و راحت و غم دیگران بودن، یکی از ضرورتهای اخلاق مسلمانی است . و این، رمز حیات اجتماعی برای یک مسلمان است که در پرتو آن برای خود پایگاهی مردمی بنا می کند که برخوردار از رافت و رحمت و مودت مردمی است .

روز مبعث آغاز رسالت حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله ، نشاطی روح افزا بر عالم هستی دمیده شد. در آن روز با بعثت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله زیباترین و کامل ترین نقش جهان بشریت به ظهور رسید و بهترین فضیلتها و خصلتهای پسندیده اخلاقی به آدمیان غرق در جهالت و هواپرستی، عطا گردید.
حضرت محمد صلی الله علیه و آله در تبیین اهمیت اخلاق خوب فرمود: «بُعِثْتُ بِمَکارِمِ الاَْخْلاقِ وَمَحاسِنِها؛(1) به پرورش اخلاق کریمانه و نیکو مبعوث شده ام.»
بی تردید، تمام صفات کمالی و فضائل اخلاقی در وجود مقدس آن حضرت بی کم و کاست جمع شده بود؛ چرا که آن بزرگوار دست پرورده پروردگار(2) و گل سرسبد جهان هستی و کامل ترین انسان روی زمین است. شجاعت، عدالت، صداقت، امانت، عطوفت و مهر و محبت، حسن خلق و در یک کلام، تمام ویژگیهای پسندیده انسانی، به نحو احسن و اتمّ در شخصیت آن جناب نمایان بود.
امام صادق علیه السلام فرمود: «اِنَّ اللّه َ تَعالی خَصَّ رَسُولَهُ بِمَکارِمِ الاَْخْلاقِ فَامْتَحِنُوا اَنْفُسَکُمْ فَاِنْ کانَتْ فیکُمْ فَاحْمِدُوا اللّه َ عَزَّوَجَلَّ وَارْغَبُوا اِلَیْهِ فی الزِّیادَةِ فیها؛(3)
حسن خلق، سخاوت، غیرت، شجاعت و جوانمردی.(4)
آنجا که معروف شده: او قرآن مجسم است.

 آنچه پیش رو دارید نگاهی است اجمالی به اوصاف و ویژگیهای آن حضرت.
الف. محمد صلی الله علیه و آله از زبان قرآن
قرآن به عنوان کتاب جاوید و ماندگار الهی، عمیق ترین و جامع ترین توصیفات را از شخص با عظمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دارد.
1. خاتم رسولان
«ما کانَ مُحَمَّدٌ اَبَا اَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ وَ لکِنْ رَسُولَ اللّه وَ خاتَمَ النَّبیّنَ وَ کانَ اللّهُ بِکُلّ شَیْ ءٍ عَلیماً»؛(1) «محمد صلی الله علیه و آله پدر هیچ یک
1. احزاب/40.
از مردان شما نبوده و نیست؛ ولی رسول خدا و ختم کننده و آخرین پیامبران است، و خداوند به همه چیز آگاه است.»
در این آیه، آن حضرت به عنوان خاتَم رسولان معرّفی شده و سخن از ختم رسولان است نه ختم دیانت. حضرت صادق علیه السلام فرمود: «اِنّ اللّه عَزَّ ذِکْرُهُ خَتَمَ بِنَبیِّکُمُ النَّبیّنَ فَلا نَبیِّ بَعْدَهُ اَبَداً وَ خَتَمَ بِکِتابِکُمُ الْکُتُبَ فَلا کِتابَ بَعْدَهُ اَبَداً؛(1) به راستی خدایی که یادش با عزت است پایان داد با نبیّ شما پیامبران را، لذا پس از پیامبر شما پیامبری نخواهد بود و خاتمه داد با کتاب شما (قرآن) کتابها[ی آسمانی] را، پس تا ابد کتابی بعد از قرآن نخواهد بود.»
امام صادق علیه السلام می فرماید: «جاءَ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله فَجاءَ بِالْقُرآنِ وَ بِشَریعَتِهِ وَ مِنْهاجِهِ، فَحَلالُهُ حَلالٌ اِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ وَ حَرامُهُ حَرامٌ اِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ؛ محمد صلی الله علیه و آله آمد، پس قرآن را با شریعت و قانونش [برای مردم] آورد. پس حلال آن (قرآن) تا روز قیامت حلال و حرام آن (نیز) تا قیامت حرام است.»(2)
روایتی که ذکر شد به روشنی سخن برخی روشنفکران را که ختم رسالت را به معنای ختم دیانت و بر چیده شدن بساط دین از جامعه گرفته است رد می کند؛ بنابراین دین و شریعت اسلام همچنان تا قیامت باقی است.