استفتائات امام خامنه اي روحي فداه – نماز جماعت (1)

1. مشروعیت و اهمیت نماز جماعت

1. نماز جماعت از مهمترین مستحبات و از بزرگترین شعایر اسلامی است و دست کم با دو نفر (یک امام و یک مأموم) منعقد می‌شود. (اجوبة الاستفتاءات، س 553و 564)

2. اگر امام جماعت بدون قصد امامت، مشغول نماز شود، نماز وی و اقتدای دیگران به او اشکال ندارد، به عبارت دیگر در تحقق جماعت، فقط کافی است که ماموم نیت اقتدا داشته باشد و نیت امامت برای امام، معتبر نیست، هرچند درک فضیلت نماز جماعت برای امام در صورتی است که قصد امامت و جماعت کند.

(اجوبة الاستفتاءات، س 551)

3. امامت به نیت نماز قضای احتیاطی صحیح نیست، بنابراین فردی که می‌خواهد یک نماز را در مکان‌های مختلف به عنوان امام جماعت اقامه کند نمی‌تواند آنها را به نیت نماز قضای احتیاطی به جا آورد. (اجوبة الاستفتاءات، س 580)

4. رضایت امام جماعت شرط صحت اقتدا نیست، بنابراین اقتدا کردن به کسی که راضی به این کار نیست اشکال ندارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 573)

5. اقتدا به مأموم تا وقتی که نمازش را به جماعت ادامه می‌دهد صحیح نیست، ولی زمانی که انسان نداند که او مأموم است و به وی اقتدا کند، اگر در رکوع و سجود به وظیفه‌ی نمازگزار منفرد عمل کرده، بدین معنی که رکنی را عمداً و یا سهواً کم یا زیاد نکرده باشد، نمازش صحیح است. (اجوبة الاستفتاءات، س 573 و 574)

6. تکرار نماز جماعت برای یک‌بار به خاطر مأمومین دیگر در نمازهای یومیه جایز و بلکه مستحب است، اما بیش از یک بار جایز نیست، بنابراین یک امام جماعت می‌تواند در دو مسجد اقامه‌ی جماعت کرده و نماز را دوباره بخواند. (اجوبة الاستفتاءات، س 569)

7. در نمازهای یومیه هر نمازی را می‌توان با هر نماز اقتدا کرد، مثلاً کسی که قصد خواندن نماز عشاء دارد می‌تواند به کسی که نماز مغرب می‌خواند اقتدا کند. (اجوبة الاستفتاءات، س 575)

8. حضور و شرکت زنان در نماز جماعت اشکال ندارد و ثواب جماعت دارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 595 و 597)

9. شرکت در نماز جماعتی که از نظر مأموم واجد شرایط اقتدا و جماعت است اشکال ندارد، هر چند نزدک مسجدی باشد که در همان زمان در آن نماز جماعت برگزار می‌شود. بلی مناسب است که مؤمنی در یک مکان اجتماع کرده و همگی در یک نماز جماعت شرکت کنند تا بر عظمت مراسم دینی نماز جماعت افزوده شود و سزاوار است که اقامه‌ی نماز جماعت وسیله‌ی وحدت و انس باشد نه باعث ایجاد جو اختلاف و تفرقه، و اگر نماز جماعت نزدیک مسجد باعث اختلاف و پراکندگی شود جایز نیست. (اجوبة الاستفتاءات، س 554و 556و 581)

10. اگر موقعی به جماعت رسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است، چنانچه بخواهد به ثواب نماز جماعت برسد باید نیت کند و تکبیره الاحرام بگوید و بعد بنشیند و تشهد نماز را با امام بخواند، ولی سلام نگوید و کمی صبر کند تا امام سلام نماز را بگوید، بعد بایستد و نماز را ادامه بدهد یعنی حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند. (این طریق مختص تشهد آخر نماز جماعت و برای درک ثواب جماعت است و نمی‌توان آن را در تشهد رکعت دوم نمازهای سه رکعتی و چهار رکعتی انجام داد). (اجوبة الاستفتاءات، س 567)

11. اختلاف در تقلید مانع از صحت اقتدا نیست، بنابراین کسی که در نماز مسافر مقلد مجتهدی است می‌تواند به امام جماعتی که در آن مسأله مقلد مرجع دیگری است اقتدا نماید، ولی اقتدا در نمازی که طبق فتوای مرجع تقلید مأمم، قصر است و طبق فتوای مرجع تقلید امام جماعت تمام است یا بالعکس صحیح نیست. (اجوبة الاستفتاءات، س 583)

توجه

· افرادی که هنگام برپایی نماز جماعت، اقدام به خواندن نماز فرادی می‌کنند، اگر این عمل تضعیف نماز جماعت و اهانت و بی احترامی به امام جماعتی که مردم اعتماد به عدالت او دارند محسوب شود جایز نیست. (اجوبة الاستفتاءات، س 555)

· شرکت ظاهری در نماز جماعت برای یک غرض عقلایی، مثل دفع تهمت اشکال ندارد، ولی آهسته خواندن حمد و سوره در قراءت نمازی که باید بلند خوانده شود، مثل نماز مغرب و عشا برای اظهار اقتدا به امام جماعت، صحیح و مجزی نیست. (اجوبة الاستفتاءات، س 588 و 591)

· انجام کارهای مستحبی، مثل نماز مستحب یا دعای توسل و یا سایر دعاهای طولانی که قبل یا بعد از نماز جماعت و یا در اثنای آن در نمازخانه‌ی ادارات دولتی برگزار می‌شود و بیشتر از جماعت طول می‌کشد اگر منجر به تضییع وقت اداری و تأخیر در انجام کارهای واجب شود اشکال دارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 553)

· جایز نیست امام جماعت برای نماز اجرت بگیرد، مگر آن که برای مقدمات حضور در جماعت باشد. (اجوبة الاستفتاءات، س 568)

· در نماز جماعت بعد از سلام، قراءت آیه[1] صلوات و ذکر صلوات بر پیامبر (ص) و آل او (علیهم السلام) نه تنها اشکال ندارد بلکه مطلوب بوده و ثواب دارد. همچنین مواظبت بر شعارهای اسلامی و شعار انقلاب اسلامی (تکبیر و ملحقات آن) که یاد آور رسالت و اهداف بلند انقلاب اسلامی است هم مطلوب است. (اجوبة الاستفتاءات، س 571)

· بهتر است برای درک فضیلت نماز اول وقت و جماعت، کارهای اداری به گونه‌یی تنظیم شود که کارکنان اماکن نظامی، ادارات و مانند آن بتوانند این فریضه‌ی الهی را به صورت جماعت و در کمترین مدت بخوانند. (اجوبة الاستفتاءات، س 552)

تمرین

1. نماز جماعت دست کم با چند نفر منعقد می‌شود؟
2. آیا جایز است امام جماعت در دو مسجد اقامه‌ی جماعت کرده و نماز را دوباره بخواند؟
3. کسی که قصد خواندن نماز عشا را دارد آیا می‌تواند به کسی که نماز مغرب می‌خواند اقتدا نماید؟
4. آیا اقامه‌ی نماز جماعت دوم در نزدیکی مکانی که نماز جماعت در آن جا با حضور تعداد زیادی از نمازگزاران اقامه می‌شود و صدای اذان و اقامه‌ی آن شنیده می‌شود صحیح است؟
5. بعضی از افراد هنگام بر پایی نماز جماعت، اقدام به خواندن نماز فرادی می‌کنند، این کار چه حکمی دارد؟
6. آیا جایز است امام جماعت برای نماز اجرت بگیرد؟

تحقیق

آیا جایز است شخصی بدون اجازه‌ی امام جماعت راتب مسجد (امامی که برای امامت آن مسجد معین شده) که مورد تأیید مرکز اداره­ی امور مساجد است در آن مسجد نماز جماعت اقامه کند؟