اصول كلاسداري

تمرين

آموزش:

آموزش چيست: آموزش ماهيتاً فعاليت است، فرايندي است كه رفتار انسانها را تغيير مي دهد.

در تعليم و تربيت فرايند «جريان» معني شده كه پويا و حركت هدفدار دارد و در آن عوامل مختلفي دخالت دارند و شايد عواملي هم مُخل آن باشند.

فرايند: جريان منظم و به هم پيوسته اي است كه در طول زمان آموزش تغييرات مناسبي را در فرد ايجاد مي كند.

رفتار: هيوگارد مي گويد رفتار واكنش قابل مشاهده انسان است كه مبين افكار و احساسات اوست و ما در آموزش و پرورش رفتارهاي تعليم و تربيتي را مورد بررسي قرار مي دهيم.

استفاده از روش نمايشي در كلاس بسيار مفيد است.

جوادي غ 15=6+9

رضائي ص 15=5+(1+9)

مربي

مربي كيست؟ كسي است كه بداند چه مي آموزد (محتواي علمي)

كسي است كه بداند براي چه مي آموزد (هدف)

كسي است كه بداند به كه مي آموزد (شناخت متربي)

كسي است كه بداند چگونه بياموزد (روش)

هست معلم پيغمبري كه به رتبت         برتر از او نيست جـز خداي معـلم

قيمت هركس زكار اوست معيـن          كيست كه تعيين كند بهاي معلم

نقش شعر در روش تدريس بسيار مهم است.

پرورش: عبارت است از فعاليتهاي مداوم و مستمري كه هدف آن كمك به رشد شخصيت انسان است (رشد جسمي- عاطفي- ذهني- اخلاقي)

نقش آموزش در برابر پرورش يك وسيله است ما براي پرورش انسانها از وسيله آموزش كمك مي گيريم.

تفاوتهاي آموزش و پرورش

از حيث فعاليت: پرورش مداوم و مستمر و گسترده است ولي آموزش محدود است.

از حيث هدف: هدف عمده مدارس و دانشگاه ها پرورش است ولي آموزش وسيله پرورش است.

از حيث زمان تحقق: پرورش داراي هدفهاي كلي غاتي و در دراز مدت ديررس است ولي آموزش هدفش زودرس است.

از حيث محدوده مكان: آموزش در مكان خاصي است و به وسيله معلم صورت مي گيرد ولي پرورش (مدير- ناظم- مربيان و غيره) حتي خانواده و اجتماع موثر هستند هم پرورش دهنده گسترده تر است هم مكان آن.

از حيث تعيين هدف: هدفهاي پرورش را دولتمردان و برنامه ريزان تهيه مي كنند ولي هدفهاي آموزشي را معلمان و مربيان در ارتباط با هدفهاي پروش تعيين مي كنند.

انواع آموزش:

آموزش سنتي (قديمي)

آموزش فراگير مدارس

رفتار= واكنش          و مربي بايد ايجاد كنش كند اينها داد و ستد است و در آموزش سنتي فقط دادن از طرف معلم مطرح است و گرفتن از طرف شاگرد است (معلم متكلم وحده و شاگرد ضبط صوت است)

شب و روز بيهوده و سوزن مي زني          هر دمي صد زخم بر من مي زنـي

سـوزنـي بايـد كـه در دل نشـكنـد        جاي جامع بخـيه انـدر جـان زنـد

در اين ره انبياء چون ساربانند          دليل و رهنمـاي كـارواننـد

از ايشان سيد ما گشته سالار          همو اول همو آخر در اين كار

هر مربي بايد به هدفهاي تعليم و تربيت آشنا باشند (هدف شناسي)

هر مربي بايد روشهاي تدريس را بشناسد (انواع روشهاي تدريس)

هر مربي بايد شناخت به مهارتهاي تدريسي داشته باشد.    1- مهارتهاي قبل از تدريس

2- مهارتهاي ضمن تدريس

3- مهارتهاي بعد از تدريس

فنون مربي

سالها دل طلب جام جم از ما مي كرد        آنچه خود داشت ز بيگانه تمنا مي كرد

هدف

مهارتهاي تدريس

اهميت هدفها

هنجارها و ناهنجارها: شكلي از رفتار در جامعه هستند كه به افراد تحميل مي كنند مثلاً مي گويند دروغ نگو و اين وظيفه مهم كار آموزش و پرورش و مربي است (در واقع همان اجبارها و الزامها است)

بررسي هدفها از جهات مختلف

1- از حيث زمان تحقق (تغيير رفتار چه زماني بايد صورت گيرد؟

1- كوتاه مدت (نهضت سوادآموزي دوره ابتدايي)

2- ميان مدت (راهنمائي- دبيرستان)

3- بلند مدت (تحصيلات دانشگاهي – فوق ليسانس- دكترا)

2- اهداف از حيث اختصاص و اشتراك ß تربيت بدني (ورزش) از ابتدائي تا دانشگاه- معارف اسلامي

دروس تخصصي مهارتي- در رشته هاي مختلف مهندسي كشاورزي- عقيدتي- دبيري

3- از حيث مقطع و پايه تحصيل

1- حروف آموزي ! دوره ابتدائي (پايه اول) كاربردي هستند

2- ورود درس جديد ! در دروه راهنمائي از سال اول (آموزش زبان خارجي عربي)

از سال دوم (آموزش زبان خارجي انگليسي)

4- از حيث كليت (اصطلاحاً گفته مي شود) غايتهاي پرورشي كه:

بياناتي كلي و غاتي هستند كه قصد و منظور نهادهاي پرورشي يك جامعه را نشان مي دهند.

غايتهاي پرورشي در مقاطع مختلف خورد شد، و در رأس همه اين غايتها آن هدف آرماني كه تكامل و تقريب انسانهاست صورت مي گيرد.

تعريف آرمان: هدف يا اهدافي كه جامعه براساس آن شكل گرفته آرمان ناميده مي شود و جزء اصلي فرهنگ يك جامعه است.

منابع هدفهاي پرورشي

1- نياز جامعه

2- نياز متربيان (تك تك افراد) با ويژگي هائي كه قرآن از او مي خواهد

3- ديدگاه متخصصان تعليم و تربيت

تعريف هدفهاي كلي آموزشي (درسي)

انتظارات و نتايجي است كه بايد معلمان متربيان را در پايان هر جلسه آموزش عائد شود و اين در زماني حاصل مي شود كه در متربيان تغيير رفتار حاصل شود.

هدف كلي ! اولاً بايد تجزيه شود- مثلاً ادغام

تعريف اهداف جزئي

توانائيها و مهارتهائي هستند كه متربيان بايد در پايان درس به آنها برسند.

سرفصل يك طرح درس خوب بيان اهداف جزئي آن است.

ارتباط اهداف جزئي و چگونگي مطرح نمودن آن

مطرح شدن اهداف در كلاس بستگي به ارتباط آنها دارد كه ارتباط سه نوع است:

1- ارتباط متوالي با پشت سر هم: هر هدف قبلي پيش نياز باشد براي هدف بعدي

مثال تعريف ادغام

معني كلمه ادغام

گاهي اهداف كلي هم بايد با هم ارتباط داشته باشد.

مثال آموزش عدد ! جمع ! تفريق ! ضرب ! تقسيم ! ….

2- ارتباط موازي هر هدف قبلي پيش نياز نباشد و هر كدام در موازات هم عمل مي كنند و اشكالي ندارد كه جاي اهداف با هم عوض شود.

مثال انواع ادغام

ولي انواع ادغام را نمي شود قبل از تعريف ادغام بيان كرد.

3- ارتباط تركيبي: يعني هم مي تواند موازي مطرح شود و هم متوالي

مثال تعريف معني لغوي ادغام

تعريف كلي ادغام

انواع ادغام 1

2

3

نمونه سوال امتحاني:

وقتي هر هدف جزئي پيش نياز براي هدف جزئي ديگر باشد ارتباط از نوع ……………… متوالي است.

هدفهاي رفتاري

اعمال واكنش رفتارهائي است كه از سوي متربي سر مي زند محسوس و ملموس و قابل اندازي گيري است.

ممكن است اين سوال پيش آيد كه مگر ما هدفهاي غيررفتاري هم داريم؟ بلي ممكن است در پايان كلاس نتوان تغيير رفتار را ديد و تغيير رفتار آنها شايد روز بعد هفته بعد و شايد ساليان بعد قابليت اندازه گيري داشته باشد.

مثال

«داستان كرم اندازه گير»         براي جلب توجه كلاس صورت گرفت

در كلاس به عوامل مُخل خارج از كلاس بايد توجه كرد و آن را با مهارت دفع نمود.

كرم دُم آن پرنده را اندازه گرفت. پاي آن پرنده را اندازه گرفت ولي صداي بلبل قابل اندازه گيري نبود لذا خود را مخفي كرد.

اين داستان اشاره به اين معني دارد كه همه هدفهاي رفتاري قابل اندازه گيري نيست و امتحان بايد به گونه اي باشد كه بتوان اين هدفها را ارزشيابي نمود.

دانستن هدفهاي كلي و هدفهاي جزئي داراي چه محاسن و معايبي است؟

محاسن هدفهاي رفتاري

1- نتايج يادگيري و تغييرات مربوط به آن را مشخص مي كند.

2- در امر تدريس به مربي كمك مي كند.

3- در امر يادگيري به متربي كمك مي كند.

4- در امر ارزشيابي مي توان از هدفهاي رفتاري استفاده كرد.

عيب هدفهاي رفتاري

ممكن است مربي فقط روي هدفهاي رفتاري كار كند و از بعضي افعال غيررفتاري (كه در كلاس قابل ديدن نيست) غافل بماند.

ويژگي هاي هدفهاي رفتاري

1- داراي فعل رفتاري باشد.

2- داراي مخاطب باشد.

3- داراي شرائط و معيار باشد.

مثال: تعريف علم را در يك سطر بنويسيد.

رفتار خروجي

در حقيقت رفتار ورودي همان رفتار خروجي جلسه قبل است.

تعريف رفتار ورودي

توانائيها و مهارتهائي هستند كه دانش آموز يا متربي بايد از قبل بداند تا درس جديد را و از خود نشان بدهد و بفهمد و ياد بگيرد.

حيطه ها

كل هدفهاي تربيتي آموزشي

1- حيطه شناخت: مربوط به آموختن و شناخت ساده ترين

2- حيطه عاطفي: مركب رفتارهاست (از ساده تا مشكل) اين حيطه بيشتر به ذهن تكيه دارد و مستلزم بازشناسي و يادآوري است. اين حيطه داراي شش بام (مرتبه است).

3- حيطه رواني حركتي

آنچه براي مربي مهم است و بايد مورد نظرش باشد حداقل رسيدن متربي به بام دوم يعني درك كردن است.

* نمودار حيطه شناختي را با رسم شكل ترسيم و مهمترين مرحله آن را بنويسيد

تعريف حيطه عاطفي

شامل رفتارهائي است كه به احساسات، علائق، ارزشها و  عواطف و اخلاقيات مربوط
مي شود.

بام اول حيطه عاطفي جلب توجه است منظور اين است كه فرد نسبت به موضوع توجه خاص پيدا كند. البته اين توجه غيرفعال است.

بام دوم حيطه عاطفي واكنش است، كه علاوه بر توجه واكنش نشان داده و به سمت فعال بودن گام برمي دارد.

بام سوم ارزش گذاري است، در اينجا رفتار

ظاهر مي شود و اين رفتار از ثبات نسبي

برخوردار است ولي كافي نيست و در اين

بام به عنوان خصلت در او به وجود مي آيد.

بام چهارم سازمان بندي است، وقتي ارزشگذاري

شد اين ارزشها در قلب سازمان بندي مي شود.

آخرين بام حيطه هاي عاطفي تبلور در شخصيت است كه فلسفه زندگي او را تشكيل مي دهد و به عنوان ويژگي منحصر به فرد براي او مي شود.

حيطه هاي مهارتي حركتي

مهارتها- اعمال و حركات در اين حيطه گنجانيده مي شود از هر عملي كه باشد مانند نوشتن و خواندن

اين حيطه نيز از بامهائي برخوردار است ولي بامهايش هنوز مورد تاييد همه علماء و دانشمندان تعليم و تربيت قرار نگرفته لذا بهترين آنها در اينجا آورده مي شود.