آنچه عقل ، ذهن وحافظه را تقویت می کند

امام صادق (علیه السلام):
– در پاسخ طبیبی فرومانده از پاسخ به این پرسش امام که: چرا کاسه سر، از چند استخوان و لایه تشکیل می شود؟ -: چون هر چیز درون تهی اگر یک پارچه باشد، شکستن، زودتر به سراغش می آید و چون چند تکه قرار داده شود، شکستگی از آن دورتر است.( الخصال: ص ۵۱۲ ح ۳٫)
 امام صادق (علیه السلام):
– خطاب به مفضل بن عمر -: اگر جمجمه باز می شد و می توانستی مغز را ببینی، می دیدی که به حجاب هایی (لایه هایی) که روی همدیگر قرار گرفته اند، در میان گرفته شده است تا هم آن را از عارضه ها مصون بدارد، و هم آن را استوار نگه دارد، تا بدان، لرزش راه نیابد؛ و می دیدی که جمجمه، به سان کله خودی بر آن قرار گرفته است تا آن را از اثر ضربت های سختی که ممکن است به سر برسد، حفظ کند. سپس، تاجی از مو بر روی جمجمه پوشانده شده و این پوشش، همانند پوستینی برای سر است که آن را از شدت سرما و گرما، نگه می دارد. پس چه کسی مغز را در چنین دژی جای داده است، مگر همو که آن را آفرید و سرچشمه احساس ساخت و به واسطه منزلت والایی که در بدن دارد، و نیز به واسطه مرتبه بلند و جایگاه برجسته اش آن را سزامند این همه حفظ و مراقبت دانست؟
ای مفضل! چه کسی قلب را درون سینه انسان قرار داد و زرهی که پوشش استوار آن است، بر آن قرار داد و آن را به دنده ها و گوشت و پی ای که بر آن است، مصونیت داد تا جراحت و آزاری بدان نرسد؟
ای مفضل! نیک بیندیش که چرا مغز که جسمی رقیق است، در لابه لای استخوان ها حصار یافته است. آیا جز برای این است که از آن، حفاظت کند و آن را مصون بدارد؟( بحار الانوار: ج ۶۱ ص ۳۲۵ ح ۳۰ و ج ۳ ص ۷۲٫)

آنچه عقل را استحکام می بخشد

الف – باقلا

امام صادق (علیه السلام):
خوردن باقلا، استخوان های ساق را تراکم درونی می دهد، توان مغز را افزون می سازد و خون تازه تولید می کند.( الکافی: ج ۶ ص ۳۴۴ ح ۱٫)

ب – روغن مالیدن

امام علی (علیه السلام):
روغن، پوست را نرم می کند، و بر توان مغز می افزاید، مجاری آب را در بدن می گشاید، کثافت پوست را از میان می برد و رنگ را روشن می کند.( الکافی: ج ۶ ص ۵۱۹ ح ۱ و ح ۴٫)
امام صادق (علیه السلام):
روغن بنفشه، مغز را نیرو می بخشد.( الکافی: ج ۶ ص ۵۲۲ ح ۸٫)

ج – حجامت

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
حجامت عقل را افزون می کند و بر قدرت حافظه می افزاید.( مکارم الاخلاق: ج ۱ ص ۱۷۴ ح ۵۱۸٫)
۳۵۳ – امام علی (علیه السلام):
حجامت، بدن را صحت می دهد و عقل را استحکام می بخشد.( الخصال: ص ۶۱۱ ح ۱۰٫)

د – سرکه

امام صادق (علیه السلام):
ما با سرکه آغاز می کنیم، چنان که شما با نمک آغاز می کنید؛ چرا که سرکه، عقل را استحکام می بخشد.( الکافی: ج ۶ ص ۳۲۹ ح ۵٫)

ه – سرکه شراب

امام صادق (علیه السلام):
سرکه شراب، لثه را تقویت می کند، جنبندگان شکم را می کشد و عقل را استحکام می بخشد.( الکافی: ج ۶ ص ۳۳۰ ح ۹)

و – سداب

امام کاظم (علیه السلام):
سداب(سداب: سداب ها، دسته ای از تیره سدابیان اند و مهم ترین نوع آن، سداب کوهی است، دارای برگ های باریک و بسیار متعفن که برای گریزاندن حشرات به کار می رود. گیاهی دارویی مانند پودنه است که خوردن آن، دفع قوت باه و مباشرت مردان و اسقاط حمل زنان می کند. در یونانی آن را فیجن و در تنکابن و دیلم، پیم می نامند (ر .ک: لغت نامه دهخدا: ج ۸ ص ۱۱۹۱۴).)، عقل را افزون می کند.( الکافی: ج ۶ ص ۳۶۷ ح ۱٫)
 الکافی:
– به نقل از محمد بن عمرو بن ابراهیم، از امام باقر (علیه السلام) یا امام کاظم (علیه السلام) -: (نزد او) از سداب نام برده شد. فرمود: بدانید که در آن، منافعی است: افزون بر عقل و فراوان ساختن هوش، هر چند که آب کمر را بد بو می کند.( الکافی: ج ۶ ص ۳۶۸ ح ۲٫)

ز – چغندر

امام رضا (علیه السلام):
– درباره فواید چغندر -: عقل را استحکام می بخشد و خون را تصفیه می کند.( المحاسن: ج ۲ ص ۳۲۷ ح ۲۱۱۰٫)

ح – مسواک زدن

امام باقر (علیه السلام):
مسواک زدن، بلغم را می برد و عقل را افزون می کند.( ثواب الاعمال: ص ۳۴ ح ۳٫)

ط – خرفه

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
بر شما باد خرفه، که زیرکی دهد و اگر تنها یک چیز باشد که عقل را افزون می کند، همان است.( المحاسن: ج ۲ ص ۳۲۳ ح ۲۰۹۴٫)

ی – کدو

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
بر شما باد کدو؛ چرا که عقل را افزون سازد و مغز را بزرگ می کند.( شعب الایمان: ج ۵ ص ۱۰۲ ح ۵۹۴۷٫)
 پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
بر شما باد کدو؛ چرا که عقل را می پالاید و مغز را می افزاید.( دعائم الاسلام: ج ۲ ص ۱۱۳ ح ۳۷۶٫)
۳۶۳ – امام علی (علیه السلام):
کدو بخورید؛ چرا که مغز را افزون می کند.( الخصال: ص ۳۶۲ ح ۱۰٫)

ک – کرفس

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
بر شما باد کرفس؛ چرا که اگر بنا بود تنها یک چیز عقل را افزون کند، آن همین بود.( طب النبی (صلی الله علیه و آله و سلم): ص ۱۱٫)

ل – کندر

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
به زنان آبستن خود، کندر بدهید؛ چرا که عقل کودک را افزون می کند.( مکام الاخلاق: ج ۱ ص ۴۲۳ ح ۱۴۳۹٫)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
بر شما باد کندر؛ چرا که… عقل را افزون می کند، ذهن را ذکاوت می دهد، چشم را جلا می بخشد و فراموشی را از میان می برد.( طب النبی (صلی الله علیه و آله و سلم): ص ۶٫)
امام رضا (علیه السلام):
فراوان کندر بخورید، آن را در دهان نگه دارید و بجوید. برای من، جویدن آن، دوست داشتنی تر است؛ بلغم معده را می زداید و آن را تمیز می کند، عقل را استحکام می بخشد و غذا را می گوارد.( مکارم الاخلاق: ج ۱ ص ۴۲۳ ح ۱۴۴۲٫)

م – گوشت

امام صادق (علیه السلام):
گوشت، گوشت می رویاند و بر عقل می افزاید؛ و هر کس آن را چند روز واگذارد، عقلش تباه شود.( طب الائمه ( علیهم السلام): ص ۱۳۹٫)

آنچه بر توان ذهن می افزاید

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
هر کس ناشتا به خوردن مویز مداومت کند، فهم و حافظه و ذهن، روزی او می شود و از بلغم وی، کاسته می شود.( بحار الانوار: ج ۶۲ ص ۲۷۱ ح ۷۰٫)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
به بخورید؛ چرا که ذهن را افزون می کند.( مکارم الاخلاق: ج ۱ ص ۳۷۴ ح ۱۲۴۳٫)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
بر شما باد کندر؛ چرا که… عقل را افزون می کند و ذهن را ذکاوت می دهد.( طب النبی (صلی الله علیه و آله و سلم): ص ۶٫)
امام صادق (علیه السلام):
انار را با پیه (پیه انار، سپیده ای است که در درون انار است و دانه ها بر آن تعبیه شده اند.) آن بخورید؛ چرا که معده را می پالاید و ذهن را افزون می کند.( الکافی: ج ۶ ص ۳۵۴ ح ۱۲٫)
الکافی:
– به نقل از محمد بن علی همدانی -: مردی در خراسان، نزد امام رضا (علیه السلام) بود. در این هنگام، نزد ایشان سفره ای گستردند که در آن، سرکه و نمک بود. امام (علیه السلام) با سرکه آغاز کرد. آن مرد گفت: فدایت شوم! به ما فرموده ای که با نمک، آغاز کنیم.
فرمود: این، همانند آن (یعنی نمک) است. سرکه، ذهن را استحکام می بخشد و عقل را افزون می کند.( الکافی: ج ۶ ص ۳۲۹ ح ۴٫)

تقویت حافظه

الف – مویز

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
هر کس ناشتا بر خوردن مویز مداومت کند، فهم و حافظه و ذهن، روزی او می شود و از بلغم وی، کاسته می شود(بحار الانوار: ج ۶۲ ص ۲۷۱ ح ۷۰٫)

ب – عسل

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
هر کس حافظه می خواهد، عسل بخورد.( مکارم الاخلاق: ج ۱ ص ۳۵۸ ح ۱۱۶۷٫)
الفقه المنسوب للامام الرضا (علیه السلام):
عالم امام کاظم (علیه السلام) فرمود: در عسل، درمان هر دردی است. هر کس ناشتا یک قاشق عسل بخورد، این عسل، بلغم را پایان می دهد، صفرا را فرو می نشاند، مانع از تلخه سیاه (سودا) می شود و ذهن را صفا می بخشد، و اگر که همراه با کندر خورده شود، حافظه را نکو می سازد.( الفقه المنسوب للامام الرضا (علیه السلام): ص ۳۴۶٫)

ج – کرفس

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
کرفس، انسدادها را می گشاید، دل را طراوت می دهد، حافظه می آورد و دیوانگی، جذام، پیسی و ترس را دور می کند.( الفردوس: ج ۵ ص ۳۷۰ ح ۸۴۶۸٫)
الدروس:
– در بیان فواید کرفس -: روایت شده که کرفس، حافظه می آورد، دل را طراوت می دهد و دیوانگی، جذام و پیسی را دور می کند.( الدروس: ج ۳ ص ۴۴٫)