شستن میوه با آب
– الکافی:
– به نقل از فرات بن احنف، از امام صادق (علیه السلام) -: هر میوه ای را زهری است.
پس اگر میوه آوردید، آبی به آن بزنید – یا آن را در آب فرو ببرید – یعنی بشویید.( الکافی:
ص 6 ص 350 ح 4.)
بردن نام خدا به هنگام خوردن
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و
سلم):
هر کس میوه بخورد و این خوردن را با نام خدا آغاز کند، میوه به او زیانی نمی
رساند.( مستدرک الوسائل: ج 16 ص 461 ح 20547.)
دعا کردن به هنگام دیدن میوه نوبر
– تاریخ بغداد:
– به نقل از عایشه -: پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) چون میوه ای نوبر می
آوردند، آن را روی دهانش می نهاد و سپس روی چشمانش می گذاشت و می گفت: خداوندا!
چنان که آغاز این را به ما خوراندی، پایانش را هم به ما بخوران.( تاریخ
بغداد: ج 14 ص 217.)
امام علی (علیه السلام):
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، چون میوه ای نو می دید، آن را می بوسید و
بر روی چشمان و دهانش می نهاد و سپس می گفت: خداوندا! چنان که آغاز این را در
عافیت به ما نشان دادی، پایان آن را نیز در عافیت به ما بنمایان.( الامالی،
صدوق: ص 338 ح 396.)
خوردن هر میوه در آغاز فصلش و پرهیز از آن در پایان آن فصل
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و
سلم):
بر شما باد میوه در هنگام روی کردنش؛ چرا که در این هنگام، مایه: سلامت تن و از
میان رفتن اندوه است. نیز آن را در هنگام پشت کردن واگذارید؛ که در این هنگام،
دردی برای تن است.( طب النبی (صلی الله علیه و آله و سلم): ص 7.)
الدعوات:
روایت شده است که: … میوه را در ایام دولتش بخور؛ و برترین میوه ها، انار و ترنج
است.( الدعوات: ص 159 ح 396.)
جدا نکردن پوست میوه
الکافی:
از ابن القداح درباره امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که ایشان، پوست کندن
میوه را دوست نداشت.( الکافی: ص 6 ص 350 ح 3.)
پرهیز از خوردن چند میوه با هم
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و
سلم):
هر کس تنها یک نوع میوه را بخورد، آن میوه به او زیان نمی رساند.( طب
النبی (صلی الله علیه و آله و سلم): ص 6.)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
میوه ها را جدا جدا بخورید تا زیان نرساند.( جامع
الاحادیث، قمی: ص 108.)
مستدرک الوسائل:
– به نقل از کتاب التعریف -: روایت شده است که هیچ دو میوه ای را نباید با هم
خورد، مگر انگور و انار را؛ زیرا روایت شده است که اشکال ندارد دانه های انکور و
انار، در کنار هم قرار داده شوند.( مستدرک الوسائل: ج 16 ص 327 ح 20047.)
دعائم الاسلام:
از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده که ایشان از جای دادن دو
خرما در کنار هم در دهان و یا دو میوه دیگر نهی فرمود.
امام صادق (علیه السلام) فرموده است: البته این، در صورتی است که شخص با دیگر مردم
و بر سفره ای مشترک باشد اما اگر کسی به تنهایی می خورد، هرگونه که دوست دارد،
بخورد.( دعائم الاسلام: ج 2 ص 120 ح 407.)
علل الشرائع:
– به نقل از علی بن جعفر، در گفتگو با برادرش امام کاظم (علیه السلام) -: از ایشان
درباره با هم خوردن انجیر و خرما و دیگر میوه ها پرسیدم.
فرمود: پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، از همراه کردن (دو میوه) نهی
فرموده است. پس اگر تنها بودی، هر گونه که دوست داری، بخور؛ اما اگر در جمع شماری
از مسلمانان بودی، میوه ها را با هم نخور.( علل الشرائع: ص 519 ح 1.)
المحاسن:
– به نقل از محمد بن مثنی یا کسی دیگر، در حدیثی که سند آن را به معصوم رسانده است
-: اگر همراه کسی بودی و خواستی چند میوه را با هم بخوری، او را به این خواست آگاه
کن.( المحاسن: ج 2 ص 226 ح 1682.)
ظاهر سه حدیث اخیر، نشان می دهد که
نهی از خوردن دو میوه با هم، یک ادب اجتماعی است، نه یک توصیه طبی، و مراعات این
ادب، هنگامی لازم است که دو نفر بخواهند با همدیگر میوه بخورند و میوه به اندازه
کافی وجود نداشته باشد.( در النهایةی ابن اثیر (ج 4 ص 52) آمده است: از همین قبیل است حدیثی
که می گوید: ایشان از خوردن چند میوه با هم نهی فرمود، مگر آن که هر کسی از همراه
خود اجازه بخواهد. در احادیث، واژه قران و گاه واژه اقران روایت شد، که روایت
نخست، درست تر است و آن، بدین معناست که شخص، خرما را دو تا دو تا با هم بخورد.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از آن روی از چنین کاری نهی فرموده که
کاری آزمندانه و موجب نادیده انگاشتن حق فرد یا افراد همراه و هم سفر و یا موجب
ضرر و زیان آنان می شود.
و نیز گفته شده است: پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از آن روی از این کار
نهی فرموده که مردم در سختی زندگی می کردند و غذای کمی در اختیار داشتند و در چنین
وضعی، با اندک، روزگار می گذراندند. بنابراین، چون برای خوردن غذایی گردهم می
آمدند، برخی خود را بر دیگران مقدم می داشتند و در این میان، امکان داشت کسانی که
گرسنه ترند، دو تا دو تا خرما بردارند یا لقمه های بزرگ برگیرند. بدین سبب، مردم
را چنین راهنمایی فرمود که برای این کار، اجازه بگیرند تا دیگران رضایت داشته
باشند.
از همین قبیل است حدیث جبله، که در آن می گوید: در جمع هیئت عراقیان در مدینه
بودیم و ابن زبیر به ما خوراک خرما می داد. گاه ابن عمر از کنار ما می گذشت و می
گفت: خرماها را دو تا دو تا مخورید، مگر آن که هر کس از برادر خویش اجازه بگیرد.
این، بدان سبب بود که آنان بر آن خرما ملکیتی مشترک داشتند و چنین کاری از سوی هر
یک از آنان، موجب ضرر و زیان بر دیگری بود.
همانند این حدیث، درباره اصحاب صفه نیز (از ابو هریره) روایت شده است (ر. ک:
بحارالانوار: ج 66 ص 120 – 122))
بدیهی است که اگر دیگری در آن میوه شریک باشد، مراعات حق او، یک ادب وجوبی و اگر
شریک نباشد، ادبی استحبابی است.
بنابراین به نظر می رسد که حمل سه حدیث اول بر همین معنا، اولی است، هر چند که با
ظاهر آنها (نهی از خوردن دو نوع میوه با هم) مخالف است؛ چرا که سند معتبری ندارد،
مگر این که با آزمایش علمی مشخص شود که خوردن دو نوع میوه با هم، زیان آور است.