پیچیدگی ماهیت :
تهدید نرم ماهیتا یک پدیده بغرنج و پیچیده است یعنی به راحتی برای همه قابل درک و فهم نیست بلکه شناخت ماهیت ان مستلزم مطالعه عمیق و کالبد شکافی است که باید در قالب دستگاه تحلیلی با چارچوب روش شناسی مناسب ادراک و شناخته شود معیار های هنجار سنجی در محیط یک جامعه دینی با جوامعه غیر دینی ولاییک کاملا متفاوت است به طوری که پدیده حجاب و عفت در جامعه اسلامی از ارزش وهنجار بالایی برخوردار است در حالی که این پدیده در جوامع غربی و لاییک یک تهدید و ناهنجاری محسوب وبا ان مقابله می شود
چند بعدی و چند لایه گی (سطح بندی ) : منظور از چند بعدی بودن وجود زمینه های تهدید در عرصه های فرهنگی اجتماعی سیاسی و امنیتی است نظریه پردازان مسایل امنیتی برای سنجش تهدیدات دولایه (سطح) مجزا ارایه داده اند
1. سطح درونی تهدیدات شامل توان ملی ومنافع ملی
2. سطح بیرونی تهدیدات شامل عمق تهدید دامنه تهدید زمان تهدید مکان تهدید قدرتمندی بازیگر تهدید وموقعیت تهدید.
تنوع و تعدد ابزار: یکی از خصیصه هایی که تهدید نرم را پیچیده و متحول می نماید تنوع ابزارهای بکار گیری و شیوه های استفاده از این نوع ابزار هاست . در این راستا بازیگران و طراحان سناریو ها و صحنه ی عملیات روانی ازابزارهای متنوع ومدرن رسانه ای در گروه های مختلف دیداری شنیداری و نوشتاری بهره می بردند
ابزارهای رسانه ای تنوع فراوانی دارند که در گره های مختلف همچون دیداری شنیدارینوشتاریارتباطی والکترونیکیدسته بندی می شود .
1.ابزارهای دیداری وشنیداری:شامل گره های ماهواره ایسینماتلویزیونهنرهای نمایشی وتجسمی خبر گزاری هابازارهای رایانه ایفرستنده های پرتابل
2.ابزارهای نوشتاری :شامل کتب نشریاتروزنامه هاشب نامهاوراق تبلیغی
3.ابزارهای اتباطی والکترو نیکی :شامل تلفنبی سیمفکساینترنت و….هریک از این وسایل باکاربرد های مختلف وظیفه اساسی انتقال پیام از مبدا پیام به گیرنده پیام را بر عهده دارد.
تدریجی و غیر ملموس :
تغییر و تحول ﭘدیده ها در لا یه های اجتماعی بسیار ﭘنهان و غیر ملموس به تدریج دشد و نمومی کند و خود را به لایه های عمیق تر می رساند . وقتی به لایه سیاسی و امنیتی رسد خود را نشان می دهد . بنابر این فهم و شناخت ﭘدیده های متحول تهدسید نرم نیازمند ابزاری دقیق مناسب با ماهیت ان است .
فریبندگی :
بکی از خصیصه های مهم تهدید نرم فریبندگی و جلوه زیبای ان است در این باره قران کریم می فرماید:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ وَاخْشَوْا يَوْمًا لَّا يَجْزِي وَالِدٌ عَن وَلَدِهِ وَلَا مَوْلُودٌ هُوَ جَازٍ عَن وَالِدِهِ شَيْئًا ۚ إِنَّ وَعْدَ اللَّـهِ حَقٌّ ۖ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُم بِاللَّـهِ الْغَرُورُ ﴿٣٣/لقمان﴾
ای مردم ! تقوای الهی ﭘیشه کنید و بترسید از روزی که نه پدرکیفر اعمال فرزندش را تحمل می کند و نه فرزند چیزی از کیفر پدرش را: به یقین وعدهالهی حق است : پس مبادا زندگانی دنیا و (شیطان )فریبکار شما را بفریبد.
خداوند متعال هفت جلوه از ظواهر فریبنده دنیا را در قران مجید بر شمرده است .
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ۗ ذَٰلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَاللَّـهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ ﴿١٤/ال عمران﴾
1-زن ها 2- فرزندان 3و4- انباشته های طلا و نقره 5- اسب های نشان دار 6- رمه های چهارپایان (گوسفند و گاو وشتر ) 7- کشتزارها که همه اینها برای زندگی در این دنیا است .
انعطاف پذیری و ماهیت انفعالی :
تهدیدات نرم دارای ماهیتی منعفو انفعالی است. بدین معنی که اولا معطوف به محیط تهدید شونده می باشد و الزاما هر دو طرف(بازیگران تهدید گر و تهدید شونده ) محیط امنیتی تهدید شونده را تجزیه و تحلیل می نماید .
کم هزینه بودن:
اشکال ظاهری تهدیدات نرم بسیار منطقی و تو جیه پذیر است و کمتر نیازمند استدلال بوده با اسان تر ین شکل و ساده ترین دلیل دراذهان عمومی جامعه مورد پذیرش وافع می شود . چهرهای اراسته جلوه ای طبیعی دارد از ویژگی های محسوس تهدید نرم کم هزینه بودن ان است .
امروزه گفتمان راحیاتی ترین حوزه و سلاح نی دانند و متقاعد ساختن یک نفر برای پیوستن به خود را بسیار ارزان تر از کشتن او می دانند و کلمات را کم هزینه تر از گلوله می پندارند
درونی و ذهنی بودن :
تهدیدات از زمان شکل گیری تا تاثیر گذاریان دارای مراحلی است که در فرایند زمان به وقوع می پیوندد . باید انگیزه ها و بستر های تهدید شناسایی شود که معمولابا براورد تهدیدات سناریو ها یی برای مقابله با ان توسط کشورها طراحی می شود شناخت نیت و اهداف دشمن و ابزار و روش ها وفرصت و … فرایند های ذهنی است . که بر اساس ان سیاست دفاعی کشور ها تدوین می گردد.
پیامبر اکرم (ص) پنج نوع تهدید را ناشی از اعمال و رفتار خود انسان و ملت ها اعلام نموده ، خطاب به مردم مدینه فرمودند : پنج چیز در مقابل پنج چیز است
1)هیچ ملتی عهد شکنی نکرده مگر انکه خداوند دشمنان را بر ان ها مسلط ساخت.
(عهد شکنی = سلطه دشمن )
2) به غیر حکم خدا ، حکم نکردند مگر انکه فقر در بین انها زیاد شد. (حکم به غیر حکم خدا= فقر)
3) فحشا ظاهر نشد مگر ان که مرگ و میر در بین ان ها زیاد شد 0 (فحشاء =افزایش مرگ و میر )
4) کم فروشی نکردند مگر انکه زراعت انها از بین رفت و قحطی انان را فرا گرفت.
(کم فروشی =قحطی)
5) زکات ندادن ، مگر انکه باران بر ان ها قطع شد . (عدم پرداخت زکات=قطع باران و رحمت الهی)
اعتباری بودن :
مفهوم تهدید و امنیت دارای حد ومرز اعتباری است واز حیث واژه شناسی نمی توان صرفا به یک واژه تهدید که مترادف با فقدان امنیت تعریف شده بسنده کرد . از نگاه امنیتی موضوعات را می توان در سه فضای کلی اجتماعی ، سیاسی و امنیتی تقسیم نمود . پدیده ها را می توان از نظر زمانی و مکان و با توجه به حساسیت های اجتماعی نسبت به ان ، میزان شیوع و فراگیری و توان مدیریت ان پدیده ، از پدیده ای ساده تا بحرا نی امنیتی تقسیم نمود . بنا براین ممکن است یک پدیده برا ی جامعه ای موضوع یا مسا له ای اجتماعی و سیاسی و برای جامعه ی دیگر خطر یا بحران امنیتی تلقی شود، یا در دوره های زمانی مختلف ، ماهیت پدیده در نظام سیاسی تغییر یافته ، تفسیر و برداشت های مختلفی از جهت زمانی نسبت به شدت و سطح تهدید و امنیت ارائه گردد . بنابراین ماهیت تهدیدات تابع فرهنگ استراتژیک ، عقاید و نگرش بازیگران ، محیط اجتماعی وملی ، محل و وقوع تهدید و… می تواند متفاوت باشند.
نسبی بودن:
امنیت وتهدید مفاهیمی نسبی وتابع زمان ومکان است. هیچ کشوری نمی تواند به امنیت مطلق دست یابد یا فاقد هیچ گونه قدرت ملی در برابر تهدیدات باشد ، چون کشورها بر اساس افزایش قدرت ملی خود ، به دنبال رقابت ،کاهش تهدیدات و افزایش امنیت ملی هستند . نتیجه این رقابت ، ناامنی برای دیگران است . ازطرفی معمولا بر اساس دوره های مختلف نگرش های مختلف وجود دارد.
لیکن ارزش های فرهنگی و الگو های رفتار سیاسی ان کشور در معرض خطر و شکست قرار گیرد.
داشتن زمینه :
شکل گیری تهدید نرم همواره دارای پیشینه و زمینه های قبلی است : یکی از زمینه های تهدید نرم زوال امنیت و منتفی شدن عوامل امنیت ساز است .
اسباب زوال امنییت از دید گاه اسلام :
مخالفت با خدا و رسول که سبب عذاب مهین و ذلت است.
وَمَن يَعْصِ اللَّـهَ وَرَسُولَهُ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُ يُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِيهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُّهِينٌ ﴿نساء/١٤﴾
دوری از یاد خدا موجب نسیان ایات الهی و اسراف وتنگی معیشت و عذاب الهی در اخرت است.
وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ ﴿١٢٤/طه﴾
کفر و عصیان و تعدی موجب لعنت و دوری از رحمت الهی و غضب خداوند می شود.
وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِّنَ اللَّـهِ ۗ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّـهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ۗ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُوا يَعْتَدُون﴿البقره/٦١﴾
پذیرش ولایت کفار است پذیرش ولایت یهود و نصاری موجب ظلم شده ، فرد از انها محسوب می گردد .
وَلَن تَرْضَىٰ عَنكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ ۗ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّـهِ هُوَ الْهُدَىٰ ۗ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ مَا لَكَ مِنَ اللَّـهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ ﴿البقره/١٢٠﴾
طغیان در مصرف نعمت ها سبب حلول غضب الهی و خواری است .
وَأَصْحَابُ الشِّمَالِ مَا أَصْحَابُ الشِّمَالِ ﴿٤١﴾ فِي سَمُومٍ وَحَمِيمٍ ﴿٤٢﴾ وَظِلٍّ مِّن يَحْمُومٍ ﴿٤٣﴾ لَّا بَارِدٍ وَلَا كَرِيمٍ ﴿٤٤﴾ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَٰلِكَ مُتْرَفِينَ ﴿واقعه/٤٥﴾
کفران نعمت هایی الهی بعد از وفور ان مثل امنیت و رزق همه جانبه ، موجب گرسنگی وترس می گردد.
وَضَرَبَ اللَّـهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُّطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّن كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّـهِ فَأَذَاقَهَا اللَّـهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ ﴿١١٢/النحل﴾
ابعاد تهدید نرم :
ابعاد و عرصه های تهدید نرم شامل عرصه های فرهنگی ، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و دفاعی است .
تهدیدات حوزه فرهنگی که از انها به عنوان تهاجم یا شبیخون فرهنگی یاد می شود به دنبال ایجاد انواع بحرانهای فرهنگی- سیاسی در جامعه برای دستیابی به اهداف و اغراض سیاسی است .
مهمترین بعد تهاجم فرهنگی حمله به هویت ملی (باورها ، اندیشه ها و ایمان مردم ) است.
امام خمینی (ره) در اهمیت بعد فرهنگی می فرماید :
(فرهنگ بزرگترین موسسه ای است که ملت را یا به تباهی یا به اوج عظمت قدرت میرساند ) در این نوع تهدید تلاش می شود ،ملتی دارای ارمان به ملتی بی ارمان تبدیل شود وان هم به دست خود الگو های رفتاری خود را در عرصه های فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی به چالش می کشاند .
ابعاد این جنگ و تهدید ، گسترده تر و مخرب تر است ،زیرائین ،فکر و ارمان ملت ها را اماج تهاجم خود قرار می دهد .
گونه های تهدیدات نرم :
درطول تاریخ دشمنان اسلام از روش های متنوعی برای تهدید مسلمانان استفاده نموده اند.قران کریم باظرافت ودقت تمام ،خدعه ها،شیوه ها واهداف کافران و مشرکان را برملا می سازد .
از دید این کتاب بزرگ، دین زدائی وایجاد مانع در راه دینداری ،اختلاف افکنی و تهاجم فرهنگی از طریق تحریف حقایق ومحتوای دین و تبلیغات همراه با تحقیرو استهزاء مومنان، فساد و ابذال از شیوه های مرسوم دشمنان اسلام علیه ملتهای مسلمان می باشد .
زمینه های اسیب پذیری در جامعه اسلامی از منظر قران کریم سه نوع می باشد .
نوع اول – اسیب پذیری در بعد فرهنگی و اعتقادی ناشی از ضعف و سستی ایمان باور های دینی (ضعف نفسانی)
نوع دوم – اسیب پذیری در بعد اجتماعی ناشی از فقر و فسادو فحشاء واصل مهم امر به معروف ونهی از منکر
نوع سوم – اسیب پذیری در بعد سیاسی ناشی از عدم شناخت وعدم بصیرت عمومی نسبت به شناخت حق از باطل
الف) گونه های تهدیدات نرم در بعد فرهنگی : دین زدایی و ارتداد و تحریف واقعیات
تحریف حقایق :
مِّنَ الَّذِينَ هَادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ وَيَقُولُونَ سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَاسْمَعْ غَيْرَ مُسْمَعٍ وَرَاعِنَا لَيًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَطَعْنًا فِي الدِّينِ ۚ وَلَوْ أَنَّهُمْ قَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاسْمَعْ وَانظُرْنَا لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ وَأَقْوَمَ وَلَـٰكِن لَّعَنَهُمُ اللَّـهُ بِكُفْرِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُونَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿٤٦/النساء﴾
برخی از کسانی که یهودیند کلمات خدا از جاهای خود تغیر داده و می گویند فرمان خدا را شنیدیمو سرپیچی کردیم تحریف از ماده حرف است یعنی منحرف کردن چیزی از مسیر اصلی خود.
به عبارت دیگر تحریف نوعی تغیر است و دو نوع است ،تحریف لفظیی و معنوی .
تحریف لفظی این است که ظاهر مطلبی را عوض کنند :در گفتار عبارتی حذف یا اضافه شود.
تحریف معنوی ان است که مطلب را خلاف مقصد ومعنای مورد نظر گوینده معنا کنند.
یکی از کارهای یهودیان تحریف حقایق و دستورات خداوند است. تحریف دراینجا همان تحریف لفظی و تغییر عبارت است زیرا بجای اینکه بگویند (سمعناو اطعنا)شنیدیم واطاعت کردیم می گویند (سمعنا و عصینا)شنیدیم و مخالفت کردیم یکی از کارهای یهودیان در تحریف دین نواوری در دین است که بدعت نام دارد . در روایات امده است
که هیچ چیز مثل بدعت دین را در معرض انهدام قرار نمی دهد .
از پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز وارد شده است که هر گاه بعد از من به بدعت گذاران و شکاکان بر خوردید از انان بیزاری جویدو زیاد بدگویی انان را بکنید و انان را با برهان و دلیل ساکت کنید . خلاصه اینکه:
1- بر عالمان دینی لازم است در کمین بدعتگذاران در دین باشند و با رسوا کردن انان
از ادامه فعالیت مخرب انان جلو گیری کنند
2- از کوتاه ترین و موثرترین راه های ایجاد انحراف در دین ٬ بدعت گذاری است و یهودیان در طول تاریخ از همه ی اقوام بدعت گذار تر بودند
3- یهودیان هم تحریف کننده افظی بوده اند و هم معنوی ! قران کریم پاره ای از تحریفات انان را افشا کرده است
4- امروزه نیز یهودیان هر ان در پی تحریف دین اسلام و تشیع وانقلاب اسلامی هستند و از رسانه های جهانی که در دست دارند بیشترین بهره را در این زمینه می برند
1. تزیین (زینت دادن و اراستگی ): تزیین از ریشه زین یعنی اراستن و ارایش و جلوه گری است این معنا در 43 ایه تکرار گردیده و نشان می دهد یکی از ابزارهای شیطان در اجرای عملیات فریب می باشد .
زینت سه گونه است :
1. زینت باطنی مثل علم واعتقادات خوب .
2. زینت بدنی مثل نیرو مندی .
3. زینت خارجی مثل مال و زیور وغیره(استفاده از مفردات ).
تسویل (جلوه گریی و به طمع انداختن ): تسول، یعنی تسهیل سازی و تزیین نفس .در اقرب الموارد به معنی تزیین و تسهیل امده . در مفردات راغب تسویل به معنی تزیین نفس است و انچه که انسان نسبت به ان حرص می ورزد . این واژه چهار بار در ایات متعددی تکرار شده است .مانند:
قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِّنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُهَا وَكَذَٰلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي ﴿٩٦/طه﴾
گفت: «من چیزی دیدم که آنها ندیدند؛ من قسمتی از آثار رسول (و فرستاده خدا) را گرفتم، سپس آن را افکندم، و اینچنین (هوای) نفس من این کار را در نظرم جلوه داد!»
وَجَاءُوا عَلَىٰ قَمِيصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ ۚ قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنفُسُكُمْ أَمْرًا ۖ فَصَبْرٌ جَمِيلٌ ۖ وَاللَّـهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ ﴿يوسف/١٨﴾
و پیراهن او را با خونی دروغین (آغشته ساخته، نزد پدر) آوردند؛ گفت: «هوسهای نفسانی شما این کار را برایتان آراسته! من صبر جمیل (و شکیبائی خالی از ناسپاسی) خواهم داشت؛ و در برابر آنچه می‌گویید، از خداوند یاری می‌طلبم!»
خلاصه اینکه تسویل جلوه دادن چیزهایی که نفس بر ان حریص است مي باشد
ازلال (لغزاندن ): از ریشه زلل به معنی (لغزاندن و در تنگنا قراردادن و رها ساختن) امده است. الزاله: در اصل یعنی بدون فصد و هدف پای نهادنو گام برداشتن ، زله :لغزش گاه و نیز گناه گناه بدون قصد و غیر عمد که تشبیهی به لغزییدن پا است. ازلال از ریشه ی (زلل ) به معنی لغزاندن و بخطا افکندن امده است . واژه (زل )با مشتقاتش چند بار در قران کریم به همین معنی تکرار شده است .
وَلَا تَتَّخِذُوا أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُوا السُّوءَ بِمَا صَدَدتُّمْ عَن سَبِيلِ اللَّـهِ ۖ وَلَكُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿٩٤/النحل﴾
سوگندهایتان را وسیله تقلّب و خیانت در میان خود قرار ندهید، مبادا گامی بعد از ثابت‌گشتن (بر ایمان) متزلزل شود؛ و به خاطر بازداشتن (مردم) از راه خدا، آثار سوء آن را بچشید! و برای شما، عذاب عظیمی خواهد بود!
فَإِن زَلَلْتُم مِّن بَعْدِ مَا جَاءَتْكُمُ الْبَيِّنَاتُ فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّـهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿البقره/٢٠٩﴾
و اگر بعد از این همه نشانه‌های روشن، که برای شما آمده است، لغزش کردید (و گمراه شدید)، بدانید (از چنگال عدالت خدا، فرار نتوانید کرد؛) که خداوند، توانا و حکیم است.
فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ ۖ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۖ وَلَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَىٰ حِينٍ ﴿٣٦/البقره﴾
پس شیطان موجب لغزش آنها از بهشت شد؛ و آنان را از آنچه در آن بودند، بیرون کرد. و (در این هنگام) به آنها گفتیم: «همگی (به زمین) فرود آیید! در حالی که بعضی دشمن دیگری خواهید بود. و برای شما در زمین، تا مدت معینی قرارگاه و وسیله بهره برداری خواهد بود.»
دین زدایی وارتداد :
ایمان مهمترین عنصر استحکام و قوام امنیت و دفع تهدید در میان انسانهای مومن و معتقد می باشد . واژه ایمان 45 بار در قران تکرار شده و بیشتر به مفهوم اعتقاد به خدا و رسول خدا و انچه از سوی خدا نازل شده و اعتقاد و یقین به روز قیامت انده است.
از دیدگاه قران کریم ایمان ملاک و معیار بسیار مهم و با ارزشی است تقریبا در60 ایه ایمام توام با عمل صالح ذکر شده هر جا اجر و پاداشی برای عمل صالح پیش بینی شده ایمان نیز به عنوان شرط لازم و مقدم بر لفظ عمل امده است .
دشمن برای نیل به اهداف خود در دین زدایی و سست نمودن ایمان و اعتقادات جامعه اسلامي با برنامه ریزی منظم ابتدا با هنجار شکنی نسبت به باورها ی دینی مردم را سست نموده . در گامهای بعدی با حمله به مقدسات دینی و مذهبی كار را دنبال مي كند که نهایتا به ارتداد می انجامد . قران کریم از این گونه حرکات با عنوان (خطوط شیطان ) یاد نموده ومي فرمايد:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ ۚ وَمَن يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ ۚ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّـهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَىٰ مِنكُم مِّنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَـٰكِنَّ اللَّـهَ يُزَكِّي مَن يَشَاءُ ۗ وَاللَّـهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿٢١/النور﴾
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از گامهای شیطان پیروی نکنید! هر کس پیرو شیطان شود (گمراهش می‌سازد، زیرا) او به فحشا و منکر فرمان می‌دهد! و اگر فضل و رحمت الهی بر شما نبود، هرگز احدی از شما پاک نمی‌شد؛ ولی خداوند هر که را بخواهد تزکیه میکند، و خدا شنوا و داناست!
دشمنان اسلام در پی دین زدایی از جامعه اسلامی اند و در این راه تلاش وکوشش به کار میگیرند خداوند با تعبیر جالبی کافران را تحقیر نموده و با یک جمله کوتاه معانی فراوانی را رسانده است .
يُرِيدُونَ أَن يُطْفِئُوا نُورَ اللَّـهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّـهُ إِلَّا أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ ﴿التوبه/٣٢﴾
آنها می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند؛ ولی خدا جز این نمی‌خواهد که نور خود را کامل کند، هر چند کافران ناخشنود باشند!
الف) نورهای کوچک با دهان خاموش می شوند .
ب) نورهای بزرگ را نمی توان با دهان خاموش نمود .
ج) نور خدا از همه ی نورهای عالم پر فروغ تر است .
د) پس کفار هیچ وقت نمی توانند نور خدا را با دهان کوچک خود خاموش نمایند .
ارتداد از (ردد) در لغت به معنای بازگشت و در اصطلاح بازگشت از دین حق و اسلام به سوی کفر و شرک است . از مصادیق اتداد می توان به موارد زیر اشاره نمود
1) کوشش کافران برای برگرداندن مسلمانان از اسلام .
وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنَا وَلْنَحْمِلْ خَطَايَاكُمْ وَمَا هُم بِحَامِلِينَ مِنْ خَطَايَاهُم مِّن شَيْءٍ ۖ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿١٢﴾ وَلَيَحْمِلُنَّ أَثْقَالَهُمْ وَأَثْقَالًا مَّعَ أَثْقَالِهِمْ ۖ وَلَيُسْأَلُنَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَمَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ ﴿عنكبوت/١٣﴾
و کافران به مؤمنان گفتند: «شما از راه ما پیروی کنید، (و اگر گناهی دارد) ما گناهانتان را بر عهده خواهیم گرفت!» آنان هرگز چیزی از گناهان اینها را بر دوش نخواهند گرفت؛ آنان به یقین دروغگو هستند!
آنها بار سنگین (گناهان) خویش را بر دوش می‌کشند، و (همچنین) بارهای سنگین دیگری را اضافه بر بارهای سنگین خود؛ و روز قیامت به یقین از تهمتهائی که می‌بستند سؤال خواهند شد!
2) کوشش اشراف قوم شعیب برای تحمیل عقیده خود بر او و پیروانش و باز گرداندن انان از دین خود .
قَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا مِن قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّكَ يَا شُعَيْبُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَكَ مِن قَرْيَتِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا ۚ قَالَ أَوَلَوْ كُنَّا كَارِهِينَ ﴿٨٨/الاعراف﴾
اشراف زورمند و متکبّر از قوم او گفتند: «ای شعیب! به یقین، تو و کسانی را که به تو ایمان آورده‌اند، از شهر و دیار خود بیرون خواهیم کرد، یا به آیین ما بازگردید!» کفت: «آیا (می‌خواهید ما را بازگردانید) اگر چه مایل نباشیم؟!
3)کوشش گروهی از اهل کتاب برای اتدراد مسلمانان .
وَدَّ كَثِيرٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُم مِّن بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِّنْ عِندِ أَنفُسِهِم مِّن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ ۖ فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّىٰ يَأْتِيَ اللَّـهُ بِأَمْرِهِ ۗ إِنَّ اللَّـهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿البقره/١٠٩﴾
بسیاری از اهل کتاب، از روی حسد -که در وجود آنها ریشه دوانده- آرزو می‌کردند شما را بعد از اسلام و ایمان، به حال کفر باز گردانند؛ با اینکه حق برای آنها کاملا روشن شده است. شما آنها را عفو کنید و گذشت نمایید؛ تا خداوند فرمان خودش (فرمان جهاد) را بفرستد؛ خداوند بر هر چیزی تواناست.
وَدَّت طَّائِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يُضِلُّونَكُمْ وَمَا يُضِلُّونَ إِلَّا أَنفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ ﴿٦٩/ال عمران﴾
جمعی از اهل کتاب (از یهود)، دوست داشتند (و آرزو می‌کردند) شما را گمراه کنند؛ (امّا آنها باید بدانند که نمی‌توانند شما را گمراه سازند،) آنها گمراه نمی‌کنند مگر خودشان را، و نمی‌فهمند!
وَقَالَت طَّائِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهَارِ وَاكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿٧٢/ال عمران﴾
و جمعی از اهل کتاب (از یهود) گفتند: «(بروید در ظاهر) به آنچه بر مؤمنان نازل شده، در آغاز روز ایمان بیاورید؛ و در پایان روز، کافر شوید (و باز گردید)! شاید آنها (از آیین خود) بازگردند! (زیرا شما را، اهل کتاب و آگاه از بشارات آسمانی پیشین می‌دانند؛ و این توطئه کافی است که آنها را متزلزل سازد).
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تُطِيعُوا فَرِيقًا مِّنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ يَرُدُّوكُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ كَافِرِينَ ﴿ال عمران/١٠٠﴾
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر از گروهی از اهل کتاب، (که کارشان نفاق‌افکنی و شعله‌ورساختنِ آتش کینه و عداوت است) اطاعت کنید، شما را پس از ایمان، به کفر بازمی‌گردانند.
4- کوشش منافقان برای به سوی کفر کشاندن مسلمانان .
فَمَا لَكُمْ فِي الْمُنَافِقِينَ فِئَتَيْنِ وَاللَّـهُ أَرْكَسَهُم بِمَا كَسَبُوا ۚ أَتُرِيدُونَ أَن تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّـهُ ۖ وَمَن يُضْلِلِ اللَّـهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا ﴿٨٨﴾ وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ كَمَا كَفَرُوا فَتَكُونُونَ سَوَاءً ۖ فَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِيَاءَ حَتَّىٰ يُهَاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ ۚ فَإِن تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ ۖ وَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا ﴿٨٩/النساء﴾
چرا درباره منافقین دو دسته شده‌اید؟! (بعضی جنگ با آنها را ممنوع، و بعضی مجاز می‌دانید.) در حالی که خداوند بخاطر اعمالشان، (افکار) آنها را کاملاً وارونه کرده است! آیا شما می‌خواهید کسانی را که خداوند (بر اثر اعمال زشتشان) گمراه کرده، هدایت کنید؟! در حالی که هر کس را خداوند گمراه کند، راهی برای او نخواهی یافت. آنان آرزو می‌کنند که شما هم مانند ایشان کافر شوید، و مساوی یکدیگر باشید. بنابر این، از آنها دوستانی انتخاب نکنید، مگر اینکه (توبه کنند، و) در راه خدا هجرت نمایند. هرگاه از این کار سر باز زنند، (و به اقدام بر ضدّ شما ادامه دهند،) هر جا آنها را یافتید، اسیر کنید! و (در صورت احساس خطر) به قتل برسانید! و از میان آنها، دوست و یار و یاوری اختیار نکنید!.
5- کوشش اقوام کافر برای مرتد ساختن پیامبر خود .
وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُم مِّنْ أَرْضِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا ۖ فَأَوْحَىٰ إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ ﴿١٣/ابراهيم﴾
(ولی) کافران به پیامبران خود گفتند: «ما قطعاً شما را از سرزمین خود بیرون خواهیم کرد، مگر اینکه به آیین ما بازگردید!» در این حال، پروردگارشان به آنها وحی فرستاد که: «ما ظالمان را هلاک می‌کنیم!
6) کوشش مشرکان برای ارتداد مسلمانان و استقامت انان در برابر ارتداد .
قُلْ أَنَدْعُو مِن دُونِ اللَّـهِ مَا لَا يَنفَعُنَا وَلَا يَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلَىٰ أَعْقَابِنَا بَعْدَ إِذْ هَدَانَا اللَّـهُ كَالَّذِي اسْتَهْوَتْهُ الشَّيَاطِينُ فِي الْأَرْضِ حَيْرَانَ لَهُ أَصْحَابٌ يَدْعُونَهُ إِلَى الْهُدَى ائْتِنَا ۗ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّـهِ هُوَ الْهُدَىٰ ۖ وَأُمِرْنَا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿٧١/الانعام﴾
بگو: «آیا غیر از خدا، چیزی را بخوانیم (و عبادت کنیم) که نه سودی به حال ما دارد، نه زیانی؛ و (به این ترتیب،) به عقب برگردیم بعد از آنکه خداوند ما را هدایت کرده است؟! همانند کسی که بر اثر وسوسه‌های شیطان، در روی زمین راه را گم کرده، و سرگردان مانده است؛ در حالی که یارانی هم دارد که او را به هدایت دعوت می‌کنند (و می‌گویند:) به سوی ما بیا!» بگو: «تنها هدایت خداوند، هدایت است؛ و ما دستور داریم که تسلیم پروردگار عالمیان باشیم.
7) تهدید اقوام کافر برای بر گرداندن پیامبران خویش به سوی کفر .
قَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا مِن قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّكَ يَا شُعَيْبُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَكَ مِن قَرْيَتِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا ۚ قَالَ أَوَلَوْ كُنَّا كَارِهِينَ ﴿الاعراف/٨٨﴾
اشراف زورمند و متکبّر از قوم او گفتند: «ای شعیب! به یقین، تو و کسانی را که به تو ایمان آورده‌اند، از شهر و دیار خود بیرون خواهیم کرد، یا به آیین ما بازگردید!» کفت: «آیا (می‌خواهید ما را بازگردانید) اگر چه مایل نباشیم؟!
ب) تهدیدات نرم در بعد اجتماعی :
استهزاء ، تحقیر ،فساد و فحشاء ،شایعه و جنگ روانی.
استهزاء (تمسخر ) :
وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ ۚ وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ ۖ وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَمَاأ ُنذِرُوا هُزُوًا ﴿الكهف/٥٦﴾
ما پیامبران را، جز بعنوان بشارت دهنده و انذار کننده، نمی‌فرستیم؛ اما کافران همواره مجادله به باطل می‌کنند، تا (به گمان خود،) حق را بوسیله آن از میان بردارند! و آیات ما، و مجازاتهایی را که به آنان وعده داده شده است، به باد مسخره گرفتند!
ما رسولان را جز برای بشارت و ترساندن نمی فرستیم و کافران با سخنان بیهود می خواهند جدل کردهحق را پایمال کنند و ایات مرا و انچه برای دین دادنشان امده است به مسخره گرفتند .
مسخره کردن یکی از ابزارهای کفار در مقابله با عقاید مسلمانان بوده است . انان با ملامت کردن و مسخره کردن ارزشهای دین سعی می کنند شخصیت طرف مقابل رامتزلزل نموده او را در مسیر اهداف پلید خود سوق دهند.
زمان حضرت نوح نیز کفار دسته دسته می امدند و بالای سرش می استادند و او را مسخره می کردند . ان بزرگوار نیز ازار واذیت هارا تحمل می کرد اما زمانی که عذاب الهی نازل گردید کفار جواب تمسخرشان را در حال غرق شدن بودند گرفتند چرا که سرانجام انان که ایات الهی وعده های عذاب اورا به باد مسخره گرفتند این بود که کفرشان دامان خودشان را گرفت .
خداوند فرموده است : مجاهدانی که در راه خدا جهاد می کنند از سرزنش کسی ابا ندارند
خلاصه اینکه :
1- کافران با حربه جدل و سخنان بیهوده در صدد پاینال کردن حق هستند
2- انان با تمسخر مومنان سعی در تضعیف رحیه و جداسازی انان از دین دارند
3- مو منان بایستی از انان نهراسند و بدانند که این شیوه جاری کفار در برخورد با پیامبران بوده است
تحقیر:
فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ ۚ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ ﴿زخرف/٥٤﴾
(فرعون) قوم خود را سبک شمرد، در نتیجه از او اطاعت کردند؛ آنان قومی فاسق بودند!
یکی از راهای تسلط دشمن برانسانها خوار نمودن و تحقیر انان است چرا که هر گاه انسان اعتماد به نفس نداشته باشد و ایمان به خدا در قلبش رسوخ نکرد باشد . دیگران از خلا حاکم وجود او استفاده کرده افکار خود را به او القا می نمایند و به این وسیله او را مقهور خود می کنند.
کفار و مستکبران همیشه از این روش بهره برده انسانها را در سطح پایینی از فکر و اندیشه نگه داشته اند و حتی با انواع وسایل انان را به نادانی سوق داده اند تا در حالت بی خبری و غفلت انان را از واقعیت ها و ارزشهای دروغین را جایگزین ارزشهای والای انسانی نمایند و بر سلطه و پیشوایی ظالمانه خود ادامه دهند و از افکار و دارایی های مردم به نفع دنیای خود استفاده نمایند .
امروزه تحقیر وعقب نگه داشتن عقل و فرهنگ مردم با استفاده از افکار دانشمندان و روانشناسان و وسایل جدید ارتباط جمعی انواع فرستنده ها و شبکه جهانی ایترنت و …
بسیار گسترده تر شده است در این زمینه توجه به مفاد ایات اله می تواند به زیبایی مفهوم ان را روشن کند
دشمن همیشه سعی میکند با تبلغات خود را بزرگ و قوی و صاحب فکر و اندیشه برتر و حتی اسمان جلوه دهد و از سوی دیگر طرف مقابل را قومی فقیر و کم سواد و … جلوه دهد تا زمینه نفوذ فکری خود رامهیا سازد خلاصه این که :
1) استخفاف (خوار و پست نمودن ) زمینه ای برای نفوذ افکار دشمن است .
2) روش فرعونیان ان است که انسانها را به سوی نادانی و بی خبری سوق دهند .
3) ارتکاب گناه ( فسق ) زمینه ی تحقیر شدن و استخفاف را فراهم می کند .
اشاعه فساد و فحشاء :
الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلَادِ ﴿١١﴾ فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسَادَ ﴿١٢﴾ فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ ﴿١٣﴾ إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ ﴿١٤/الفجر﴾
کسانی که در سرزمینها طغیان کردند و در ان بسیار فساد کردند، به همین سبب خداوند تازیانه عذاب را بر آنان فرو ریخت! به یقین پروردگار تو در کمینگاه (ستمگران) است!
یکی از ویژگی های دولت های کفر و سردم داران استکبار گسترش فساد و گناه در میان مردم است.
وَاللَّـهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّـهُ لَأَعْنَتَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿٢٢٠/بقره﴾
انان با حربه فساد و گناه روحیه خداجویی و دین مداری را تضعیف نموده و زمینه را برای نزول عذاب الهی فراهم می کند . کافران و فاسقان همیشه در پی نقض عهد خدا وقطع صله رحم و فساد در سرزمین و نابودی ( زمین ها ) کشاورزی و نسل انسان ها هستند و البته ادعای اصلا ح طلبی نیز دارند .
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ ﴿البقره/١١﴾
خداوند گروه مفسد را از گروه مصلح باز می شناسد و کار مفسدان را به سامان نمی رساند و این اعمال برای انان لعنت خدا و عاقبتی بد به ارمغان می اورد .
فساد شامل هر گونه ظلم و ستم و تجاوز و عیاشی می شود که در واقع یکی از اثار طغیان است قران قبل از ایه مذکور به تمدن هایی اشاره می کند که بر اثر طغیان و نا فرمانی امر خدا نا بود شده اند تمدن هایی که از تمدن امروزه ما به یقین قوی تر و پیشرفته تر بوده اند.
شایعه سازی و جنگ روانی :
شایعه : کوششی جمعی است برای تفسیر یک موقعیت مبهم ولی جذاب .
یک مطالعه موردی در باره ی شایعه نشان می دهد وقتی که جمعیتی به چیزی به شدت دلبستگی پیدا می کند شایعه به طور کامل و متنوع تولید می شود . این دیدگاه مخالف با نتایج کلی است که ( الپورت و پستمن )بر اساس تجارب ازمایشگاهی خود به ان دست یافته اند .
شایعه عموما به توضیع یا تبیین های تایید نشده ای اطلاق می شود که به یک موضوع یا مساله عمومی مربوط است و از شخصیی به شخص دیگر منتقل می گردد .
شایعه : خبر یا اطلاعی غیر موثق است که مبتنی بر مشهورات یا قول جمعی است یعنی اعتبار خود را از تواتر و شیوع خود می گیرد به طوری که از هر کس بپرسیم علت صحت این خبر چیست؟ پاسخ می دهد چون همه می گویند پس صحت دارد .
شایعه کشته شدن پیامبر در جنگ احد بعد از اسیب دیدن تلاشی بود که مو منین را از شرکت در جهاد و یاری رسول خدا (ص) باز بدارد و مشرکین بتوانند علیه مسلمانان لشکر جمع کنند .
وظیفه مومنین در مواجهه با شایعات ارجاع ان به رسول خدا (ص) و اولی الا امر است رسول خدا (ص) و ولی امر که مردم استنباط را از او خواسته اند حقیقت مطلب را می فهمد .
اما وقایع و حوادسی مثل شایعه سازی دشمن و اخلال در امنیت و ایجاد خوف و وحشت عمومی که به دست مشرکین و به وسیله ایادی انان در بین مومنین صورت می گیرد تا مومنین را بیچاره کنند .
ج) تهدیدات نرم در بعد سیاسی: نزغ (تفرقه افکنی ) بغی (طغیان گری ) فتنه گری و اغوا گری و ازلال و نفاق.
1. نزغ (تفرقه افکنی ): نزغ در لغت به معنی : علیه هم برانگیختن ایجاد اختلاف و دو به هم زنی و فرا فکنی و ایجاد دشمنی است .
کلمه “نزغ” به معنای “نخس” است یعنی سیخ یا تازیانه زدن به پهلوی یا عقب حیوان تا تحریک شده و تند تر برود .
مفهوم اصطلاحی (نزغ ) که 4 بار در قران تکرار گردیده به معنای : وارد شدن در کاری برای فساد و تباهی و فتنه انگیزی در میان دو یا چند نفر است .
وَرَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا ۖ وَقَالَ يَا أَبَتِ هَـٰذَا تَأْوِيلُ رُؤْيَايَ مِن قَبْلُ قَدْ جَعَلَهَا رَبِّي حَقًّا ۖ وَقَدْ أَحْسَنَ بِي إِذْ أَخْرَجَنِي مِنَ السِّجْنِ وَجَاءَ بِكُم مِّنَ الْبَدْوِ مِن بَعْدِ أَن نَّزَغَ الشَّيْطَانُ بَيْنِي وَبَيْنَ إِخْوَتِي ۚ إِنَّ رَبِّي لَطِيفٌ لِّمَا يَشَاءُ ۚ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ ﴿يوسف/١٠٠﴾
سخن حضرت یوسف در موقعی است که پدر و مادرش به مصر می رسند و انان را به تخت می نشاند و می گوید ( خداوند در باره من احسان فرمود مرا از زندان نجات داد و شما را از ان بیابان به اینجا اورد پس از ان که شیطان میان من و برادرانم جدایی افکند و فساد کرد ) همچنین سخنی است که با ان مر دم را بفریبند .(نزغ الشیطان): وسوسه شیطان که انسان را به ارتکاب گناه بکشاند
یکی از زمینه های مهم شکل گیری تهدید ناشی از تفرقه افکنی پیروی از هوا نفس در مناسبات سیاسی و اجتماعی است . قران کریم در ایه شريفه
وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي ۚ إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي ۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿٥٣/يوسف﴾
تهدید زایی نفس را به انسان هشدار می دهد که مراقب هوای نفس خود باشید امام خمینی (ره) تهذیب نفس و هواهای نفسانی را در راس دانسته و فرموده “منشا اختلافات از هوای نفس است هر کجا اختلاف بین خودتان دیدید مطمئن باشید که از هوای نفس سرچشمه گرفته است “
امام خامنه اي در این باره می فرمایند : اگر هوای نفس نباشد اگر خود خواهی نباشد اگر مصلحت قبیله گرایی نباشد ، مصلحت کشور ،مصلحت نظام اینده های بلند مورد نظر باشد این جنجالها این این مناقشه ها چیزی نیست که دو گروه را به جان هم بيندازد.
(حديث ولايت9/7/78)
وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرَارًا وَكُفْرًا وَتَفْرِيقًا بَيْنَ الْمُؤْمِنِينَ وَإِرْصَادًا لِّمَنْ حَارَبَ اللَّـهَ وَرَسُولَهُ مِن قَبْلُ ۚ وَلَيَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا الْحُسْنَىٰ ۖ وَاللَّـهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿التوبه/١٠٧﴾
(گروهی دیگر از آنها) کسانی هستند که مسجدی ساختند برای زیان (به مسلمانان)، و (تقوّیت) کفر، و تفرقه‌افکنی میان مؤمنان، و کمینگاه برای کسی که از پیش با خدا و پیامبرش مبارزه کرده بود؛ آنها سوگند یاد می‌کنند که: «جز نیکی (و خدمت)، نظری نداشته‌ایم!» امّا خداوند گواهی می‌دهد که آنها دروغگو هستند!
بغی وطغیان گری (خروج بر حکومت اسلامی ):
از جمله تعاریفی که برا ی اهل بغي ارایه شده معنای خوارج است . همان گروهی که هر گناهی را کبیره باشد یا صغیره موجب کفر می دانستند و برامام عادل خروج کردند و کشتار مسلمانان را مباح شمردند.
برخی از فقها به رغم اختلاف نظر در شیوه رفتار با اهل بغی ارتداد و راهزنی را اشکال دانستند . بزخیی فقها به گونه ا ی از بغی سخن گفته اند که به مفهوم راهزنی نزدیکتر است. از این رو تفکیک میان مفهوم بغی و مفاهیم یاد شده بسیار دشوار است .
از منظر قران کریم هر گاه انسان خود را غنی و بی نیاز ببیند دچار این عارصه می شود
إِنَّ الْإِنسَانَ لَيَطْغَىٰ ﴿٦﴾ أَن رَّآهُ اسْتَغْنَىٰ ﴿٧/العلق﴾
چنین نیست (که شما می‌پندارید) به یقین انسان طغیان میکند، از اینکه خود را بی‌نیاز ببیند!
یکی از منابع تهدید امنیت در داخل . فتنه اشوب و سرشکنی است .
انشعاب و انقسام در دین از نشانه های خطرناک فتنه است و نشانه های دیگری هم بران می شمارند ، مانند هوا پرستی و قتل و خون ریزی و ایجاد نا ارامی و … اما واضح است که فتنه و اشوب بیش از هر چیز امنیت را تهدید می کنند .
خداوند تبارک و تعالی برخی خصوصیات منافقان را برای مسلمانان شرح داده و از انان دل جویی نموده است که همراهی نکردن منافقان با انان در جهاد به نفع مسلمانان بوده است زیرا حضور این گروه منحرف سودی ندارد بلکه با حضور خود تنها به فتنه گری و ایجاد تردید می پردازند.
إِنَّمَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ ﴿٤٥﴾ وَلَوْ أَرَادُوا الْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً وَلَـٰكِن كَرِهَ اللَّـهُ انبِعَاثَهُمْ فَثَبَّطَهُمْ وَقِيلَ اقْعُدُوا مَعَ الْقَاعِدِينَ ﴿٤٦﴾ لَوْ خَرَجُوا فِيكُم مَّا زَادُوكُمْ إِلَّا خَبَالًا وَلَأَوْضَعُوا خِلَالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَفِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ ۗ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ ﴿٤٧/التوبه﴾
خلاصه این که :
1 – کفار و منافقان در بین مسلمانان فتنه انگیزی و ایجاد تردید می کنند
2 – دشمنان اسلا مدر میان مسلمانانجاسوسانی دارند که اخبقا مسلمانان را به انان م رسانند لذا مسلمانان باید هو شیا ر باشند.
3 – یکی از اهداف جاسوسی دشمنان فتنه انگیزی و ایجاد اضطراب و تردید در باورهای جامعه اسلامی است .
اغوا و اضلال (گمراهی ):
اغواء به معنای انداختن در گمراهی است البته ان گمراهی که تواءم با هلاک و خسران باشد .
مفسرین گر چه جمله (اغویتنی )را بر حسب اختلاف نظرات و سلیقه هایی که داشته اند به همه این معانی ییعنی (غوایت ) و (ضلالت ) و (هلاک ) و ( خسران ) تفسیر کرده اند
لیکن از عبارتی که خدای تعالی در سوره ( حجر ) از ابلیس حکایت کرده فرموده :
قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَلَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿٣٩/الحجر﴾
استفاده میی شود که مراد او همان معنای گمراهی بوده است .
نفاق :
از دگر منابع داخلی تهدید امنیت نفاق و تلون رفتار در جامعه سیاسی است که به نظر می رسد از مهمترین عوامل ویرانگر دیوار امنیتی جامعه اسلامی است .
حقیقت نفاق ، اخفای کفر و اظهار ایمان است و این است است سر خطرناک تر بودن منافق نسبت به مرتد برای امنت جامعه زیرا نمی توان درون و ضمیر او را شناخت .
مهمترین نشانه های نفاق :
1) کذب
2) نقض عهد
3)خیانت
4) ترغیب به مفاسد و منکرات
5) بستن راه خدا
مهمترین اشکال نفاق عبارتند از :
1- نفاق دردین ، که خطرناک ترین نوع نفاق است و نفاق اصلی و حقیقی در اسلام همین است .
2 – نفاق در تعامل با حاکمان ، که به معنای مجیز گویی ، تزویر و تغیر حقایق و چاپلوسی به انگیزه تامین منافع خاص است .
به عبد الله بن عمر گفته شد : ما نزد امیرمان می رویم و چیزی می گوییم و چون بیرون می اییم چیز دیگری می گوییم . او گفت : ما در عهد پیامبر (ص) این کار را نفاق می شمردیم .
3 – نفاق در تعامل با مردم ، که نفاق حاکمانی است که مصلحت مردم را به مقتضای سیاست رعایت نمی کنند و قول وعملشان با هم متفاوت است و واقعیت را تحریف می کنند .
امیر المومنین علی (ع) فرمود : نفاق چهار لایه دارد : هوای نفس ، سازشکاری ، غضب وطمع .
4 – فریب کاری : فریب از عناصر سنتی منازعات سیاسی و نظامی است .
بسیاری عقیده دارند که فریب ویژ گی ذاتی همه تعاملات سیاسی انسان است اشکال مختلف فریب ماهیتا در پنهان کاری و اقدامات گمراه کنند مشترک اند .
فریب کاری در زمینه های سیاسی و اقتصادیی در اشکال بسیار گوناگون ظاهر می شود . به هر حال برسی استفاده از فریب در بازار ییابی به ما کمک می کند تا تفاوت بین خلق و جعل را درک کنیم .
خلق به معنای تولید اطلاعات غلط و ارایه ان به جای حقیقت نوعی فریب است . این اطلاعات با هدف پخش اطلاعات نا درست خلق می شود و حقیقت نیست .
جعل اطلاعات ، استفاده از اطلاعاتی است که از لحاظ فن حقیقت دارد اما برای القای اطلاعات غلط خارج از بافت خود به کار می رود در جعل ، اطلاعات معتبر و شفاف ارایه می شود ، اما این عمل به گونه ای انجام می گیرد که در جمع بندی به خطا و اشتباه منجر می شود .
استفاده از فریب در مسایل مربوط به امنت ملی در طول جنگ سرد در حوزه سیاست داخلی کشورها نیز به چشم می خورد بلکه با نگاهی گذرا به تاریخ سیاسی گذشته ، در می یابیم که در مساله دفاع ، موضوع اطلاعات غیر واقعیی به خصوص جعل اطلاعات بوده است.
منافع اقتصاد ، نظامی و سیاسی در هم تنیده است و تفکیک ان کار چندان اسانی نیست .
اگر یک دولت از اطلاعات نا درست در راستای اهداف سیاسی خود استفاده کند چه خواهد شد ؟
هر چند اطلاعات غیر واقعی در عرصه تجارت می تواند بر مخاطب نظامی تاثیر جانبی داشته باشد اما فریب سیاسی ممکن است بر اجرای عملیات نظامی تاثیر مستقیم داشته باشد
نتیجه گيری
از مجموع مطالب ومباحث مطرح شده بر می اید که بخش اعظم روند شکل گیری تهدیدات نرم در گفتمان امنیتی اسلام ، معطوف به ویژگی ها و شاخص های درونی انسان در مقیاس امنیت فردی و شاخص های زمینه ای درون جامعه در مقیاس ملی است . بنا براین با شناسایی و درک صحیح این زمینه ها و رصد کردن شاخص ها می توان پدیده ها را به موقع کنترل و از رشد تهدیدات نرم پیشگیری نمود.
تهدید نرم از ویژگی هایی بر خوردار است که ان را با تهدیدات سخت متمایز می سازد
این خصیصه ها عبارت است از :
قابلیت شیوع ، پر ظرفیت و با شتاب ، پیچیدگی ماهیت چند لایه گی و چند بعدی بودن ، تنوع و تعداد ابزار ، تدریجی و غیر ملموس بودن ، فریبندگی انعطاف پذیری ، کم هزینه بودن ، درونی و ذهنی بودن و زمینه داشتن .
با توجه به ویژگی های مزبور ، تهدید نرم دارای کار کردهایی به شرح زیر است .
1) حوزه تهدید نرم ، حوزه اجتماعی و فرهنگی وسیاسی است .
2) تهدیدات نرم پیچیده و محصول پردازش ذهنی نخبگان بوده و اندازه گیری ان مشکل است .
3) در تهدد نرم ، از روش القاء و اقناع سازی بهر گیری می شود .
4) در تهدید نرم هدف تاثیر گذاری بر انتخاب ها و الگوهای رفتاری حریف و در نهایت سلب هویت های فرهنگی است .
5)مفهوم امنیت در رهیافتهای نرم افزارانه شامل امنیت ارزشها و هویت های اجتماعی و فرهنگی است .
6) تهدیدات نرم به دلیل ماهیت غیر عینی ونا محسوس ان عمدتا فاقد عکس العمل است
7) مرجع امنیت در تهدیدات نرم فروملی و معطوف به درون مرزها است
8) کاربرد تهدید نرم در رویکردهای امنیتی جدید علیه نظام های سیاسی مخالف یا معارض مترادف با فرهنگ ساز نهاد سازی در چهارچوب اندیشه و الگوهای رفتاری نظام های لیبرال و دمکراسی تلقی می شود .
در منابع اسلامی (ایات و روابات) گونه ها و اشکال مختلفی برای اعمال تهدیدات نرم بیان شده است
تهدییدات دارای ابعادی سه گانه ( فرهنگی ، اجتماع و سیاسی ) است که هر یک از ان زمینه های شکل گیری تهدیدات نرم را فراهم می سازد .
بنابراین ابعاد و مصادیق تهدید ات به سه گروه مجزا دسته بندی می شود:
الف ) تهدیدات نرم فرهنگی :
تحریف واقعیات ، تزیین ، تسویل ( جلوه گری) ، ازلال (لغزاندن) ، دیین زدایی و ارتداد
ب) تهدیدات نرم اجتماعی :
استهزاء ، تحقیر ، فساد و فحشاء ، شایعه سازی وجنگ روانی
ج) تهدیدات نرم سیاسی :
نزغ ( تفرقه افکنی ) ، بغی ( طغیانگری) ، فتنه گری ، اغواگری ، اضلال و نفاق
منابع و ماخظ
1 افتخاری اصغر (1385) کالبد شکافی تهدید دانشگاه امام حسین (ع) تهران
2 افتخاری اصغر (1383) مرزهای گفتمانی نظریه اسلامی امنیت فصل نامه مطالعات راهبردی شماره 3 تهران
3 امام خمینی (1375) شرح چهل حدیث مو سسه تنظیم و نشر اثار امام خمینی (ره ) تهران
4 معلوف لویس (1380) المنجد فی اللغه / انتشارات پارسا نویسا المنجمد ترجمه محمد بندر ریگی تهران
5 اصفهانی راغب (1387) مفردات انتشارات نوید قم
6 دشتی محمد (1384) ترجمه نهج البلاغه انتشارات منشور قم
7 خلیل جر (1373) ترجمه طیبیان سید حمید فرهنگ عربی لا روس جلد اول چاپ پنجم انتشارات سپهر تهران