احادیث روانشناسی
رسول اكرم (صلّى الله عليه و آله و سلم) فرمودند:
مازادَ خُشُوعُ الْجَسَدِ عَلى ما فِى الْقَلْبِ فَهُـوَ عِنْـدَنا نِفـاقٌ؛
آن مقدار خشوع جسم و بدن كه زيادتر از خشوع قلبى باشد، نزد ما نفاق و دورويى است.
اصول كافى، ج 2، ص 396
امام صادق(عليهالسلام) فرمودند:
ما ضَعُفَ بَدَنٌ عَمّا قَوِيَتْ عَلَيْهِ النِّيَّةُ؛
هرگز بدنى از آنچه كه نيّت و انگيزه نسبت به آن قوى باشد، ضعيف و ناتوان نمىشود.
بحارالأنوار، ج 67، ص 205
امام على(عليهالسلام) فرمودند:
اَلْهَمُّ يُذيبُ الْجَسَدَ؛
اندوه، بدن را ذوب و آب مىكند.
ميزان الحكمه، ج 10، ص 349.
امام على(عليهالسلام) فرمودند:
اَلْحَريصُ اَسيرُ مَهانَةٍ لا يُفَـكُّ اَسْرُهُ؛
حـريـص، گرفـتار و اسيرخوارى و ذلّتى است كه اسارت و بند او هرگز باز نمىشود. از طمع پرهيز كن و از ديگران چيزى مخواه.
غرر الحكم، ج 1، ص 361
امام على(عليهالسلام) فرمودند:
اَلْـغَضَـبُ يُرْدى صاحِبَهُ وَ يُبْـدى مَعـايِبَـهُ؛
خشم، صاحب خود را به پستى و هلاكت مىاندازد و عيبهاى او را آشكار مىسازد.
غرر الحكم،ج 2، ص 31
امام على(عليهالسلام) فرمودند:
اِنْ لَمْ تَكُنْ حَليما فَتَحَلَّمْ، فَاِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ اِلاَّاَوْشَكَ اَنْ يَكُونَ مِنْهُمْ؛
اگر حليم و بردبار نيستى، خود را به بردبارى و حليمى بزن، چرا كه هيچ كس خود را شبيه قومى نمىسازد، مگر اينكه اميد است از آنان باشند[هم شكلى به همدلى مىانجامد].
وسائل الشيعه، ج 11، ص 212
امام على(عليهالسلام) فرمودند:
مَنْ عَشِقَ شَيْئا اَعْشى بَصَرَهُ وَ اَمْرَضَ قَلْبَهُ، فَهُوَ يَنْظُرُ بِعَيْنٍ غَيْرِ صَحيحَةٍ وَ يَسْمَعُ بِاُذُنٍ غَيْرِ سَمِيعَةٍ؛
كسى كه به چيزى عشق ورزد، آن عشق، چشمش را نابينا و دلش را بيمار مىسازد، آنگاه با چشمى ناسالم نگاه مىكند و با گوشى ناشـنوا گوش مىدهـد.
نهج البلاغه، خطبه 109
امام على(عليهالسلام) فرمودند:
اَلْعُقُولُ اَئِمَّةُ الأَفْكارِ، وَ الأفْكارُ اَئِمَّةُ الْقُلُوبِ، وَالْقُلُوبُ اَئِمَّةُ الْحَواسِّ وَالْحَواسُّ اَئِمَّةُ الأعْضاءِ؛
دركها و فهمها، پيشواى انديشههاست، انديشهها، امامِ دلهاست، دلها ائمّه حواس است و حواس، پيشواى اعضا و اندام است.
مستدرك الوسائل، ج 11، ص 207
امام على(عليهالسلام) فرمودند:
اِذا هِبْتَ اَمْرا فَقَعْ فيهِ فَاِنَّ شِدَّةَ تَوَقّيهِ اَعْظَمُ مِمّا تَخافُ مِنْهُ؛
هرگاه از كارى هراس و بيم داشتى، خود را در آغوش همان كار بيفكن، چرا كه سختى پرهيز و هراس، بزرگتر از خود آن چيزى است كه از آن مىترسى.
نهج البلاغه، حكمت 175
امام على(عليهالسلام) فرمودند:
ما جَفَّتِ الدُّمُـوعُ اِلاّ لِقَسْوَةِ الْقُـلُوبِ، وَ ما قَسَتِ الْقُلُوبُ اِلاّ لِكَثْرَةِ الذُّنُوبِ؛
اشك چشم، جز بخاطر قساوت دلها نمىخشكد و دلها جز بخاطر زيادى گناهان، مبتلا به قساوت نمىشود.
بحارالانوار، ج 70، ص 354
امام على(عليه السلام) فرمودند:
اَلنّاسُ إلى أشكالِهِم أَميَلُ؛
مردم به همانند خود، بيشتر تمايل دارند.
بحارالأنوار، ج78، ص92، ح100
امام على (عليه السلام) فرمودند:
إِنَّ لِلقُلوبِ شَهوَةً وَكَراهَةً وَإِقبالاً وَإِدبارً فَتوها مِن إِقبالِها وَشَهوَتِها، فَإِنَّ القَلبَ إِذا اُكرِهَ عَمِىَ؛
دلها را حالتِ خواستن و ناخواستن و روى آوردن و پشت كردن است. از راه خواسته ها و تمايلات سراغ قلبها برويد، چرا كه اگر دل را به كارى مجبور كنند، كور مى شود.
نهج البلاغه، حكمت 193
امام على (عليه السلام) فرمودند:
مَن لَم يُحسِن ظَنَّهُ استَوحَشَ مِن كُلِّ أَحَدٍ؛
آن كس كه گمان خود را نيكو نسازد (و بدبين باشد) از هر كسى وحشت مى كند.
غررالحكم، ج5، ص442، ح9084
امام على (عليه السلام) فرمودند:
اَلنّاسُ أعداءُ ماجَهِلوا؛
مردم، با آنچه نمى دانند دشمن اند.
نهج البلاغه، حكمت 438
امام على (عليه السلام) فرمودند:
خَوافِى الخلاقِ تَكشِفُهَا المُعاشَرَةُ؛
خصلت ها و اخلاق پنهان را، معاشرت آشكار مى سازد.
غررالحكم، ج3، ص466، ح5099
امام على (عليه السلام) فرمودند:
اَلنّاسُ كَالشَّجَرِ شَرابُهُ واحِدٌ وَثَمَرُهُ مُختَلِفٌ؛
مردم همانند درختان اند كه آبشان يكى است و ميوه هايشان گوناگون.
غررالحكم، ج2، ص136، ح2097
امام صادق (عليه السلام) فرمودند:
اَلنَّومُ راحَةٌ لِلجَسَدِ وَالنُّطقُ راحَةٌ لِلرّوحِ وَالسُّكوتُ راحَةٌ لِلعَقلِ؛
خواب، آرام بخش جسم است، سخن گفتن آسايش روح است و سكوت، سبب راحتى عقل است.
من لايحضره الفقيه، ج4، ص402، ح5865
امام صادق (عليه السلام) فرمودند:
رَجُلاً يَسأَلُ اَبا عَبدِ اللّه عليه السلام فَقالَ: الرَّجُلُ يَقولُ أَوَّدُكَ، فَكَيفَ أَعلَمُ أَنَّهُ يَوَدُّنى؟ فَقالَ: اِمتَحِن قَلبَكَ، فَإن كُنتَ تَوَدُّهُ فَإنَّهُ يَوَدُّكَ؛
شخصى از امام صادق عليه السلام پرسيد: گاهى به من گفته مى شود: دوستت دارم. از كجا بدانم كه (راست مى گويد و) دوستم دارد؟ حضرت فرمودند: قلب خودت را بيازماى، پس اگر تو او را دوست دارى، بدان كه او نيز تو را دوست دارد.
كافى، ج2، ص652، ح2
امام صادق (عليه السلام) فرمودند:
مَن ساءَ خُلقُهُ عَذَّبَ نَفسَهُ؛
هر كس بداخلاق باشد، خودش را شكنجه و آزار مى دهد.
كافى، ج2، ص321، ح4
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمودند:
بِمَوتِ النَّفسِ تَكونُ حَياةُ القَلبِ وَبِحَياةِ القَلبِ البُلوغُ إِلَى الاِستِقامَةِ؛
زير پاگذاشتن هوا و هوس، دل را زنده مى كند و زنده دلى، سبب استقامت است.
مستدرك الوسايل، ج11، ص226، ح12813