1. معنای تکبیرة الاحرام و حکم آن: تکبیرة الاحرام در نماز واجب است و منظور از آن گفتن «اَللهُ اَکبَرُ» در آغاز نماز است. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 218 و 223)
توجه
· نگفتن تکبیرة الاحرام در اول نماز چه عمداً و چه سهواً موجب باطل بودن نماز است. همچنین اگر پس از آن که آن را در اول نماز به طور صحیح ادا کرد بار دیگر با فاصله یا بدون فاصله با همان نیت «اَللهُ اَکبرُ» بگوید نماز باطل است، و فرقی نیست میان این که زیاد گویی عمدی باشد یا سهوی.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 224)
2. واجبات تکبیرة الاحرام :
1. تکبیرة الاحرام را باید طوری بخواند که تلفظ به آن محسوب شود، و نشانهی آن این است که خودش بتواند آنچه را میخواند و بر زبان جاری میکند – اگر دچار سنگینی گوش یا سر و صدای محیط نیست – بشنود.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 226)
2. تکبیرة الاحرام را باید به عربی صحیح بگوید، و اگر ترجمهی فارسی آن را بگوید یا آن را به عربی غلط بگوید – مثلاً های الله را با فتحه بگوید و یا امثال آن – صحیح نیست. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 223)
توجه
· اگر نمازگزار کیفیت صحیح تلفظ تکبیرة الاحرام را نمیداند واجب است یاد بگیرد، و اگر قادر به یادگیری نیست معذور است.
(اجوبة الاستفتاءات، س 467 و 473)
3. هنگام تکبیرة الاحرام باید بدن آرام و مستقر باشد، پس اگر عمداً و از روی اختیار، تکبیرة الاحرام را در حالی بگوید که بدنش حرکت دارد، باطل است.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 225)
. شک در تکبیرة الاحرام :
*اصل تکبیر (یعنی شک دارد که تکبیرة الاحرام گفته یا نه)
– به اذکار قراءت مشغولشده: به شک خود اعتنا نکند و نماز را ادامه دهد.
– به اذکار قراءت مشغول نشده: باید تکبیر را بگوید.
*صحت تکبیر (یعنی پس از گفتن تکبیرة الاحرام شک دارد صحیح گفته یا نه): باید به شک خود اعتنا نکند.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 227 و 228)
3. قیام (ایستاده بودن)
قیام واجب:
رکن:
– قیام هنگام تکبیرة الاحرام.
– قیام هنگام رفتن به رکوع (متصل به رکوع).
غیررکن:
– قیام هنگام قراءت.
– قیام بعد از رکوع.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 241)
1. کسی که قادر است نماز را ایستاده بخواند و عذری ندارد باید از شروع نماز تا رفتن به رکوع، در حال ایستاده باشد، و نیز واجب است پس از رکوع و پیش از رفتن به سجده بایستد. ترک قیام عمداً در این حالات، موجب باطل شدن نماز است.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 229)
2. ایستاده بودن در حال تکبیرة الاحرام و نیز پس از اتمام قراءت و پیش از رفتن به رکوع، رکن است یعنی اگر سهواً و از روی فراموشی هم آن را ترک کند نماز باطل میشود. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 230)
توجه
* اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره بنشیند و در این هنگام یادش بیاید که رکوع نکرده باید برخیزد و بایستد و از حال ایستاده به رکوع برود، پس اگر بدون برخاستن و ایستادن از همان حال نشسته خود را به حالت خمیدگی رکوع برساند نمازش باطل است. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 231)
2. واجبات قیام : نمازگزار در حال قیام باید بدن را حرکت ندهد و به طرفی به طور آشکار خم نشود و به جایی تکیه نکند، مگر این که ازروی ناچاری یا سهو و فراموشی باشد. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 232)
توجه
· موقعی که انسان در نماز بخواهد کمی جلو یا عقب برود یا بدن را کمی به طرف راست و چپ حرکت دهد، باید ذکری را که به خواندن آن مشغول است در حال این حرکت، قطع کند. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 232)
3. بعضی از مستحبات قیام :
– 1. بدن را راست نگهدارد.
– 2. شانهها را پایین بیندازد.
– 3. دستها را روی رانها بگذارد.
– 4. انگشتها را به هم بچسباند.
– 5. جای سجده را نگاه کند.
– 6. سنگینی بدن را به طور مساوی روی دو پا بیندازد.
– 7. با خضوع و خشوع باشد.
-8. پاها را پس و پیش نگذارد.
4. احکام قیام :
1. کسی که در حال نماز قادر به ایستادن نیست، باید نشسته نماز بخواند ولی اگر میتواند به چیزی تکیه دهد و بایستد وظیفهی او نماز ایستاده است.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 234)
2. کسی که قادر بر نماز نشسته نیست، باید خوابیده نماز بخواند، و بنابر احتیاط واجب اگر میتواند به پهلوی راست بخوابد و صورت و بدن او رو به قبله باشد، وگرنه به پهلوی چپ بخوابد، و اگر این گونه هم نمیتواند، به پشت بخوابد به طوری که کف پاهای او رو به قبله باشد. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 235)
3. کسی که نشسته نماز میخواند، اگر بعد از خواندن حمد و سوره بتواند بایستد و رکوع را به جا آورد باید بایستد و از حال ایستاده به رکوع برود.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 236)
4. کسی که خوابیده نماز میخواند اگر بدون حرج و زحمت بتواند در بین نماز بنشیند یا بایستد، باید هر مقداری را که میتواند نشسته یا ایستاده بخواند، همچنین کسی که نشسته نماز میخواند باید هر مقدار که بدون حرج و زحمت برای او ممکن است ایستاده نماز بخواند.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 237)
5. کسی که میتواند ایستاده نماز بخواند اگر بترسد که به واسطهی ایستادن، بیماری یا ضرر دیگری به او برسد، میتواند نشسته نماز بخواند، و اگر در نماز نشسته نیز همین ترس باشد میتواند خوابیده نماز بخواند. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 238)
6. کسی که احتمال میدهد در آخر وقت بتواند نماز خود را ایستاده بخواند، بنابر احتیاط (واجب) باید تا آن هنگام صبر کند، ولی اگر در اول وقت به خاطر عذری نماز خود را نشسته خواند و سپس تا آخر وقت عذر او برطرف نشد نمازی که خوانده صحیح است و اعاده لازم نیست.
(اجوبة الاستفتاءات، س 457 و استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 239)
7. اگر در اول وقت، قادر بر نماز ایستاده نبود و یقین داشت که ناتوانی او از نماز ایستاده، تا آخر وقت ادامه خواهد یافت، ولی قبل از آخر وقت توانست ایستاده نماز بخواند باید نماز را به طور ایستاده اعاده کند.
(اجوبة الاستفتاءات، س 457 و استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 240)