ایا مسئول اجرای قانون اساسی در تمام ابعاد رئیس جمهور است

محمود احمدی نژاد با استناد به اصل 113 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور صیانت از اصول مترقی آن به عنوان میثاق ملی و ثمره ارزشمند انقلاب اسلامی، طی حکمی اعضای «هیئت نظارت بر اجرای قانون اساسی» را منصوب کرد.

متن حکم رییس جمهور به شرح ذیل است:جناب آقای محمد رضا رحیمی،جناب آقای دکتر ابراهیم عزیزی ،جناب آقای دکتر محمد علی حجازی،جناب حجت الاسلام والمسلمین میر تاج الدینی،جناب آقای مرتضی بختیاری،سرکار خانم دکتر فاطمه بداغی،جناب حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین احمدی شاهرودی،جناب آقای دکتر سید فضل الله موسوی،جناب حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد موسوی،جناب آقای دکتر قاسم شعبانی،جناب آقای احمد علیزاده، سلام علیکم:قانون اساسی ثمره هزاران سال تلاش و فداکاری ملت بزرگ ایران و همه آزادیخواهان و عدالت طلبان است که در پیگیری راه انبیاء الهی و سرآمد آنان پیامبر عظیم الشان اسلام و با راهبری مرد الهی و سترگ حضرت امام خمینی (ره) مدیریت عالی مرحوم آیت الله دکتر بهشتی تنظیم شد و با رای قاطع ملت ایران رسمیت یافت.نگاه و هدف اصلی قانون اساسی اصلاح امور و ساختن جامعه الگو و تمهید مقدمات استقرار توحید و عدالت و آزادی در سراسر جهان با پرچمداری انسان کامل و ذخیره هستی امام عصر (عج) است. اصول و مبانی، راهبردها و ساختارها بر همین اساس و برای تحقق همین اهداف تدوین گردیده است .

تحقق اهداف و آرمانهای مندرج در قانون اساسی در گروه تاکید و اصرار بر اصول و روح حاکم بر آن است.

حفظ و صیانت از قانون اساسی در حقیقت حفظ همه ارزشها و آرمانها و نظام برآمده از همین قانون است.

نظر به تعهد، تخصص و تجارب جنابعالی به استناد اصل 113 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور صیانت از اصول مترقی آن به عنوان میثاق ملی و ثمره ارزشمند انقلاب اسلامی ، به موجب این حکم به عنوان عضو هیات نظارت بر اجرای قانون اساسی منصوب می شوید . اهم وظایف و ماموریت ها به شرح زیر است :

1- نظارت بر حسن اجرای اصول قانون اساسی و گزارش موارد عدم اجرای آن به رییس جمهور

2- پیگیری تحقق اهداف عالیه مندرج در قانون اساسی و ارائه پیشنهادهای لازم

3- ارائه پیشنهاد برای وضع یا اصلاح قوانین و مقررات در جهت تمهید اجرای بهتر و کاملتر اصول قانون اساسی

4- آسیب شناسی موارد عدول از اجرای قانون اساسی اعم از مرحله وضع یا اجرای قوانین و مقررات و ارائه راهکارها و پیشنهادات لازم برای رفع آنها

5- ایجاد نظام پایش و ارزیابی اجرای قانون اساسی در دستگاه های مختلف و تهیه گزارش های سالانه

6- برنامه ریزی و تمهید راهکار لازم برای مشارکت مردم در امر نظارت بر اجرای قانون اساسی

7- فرهنگ سازی و ترویج گفتمان مبتنی بر مبانی و نگرش و حقوق اساسی مندرج در قانون اساسی

امید است با اتکال به خداوند منان و در سایه عنایات حضرت ولی عصر (عج) و در پرتو رهنمودهای مقام معظم رهبری در انجام امور محوله و تحقق اهداف مورد نظر موفق باشید .

محمود احمدی نژاد

تحلیل خبر:
نقش رئیس جمهور در اجرای قانون اساسی؟
طبق اصل يكصد و سيزدهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران مسئوليت اجرای قانون اساسی بر عهده رئيس جمهور است. ولی باتوجه به اینکه قانون اساسی چهارچوب نظام اسلامی است که تمامی قوای سه گانه طبق اصول آن به فعالیت می­پردازند و از طرفی طبق اصل تفکیک قوا، قوای سه­گانه مستقل از همدیگرند حال این سوال مطرح است که رئیس جمهور به عنوان رئیس قوه مجریه چگونه مسئول اجرای قانون اساسی است و آیا این مسئولیت منافاتی با اصل تفکیک قوا ندارد.
برای مسئولیت رئیس جمهور، نظرات متفاوتی ارائه شده است که هر کدام دلایلی را برای توجیه نظریه خود مطرح کرده اند.

اول. نظريه مسئوليت گسترده:
مسئوليت اجراي قانون اساسي رئیس جمهور،فراتر از حوزه رياست قوه مجريه می­باشد،  و این نظریه مبتنی بر این استدلال است  كه عبارت «مسئوليت اجراي قانون اساسي» در قانون اساسي، مقيَُد نيست. طبق اصل 113 (پس از مقام رهبری رئیس جمهور عالیترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که به رهبری مربوط می­شود، بر عهده دارد) و رئیس جمهور بطور مطلق و عام و بدون قيد، مسئول اجراي قانون اساسي است، و در متن سوگندي كه رئيس جمهوري طبق اصل 121 قانون اساسي ادا مي نمايد خود را شرعاًََ وقانوناً به انجام اين مسئوليت ملتزم مي نمايد و سوگند می­خورد که پاسدار قانون اساسی باشد»

دوم. نظريه مسئوليت محدود :
در برابر نظريه مسئوليت گسترده ، برخي ديگر از حقوقدانان معتقدند كه رئيس جمهور تنها مسئول اجراي قانون اساسي در قوه مجريه است ؛ آن­هم جز در اموري كه مستقيماً به رهبري مربوط مي شود.
آنها معتقدند كه اولاً اصل 113 در مقام بيان وظايف و اختيارات «رئيس قوه مجريه» است و نمي توان آن را مطلق يا عام دانست ؛ گذشته از اينكه در همين اصل صراحتاً همه مسئوليتهاي رئيس جمهور مقيد شده است  به اموری که مستقیماَ به رهبری مربوط می­شود. ثانياً بر فرض پذيرش ظهور ابتدايي اصل مذكور در گستره اي بيش از رياست قوه مجريه، به ناچار بايد آن را با اصول كلي ديگر نظير اصل تفكيك و استقلال قوا و يا اختيارات مقام رهبري مقید كرد .
به این توضیح که اصل 113 از جمله اصولي است كه در «فصل نهم» قانون اساسي و تحت عنوان «قوه مجريه» جاي گرفته است و لذا بايد
درهمين حوزه نيز تفسير گردد.
در اصل 113 دو مسئوليت بر عهده رئيس جمهور نهاده شده است ، مسئوليت اجراي قانون اساسي و رياست قوه مجريه، جز در اموري كه مستقيماً به رهبري مربوط مي شود، به عبارت ديگر قيد «جز در اموري…» تنها مربوط به «رياست قوه مجريه» نيست بلكه «مسئوليت هاي اجراي قانون اساسي» را هم مقيد مي كند بنابراين رئيس جمهور مسئول اجراي قانون اساسي است امّا «جز در اموري كه مستقيماً به رهبري مربوط مي­شود» و طبيعي است كه طبق بند 7 اصل 110 «حل اختلاف و تنظيم روابط قواي سه گانه» از اموري است كه مستقيماً به رهبري مربوط مي شود؛ مخصوصاَ قوه قضائيه كه به دليل نصب مستقيم رياست آن از سوي رهبري، وضيعت روشن تري دارد، ضمناً طبق اصل 57 همه «قواي حاكم در جمهوري اسلامي ايران…زير نظر ولايت مطلقه امر و امامت امت» انجام وظيفه مي كنند و ديگر حتي برقراري ارتباط ميان آنها نيز در حيطه اختيارات رئيس جمهور نيست.
استدلال ديگري كه براي اثبات محدوديت مسئوليت رئيس جمهور در قبال اجراي قانون اساسي مطرح مي شود، قواعد و اصول كلي حاكم بر اين قانون است، مثل اصل تفکیک قوا که یکی از اصول بنیادین قانون اساسی می باشد و اصل 113 را باید با توجه به اصول دیگر همچون اصل تفکیک
قوا تفسیر کرد.
نتیجه گیری:
با توجه به مباحث گذشته  مي توان گفت که براي رئيس جمهور مسئوليتي نسبت به اجراي قانون اساسي در قواي ديگر وجود ندارد و رئيس قوه مجريه نمي تواند براي اجراي قانون اساسي در قواي ديگر دخالت نماید چون در اصل 113 ضمانت اجرایی برای این مسئولیت وجود ندارد
عباسعلی‌ کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در تاریخ6/12/90 از نظر مخالف این شورا با تشکیل هیئت نظارت بر اجرای قانون اساسی توسط رئیس جمهور خبر داده بود.
وی گفته بود که نظر شورای نگهبان در این زمینه همان نظری است که در ادوار گذشته، ‌درباره اقدام مشابه یکی از رؤسای جمهور ‌‌اعلام شده بود.
کدخدایی این را هم افزوده بود که نظر مخالف شورای نگهبان هنوز به قوت خود با‌قی است و‌ جدیدا در این رابطه بررسی جدیدی انجام نشده است.
گفتنی است که در زمان دولت اصلاحات با دستور محمد خاتمی،رئیس جمهور وقت هیئت نظارت بر اجرای قانون اساسی توسط رئیس جمهور  تشکیل شد.

با توجه به نظر صریح شورای نگهبان در گذشته و حال حاضر، بعید نیست که این شورا عنقریب به طور رسمی نظر مخالف خود را که قبلا در دولت وقت خاتمی اعلام کرده بود،مجددا اعلام کند.
محمود احمدی نژاد با استناد به اصل 113 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور صیانت از اصول مترقی آن به عنوان میثاق ملی و ثمره ارزشمند انقلاب اسلامی، امروز چهارشنبه طی حکمی اعضای «هیئت نظارت بر اجرای قانون اساسی» را منصوب کرد.
منابع:
1-مهرپور، حسين؛ رئيس جمهور و مسئوليت اجراي قانون اساسي، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، 1380،ص4.
2 -نجفي اسفاد، مرتضي و محسني، فريد؛ حقوق اساسي جمهوري اسلامي ايران، انتشارات بين المللي الهدي، چاپ اول، 1379،ص318.
3 -هاشمي، سيد محمد؛ حقوق اساسي جمهوري اسلامي ايران، ج2، مجتمع آموزش عالي قم، چاپ دوم، 1375.
4 -قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران.