آیات قرآن
محکم علی الاطلاق
متشابه علی الاطلاق
1- متشابه از حیث لفظ
– راجع به مفردات (لغرابته, لاشتراکه ، یمین)
– راجع به ترکیبات (اختصار«وان خفتم» نظم «قیما» بسط «لیس کمثله»)
2- متشابه از حیث معنی (آیات صفات)
3- متشابه از حیث معنی و لفظ
– کمیت : عام و خاص
– کیفیت : وجوب و ندب
– زمان: ناسخ و منسوخ
– مکان و اسباب : نسیء
– شروط : منقولات
محکم من وجه و متشابه من وجه
زندگي اجتماعي خود در درون، حاوي اختلاف‌ها و تضادهاست؛ زيرا انسان به دليل خوي و قريحه خود، چيزهايي مي‌طلبد كه گاه در تضاد با خواست ديگران واقع مي‌شود و از همين جا كشمكش‌ها و اختلافات بروز مي‌نمايد. اين اختلاف‌ها مستند به علل متنوع و متفاوتي است.
برخي معتقدند سبب اين اختلاف دستيابي به مزايا و نيازهاي زيستي انسان است كه به حسب فطرت هر انساني براي كسب معاش و رفع نيازها براي آن تلاش مي‌كند و اين امر موجب كشمكش و اختلاف مي‌گردد كه نيازمند وضع قوانيني است كه به اين اختلافات پايان دهد؛ بنابراين يكي از اهداف تشريع دين نيز به منظور پايان دادن به اختلاف‌هاي ناشي از زندگي اجتماعي است تا انسان¬ها را به رعايت حقوق يكديگر و عدل و انصاف راهنمايي كند. چنانكه يكي از اهداف ارسال رسل نيز همين اقامه قسط و عدل در جامعه و رفع اختلاف از آنان است.عباس یزدانی در مقاله «اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن» که در شماره 67 مجله کیهان اندیشه چاپ شده است نقدی را بر نظریه دکتر رشاد خليفه مبنی بر اعجاز عددی قرآن وارد کرده است که عیناً می آید: 23سال پيش شيميدانى مصرى به نام دکتر رشاد خليفه که در امريکا اقامت داشت ،پس از […]
از کارهاي ناشايستي که قرآن همواره انسانها را از آن پرهيز داده، اسراف است . چه اينکه اسراف تعادل زندگي اجتماعي را در هم مي ريزد و مفاسد فراواني به دنبال دارد .
اسراف به معناي خارج شدن از حد اعتدال است، بي آنکه فرد چيزي را ظاهرا ضايع کرده باشد; مثل پوشيدن لباس گران قيمتي که بهايش صد برابر لباس مورد نياز باشد، يا تهيه غذاي گران قيمتي که با پول آن بتوان عده زيادي را تغذيه کرد .
قرآن مجید یکی از صفات برجسته مؤمنان را امر به معروف و نهی از منکر دانسته، می فرماید: والمؤمنون والمؤمنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف وینهون عن المنکر (۱۲۸) ;
مردان مؤمن و زنان مؤمن دوستان یکدیگرند، به نیکی فرمان می دهند و از ناشایست باز می دارند .
علاوه بر این خداوند امر به معروف و نهی از منکر را نشانه بهترین امت ذکر فرموده است:
از جمله مواردی که در قرآن مجید به آن اهمیت فراوانی داده شده است; دعا و نیایش و ارتباط با خداوند متعال است . برخی از مواردی که در آیات قرآن درباره دعا و نیایش آمده است، عبارتند از:
۱ . قرآن به دعا و نیایش دستور داده، از بندگان می خواهد تا از این برکت عظیم که منشا رسیدن به تمامی فیوضات الهی و خیر دنیا و آخرت است غفلت نکنند .
خداوند متعال در قرآن کریم چنین می فرماید:
نفاق و دورویی درد بزرگی است که از کمبود شخصیت و ضعف اراده، سرچشمه می گیرد . افرادی که سعی دارند، خود را غیر از آنکه هستند، نشان دهند و زبان و دل، ظاهر و باطن و گفتار و کردارشان از هم جداست، مردم ناتوانی هستند که نه شجاعت اظهار شخصیت واقعی خود را دارند و نه اراده و تصمیم لازم برای اصلاح خود .
این گروه همواره در آیات قرآن به عذاب الهی وعده داده شده اند تا جایی که در ردیف کفار و مورد توبیخ فراوان قرار گرفته اند . خداوند در این باره می فرماید:
تیره روزان جهان را به چراغی دریاب
که پس از مرگ تو را شمع مزاری باشند
انفاق یکی از کارهای پسندیده است که خداوند در قرآن کریم بسیار به آن سفارش کرده است . خداوند حقیقت انفاق را گذر از گردنه ای سخت ذکر کرده، شرط قبولی آن را تقوا دانسته و آن را از جمله تجارتهای پرسود معنوی ذکر فرموده است .
تجارت در فرهنگ قرآن به دو معنای معنوی و مادی آمده است:
الف) معنوی:
ان الذین یتلون کتاب الله واقاموا الصلاة وانفقوا مما رزقناهم سرا وعلانیة یرجون تجارة لن تبور (۴۸) ;
در حقیقت، کسانی که کتاب خدا را می خوانند و نماز بر پا می دارند و از آنچه بدیشان روزی داده ایم، نهان و آشکارا انفاق می کنند، امید به تجارتی بسته اند که هرگز زوال نمی پذیرد .
در این آیه خداوند متعال تلاوت آیات الهی، اقامه نماز، و انفاق را تجارت زوال ناپذیر دانسته است .
حقیقت تقوی
ششمین پیشوای راستگویان در سخنی بسیار نغز و شیوا حقیقت تقوا را این گونه تفسیر می فرماید: التقوی ان لا یفقدک الله حیث امرک ولا یراک حیث نهاک (۲۹) ;
پرهیزکاری آن است که خدا تو را در موردی که امر کرده است، غائب نیابد و در موردی که تو را نسبت بدان باز داشته است، حاضر نبیند .
به راستی تعریفی از این زیباتر و جامع تر امکان ندارد .