*بی حرکت باشد
مکان نمازگزار باید بی حرکت باشد یعنی طوری باشد که شخص نمازگزار بتواند با آرامش بدن و بدون تکان، نماز بخواند، بنابراین نماز در جاهایی که بی اختیار تکان میخورد، مانند خودرو و یا بعضی تختهای فنری و امثال آن صحیح نیست، مگر هنگامی که به خاطر تنگی وقت و غیر آن مجبور باشد در چنان مکانی نماز بخواند. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 204)
توجه
· بر مسافرانی که با اتوبوسهای بین شهری سفر میکنند واجب است که در صورت خوف از فوت نماز، از راننده بخواهند که اتوبوس را در مکان مناسبی متوقف نماید، و بر راننده اجابت درخواست آنان واجب است، واگر به علت عذر مقبول ویا بدون دلیل از توقف اتوبوس خودداری کند، در این صورت، تکلیف مسافران اگر خوف فوت وقت داشته باشند، این است که نماز را در اتوبوس در همان حال حرکت بخوانند و تا آنجا که امکان دارد جهت قبله، قیام، رکوع و سجود را رعایت کنند.
(اجوبة الاستفتاءات، س727)
برکسانی که با قایق به مأموریت فرستاده میشوند و وقت نماز آنها میرسد، به طوری که اگر در همان زمان، نماز نخوانند، بعد از آن نمیتوانند نماز خود را داخل وقت بخوانند واجب است که نماز را در وقت آن به هر صورتی که ممکن است، ولو در داخل همان قایق بخوانند. (اجوبة الاستفتاءات، س 388)
* از جاهایی نباشد که توقف در آن حرام است
مکان نمازگزار باید از جاهایی نباشد که توقف در آن حرام است، مانند جایی که جان انسان در خطر جدّی است، و نیز جاهایی نباشد که ایستادن یا نشستن بر روی آن حرام است، مانند فرشی که نام خدا، یا آیات قرآنی بر همه جای آن نقش بسته است.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 205)
* جلوتر از قبر پیغمبر(ص) و امام (ع) نباشد
نمازگزار باید در هنگام نماز جلوتر از قبر پیغمبر(ص) و امام (ع) نایستد، ولی مساوی قبر اشکال ندارد. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 206)
* محل سجدهی نمازگزار پاک باشد
محل سجدهی نمازگزار باید پاک باشد، ولی اگر مکان نمازگزار به غیر از جایی که پیشانی را بر آن میگذارد، نجس باشد اشکالی ندارد و نماز صحیح است.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 207)
* موجب نجاست لباس و بدن نمازگزار نشود
مکان نمازگزار، اگر نجس است طوری تر نباشد که به بدن یا لباس او سرایت کند، بنابراین ار مکان نمازگزار نجس باشد، ولی نجاست آن به لباس یا بدن وی سرایت نکند و محل سجده هم پاک باشد نماز خواندن در آن مکان اشکال ندارد.
(اجوبة الاستفتاءات، س 378)
* میان زن و مرد در حال نماز بنا بر احتیاط واجب حداقل یک وجب فاصله باشد
بنابر احتیاط واجب باید میان زن و مرد در حال نماز حداقل یک وجب فاصله باشد، و در این صورت اگر زن و مرد محاذی یکدیگر بایستند یا زن جلوتر از مرد بایستد، نماز هر دو صحیح است.
(اجوبة الاستفتاءات، س 374 و استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 208)
* مسطح باشد
لازم است که جای پیشانی نمازگزار از جای زانوها و سرانگشتان پای او، بیش از چهار انگشت بسته بلندتر و یا پستتر نباشد.
(استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 209)
دو نکته در ارتباط با مکان نمازگزار
به جا آوردن نماز واجب در داخل خانهی کعبه مکروه است، ولی احتیاط واجب آن است که بر بام کعبه نماز نخواند. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 210)
نماز خواندن بر سجادهیی که شکلهایی روی آن رسم شده و یا بر مهری که دارای نقش است فینفسه اشکال ندارد، ولی اگر به گونهیی باشد که بهانه به دست کسانی دهد که تهمت به شیعه میزنند تولید آن و نماز خواندن بر آن جایز نیست، و همچنین اگر موجب تفرق حواس و از بین رفتن حضور قلب در نماز شود کراهت دارد.
(اجوبة الاستفتاءات، س 277)