در این بخش با بیان روایات آخرالزمانی پیرامون تحولات منطقه شام و لبنان، به بعد ژئوپلیتیک در این روایات خواهیم پرداخت. در واقع این روایات بعنوان سند استراتژیک و عملیاتی شیعه که قابل استناد و مطمئن می‌باشند، می‌تواند راهبردهای حرکت آخرالزمانی ما را نسبت به منطقه و معادلات منطقه‌ای و جهانی، مشخص نماید.
در این بررسی سه عنصر جغرافیا، قدرت و سیاست را که مؤلفه‌های تشکیل دهنده ژئوپلیتیک هستند را مورد تحلیل قرار می دهیم.
ضرورت نگاه استراتژیک به منابع دینی، موضوعی می‌باشد که باید در محافل علمی و تحقیقاتی به آن پرداخته شود. در واقع اگر این روایات را بعنوان منابع اطلاعاتی و خبری شیعه از آینده بدانیم، نباید نسبت به آنها منفعل بوده، بلکه لازم است با انتظاری پویا و دینامیک، در جهت پیاده نمودن زمینه‌های ظهور حضرت ولی عصر (عج) از آنها استفاده نمود و راهبردهای آخرالزمانی را پیاده نمود.
آیات و روایات پیرامون تقابل آخرالزمانی حق و باطل از بعد ژئوپلیتیک
۱ـ شکل‌گیری فتنه سفیانی در شام

پیامبر اسلام می‌فرمایند: (… فتنه چهارم، که فتنه‌ای است کر و کور و بسیار سخت، و چون کشتی متلاطم و مضطرب در دریا، هیچ کس از آن فتنه پناهی نمی‌یابد، فتنه از شام به پرواز درمی‌آید و عراق را فرا می‌گیرد و دست و پای جزیره ـ حجاز ـ به آن آغشته می‌شود. گرفتاریها مردم را از پای درمی‌آورد و چنان می‌شود که کسی توانایی چون و چرا ندارد و از هر سویی که فروکش می‌کند از سوی دیگر شعله‌ور می‌گردد.)۱
ابعاد ژئوپلیتیک
جغرافیا: شام، عراق، عربستان
قدرت: از شام به پرواز درمی‌آید و عراق را فرامی‌گیرد. سلطه‌یابی بر منطقه
سیاست: دست و پای جزیره ـ حجاز ـ به آن آغشته می‌شود. دخالت سیاسی در فتنه، سلطه سیاسی بر کل منطقه با گرفتاریهایی که مردم را از پای درمی‌آورد.

 سیاست: پرچم‌های سیاه ـ خارج می‌شوند.
جغرافیا: خراسان.
امام علی (ع) می‌فرمایند: (هنگامیکه سپاه سفیانی به سوی کوفه عزیمت می‌کند، سفیانی گروهی را به جستجوی اهل خراسان می‌فرستد که برای یاری حضرت مهدی (عج) خروج کرده‌اند. سپاه سفیانی با سپاه سید هاشمی در دروازه اصطخر روبرو می‌شود که مردمی به نام شعیب بن صالح پرچمدار خراسانی‌هاست و پرچمهای سیاهی در دست دارند. نبرد سختی در میانشان پدید می‌آید که سرانجام صاحبان پرچم‌های سیاه پیروز می‌شوند و سپاه سفیانی پا به فرار می‌گذارند. در آن هنگام مردم به دیدار حضرت مهدی (ع) مشتاقتر می‌شوند و به جستجوی او می‌پردازند. مهدی در آن هنگام در مکه ظهور می‌کند و پرچم رسول اکرم (ص) را در دست می‌گیرد).۲۵
ابعاد ژئوپلیتیک
قدرت: سپاه سفیانی ـ گروهی به جستجوی اهل خراسان می‌فرستد ـ برای یاری مهدی (ع) ـ سپاه سید هاشمی ـ روبرو شدن دو سپاه ـ پرچمدار خراسانی ـ نبرد سخت ـ پیروزی صاحبان پرچم‌های سیاه
سیاست: به سوی کوفه عزیمت می‌کند ـ جستجوی اهل خراسان ـ به دیدار حضرت مهدی (ع) مشتاقتر می‌شوند ـ به جستجوی او می‌پردازند ـ مهدی در آن هنگام ظهور می‌کند ـ پرچم رسول خدا را در دست دارد.
جغرافیا: کوفه ـ خراسان ـ دروازه اصطخر ـ مکه.

 پس از بی مهری ممتد مردم عصر حضور، به دوره غیبت نزدیک شدیم؛ یک دوره 69 ساله غیبت صغرا، زمینه ساز غیبت کبرا شد. سپس دوران طولانی غیبت کبرا شروع شد. از ایات و روایات زیادی بر می اید که قبل از ظهور کبرای امام زمان هم یک دوره با حاکمیت ولیّ فقیه، طراحی شده است؛ اینک اشاره ای کوتاه به برخی از آیات و روایات:

 انقلاب اسلامی ایران در قرآن کریم:

 1.  «يا أيّها الذین آمَنوا مَن يَرتدَّ منكم عن ديینه فسَوف ياتي الله بقوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى المؤمنين أعزّة على الكافرين يجاهِدون في سبيل الله و لا يخافون لومة لَائم ذلك فضل اللهِ يؤتيه من يشاء و الله واسع عليمٌ» مائده/54. مجمع البیان و تفسیر نمونه: «و رُوی ان النبی سُئل عن هذه الآیه فضرب بیده علی عاتق سلمان فقال هذا و ذووه ثم قال: لوكان الدين معلقا بالثريا لتناوله رجال من ابناء فارس!

عامل حیاتی در انسان: برای تحلیل طراحی استراتژیک، نخست باید درک استراتژیکی از انسان داشت؛ از آنجا که بر آنیم تا از در وارد مباحث دقیق شویم نه دیوار، به امیرالمومنین (ع)؛ یعنی در مدینه علم، پناه می بریم؛ ایشان (ع) در تبیین انسان شناسی استراتژیک فرموده اند: العقول أئمة الافکار، و الافکار أئمة القلوب، و القلوب أئمة الحواس و الحواس أئمة الاعضاء” عقل، پیشوای ذهن است و ذهن پیشوای قلب و قلب پیشوای حواس و حواس، پیشوای اعضا. بحارالانوار، ج۱، ص۹۶.
عامل حیاتی در جامعه: مطابق با آنچه در انسان شناسی استراتژیک گفته شد، عقل به عنوان امام درون انسان، عمق حیاتی و تعیین کننده شخصیت انسان را شکل می دهد؛ اما عمق استراتژیک جامعه را امام تشکیل می دهد. بنابراین، عمق حیاتی و تعیین کننده جامعه بشری، با شخص امام شکل می گیرد.
عامل حیاتی در هستی: عمق حیاتی و استراتژیک عالم هستی هم امام هستی، یعنی الله تبارک و تعالی می باشد. با این مقدمات، بحثی بسیار ساده اما دیریاب درباره طراحی استراتژیک تقدیم می شود:

ریشه و اساس تمام پیشرفتهای مادی و معنوی بشر در طول تاریخ، اندیشه و تعقل و بهره وری از خرد از یک طرف و سعی و تلاش خردورزان و عاقلان از طرف دیگر بوده است. اگر بشر قرن بیستم و بیست و یکم از نظر صنعتی و تکنولوژی به موفقیتهای چشمگیری دست یافته، براثر اندیشه و تلاش بوده است؛ چنان که پیشرفتهای معنوی جوامع و افراد نیز براثر بهره وری از توان عقل و خرد و قدرت اندیشه و تلاش بوده است.
پیامبران، امامان، اولیاء، نخبگان و بندگان صالح الهی، همه اهل خرد و تعقل و مروج تفکر و اندیشه بوده اند. از جمله، ابوذر شاگرد تربیت شده و خردورز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بیشترین اوقات خویش را صرف تعقل و اندیشه و عبرت اندوزی و بهره گیری از خرد خویش و دیگران کرد.(1)
قرآن این کتاب جاوید و ماندگار الهی (به عنوان کامل ترین کتاب الهی و معجزه خاتم پیامبران) برای اندیشه و خردورزی و صاحبان عقل و خردورزان، ارزش زیادی قائل است، و زیباترین و رساترین سخنان را درباره ارزش دانش و تعقل و دقت و تفقّه بیان کرده است. در قرآن بیش از هزاربار کلمه «علم» و مشتقات آن که نشانه باروری خرد و اندیشه است، تکرار شده و افزون بر 17 آیه به طور صریح انسان را به تفکر دعوت کرده و بیش از 10 آیه با حکم «انظرُوا؛ دقت کنید» شروع شده و بیش از پنجاه مورد کلمه «عقل» و مشتقات آن به کار رفته است و در چهار آیه نیز قاطعانه به تدبر در قرآن، به عنوان بهره وری از عقل، امر شده است؛

 جهان در آستانة بعثت حضرت رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در انحطاط و بحران شگفت انگیزی قرار داشت. جهالت، غارتگری، ظلم و ستم، تضییع حقوق ضعیفان و محرومان، فساد و بی بند و باری، تبعیض و ناعدالتی، نگرانی و دلهره، دوری از اخلاق و انسانیت، تمام جوامع بشری را در آن روزگار فرا گرفته بود.
در این میان منطقة جزیرة العرب و به ویژه شهر مکه از منظر فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، پایین¬ترین و بدترین وضع را تحمل می¬کرد. خضوع اعراب جاهل در مقابل چوبهای خشکی که به صورت بت درست شده بود و اهالی مکه در مقابل آن اجسام بی¬جان قربانیها کرده و استمداد می¬طلبیدند، هر انسان فهمیده و عاقلی را به تعجب و تأسف وا می-داشت. زنان نه تنها از حقوق اساسی خود محروم بودند، بلکه همانند کالای بی¬جان خرید و فروش می¬شدند و… .
خداوند متعال در آیات وحیانی خویش به برخی از ناهنجاریها و آداب غیر انسانی و جاهلانة آن روز اشاره کرده و می¬فرماید: ?قُلْ تَعالَوْ اَتْلُ ما حَرّمَ رَبُّکُم عَلَیْکُمْ اَلاّ تُشْرِکوا بِهِ شَیْئاً وَبِالْوالِدَیْنِ إحْساناً وَلاتَقْتُلوا أوْلادَکُمْ مِنْ إمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَإیّاهُمْ وَلاتَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَما بَطَنَ وَلاتَقْتُلوا النَّفْسَ الَّتی حَرَّمَ اللهُ إلاَ بِالْحَقِّ ذلِکُمْ وَصّیکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلونَ>[1]؛ «بگو: بیایید آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده است ‌[برایتان] بخوانم: اینکه چیزی را شریک خدا قرا ندهید و به پدر و مادر نیکی کنید. فرزندانتان را از ترس فقر نکشید. ما شما و آنها را روزی می¬دهیم. و به کارهای زشت نزدیک نشوید چه آشکار و چه پنهان. و انسانی را که خداوند محترم شمرده به قتل نرسانید مگر به حق [و از روی قانون الهی]. این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش کرده، شاید درک کنید.»

  پیامبر اکرم(ص) در طول عمر 23 ساله رسالت خویش، بارها مسئله ولایت و امامت، خلافت و وزارت علی(ع) و دیگر امامان را مطرح کرد که مجموع آنها به بیش از 70 مورد مى رسد.
این مقاله بنا دارد این موارد را به ترتیب زمانى و حوادث جانبى مطرح کند. امید که مورد رضایت امیر ولایت و استفادة دوستان قرار گیرد.
خلافت انتصابى یا انتخابى
از مسائلى که در طول تاریخ بعد از رحلت پیامبر(ص) به وجود آمد و بعدها به عنوان مهم ترین امر اختلافى بین شیعه و اهل سنّت نمودار شد، این مسئله است که آیا انتخاب خلیفه و جانشین پیامبر، امرى الهى و انتصابى است؟ یا اختیارى و انتخابى توسط غیرخداوند (پیامبر یا مردم و یا اهل حل و عقد و…)؟
به قول یکى از محققان «… اختلاف شیعه و سنّى قبل از هر چیز در این است که آیا امامت، یک مقام دینى و تابع تشریع و نصب الهى، یا یک سلطنت دنیوى و تابع عوامل اجتماعى است؟ شیعیان معتقدند که حتّى شخص پیامبر اکرم(ص) هم نقش استقلالى در تعیین جانشین خود نداشتند؛ بلکه آن را به امر الهى، انجام دادند… .»[1]
پیامبر اکرم(ص) این آینده نگرى را داشت و از روزهاى اوّل رسالت خویش به این پرسش تاریخى پاسخ داد که مسئله امامت و خلافت به نصب الهى است و این امر از عهده بشر خارج است. اکنون به نمونه هایى در این زمینه توجه کنید:

(. این مقاله، از سلسله بحث های حدیث شناسی مهدویّت است که در مرکز تخصصی مهدویّت، حوزه علمیه قم توسط استاد شیخ نجم الدین طبسی تدریس شده است. این نوشتار توسط یکی از دانش پژوهان این مرکز، حجت الاسلام لطفی تقریر و تنظیم شده  است.

متن وترجمه  زیارت ناحیه مقدسه

أَلسَّلامُ عَلى ادَمَ صِفْوَةِ اللهِ مِنْ خَلیقَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى شَیْث وَلِىِّ اللهِ وَ خِیَرَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى إِدْریسَ الْقــآئِمِ للهِِ بِحُـجَّتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى نُوح الْمُجابِ فی دَعْوَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى هُود الْمَمْدُودِ مِنَ اللهِ بِمَعُونَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى صالِـح الَّذی تَـوَّجَهُ اللهُ بِکَرامَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى إِبْراهیمَ الَّذی حَباهُ اللهُ بِخُلَّتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى إِسْمعیلَ الَّذی فَداهُ اللهُ بِذِبْــح عَظیم مِنْ جَنَّتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى إِسْحقَ الَّذی جَعَلَ اللهُ النُّبُوَّةَ فی ذُرِّیَّتِهِ ، أَلسَّـلامُ عَلى یَعْقُوبَ الَّذی رَدَّ اللهُ عَلَیْهِ بَصَرَهُ بِرَحْمَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى یُوسُفَ الَّذی نَجّاهُ اللهُ مِنَ الْجُبِّ بِعَظَمَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى مُوسَى الَّذی فَلَقَ اللهُ الْبَحْرَ لَهُ بِقُدْرَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى هارُونَ الَّذی خَصَّهُ اللهُ بِنُبُـوَّتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى شُعَیْب الَّذی نَصَرَهُ اللهُ عَلى اُمَّتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى داوُدَ الَّذی تابَ اللهُ عَلَیْهِ مِنْ خَطیـئَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى سُلَیْمانَ الَّذی ذَلَّتْ لَهُ الْجِنُّ بِعِزَّتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى أَیُّوبَ الَّذی شَفاهُ اللهُ مِنْ عِلَّتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى یُونُسَ الَّذی أَنْـجَـزَ اللهُ لَهُ مَضْـمُونَ عِدَتِهِ، أَلسَّلامُ عَـلى عُزَیْر الَّذی أَحْیاهُ اللهُ بَعْدَ میتَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى زَکَرِیـَّا الصّـابِرِ فی مِحْنَتِهِ ، أَلسَّلامُ عَلى یَحْیَى الَّذی أَزْلَفَهُ اللهُ بِشَهادَتِهِ ،

تفاوت میان آزادی تکوینی ووتشریعی انسان
در بررسی آزادی انتخاب راه،باید میان آزادی تکوینی وتشریعی فرق نهاد.آزادی تکوینی به این معناستکه در نظام آفرینش انتخاب راه وعقیده اجبارپذیر نیست.اصولا دین مجموعه ای از اعتقادات ویژه است که هرگز نمی توان آنهارابر کسی تحمیل کرد. اگر اصول ومبانی دیانت برای کسی حاصل نشود دین نیز به قلمرو جانش پای نمی نهد.از این رو،قرآن کریم می فرماید:
لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَن يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللَّـهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انفِصَامَ

لَهَا ۗ وَاللَّـهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ  ﴿البقره/٢٥٦﴾

خداوند متعال میفرماید:
بگو: کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد
قٌل کَفی بِاللهِ شَهِیداً بَینِی وَ بَینَکُم وَ مَن عِندَهُ عِلمُ الکِتابِ(1)؛
خدای متعال برای دلداری پیامبر صلّی الله علیه در جای دیگر می فرماید: از این که گروهی تو را تکذیب کرده و رسالت تو را قبول نمی کنند، نگران مباش؛ خدا شهادت می دهد که تو رسول او هستی و یک نفر دیگر نیز بر رسالت تو شاهد است. این شاهد کسی می تواند باشد که شهادت او در کنار شهادت خدا بر رسالت پیغمبر صلّی الله علیه و آله موجب آرامش خاطر حضرت حضرت رسول علیه السلام گردد؟ می فرماید او کسی است که «عِندَهُ عِلمُ الکِتابِ».

نام غدير را همه شنيده ايم، سرزمينى است ميان مكّه و مدينه، در نزديكى «جحفه» كه در حدود 200 كيلومترى مكّه واقع شده و چهارراهى است كه حجّاج سرزمين هاى مختلف مى توانستند در آنجا از هم جدا شوند:
راهى به سوى مدينه مى رود، در جهت شمال.
راهى به سوى عراق مى رود، در جهت شرق.
راهى به سوى مصر مى رود، در طرف غرب.
و راهى به سوى يمن، در جهت جنوب.
امروزه اين سرزمين، سرزمين متروكى است; ولى روزى شاهد يكى از بزرگترين حوادث تاريخ اسلام بوده، و آن، روزِ نصب على(عليه السلام) به جانشينى پيامبر گرامى اسلامى(صلى الله عليه وآله) (در روز هيجدهم ذى الحجّه سال دهم هجرى) مى باشد.
گرچه خلفا روى جهات سياسى كوشيدند اين خاطره عظيم تاريخى را از نظرها محو كنند و هم اكنون نيز بعضى از متعصّبان به دلائلى كه ناگفته پيداست، سعى در محو يا كم رنگ كردن آن دارند; ولى ابعاد اين حادثه آن قدر در صحنه تاريخ و حديث و ادبيات عرب وسيع است، كه قابل پوشانيدن يا محو كردن نيست.