در تعريف آرزو گفته اند : آرزو يعني آنچه که افراد در زندگي يا در دنياي هستي تمنا مي کنند. يا آرزو را مي توان چنين تعريف کرد: آرزو عبارت است از: يکسري خواسته ها و منويات که انسان در جهت رشد و تعالي معيارهاي زندگي خود در حال یا آتی به آنها نياز دارد، بي شک انسان در هر مقطعي از زمان و مکان نياز به آرزو دارد و البته به مرور زمان نيز اين آرزوها براساس شرايط و موقعيت زماني و مکاني در تغيير است. چه اينکه انسان از بدو تولد تا سن پيري در تغيير و تحول بوده و براساس همين، عقلايي است که بگوييم آرزوهاي آن نيز قابل تغيير و تحولند. به بياني هرچقدر رشد فکري انسان فربه تر شود، طبعا آرزوهاي آن نيز بزرگتر خواهند شد.
آرزو در احادیث :
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :الامل لامتی و لولا الامل ما رضعت والدة ولدها و لاغرس غارس شجرا .
امل و آرزو رحمت است برای امت من و اگر آرزو نبود مادر طفل خویش را شیر نمی داد [ تا فرزند رشیدی بشود ] و باغبان هم نهالی نمی کاشت [تا درخت تناوری بشود ].
اقسام آرزوها :
1 – آرزوهای خیالی و باطل : هر آرزویی که انسان را از مسیر حق و حقیقت دور بکند خیالی و باطل و از نظر اسلام مردود است .
2 – آرزوهای حقیقی : هر آرزویی که انسان را در مسیر تعالی و رشد معنوی و یا مادی مختوم به تکامل معنوی قرار بدهد ، حقیقی است ، این قبیل آرزوها موجب ترقی و تکامل انسان بوده و از نظر شرع مقدس ممدوح می باشد . که این آرزوهای حقیقی نیز خود اقسامیست :
اقسام آرزوهای حقیقی :
الف : آرزوهای مادی دنیوی مانند : آرزوی داشتن فرزند صالح و سالم – آرزوی داشتن همسر حلال و شایسته – آرزوی به دست آوردن ثروت حلال برای مصرف در امور خیریه و احسانات و خدمت به خلق و ترویج مکتب حقه الهی .
ب : آرزوی مادی اخروی مانند : تمنای بهشت و حوریه .
ج : آرزوهای معنوی دنیوی مانند : آرزوی زیارت خانه خدا – آرزوی زیارت مشاهد مشرفه اهل بیت علیهم السلام _ آرزوی جهاد و شهادت در رکاب امام زمان ارواحنا فداه .
د : آرزوهای معنوی اخروی مانند : آرزوی همنشینی و مجالست با انبیا و اوصیا و اولیا و صلحا در بهشت .
دامنه آرزوها :
دامنه آرزوهای حقیقی و مثبت انسان هیچ محدودیتی ندارد و آرزوهای مادی و دنیوی هر چند مباح هم نباید انسان را دلبسته دنیا و پایبست غرور نماید چنان که حضرت سیدالشهدا علیه السلام فرمودند :
یا من بدنیاه اشتغل – ای کسی که دنیا تو را به خودش مشغول کرده [و از آخرت غافلی ] .
وغره طول الامل – و آرزوهای طولانی تو را مغرور ساخته .
الموت یأتی بغتة – مرگ به ناگهان تو را در میگیرد .
والقبر صندوق العمل – در حالیکه قبر صندوق عمل است .
و نیز انسان مؤمن همان گونه که در جلب خوبیها و طلب بهترین ها از خداوند سایرمؤمنین را هم دخیل می نماید ، در آرزوهای حقیقی و نیک و سعادت بخش خویش دیگران را نیز سهیم می نماید . هم در دعا که عمل عبادی زبانی ظاهریست و هم در آرزو که یک نیت خیرخواهانه قلبی و باطنیست ، از خدای متعال ، خیر و نیکی و سعادت را برای همگان می خواهد و اینها را از خود و خانواده خود به دیگران تعمیم میدهد ، که این خود قوت قلب و نیرویی میشود برای ساختن و پرداختن اجتماع انسانی در مسیر تعالی و رشد .
داستانی از آرزوی طولانی
روزى حجاج بن يوسف ثقفى در بازار گردش مى كرد، شيرفروشى را مشاهده كرد، با خود صحبت مى كند در گوشه اى ايستاد و به گفته هايش گوش داد مى گفت اين شير را مى فروشم درآمدش فلان قدر خواهد شد استفاده ى آن را با درآمدهاى آينده روي هم مى گذارم تا به قيمت گوسفندى برسد يك ميش تهيه مى كنم هم از شيرش بهره مى برم و بقيه ى درآمد آن سرمايه ى تازه اى مى شود بالاخره با يك حساب دقيق به اينجا رسيد كه پس از چند سال ديگر سرمايه دارى خواهم شد مقدار زيادى گاو و گوسفند خواهم داشت . آنگاه دختر حجاج بن يوسف را خواستگارى مى كنم ، پس از ازدواج با او شخص با اهميتى مى شوم اگر روزى دختر حجاج از اطاعتم سرپيچى كند با همين لگد چنان مىزنم كه دنده هايش خورد شود، همينكه پايش را بلند كرد به ظرف شير خورده به زمين ريخت .
حجاج جلو آمد به دو نفر از همراهانش دستور داد او را بخوابانند و صد تازيانه جانانه بر پيكرش بزنند، شيرفروش از ريختن شيرها كه سرمايه كاخ آرزويش بود خاطرى افسرده داشت از حجاج پرسيد براى چه مرا بى تقصير مى زنيد، حجاج گفت مگر نه اين بود كه اگر دختر مرا مى گرفتى چنان لگد مى زدى كه پهلويش بشكند اينك به كيفر آن لگد بايد صد تازيانه بخورى .
برگرفته از كتاب : داستانها و پندها جلد دوم ، اثر مصطفى زمانى وجدانى