5. قصد اقامت ده روز
1. هرگاه مسافری بخواهد حداقل ده روز پشت سر هم در محلی بماند یا بداند که اجباراً این مدت را در آن جا توقف خواهد کرد باید نماز را تمام بخواند (و این را در اصطلاح فقهی «قصد اقامه» میگویند)، اما اگر قصد اقامت کمتر از ده روز را داشته باشد حکم سایر مسافرنی را خواهد داشت، بنابراین سربازان یا نیروهای کادری که در استخدام ارتش یا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند، اگر قصد اقامت ده روز یا بیشتر را در مکانی (مثل پادگان، مناطق مرزی و …) دارند و یا می‌دانند هرچند به طور اجباری – ده روز یا بیشتر در آنجا خواهند ماند، واجب است که نماز خود را تمام بخوانند. (اجوبة الاستفتاءات، س 642و 647و 683)
توجه
· کسی که می‌داند در جایی ده روز نمی‌ماند، قصد اقامت ده روز معنا و اثری ندارد و باید در آنجا نمازش را شکسته بخواند، مثلاً اگر فردی برای زیارت حرم امام رضا(علیه‌السلام) مسافرت کند و با آن که می‌داند کمتر از ده روز در آنجا خواهد ماند ولی برای این که نمازش تمام باشد قصد اقامت ده‌روز می‌کند نمازش در آنجا نشسته است. (اجوبة الاستفتاءات، س 671)
· قصد اقامه باید در یک محل (شهر یا روستا و یا ….) باشد، و در دو محل نمی‌توان قصد اقامه کرد، بنابراین کسی که در دو مکان تبلیغ می‌کند اگر عرفاً دو محل محسوب شود، باید در یکی از آن دو، قصد اقامه کند و قصد اقامه در هر دو به این صورت که بخواهد چند روز را در یکی و چند روز هم در دیگری بماند که مجموعاً ده روز شود اقامه محقق نشده و باید نماز را در هر دو محل شکسته بخواند.
(اجوبة الاستفتاءات، س 674)
توجه
· اگر مسافری در محله‌یی از شهر قصد اقامه کند رفتن به محله‌های دیگر شهر، هر چند با محله‌ی قصد اقامت به مقدار مسافت شرعی فاصله داشته باشد، به قصد اقامه و حکم آن ضرر نمی‌رساند. (اجوبة الاستفتاءات، س 657)
3. مسافری که می‌خواهد ده روز یا بیشتر در محلی بماند، اگر از ابتدا قصد داشته باشد که در خلال ده روز به اطراف آن جا (در محدوده‌ی باغ‌ها و مزرعه‌های محل اقامت) برود، اشکالی ندارد و قصد اقامه‌ی او درست و نمازش تمام است. همچنین قصد خروج از محل اقامت، به اندازه‌ی کمتر از مسافت شرعی اگر به صدق اقامه‌ی ده روز ضرر نزند یعنی اگر بیرون رفتن از آنجا به مدت چند ساعت از روز یا شب برای یک بار یا چند بار باشد به شرطی که مجموع ساعات خروج از یک سوم روز یا شب بیشتر نشود، در این صورت، قصد خروج به قصد اقامه لطفه نمی‌زند و نمازش تمام است، اما بیشتر از این ، مانع تحقق اقامه است و نمازش شکسته خواهد شد.
(اجوبة الاستفتاءات، س 656و 659و 665)
4. اگر مسافر هنگام قصد اقامه، تصمیم داشته باشد در خلال ده روز – هر چند یک بار آن هم به مدت چند دقیقه – به چهار فرسخی و یا بیشتر برود اقامه تحقق پیدا نمی‌کند و باید نماز را شکسته بخواند. (اجوبة الاستفتاءات، س 656و 659و 665)
5. اگر مسافر در محلی قصد اقامه کند و قبل از خواندن یک نماز چهار رکعتی (ظهر یا عصر و یا عشا) از اقامه منصرف یا مردد شود، اقامه تحقق نیافته و تا وقتی که در آنجا هست باید نماز را شکسته بخواند، اما بعد از قصد اقامه، اگر حداقل یک نماز چهار رکعتی خوانده باشد، اقامه تحقق یافته و پس از آن، انصراف از اقامه یا تردید در آن هیچ اثری ندارد، بنابراین تا وقتی که در آنجا هست و سفر جدیدی را شروع نکرده، باید نماز را تمام بخواند (هرچند پس از تحقق اقامه، فقط یک روز بماند).
(اجوبة الاستفتاءات، س 657و 659و 689)
اقامه با دو چیز تحقق پیدا می‌کند:
– 1. قصد اقامه و خواندن یک نماز چهاررکعتی.
2- قصد اقامه و توقف ده روز متوالی در یک محل (هرچند اصلاً در این مدت نماز نخوانده باشد).
(اجوبة الاستفتاءات، س 657و 659و 689)
- پس از تحقق اقامه، خارج شدن به مقدار کمتر از مسافت شرعی – هرچند به طور مکرر و مدت طولانی – اشکال ندارد و نماز تمام است، ولی اگر به مقدار مسافت شرعی خارج شود، حکم سایر مسافرین را خواهد داشت، بنابراین اگر پس از قصد اقامت در شهری به شهر دیگری که با شهر محل اقامت به مقدار مسافت شرعی فاصله دارد برود، قصد اقامه‌ی قبلی وی به هم می‌خورد و بد از برگشت به محل اقامه، باید دوباره قصد نماید.
(اجوبة الاستفتاءات، س 657و 659و 689)
8. آنچه در مورد تبعیت زن و فرزند دربارهی «وطن» گفتیم در مورد «قصد اقامه» نیز جاری است. (اجوبة الاستفتاءات، س 704و 706)
6. توقف یک ماه بدون قصد
هرگاه مسافر، بعد از پیمودن مسافت شرعی (هشت فرسخ) در محلی توقف کند، و نداند مدت توقفش چند روز است (ده روز یا کمتر) تا وقتی که این حالت را دارد باید نماز را شکست بخواند، اما بعد از گذشتن سی‌روز باید نماز را تمام بخواند، هر چند در همان روز بخواهد برگردد. (اجوبة الاستفتاءات، س 673)
7. بلاد کبیره
در احکام مسافر و قصد توطن و قصد اقامت ده روز، فرقی میان بلاد کبیره (شهرهای بزرگ) و معمولی نیست و حتی با قصد توطن در یک شهر بزرگ و مدتی در آنجا ماندن، بدون معین کردن محله‌ی خاصی از آن، تمام آن شهر حکم وطن را دربارهی او پیدا خواهد کرد. همچنین اگر قصد اقامت ده روز در مانند این شهر کند بدون این که محله‌ی خاصی از آن را قصد نماید، حکم تمام بدون نماز در مورد او در تمام محله‌های آن شهر جاری خواهد بود. (اجوبة الاستفتاءات، س 707)