احادیث بیماریها، دارو و روش درمان

بیماریها ، دارووروش درمان

رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن قَلَّمَ أظفارَهُ يَومَ السَّبتِ ويَومَ الخَميسِ وأخَذَ مِن شارِبِهِ عوفِيَ مِن وَجَعِ الضِّرسِ ووَجَعِ العَينِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس در روز پنج‏شنبه و شنبه ناخن‏هاى خود را كوتاه كند و قدرى از سبيل خود بگيرد ، از دندان‏درد و سردرد ، در امان باشد .
بحار الأنوار ، جلد 59 ، صفحه 36 ، حديث 5 – دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 404
امام هادى عليه‏السلام :
خَيرُ الأَشياءِ لِحُمَّى الرِّبعِ أن يُؤكَلَ في يَومِهَا الفالوذَجُ المَعمولُ بِالعَسَلِ ويُكثَرَ زَعفَرانُهُ ، ولا يُؤكَلَ في يَومِها غَيرُهُ .
بهترين چيز براى تبِ رِبع آن است كه در روز غلبه تب ، فالوده‏اى كه با عسل ساخته شده و زعفران فراوانى دارد ، خورده شود و در آن روز ، چيزى ديگر خورده نشود .
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، صفحه 51 عن أبي جعفر ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 100 ، حديث 24 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 406
الإمام الصادق عليه‏السلام :
المَحمومُ يُغسَلُ لَهُ السَّويقُ ثَلاثَ مَرّاتٍ ويُعطاهُ ؛ فَإِنَّهُ يَذهَبُ بِالحُمّى ، ويُنَشِّفُ المِرارَ وَالبَلغَمَ ، ويُقَوِّي السّاقَينِ .
امام صادق عليه‏السلام :
به تبدار ، سه بار سويق شسته شده ، داده مى‏شود . اين ، تب را مى‏بَرَد ، تلخه و بلغم را مى‏خشكانَد و ساق پاها را تقويت مى‏كند .
مستدرك الوسائل ، جلد 16 ، صفحه 337 ، حديث 20077 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 566
امام كاظم عليه‏السلام :
أطعِمُوا المَحمومَ لَحمَ القِباجِ ؛ فَإِنَّهُ يُقَوِّي السّاقَينِ ، ويَطرُدُ الحُمّى طَرداً .
به تبدار ، گوشت كبك بخورانيد ؛ چرا كه پاها را نيرو مى‏دهد و تب را كاملاً دور مى‏كند .
بحارالأنوار ، جلد 65 ، صفحه 43 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 566

الإ مام الرضا عليه‏السلام :
الماءُ المُسَخَّنُ إذا غَلَّيتَهُ سَبعَ غَلَياتٍ وقَلَبتَهُ مِن إناءٍ إلى إناءٍ ، فَهُوَ يَذهَبُ بِالحُمّى ، ويُنزِلُ القُوَّةَ فِي السّاقَينِ وَالقَدَمَينِ .
امام رضا عليه‏السلام :
آب گرم ، چنانچه آن را هفت جوش بجوشانى و از ظرفى به ظرف ديگر درآورى ، تب را مى‏بَرَد و نيرو را به ساق پاها و قسمت پايين‏تر از مچ ، سرازير مى‏كند .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 451 ، حديث 16 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 566
امام على عليه‏السلام :
مَن كَتَمَ الأطِبّاءَ مَرَضَهُ خانَ بَدَنَهُ .
كسى كه بيمارى خود را از پزشكان پوشيده بدارد ، به بدن خود خيانت كرده‏است .
غرر الحكم : 8545
امام على عليه‏السلام :
مَن كَتَمَ مَكنونَ دائهِ عَجَزَ طَبيبُهُ عَن شِفائهِ .
كسى كه درد نهفته خود را كتمان كند ، طبيبش را از درمان خويش ناتوان سازد .
غرر الحكم : 8612
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مِن كُنوزِ البِرِّ كِتمانُ المَصائِبِ ، وَالأَمراضِ ، وَالصدَّقَةِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
يكى از گنج‏هاى نيكى ، پوشيده داشتن مصيبت‏ها ، بيمارى‏ها و صدقه است .
كنز العمّال ، جلد 3 ، صفحه 299 ، حديث 6643 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 162
الإمام عليّ عليه‏السلام :
إخفاءُ الفاقَةِ وَالأَمراضِ مِنَ المُرُوَّةِ .
امام على عليه‏السلام :
پوشيده داشتن تهى‏دستى و بيمارى‏ها از مردانگى است .
غرر الحكم ، حديث 1146 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 166
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
لِلمَريضِ أربَعُ خِصالٍ : يُرفَعُ عَنهُ القَلَمُ ، ويَأمُرُ اللّه‏ُ المَلَكَ يَكتُبُ لَهُ‏كُلَّ فَضلٍ كانَ يَعمَلُهُ في صِحَّتِهِ ، ويَتَتَبَّعُ مَرَضُهُ كُلَّ عُضوٍ في جَسَدِهِ فَيَستَخرِجُ ذُنوبَهُ مِنهُ ، فَإِن ماتَ ماتَ مَغفوراً لَهُ ، وإن عاشَ عاشَ مَغفوراً لَهُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
براى بيمار ، چهار ويژگى است : قلمِ تكليف از او برداشته مى‏شود ؛ خداوند به فرشته فرمان مى‏دهد همه پاداش آنچه را در دوران تن‏درستى خويش انجام مى‏داده است ، بنويسيد ؛ بيمارى وى بر همه اندام‏هايش گذر مى‏كند و گناهانش را از آن بيرون مى‏برد . پس اگر بميرد ، آمرزيده‏شده مى‏ميرد و اگر زنده بماند ، آمرزيده‏شده زندگى مى‏كند .
بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 184 ، حديث 35 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 156
الإمام الباقر عليه‏السلام :
إنَّ اللّه‏َ عز و جل إذا كانَ مِن أمرِهِ أن يُكرِمَ عَبداً ولَهُ ذَنبٌ ؛ اِبتَلاهُ بِالسُّقمِ .
امام باقر عليه‏السلام :
آن‏گاه كه خداوند عز و جل اراده كرده باشد بنده‏اى را كه گناهى دارد ، گرامى بدارد ، وى را به بيمارى گرفتار مى‏سازد .
بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 198 ، حديث 54 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 150
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
عَجِبتُ مِنَ المُؤمِنِ وجَزَعِهِ مِنَ السُّقمِ ، ولَو يَعلَمُ ما لَهُ فِي السُّقمِ مِنَ الثَّوابِ ؛ لَأَحَبَّ ألاّ يَزالَ سَقيماً حَتّى يَلقى رَبَّهُ عز و جل .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
از مؤمن و اين كه از بيمارى بى‏تابى كند ، در شگفتم . اگر او مى‏دانست كه در بيمارى چه پاداشى دارد ، دوست داشت پيوسته بيمار باشد تا آن هنگام كه به لقاى پروردگار خويش پيوندد .
بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 206 ، حديث 12 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 150
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
لَو يَعلَمُ المُؤمِنُ حالَهُ فِي السُّقمِ ، ماأحَبَّ أن يُفارِقَ السُّقمَ أبَداً .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
اگر مؤمن از حال خويش در ناتن‏درستى آگاه بود ، هرگز دوست نداشت كه از اين ناتن‏درستى جدا شود .
إرشاد القلوب ، صفحه 42 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 150
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
المَرضى أحِبّاءُ اللّه‏ِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
بيماران ، دوستان خدايند .
الفردوس ، جلد 3 ، صفحه 157 ، حديث 4424 عن دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 148
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
الأَمراضُ هَدايا مِنَ اللّه‏ِ عز و جل لِلعَبدِ ، فَأَحَبُّ العِبادِ إلَى اللّه‏ِ أكثَرُهُم هَدِيَّةً .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
بيمارى ، هديه‏هايى از جانب خداوند عز و جل به بنده است. پس محبوب‏ترينِ بندگان نزد خداوند ، كسى است كه بيشترين هديه به وى رسيده باشد .
الفردوس ، جلد 1 ، صفحه 123 ، حديث 422 عن أبي اُمامة دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 148
الامام الصادق عليه‏السلام
– في دُعائِهِ لَمَّا اشتَكى -: اللّهُمَّ اجعَلهُ أدَباً لا غَضَباً .
امام صادق عليه‏السلام
– در دعاى خويش آن هنگام كه بيمار شده بودند: خداوندا! اين را نه [نشان] غضب ، بلكه [مايه] ادب قرار ده .
بحارالأنوار ، جلد 95 ، صفحه 18 ، حديث 18 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 140

رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
لَولا ثَلاثٌ فِي ابنِ آدَمَ ما طَأطَأَ رَأسَهُ شَيءٌ : المَرَضُ ، وَالفَقرُ ، وَالمَوتُ ، كُلُّهُم فيهِ ، وإنَّهُ مَعَهُنَّ لَوَثّابٌ !
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
اگر سه چيز در آدميزاد نبود ، هيچ چيز سرِ او را فرو نمى‏آورد : بيمارى ، تهى‏دستى و مرگ . اينها همه در انسان هست و با اين حال ، انسان ، همچنان گستاخ است .
بحارالأنوار ، جلد 72 ، صفحه 53 ، حديث 82 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 138
امام على عليه‏السلام :
لا رَزِيَّةَ أعظَمُ مِن دَوامِ سُقمِ الجَسَدِ .
مصيبتى سخت‏تر از استمرار ناتن‏درستى نيست .
غرر الحكم ، حديث 10726 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 134
الإمام الرضا عليه‏السلام :
إنَّ اللّه‏َ عز و جل لَم يَبتَلِ البَدَنَ بِداءٍ ؛ حَتّى جَعَلَ لَهُ دَواءً يُعالَجُ بِهِ ، ولِكُلِّ صِنفٍ مِنَ الدّاءِ صِنفٌ مِنَ الدَّواءِ ، وتَدبيرٌ ونَعتٌ .
امام رضا عليه‏السلام :
خداوند عز و جل بدن را به هيچ بيمارى‏اى گرفتار نساخت ، مگر آن هنگام كه برايش دارويى قرارداد كه بدان ، درمان شود ؛ و براى هر نوع دردى ، نوعى درمان است و چاره‏اى و نسخه‏اى .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 309 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 48
امير المؤمنين عليٌّ عليه‏السلام :
لِكُلِّ حَيٍّ داءٌ ، لِكُلِّ عِلَّةٍ دَواءٌ .
امام على عليه‏السلام :
هر زنده‏اى را دردى هست و هر بيمارى‏اى را درمانى است .
غرر الحكم ، حديث 7274 و 7275 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 48
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
لِكُلِّ داءٍ دَواءٌ ، فَإِذا اُصيبَ دَواءُ الدّاءِ بَرَأَ بِإِذنِ اللّه‏ِ عز و جل .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر دردى را درمانى است . پس چون دارو به درد برسد ، به اذن خداوند عز و جل بهبود يابد .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 6 ، حديث 28086 ؛ بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 76 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 46

الإمامُ الباقرُ عليه‏السلام :
الجَسَدُ إذا لم يَمرَضْ‏أشِرَ ، ولا خَيرَ في جَسَدٍ يَأشَرُ .
امام باقر عليه‏السلام :
جسم اگر بيمار نشود، سرمست مى‏شود و در بدنى كه به بيمارى دچار نشود و سرمست شود ، خيرى نيست .
مشكاة الأنوار : 280 منتخب ميزان الحكمه: 512
الإمام عليّ عليه‏السلام :
المَريضُ في سِجنِ اللّه‏ِ – مالَم يَشكُ إلى عُوّادِهِ – تُمحى سَيِّئاتُهُ .
امام على عليه‏السلام :
بيمار ، تا آن هنگام كه نزد عيادت‏كنندگان خويش شِكوه نكرده ، در زندان خداوند است و گناهانش محو مى‏شوند .
بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 211 ، حديث 29 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 170
امير المؤمنين عليٌّ عليه‏السلام :
مَن كَتَمَ وَجَعا أصابَهُ ثلاثةَ أيّامٍ مِن النّاسِ وشَكا إلَى اللّه ، كانَ حَقّا علَى اللّه أن يُعافِيَهُ مِنهُ .
امام على عليه‏السلام :
هر كس دردى را كه به او رسيده‏است ، سه روز از مردم پنهان بدارد و به خدا شكايت بَرَد ، بر خداست كه او را از آن درد بهبود بخشد .
الخصال : 630 / 10
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
يُكتَبُ أنينُ المَريضِ ، فَإِن كانَ صابِراً كُتِبَ حَسَناتٍ ، وإن كانَ جَزِعاً كُتِبَ هَلوعاً لا أَجرَ لَهُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
ناله بيمار ، نوشته مى‏شود . پس اگر شكيبا باشد ، [اين ناله ] حسنه نوشته مى‏شود و اگر بى‏تاب باشد ، ناشكيبا و بى‏پاداش نوشته مى‏شود .
كنز العمّال ، جلد 3 ، صفحه 311 ، حديث 6706 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 168
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن مَرِضَ يَوماً ولَيلَةً فَلَم يَشكُ إلى عُوّادِهِ ، بَعَثَهُ اللّه‏ُ عز و جل يَومَ القِيامَةِ مَعَ خَليلِهِ إبراهيمَ خَليلِ الرَّحمنِ عليه‏السلام ، حَتّى يَجوزَ الصِّراطَ كَالبَرقِ اللاّمِعِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس يك شبانه روز بيمار شود و نزد عيادت‏كنندگانش شكوه نكند ، خداوند ، او را در روز قيامت ، با خليل خويش ، ابراهيم خليل الرحمان ، برمى‏انگيزد ، تا به‏سان برقى پُردرخشش ، از صراط بگذرد .
بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 177 ، حديث 17 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 170

رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
قالَ اللّه‏ُ عز و جل : مَن مَرِضَ ثلاثا فلَم يَشكُ إلى أحَدٍ مِن عُوّادِهِ أبدَلتُهُ لَحما خَيرا مِن لَحمِهِ ودَما خَيرا مِن دَمهِ ، فإن عافَيتُهُ عافَيتُهُ ولا ذَنبَ لَهُ ، وإن قَبَضتُهُ قَبَضتُهُ إلى رَحمَتي .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
خداوند عز و جل فرمود : هر كه سه روز بيمار شود و از آن به هيچ يك از عيادت كنندگانش شكوه نكند ، گوشت و خونى بهتر از آن گوشت و خونى كه دارد جايگزينش كنم . پس ، اگراو را عافيت بخشم ، عافيتى بدون گناهش دهم و اگر جانش را بستانم ، او را به جوار رحمت خود برم .
الكافي : 3 / 115 / 1
الإمامُ الكاظمُ عليه‏السلام:
إذا مَرِضَ المؤمنُ أوحَى اللّه‏ُ عز و جل إلى صاحِبِ الشِّمالِ : لا تَكتُبْ على عَبدي مادامَ في حَبسي ووَثاقي ذَنبا . ويُوحي إلى صاحِبِ الَيمينِ أنِ اكتُبْ لِعَبدي ما كُنتَ تَكتُبُهُ في صِحَّتِهِ مِن الحَسَناتِ .
امام كاظم عليه‏السلام :
هرگاه مؤمن بيمار شود ، خداوند عز و جل به فرشته دست چپ او وحى فرمايد كه براى بنده‏ام ، تا زمانى كه در زندان و بند من است ، گناهى منويس و به فرشته دست راست او وحى مى‏فرمايد كه همان حسناتى را كه در زمان سلامتى بنده‏ام مى‏نوشتى ، برايش بنويس .
الكافي : 3 / 114 / 7
امام صادق عليه‏السلام :
المَعروفُ زكاةُ النِّعَمِ ، والشَّفاعةُ زكاةُ الجاهِ ، والعِلَلُ زكاةُ الأبدانِ ،والعَفوُ زَكاةُ الظَّفَرِ ، وما أدّيتَ زكاتَهُ فهُو مَأمونُ السَّلْبِ .
نيكى ، زكات نعمتهاست و وساطت كردن ، زكات مقام و موقعيت ، و بيماريها زكات بدنها ، و گذشت زكات پيروزى ، و هر چيزى كه زكاتش را بدهى ، از خطر نابودى در امان است .
بحار الأنوار : 78 / 268 / 182
الامام علی علیه السلام
في المَرَضِ يُصيبُ‏الصَّبِيَّ: كفّارةٌ لوالِدَيهِ .
امام على عليه‏السلام
– دربـاره بـيـمارى كودكان- فرمودند : كفاره گناهان پدر و مادر آنهاست .
بحار الأنوار : 81 / 186 / 40
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
حُمّى ليلةٍ كَفّارةُ سَنَةٍ .
يك شب تب داشتن ، كفاره يك سال (گناه) است .
بحار الأنوار : 81 / 186 / 39

رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنَّ الرَّجُلَ لَيَكونُ لَهُ الدَّرَجَةُ عِندَاللّه‏ِ لايَبلُغُها بِعَمَلِهِ ؛ حَتّى يُبتَلى بِبَلاءٍ في جِسمِهِ ، فَيَبلُغُها بِذلِكَ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
انسان ، گاه داراى مرتبه‏اى در پيشگاه خداوند است كه با عمل خويش ، بدان نمى‏رسد تا آن هنگام كه به ابتلاى در جسم خود ، آزموده شود و بدين واسطه ، بدان مرتبت برسد .
كنز العمّال ، جلد 3 ، صفحه 335 ، حديث 6822 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 148
رسولُ اللّه صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
المَريضُ تَحاتُّ خَطاياهُ كَما يَتَحاتُّ وَرَقُ الشَّجَرِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
گناهان شخص بيمار ، همچون برگ درخت ، مى‏ريزد .
الترغيب والترهيب : 4 / 293 / 56 منتخب ميزان الحكمة : 510
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
ساعاتُ الوَجَعِ ، يُذهِبنَ ساعاتِ الخَطايا .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
لحظه‏هاى درد ، [آثار ] لحظه‏هاى گناه را از ميان مى‏برد .
بحار الأنوار ، جلد 67 ، صفحه 244 ، حديث 83، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 140
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنَّ المُؤمِنَ لا يُؤجَرُ في مَرَضِهِ ، ولكِن يُكَفَّرُ عَنهُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مؤمن در بيمارى‏اش پاداش داده نمى‏شود ؛ امّا گناه او فرو پوشانده مى‏شود .
كنز العمّال ، جلد 3 ، صفحه 312 ، حديث 6711 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 140
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنَّ المُؤمِنَ إذا أصابَهُ السُّقمُ ، ثُمَّ أعفاهُ اللّه‏ُ مِنهُ ، كانَ كَفّارَةً لِما مَضى مِن ذُنوبِهِ ومَوعِظَةً لَهُ فيما يَستَقبِلُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
انسان مؤمن ، چون بيمارى به وى برسد و خداوند ، او را عافيت دهد ، اين بيمارى ، كفّاره گناهان گذشته او و مايه اندرز براى آينده اوست .
كنز العمّال ، جلد 3 ، صفحه 307 ، حديث 6686 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 140

رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنَّ اللّه‏َ لَيَبتَلي عَبدَهُ بِالسُّقمِ ، حَتّى يُكَفِّرَ ذلِكَ عَنهُ كُلَّ ذَنبٍ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
خداوند ، گاه بنده خويش را به ناتن‏درستى گرفتار مى‏كند تا اين ناتن‏درستى ، كفّاره هر گناه وى شود .
كنز العمّال ، جلد 3 ، صفحه 335 ، حديث 6820 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 142
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إذا رَأَيتُمُ الرَّجُلَ ألَمَّ اللّه‏ُ بِهِ الفَقرَ وَالمَرَضَ ؛ فَإِنَّ اللّه‏َ تَعالى يُريدُ أن يُصافِيَهُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
چون كسى را ديديد كه خداوند ، او را به نادارى و بيمارى در ميان گرفته ، [بدانيد كه] خداوند متعال ، اراده كرده است كه او را پاك كند .
كنز العمّال ، جلد 6 ، صفحه 472 ، حديث 16602 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 144
الإمام عليّ عليه‏السلام :
إذَا ابتَلَى اللّه‏ُ عَبداً أسقَطَ عَنهُ مِنَ الذُّنوبِ بِقَدرِ عِلَّتِهِ .
امام على عليه‏السلام :
اگر خداوند ، بنده‏اى را گرفتار [بيمارى] سازد ، به اندازه بيمارى‏اش از گناهان او فرو مى‏كاهد .
دعائم الإسلام ، جلد 1 ، صفحه 218 ، بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 176 ، حديث 13 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 146
الإمام زين العابدين عليه‏السلام
– لِمَريضٍ قَد بَرَأَ: يَهنِئُكَ الطَّهورُ مِنَ الذُّنوبِ ، إنَّ اللّه‏َ قَد ذَكَرَكَ فَاذكُرهُ ، وأقالَكَ فَاشكُرهُ .
امام سجّاد عليه‏السلام
– خطاب به بيمارى كه بهبود يافته بود: پاك شدن از گناهان ، بر تو مبارك باد! خداوند ، تو را ياد كرده است . او را ياد كن ، و از تو درگذشته است . او را سپاس گوى .
تحف العقول ، صفحه 280 ، بحارالأنوار ، جلد 78 ، صفحه 138 ، حديث 10، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 146
الإمام عليّ عليه‏السلام
– في المَرأَةِ يَموتُ وَلَدُها في بَطنِها فَيُتَخَوَّفُ عَلَيها -: لا بَأسَ أن يَدخُلَ الرَّجُلُ يَدَهُ فَيُقَطِّعَهُ ، إذا لَم تَرفَق بِهِ النِّساءُ .
امام على عليه‏السلام
– درباره زنى كه فرزندش در شكمش مى‏ميرد و آن‏گاه ، بيم جان خود او مى‏رود -: اشكال ندارد كه مردى دست خويش را به درون [رَحِم] ببرد و بچّه را قطعه قطعه كند ، البته اگر زنان را ياراى اين كار نباشد .
الكافي ، جلد 3 ، صفحه 206 ، حديث 2 ، تهذيب الأحكام ، جلد 1 ، صفحه 344 ، حديث 176

رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن تَطَبَّبَ ولَم يَكُن بِالطِّبِّ مَعروفاً ، فَأَصابَ نَفساً فَما دونَها ، فَهُوَ ضامِنٌ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس در حالى كه به طبابت شناخته شده نيست ، عهده‏دار آن گردد و موجب فوت كسى يا صدمه‏اى كمتر از آن شود ، ضامن است .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 32 ، حديث 28222 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 68
الإمام زين العابدين عليه‏السلام :
مَن لَم يُعرَف داؤُهُ ، أفسَدَهُ دَواؤُهُ .
امام سجّاد عليه‏السلام :
كسى كه بيمارى‏اش تشخيص داده نشود ، دارويش او را تباه مى‏سازد .
بحار الأنوار ، جلد 78 ، صفحه 160 ، حديث 21 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 68
امير المؤمنين عليٌّ عليه‏السلام :
مَن تَطَبَّبَ أو تَبَيطَرَ فَلْيَأخُذِ البَراءةَ مِن وَلِيِّهِ، وإلاّ فهُو لَهُ ضامِنٌ .
امام على عليه‏السلام :
طبيب و دامپزشك هنگام مداواى مريض يا حيوان ، بايد از سرپرست (مريض) و صاحب آن (حيوان) برائت نامه (و اجازه) بگيرد و گرنه در قبال (صدمه ديدن يا تلف شدن مال و جان) او ضامن است .
مستدرك الوسائل: 14 / 37 / 16038 منتخب ميزان الحكمه : 340
الإمام الرضا عليه‏السلام :
مَن أرادَ دَفَعَ الزُّكامِ فِي الشِّتاءِ أجمَعَ ، فَليَأكُل كُلَّ يَومٍ ثَلاثَ لُقَمِ شَهدٍ . . .
وَليَشُمَّ النَّرجِسَ ؛ فَإِنَّهُ يَأمَنُ الزُّكامَ ، وكَذلِكَ الحَبَّةُ السَّوداءُ .
وإذا جاءَ الزُّكامُ فِي الصَّيفِ ، فَليَأكُل كُلَّ يَومٍ خِيارَةً واحِدَةً ، وَليَحذَرِ الجُلوسَ فِي الشَّمسِ .
امام رضا عليه‏السلام :
هر كس مى‏خواهد در همه زمستان از زكام ايمن بماند ، هر روز ، سه لقمه عسل با موم آن بخورد . . . و نرگس ببويد ؛ چرا كه از زكام ، ايمنى مى‏دهد . سياه‏دانه نيز چنين است .
امّا اگر زكام در تابستان پيش آيد ، در هر روز ، يك خيار بخورد و از نشستن در آفتاب ، خوددارى ورزد .
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 37 وص 38 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 324 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 334
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
ما مِن إنسانٍ إلاّ وفي رَأسِهِ عِرقٌ مِنَ الجُذامِ ، فَيَبعَثُ اللّه‏ُ عَلَيهِ الزُّكامَ فَيُذيبُهُ، وإذا وَجَدَ أحَدُكُم فَليَدَعهُ ولا يُداويهِ ، حَتّى يَكونَ اللّه‏ُ يُداويهِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هيچ انسانى نيست ، مگر اين كه در سرِ او رگى از جذام هست . پس خداوند ، زكام را به نابودى آن بر مى‏انگيزد و زكام آن را مى‏سوزانَد . هر گاه كسى از شما زكام يافت ، آن را واگذارد و درمان نكند ، تا آن كه خداوند خود ، آن را درمان سازد .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 54 ، حديث 28334 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 504
الإمام الصادق عليه‏السلام :
كانَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم لا يَتَداوى مِنَ الزُّكامِ ، ويَقولُ : «ما مِن أحَدٍ إلاّ وبِهِ عِرقٌ مِنَ الجُذامِ ، فَإِذا أصابَهُ الزٌكامُ قَمَعَهُ» .
امام صادق عليه‏السلام :
پيامبر خدا ، زكام را درمان نمى‏كردند و مى‏فرمودند: «هيچ كس نيست كه رگى از جذام در او نباشد ؛ و چون زكام به شخص برسد ، اين رگ را درهم مى‏كوبد» .
الكافي ، جلد 8 ، صفحه 382 ، حديث 579 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 185 ، حديث 8 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 332
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
الزُّكامُ جُندٌ مِن جُنودِ اللّه‏ِ عز و جل ، يَبعَثُهُ اللّه‏ُ عز و جل عَلَى الدّاءِ فَيُزيلُهُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
زُكام ، سربازى از سربازان خداوند عز و جل است كه خداى عز و جل ، آن را به سركوب درد بر مى‏انگيزد و درد را از ميان مى‏بَرَد .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 184 ، حديث 5 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 332
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
العُنّابُ يَذهَبُ بِالحُمّى .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
عُنّاب ، تب را مى‏برد .
طبّ النبيّ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم ، صفحه 9 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 232 ، حديث 1
الإمام الرضا عليه‏السلام :
الهِندَباءُ شِفاءٌ مِن ألفِ داءٍ ، ما مِن داءٍ في جَوفِ ابنِ آدَمَ إلاّ قَمَعَهُ الهِندَباءُ .
امام رضا عليه‏السلام :
كاسنى ، درمان هزار درد است . هيچ دردى در درون آدمى‏زاده نيست ، مگر اين كه كاسنى ، آن را در هم مى‏كوبد .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 209 ، حديث 23 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 504

الإمام الصادق عليه‏السلام :
مَن باتَ وفي جَوفِهِ سَبعُ طاقاتٍ مِنَ الهِندَباءِ ، أمِنَ مِنَ القولَنجِ لَيلَتَهُ تِلكَ إن شاءَ اللّه‏ُ .
امام صادق عليه‏السلام :
هر كس در حالى بخوابد كه در درون او ، هفت تاكه كاسنى باشد ، به خواست خداوند ، آن شب از قولنج ، در امان است .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 208 ، حديث 15 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 502
الإمام الصادق عليه‏السلام :
مَن أحَبَّ أن يَكثُرَ ماؤُهُ ووَلَدُهُ ؛ فَليُدمِن أكلَ الهِندَباءِ .
امام صادق عليه‏السلام :
هر كس دوست دارد آب (منى) او و فرزندانش فراوان شود ، بر خوردن كاسنى ، مداومت ورزد .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 207 ، حديث 10 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 504
الإمام الصادق عليه‏السلام :
الغُبَيراءُ لَحمُهُ يُنبِتُ اللَّحمَ ، وعَظمُهُ يُنبِتُ العَظمَ ، وجِلدُهُ يُنبِتُ الجِلدَ ، ومَعَ ذلِكَ ؛ فَإِنَّهُ يُسَخِّنُ الكُليَتَينِ ، ويَدبَغُ المَعِدَةَ ، وهُوَ أمانٌ مِنَ البَواسيرِ وَالتَّقتيرِ ، ويُقَوِّي السّاقَينِ ، ويَق مَعُ عِرقَ الجُذامِ .
امام صادق عليه‏السلام :
سنجد ، گوشتش گوشت مى‏رويانَد ، استخوانش استخوان را رشد مى‏دهد و پوستش پوست را مى‏پرورد . علاوه بر اين ، سنجد ، كليه‏ها را گرم مى‏كند ، معده را پاك مى‏سازد ، مايه ايمنى از بواسير و تقطير البول است ، ساق پا را قوى مى‏كند و رگ جذام را به‏كلّى قطع مى‏نمايد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 361 ، حديث 1 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 414
الإمام الحسين عليه‏السلام :
دَخَلَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم عَلى عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ عليه‏السلام وهُوَ مَحمومٌ ، فَأَمَرَهُ بِأَكلِ الغُبَيراءِ .
امام حسين عليه‏السلام :
پيامبر خدا بر على بن ابى طالب عليه‏السلام وارد شد ، در حالى كه وى تب داشت . پيامبر صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم او را به خوردن سنجد ، سفارش كرد .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 188 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 414
الإمام الباقر عليه‏السلام
– في حِزقيلَ النَّبِيِّ عليه‏السلام: خَرَجَت قَرحَةٌ عَلى كَبِدِهِ فَآذَتهُ فَخَشَعَ للّه‏ وتَذَلَّلَ وقَعَدَ عَلَى الرَّمادِ ، فَأَوحَى اللّه‏ إلَيهِ : أن خُذ لَبَنَ التّينِ فَحُكَّهُ عَلى صَدرِكَ مِن خارِجٍ ، فَفَعَلَ فَسَكَنَ عَنهُ ذلِكَ .
امام باقر عليه‏السلام
– درباره حزقيل عليه‏السلام: زخمى بر كبد او رسيد و او را آزار مى‏داد . وى بر درگاه خداوند ، زارى و خشوع كرد و بر خاكستر نشست . پس خداوند به وى وحى فرستاد كه: «شيرِ انجير بردار و از بيرون ، بر سينه خويش بمال» .
او نيز چنين كرد و آن عارضه از وى برطرف شد .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 185 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 446
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إيّاكُم وَالشُّبرُمَ ؛ فَإِنَّهُ حارٌّ يارٌّ ، وعَلَيكُم بِالسَّنا فَتَداوَوا بِهِ ، فَلَو دَفَعَ شَيءٌ المَوتَ لَدَفَعَهُ السَّنا .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
از شُبْرُمْ (گاو كُشَك) حذر كنيد ؛ چرا كه سرد و بار است ، و بر شما باد سَيا . با آن ، درمان كنيد ؛ چرا كه اگر بنا بود چيزى مرگ را دور كند ، سَيا آن را دور مى‏كرد .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 219 ، حديث 4 و ص274 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 372
الإمام الصادق عليه‏السلام :
لَو عَلِمَ النّاسُ ما فِي السَّنا لَبَلَغوا كُلَّ مِثقالٍ مِنهُ بِمِثقالَينِ مِن ذَهَبٍ ! أما إنَّهُ أمانٌ مِنَ البَهَقِ وَالبَرَصِ وَالجُذامِ وَالجُنونِ وَالفالِجِ وَاللَّقوَةِ .
امام صادق عليه‏السلام :
اگر مردم از آنچه در گياه سَيا هست ، آگاهى داشتند ، هر مثقالِ آن را با دو مثقال طلا به چنگ مى‏آوردند . زنهار كه اين گياه ، مايه ايمنى از : بهك ، پيسى ، جذام ، ديوانگى ، سست‏اندامى و كژْدهانى است .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 218 ، حديث 3 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 370
الإمام الكاظم عليه‏السلام :
كانَ دَواءُ أميرِالمُؤمِنينَ عليه‏السلام السَّعتَرَ ، وكانَ يَقولُ : إنَّهُ يَصيرُ لِلمَعِدَةِ خَملاً ، كَخَملِ القَطيفَةِ .
امام كاظم عليه‏السلام :
داروى اميرمؤمنان عليه‏السلام ، آويشن بود . ایشان مى‏فرمودند: «آويشن براى معده ، پُرزى همانند پُرز پارچه‏هاى مخمل مى‏شود» .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 244 ، حديث 2 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 430
الإمام الكاظم عليه‏السلام :
قَصَبُ السُّكَّرِ يَفتَحُ السُّدودَ ، ولا داءَ فيهِ ولا غائِلَةَ .
امام كاظم عليه‏السلام :
نيشكر ، گرفتگى‏هاى مجارى و رگ‏ها را باز مى‏كند و هيچ بيمارى و بدى‏اى در آن نيست.
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 189 ، حديث 2 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 238
الإمام الرضا عليه‏السلام :
اِستَكثِروا مِنَ اللُّبانِ وَاستَبقوهُ وَامضَغوهُ ، وأحَبُّهُ إلَيَّ المَضغُ ؛ فَإِنَّهُ يَنزِفُ بَلغَمَ المَعِدَةِ ويُنَظِّفُها ، ويَشُدُّ العَقلَ ، ويُمرِئُ الطَّعامَ .
امام رضا عليه‏السلام :
فراوان كُندُر بخوريد ، آن را در دهان نگه داريد و بِجَويد. براى من ، جويدن آن ، دوست‏داشتنى‏تر است؛ بلغمِ معده را مى‏زدايد و آن را تميز مى‏كند ، عقل را استحكام مى‏بخشد و غذا را مى‏گوارَد.
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 444 ، حديث 8 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 248
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن أكَلَ السَّدابَ ونامَ عَلَيهِ ؛ أمِنَ مِنَ الدُّوارِ وذاتِ الجَنبِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس سُداب بخورد و بر آن بخوابد ، از سرگيجه و ذات الجنب ، ايمن باشد .
طبّ النبيّ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم ، صفحه 11 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 300 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 348 معناى سداب در ج1 ، ص247 آمد .
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
السَّدابُ جَيِّدٌ لِوَجَعِ الأُذُنِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
سُداب براى درد گوش ، مفيد است .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 144 ، حديث 2 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 318 . در الكافى آمده است : روايت شده كه آن ، براى درد گوش ، مفيد است .
الإمام الصادق عليه‏السلام :
إن خَرَجَ بِالرَّجُلِ‏مِنكُمُ الخُراجُ أوِ الدُّمَّلُ فَليَربِطهُ، وَليَتَداوَ بِزَيتٍ أو سَمنٍ.
امام صادق عليه‏السلام :
اگر از بدن كسى از شما ، جوش يا آماسه‏اى بيرون زد ، آن را ببندد و با روغن زيتون يا روغن حيوانى ، درمان كند .
الكافي ، جلد 4 ، صفحه 359 ، حديث 6 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 330
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
كُلُوا الزَّيتَ وَادَّهِنوا بِهِ ؛ فَإِنَّ فيهِ شِفاءً مِن سَبعينَ داءً مِنهَا الجُذامُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
روغن زيتون بخوريد و خود را با آن ، چرب كنيد ؛ زيرا در آن ، درمان هفتاد درد است كه جذام ، از جمله آنهاست .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 48 ، حديث 28299 نقلاً عن أبي نعيم في الطبّ عن أبي هريرة دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 330
الإمام الصادق عليه‏السلام :
تَأخُذُ دُهنَ بَنَفسَجٍ في قُطنَةٍ فَاحتَمِلهُ في سِفلَتِكَ عِندَ مَنامِكَ ؛ فَإِنَّهُ نافِعٌ لِلزُّكامِ إن شاءَ اللّه‏ُ تَعالى .
امام صادق عليه‏السلام :
پنبه‏اى را به روغن بنفشه آغشته مى‏كنى و به هنگام خفتن در نشيمنگاهت مى‏گذارى . به خواست خداوند ، براى زكام ، سودمند است .
مكارم الأخلاق ، جلد 2 ، صفحه 210 ، حديث 2533 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 184 ، حديث 4 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 334
الإمام الصادق عليه‏السلام :
شُربُ السَّويقِ بِالزَّيتِ يُنبِتُ اللَّحمَ ، ويَشُدُّ العَظمَ ، ويُرِقُّ البَشَرَةَ ، ويَزيدُ فِي الباهِ .
امام صادق عليه‏السلام :
نوشيدن سويقى كه با روغن زيتون فراهم آمده باشد ، گوشت را مى‏روياند ، استخوان را استحكام مى‏بخشد ، پوست را نازك مى‏كند و بر توان جنسى مى‏افزايد .
بحار الأنوار ، جلد 104 ، صفحه 80 ، حديث 15 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 480
الإمام الصادق عليه‏السلام – إذا هاجَ الدَّمُ بِأَحَدٍ مِن حَشَمِهِ قالَ لَهُ: اِشرَب مِن سَويقِ العَدَسِ ؛ فَإِنَّهُ يُسَكِّنُ هَيَجانَ الدَّمِ ويُطفِئُ الحَرارَةَ .
امام صادق عليه‏السلام – هنگامى كه خون كسى از خدمتگزارانش جوش مى‏آمد ، به وى مى‏فرمودند: قدرى سويق عدس بخور ؛ چرا كه جوشش خون را آرام مى‏كند و حرارت را فرو مى‏نشانَد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 307 ، حديث 1 ، مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 421 ، حديث 1427 ،بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 282 ، حديث 27 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 460
الإمام الكاظم عليه‏السلام :
السَّويقُ ومَرَقُ لَحمِ البَقَرِ يَذهَبانِ بِالوَضَحِ .
امام كاظم عليه‏السلام :
سويق و آبْ‏گوشتى كه با گوشتِ گاو فراهم آمده باشد ، پيسى را از ميان مى‏بَرَد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 311 ، حديث 7 عن يحيى بن مساور دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 514
الإمام الصادق عليه‏السلام :
السَّويقُ الجافُّ يَذهَبُ بِالبَياضِ .
امام صادق عليه‏السلام :
سويق خشك ، سفيدى را از ميان مى‏بَرَد .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 279 ، حديث 17 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 512
الإمام الصادق عليه‏السلام :
ثَلاثُ راحاتِ سَويقٍ جافٍّ عَلَى الرِّيقِ يُنَشِّفُ البَلغَمَ وَالمِرَّةَ ، حَتّى لا يَكادَ يَدَعُ شَيئا .
امام صادق عليه‏السلام :
[خوردنِ] سه كف دست ، سويق خشك در حالت ناشتا ، بلغم و تلخه را خشك مى‏كند ، تا جايى كه تقريباً چيزى را از آن بر جاى نمى‏گذارد .
بحار الأنوار ،ج 66 ، صفحه 278 ، حديث 11 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 386
الإمام الصادق عليه‏السلام :
ما أعرِفُ لِلسُّمومِ دَواءً أنفَعَ مِن سَويقِ التُّفّاحِ .
امام صادق عليه‏السلام :
براى مسموميّت ، دارويى سودمندتر از سويق سيب ، سراغ ندارم .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 356 ، حديث 7 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 384
امام على عليه‏السلام :
المَضمَضَةُ وَالاِستِنشاقُ سُنَّةٌ وطَهورٌ لِلفَمِ وَالأنَفِ ، وَالسُّعوطُ مَصَحَّةٌ لِلرَّأسِ ، وتَنقِيَةٌ لِلبَدَنِ وسائِرِ أوجاعِ الرَّأسِ .
شستشوى دهان و بينى ، سنّت و مايه پاكى دهان و بينى است و انفيه كردن ، مايه سلامت سر و پاكسازى بدن و همه انواع سردرد است.
بحار الأنوار ، جلد 10 ، صفحه 90 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 264
الإمام الصادق عليه‏السلام :
إنَّ رَسولَ اللّه‏ِ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم كانَ إذَا اشتَكى رَأسَهُ استَعَطَ بِدُهنِ الجُلجُلانِ – وهُوَ السِّمسِمُ – .
امام صادق عليه‏السلام :
پيامبر خدا ، چون سردرد مى‏كرد ، به روغن كُنجد ، انفيه مى‏كرد.
بحار الأنوار ، جلد 16 ، صفحه 290 ، حديث 153 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 264
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
الحِنّاءُ خِضابُ الإِسلامِ ؛ يَزيدُ فِي المُؤمِنِ عَمَلَهُ ، ويَذهَبُ بِالصُّداعِ ، ويُحِدُّ البَصَرَ ، ويَزيدُ فِي الوِقاعِ ، وهُوَ سَيِّدُ الرَّياحينِ فِي الدُّنيا وَالآخِرَةِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
حنا ، خضاب اسلام است؛ بر [ثواب] عمل مؤمن مى‏افزايد ، سردرد را از ميان مى‏بَرَد ، چشم را تيزبين مى‏كند ، قدرت آميزش را افزون مى‏سازد و مهترِ گياهان خوش‏بو در دنيا و آخرت است.
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 299؛ ا دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 308
امام صادق عليه‏السلام :
مَن ظَهَرَت صِحَّتُهُ عَلى سُقمِهِ فَيُعالِجُ بِشَيءٍ فَماتَ ، فَأَنَا إلَى اللّه‏ِ مِنهُ بَريءٌ .
هر كس تن‏درستى‏اش بر بيمارى‏اش غلبه داشته باشد و خود را به چيزى درمانى كند و پس از آن بميرد ، من در پيشگاه خداوند ، از او بيزارى مى‏جويم .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 64 ، حديث 5 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 92
الإمام الصادق عليه‏السلام :
مَن ظَهَرَت صِحَّتُهُ عَلى سُقمِهِ فَشَرِبَ الدَّواءَ ؛ فَقَد أعانَ عَلى نَفسِهِ .
امام صادق عليه‏السلام :
هر كس تن‏درستى‏اش بر بيمارى‏اش چيرگى داشته باشد و دارو بنوشد ، به زيان خويش ، اقدام كرده است .
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، صفحه 61 عن سالم بن أبي خيثمة ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 65 ، حديث 8 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 92

امير المؤمنين عليٌّ عليه‏السلام :
لا يَتَداوَى المُسلِمُ ؛ حَتّى يَغلِبَ مَرَضُهُ صِحَّتَهُ .
امام على عليه‏السلام :
مسلمان به دارو توسّل نمى‏جويد ، مگر آن هنگام كه بيمارى‏اش بر تن‏درستى‏اش چيرگى يابد .
الخصال ، صفحه 620 ، حديث 10 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 70 ، حديث 24 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 90
امير المؤمنين عليٌّ عليه‏السلام :
اِمشِ بِدائِكَ ما مَشى بِكَ .
امام على عليه‏السلام :
با درد خويش ، تا آن هنگام كه با تو مدارا مى‏كند ، مدارا كن .
نهج البلاغة ، الحكمة 27 ، بحار الأنوار ، جلد 81 ، صفحه 204 ، حديث 7 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 90
امير المؤمنين عليٌّ عليه‏السلام :
لا يَتَداوَى المُسلمُ حتّى يَغلِبَ مَرَضُهُ صِحَّتَهُ .
امام على عليه‏السلام :
مسلمان خود را مـداوا نـكند مـگر آن‏گاه كـه بيمارى او بر سلامتيش چيره گردد .
الخصال : 620 / 10
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَنِ استَقَلَّ بِدائِهِ فَلا يَتَداوَيَنَّ ؛ فَإِنَّهُ رُبَّ دَواءٍ يورِثُ الدّاءَ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس مى‏تواند با بيمارى خود ، سر كند ، از درمان بپرهيزد ؛ زيرا بسا دارويى كه خود ، بيمارى بر جاى مى‏نهد .
نثر الدرّ ، جلد 1 ، صفحه 181 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 90
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن غَلَبَت صِحَّتُهُ مَرَضَهُ فَلا يَتَداوى .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس سلامت تنش بر بيمارى‏اش چيرگى دارد ، مداوا نكند .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 66 ، حديث 14، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 90

رسولُ اللّه صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
تَـجَنَّبِ الدَّواءَ مـا احتَمَلَ بَدنُكَ الداءَ ، فإذا لم يَحتَمِلِ الداءَ فالدواءُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
تا زمانى كه بدنت بيمارى را تحمّل مى‏كند ، از مصرف دارو بپرهيز و هرگاه آن را تحمّل نكرد ، آن‏گاه به دارو روى آر .
بحار الأنوار : 81 / 211 / 30
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
الدَّواءُ مِنَ القَدَرِ ، وهُوَ يَنفَعُ مَن يَشاءُ بِما شاءَ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
درمان ، از تقدير [خداوند] است و هر كس را كه او بخواهد ، به همان‏گونه كه بخواهد ، سود مى‏رساند .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 5 ، حديث 28082 نقلاً عن ابن السني عن ابن عبّاس دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 50
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
الدَّواءُ مِنَ القَدَرِ ، وقَد يَنفَعُ بِإِذنِ اللّه‏ِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
درمان ، از تقدير [خداوند] است و ممكن است به اذن خداوند ، نافع باشد.
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 5 ، حديث 28081 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 50
الإمام الصادق عليه‏السلام :
إنَّ اللّه‏َ عز و جل لَم يَجعَل في شَيءٍ مِمّا حَرَّمَ شِفاءً ولا دَواءً . ‏
امام صادق عليه‏السلام :
خداوند ، در هيچ چيز از آنچه حرام كرده ، نه شفايى قرار داده است و نه دوايى .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 86 ، حديث 10 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 82
الإمام الصادق عليه‏السلام :
لَيسَ فِي حَرامٍ شِفاءٌ .
امام صادق عليه‏السلام :
در هيچ حرامى ، شفايى نيست .
الكافي ، جلد 8 ، صفحه 193 ، حديث 229 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 82
الإمام الصادق عليه‏السلام :
نَهى رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم عَنِ الدَّواءِ الخَبيثَةِ أن يُتَداوى بِهِ .
امام صادق عليه‏السلام :
پيامبر خدا از مداوا كردن با داروى ناپاك ، نهى فرمودند .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 87 ، حديث 13 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 80
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن تَداوى بِحرَامٍ ، لَم يَجعَلِ اللّه‏ُ فيهِ شِفاءً .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس به حرام درمان جويد ، خداوند در آن شفايى قرار نمى‏دهد .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 52 ، حديث 28318
الإمام الكاظم عليه‏السلام :
اِدفَعوا مُعالَجَةَ الأَطِبّاءِ مَا اندَفَعَ الدّاءُ عَنكُم ؛ فَإِنَّهُ بِمَنزِلَةِ البِناءِ قَليلُهُ يَجُرُّ إلى كَثيرِهِ .
امام كاظم عليه‏السلام :
تا زمانى كه بيمارى ، به جد با شما درگير نشده است ، درگير معالجه طبيبان نشويد ، كه درمان به مانند ساختمان است كه مقدار كمى از آن ، شخص را به مقدار فراوانش مى‏كشاند .
علل الشرائع ، صفحه 465 ، حديث 17 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 63 ، حديث 4 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 92
پيامبر خدا (صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم) فرمودند:
قَولُ : «لا حَولَ ولا قُوّةَ إلاّ باللّه» فيهِ شِفاءٌ مِن تِسعَةٍ وتِسْعينَ داءً ، أدْناها الهَمُّ
جمله «لا حول ولا قوة الا باللّه‏» نود و نه درد را شفا مى‏دهد كه ساده‏ترين آنها اندوه است .
قرب الإسناد : 76 / 244 ، منتخب ميزان الحكمه: 148
امام على (عليه‏السلام) فرمودند:
إذَا اشتَكى أحَدُكُم عَينَيهِ فَليَقرَأ آيَةَ الكُرسِيِّ ، وَليُضمِر في نَفسِهِ أنَّها تَبرَأُ ؛ فَإِنَّهُ يُعافى إن شاءَ اللّه‏ُ .
اگر كسى از شما چشمانش ناراحت بود ، آيه‏الكرسى بخواند و در دل ، نيّت شفا كند . به خواست خداوند ، بهبود خواهد يافت .
مكارم الأخلاق ، جلد 2 ، صفحه 205 ، حديث 2528 ، بحار الأنوار ، جلد 92 ، صفحه 262 ، حديث 4 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 312
الإمام الصادق عليه‏السلام :
يُستَحَبُّ لِلمَريضِ أن يُعطِيَ السّائِلَ بِيَدِهِ ، ويَأمُرَ السّائِلَ أن يَدعُوَ لَهُ .
امام صادق عليه‏السلام :
مستحب است بيمار به دست خود ، صدقه‏اى به سائل بدهد و از او بخواهد براى وى ، دعا كند .
الكافي ، جلد 4 ، صفحه 4 ، حديث 9 ، بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 209 ، حديث 25 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 174

الإمام الرضا عليه‏السلام :
مَن أرادَ ألاّ تُحرِقَهُ السَّوداءُ ، فَعَلَيهِ بِالقَيءِ ، وفَصدِ العُروقِ ، وَالإِطلاءِ بِالنّورَةِ .
امام رضا عليه‏السلام :
هر كس مى‏خواهد سودا او را نسوزاند ، بر او باد قى كردن ، رگ زدن و نوره كشيدن .
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 42 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 325 وفيه ومداومة النورة، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 464
الإمام الباقر عليه‏السلام :
مَن تَقَيَّأَ قَبلَ أن يَتَقَيَّأَ كانَ أفضَلَ مِن سَبعينَ دَواءً ، ويُخرِجُ القَيءُ عَن هذَا السَّبيلِ كُلَّ داءٍ وعِلَّةٍ .
امام باقر عليه‏السلام :
هر كس پيش از آن كه خود به خود ، حالش به هم بخورد ، عمداً قِى كند ، [اين كار] از هفتاد دارو بهتر است و اين نوع قِى كردن ، هر درد و بيمارى‏اى را [كه در او هست ، از تنش] بيرون مى‏آورد .
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، صفحه 67 عن حمزة الثمالي ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 123 ، حديث 53 .
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
عَلَيكُم بِالحِجامَةِ في جَوزَةِ القَمَحدُوَةِ ؛ فَإِنَّهُ دَواءٌ مِنِ اثنَينِ وسَبعينَ داءً ، وخَمسَةِ أدواءٍ مِنَ الجُنونِ ، وَالجُذامِ ، وَالبَرَصِ ، ووَجَعِ الأَضراسِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
بر شما باد حجامت در استخوان پسِ سر ؛ چرا كه درمان 72 بيمارى است و درمان پنج بيمارى ، از جمله : ديوانگى ، جذام ، پيسى و دندان‏درد است .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 14 ، حديث 28133 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 486
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَنِ احتَجَمَ يَومَ الثُّلاثاءِ لِسَبعَ عَشرَةَ أو تِسعَ عَشرَةَ أو لاِءِحدى وعِشرينَ مِنَ الشَّهرِ ، كانَت لَهُ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ مِن أدواءِ السَّنَةِ كُلِّها ، وكانَت لِما سِوى ذلِكَ شِفاءٌ مِن وَجَعِ الرَّأسِ وَالأَضراسِ وَالجُنونِ وَالجُذامِ وَالبَرَصِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس در روز سه‏شنبه هفدهم يا نوزدهم يا بيست و يكم ماه ، حجامت كند ، اين حجامت براى وى شفاى همه دردهاى سال خواهد بود و افزون بر آن ، شفاى سردرد ، دندان‏درد ، ديوانگى ، جذام و پيسى نيز خواهد بود .
الخصال ، صفحه 385 ، حديث 68 عن أبي سعيد الخدري ، بحار الأنوار ، جلد 59 ، صفحه 38 ، حديث 6 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 402
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
– مِن وَصِيَّتِهِ لِعَلِيٍ عليه‏السلام: يا عَلِيُّ ، تِسعَةُ أشياءَ تورِثُ النِّسيانَ : أكلُ التُّفّاحِ الحامِضِ ، وأكلُ الكُزبُرَةِ ، وَالجُبنِ ، وسُؤرِ الفَأرَةِ ، وقِراءَةُ كِتابَةِ القُبورِ ، وَالمَشيُ بَينَ امرَأَتَينِ ، وطَرحُ القَملَةِ ، وَالحِجامَةُ في النُّقرَةِ ، وَالبَولُ فِي الماءِ الرّاكِدِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
– در سفارش‏هاى ايشان به على عليه‏السلام: اى على! نه چيز است كه فراموشى مى‏آورَد: خوردن سيب تُرش ، خوردن گشنيز ، پنير و پس‏مانده موش ، خواندن نوشته‏هاى روى قبر ، راه رفتن ميان دو زن ، افكندن شپش ، حجامت در گودىِ پسِ سر ، و ادرار كردن در آب راكد.
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 245 ، حديث 2 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 254
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
الدّاءُ ثَلاثَةٌ وَالدَّواءُ ثَلاثَةٌ ؛ فَأَمَّا الدّاءُ : فَالدَّمُ وَالمِرَّةُ وَالبَلغَمُ ؛ فَدَواءُ الدَّمِ الحِجامَةُ ، ودَواءُ البَلغَمِ الحَمّامُ ، ودَواءُ المِرَّةِ المَشِيُّ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
درد ، سه چيز است و درمان نيز سه چيز . امّا درد ، عبارت است از : خون ، تلخه و بلغم . درمان خون ، حجامت است ، درمان بلغم ، حمّام است ، و داروى تلخه نيز راه رفتن .
بحار الأنوار ،ج 62 ، صفحه 127 ، حديث 87 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 462 مقصود از «مشىّ» در پايان روايت ، هر چيزى است كه مسهل باشد. از آن رو ، مسهل را «مشى» ناميده‏اند كه شخص را به راه رفتن و رفتن به سمت آبريزگاه ، وادار مى‏سازد .
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنَّ الحِجامَةَ فِي الرَّأسِ دَواءٌ مِن داءِ الجُنونِ وَالجُذامِ وَالعَشا وَالبَرَصِ وَالصُّداعِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
حجامتِ در سر ، درمانى براى ديوانگى ، جذام ، شب‏كورى ، پيسى و سردرد است.
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 126 ، حديث 81 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 266
الإمام الرضا عليه‏السلام :
أكلُ المَملوحَةِ وَاللَّحمانِ المَملوحَةِ وأكلُ السَّمَكِ المَملوحِ ، بَعدَ الحِجامَةِ والفَصدِ لِلعُروقِ ، يُوَلِّدَا البَهَقَ وَالجَرَبَ .
امام رضا عليه‏السلام :
خوردن غذاى نمكْ‏سود ، گوشت نمكْ‏سود و خوردن ماهى نمكْ‏سود ، پس از رگزنى و حجامت ، بَهَك و گَرى ايجاد مى‏كند .
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 64 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 494
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنَّ أفضَلَ ما تَداوَيتُم بِهِ الحُقنَةُ ، وهِيَ تُعظِمُ البَطنَ ، وتُنَقّي داءَ الجَوفِ ، وتُقَوِّي البَدَنَ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
بهترين درمانى كه به كار مى‏گيريد ، تنقيه كردن است . شكم را بزرگ مى‏كند ، درد درون را مى‏شويد و بدن را قوى مى‏كند .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 114 ، حديث 19 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 434
الإمام الصادق عليه‏السلام :
مَن قالَ بَعدَ صَلاةِ الصُّبحِ قَبلَ أن يَتَكَلَّمَ : «بِسمِ اللّه‏ الرَّحمنِ الرَّحيمِ ، لا حَولَ ولاقُوَّةَ إلاّ بِاللّه‏ العَلِيِّ العَظيمِ» يُعيدُها سَبعَ مَرّاتٍ ، دَفَعَ اللّه‏ عَنهُ سَبعينَ نَوعاً مِن أنواعِ البَلاءِ ، ومَن قالَها إذا صَلَّى المَغرِبَ قَبلَ أن يَتَكَلَّمَ ، دَفَعَ اللّه‏ عَنهُ سَبعينَ نَوعاً مِن أنواعِ البَلاءِ ؛ أهوَنُهَا الجُذامُ وَالبَرَصُ .
امام صادق عليه‏السلام :
هر كس پس از نماز صبح و پيش از آن كه با كسى سخن بگويد ، هفت بار بگويد : «بِسْمِ اللّه‏ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللّه‏ الْعَلِىِّ الْعَظيمِ» ، خداوند ، هفتاد گونه بلا را از او دفع كند ؛ و هر كس اين [ذكر] را پس از نماز مغرب و پيش از آن كه با كسى سخن بگويد ، بر زبان آورد ، خداوند ، هفتاد گونه بلا را كه كمترين آنها جذام و پيسى است ، از او دور كند .
بحار الأنوار ، جلد 86 ، صفحه 95 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 490
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
– لِأَنـَسٍ: ألا اُعَلِّمُكَ دُعاءً تَدعو بِهِ كُلَّما صَلَّيتَ الغَداةَ ثَلاثَ مَرّاتٍ دَفَعَ اللّه‏ُ عَنكَ الجُذامَ وَالبَرَصَ وَالفالِجَ وَالعَمى فِي الدُّنيا؟ قُل :
«اللّهُمَّ اهدِني مِن عِندِكَ ، وَأَفِض عَلَيَّ مِن فَضلِكَ ، وأسبِـغ عَلَيَّ مِن رَحمَتِكَ ، وأنزِل عَلَيَّ مِن بَرَكاتِكَ» .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
خطاب به اَنَس – : آيا نمى‏خواهى دعايى به تو بياموزم كه هر گاه نماز صبح گزاردى ، آن را سه بار بگويى تا خداوند ، جذام ، پيسى ، سستْ‏اندامى و كورى را از تو دور كند؟ بگو: «خداوندا ! از پيشگاه خويش، مرا راه نماى ، از فضل خود ، بر من فرو بار ، از رحمت خويش ، نعمتى سرشارم ده ، و از بركات خود ، بر من نازل فرماى».
كنز العمّال ، جلد 2 ، صفحه 145 ، حديث 3520 نقلاً عن أبي الشيخ في الثواب عن أنس دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 274
الإمام عليّ عليه‏السلام :
مَرِضتُ فَعادَني رَسولُ اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم ، فَقالَ :
قُل: «اللّهُمَّ إنّيأسأَلُكَ تَعجيلَ‏عافِيَتِكَ، وصَبراًعَلىبَلِيَّتِكَ، وخُروجاً إلى رَحمَتِكَ».
فَقُلتُها ، فَقُمتُ كَأَنَّما نَشَطتُ مِن عِقالٍ .
امام على عليه‏السلام :
بيمار شدم و پيامبر خدا به عيادتم آمد و فرمودند: «بگو : خداوندا! از تو مى‏خواهم عافيتى را كه مى‏دهى ، پيش اندازى ، بر امتحان خويش ، بردبارى‏ام بخشى ، و مرا به سوى رحمت خويش ببرى» .
من ، اين دعا را خواندم و پس از آن [دعا] ، از بستر بيمارى برخاستم ، گويا كه از بندى رَسته باشم .
كنز العمّال ، جلد 2 ، صفحه 190 ، حديث 3698 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 174
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
– في وَصاياهُ لِعَلِيٍّ عليه‏السلام: يا عَلِيُّ ، لا تُجامِعِ امرَأَتَكَ في أوَّلِ الشَّهرِ ووَسَطِهِ وآخِرِهِ ؛ فَإِنَّ الجُنونَ وَالجُذامَ وَالخَبَلَ لَيُسرِ عُ إلَيها وإلى وَلَدِها .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
– در سفارش‏هاى ايشان به امام على عليه‏السلام – فرمودند: اى على! در آغاز ، ميان و پايان ماه با همسرت همبسترى مكن؛ چه ، [در اين صورت] ديوانگى ، جذام و تباه‏مغزى به سوى وى و فرزندش خواهد شتافت.
بحار الأنوار ، جلد 103 ، صفحه 281 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 268
الإمام الرضا عليه‏السلام :
الجِماعُ بَعدَ الجِماعِ مِن غَيرِ أن يَكونَ بَينَهُما غُسلٌ ؛ يورِثُ لِلوَلَدِ الجُنونَ .
امام رضا عليه‏السلام :
آميزش پس از آميزش ، بى آن كه ميان آنها غسلى صورت پذيرفته باشد ، ديوانگى فرزند را در پى مى‏آورَد.
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 28 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 268
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
يُكرَهُ لِلرَّجُلِ أن يَغشَى المَرأَةَ وقَدِ احتَلَمَ ، حَتّى يَغتَسِلَ مِنِ احتِلامِهِ الَّذي رَأى ؛ فَإِن فَعَلَ وخَرَجَ الوَلَدُ مَجنوناً فَلا يَلومَنَّ إلاّ نَفسَهُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
براى مرد ، مكروه است كه پس از احتلام ، با زن همبسترى كند ، مگر آن كه از احتلام پيشين ، غسل كرده باشد ؛ چه ، اگر چنين كند و فرزندش ديوانه زاده شود ، جز خويش را نكوهش نكند .
بحار الأنوار ، جلد 103 ، صفحه 283 ، حديث 3
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
شُمُّوا النَّرجِسَ و لَو فِي اليَومِ مَرَّةً ، و لَو فِي الاُسبوعِ مَرَّةً ، و لَو فِي الشَّهرِ مَرَّةً ، و لَو فِي السَّنَةِ مَرَّةً ، ولَو فِي الدَّهرِ مَرَّةً ؛ فَإِنَّ فِي القَلبِ حَبَّةً مِنَ الجُنونِ وَ الجُذامِ وَ البَرَصِ و شَمُّهُ يَدفَعُها .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
[گُل] نرگس را ببوييد ، هرچند در روز يك بار ، هر چند در هفته يك بار ، هر چند در ماه يك بار ، هر چند در سال يك بار ، و هر چند در همه عمر ، يك بار؛ چراكه در قلب ، هسته‏اى از ديوانگى ، جذام و پيسى وجود دارد و بوييدن نرگس ، آن را دور مى‏كند.
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 299
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
– لِعَلِيٍّ عليه‏السلام: يا عَلِيُّ ، اِفتَتِح طَعامَكَ بِالمِلحِ وَاختِم بِالمِلحِ ؛ فَإِنَّ مَنِ افتَتَحَ طَعامَهُ بِالمِلحِ وخَتَمَ بِالمِلحِ عوفِيَ مِنِ اثنَينِ وسَبعينَ نَوعاً مِن أنواعِ البَلاءِ ، مِنهُ الجُذامُ ، وَالجُنونُ ، وَالبَرَصُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
در سفارش‏هاى ايشان به امام على عليه‏السلام – فرمودند: اى على! غذا را با نمك ، آغاز كن و با نمك ، پايان ده؛ چه ، هر كس غذاى خويش را با نمك آغاز كند و با نمك پايان دهد ، از هفتاد و دو نوع از انواع بلا كه جذام ، ديوانگى و پيسى از آن جمله است ، به دور باشد.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 326 ، حديث 2
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
الحِجامَةُ فِي الرَّأسِ شِفاءٌ مِن سَبعٍ إذا ما نَوى صاحِبُها : مِنَ الجُنونِ ، وَالجُذامِ ، وَالبَرَصِ ، وَالنُّعاسِ ، ووَجَعِ الضِّرسِ ، وَالصُّداعِ ، وظُلمَةٍ يَجِدُها في عَينَيهِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
حِجامت در سر ، شفاى از هفت چيز است ، آن‏گاه كه بر شخص ، عارض شود : ديوانگى ، جذام ، پيسى ، چرت‏آلودگى ، دندان‏درد ، سردرد و تيرگى‏اى كه شخص در چشم احساس مى‏كند .
المعجم الكبير ، جلد 11 ، صفحه 24 ، حديث 10938 عن ابن عبّاس ، كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 13 ، حديث 28128 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 308
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
السِّواكُ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ إلاَّ السَّامَ ، وَالسَّامُ : المَوتُ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مسواك ، شفاى هر دردى است ، مگر سام ، و سام ، مرگ است .
إتحاف السادة المتّقين ، جلد 2 ، صفحه 350 عن عائشة ، كنز العمّال ، جلد 9 ، صفحه 311 ، حديث 26264 نقلاً عن الفردوس دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 372
الإمام الصادق عليه‏السلام :
ثَلاثٌ يُذهِبنَ النِّسيانَ ويُحدِثنَ الذُّكرَ : قِراءَةُ القُرآنِ ، وَالسِّواكُ ، وَالصِّيامُ .
امام صادق عليه‏السلام :
سه چيز ، فراموشى را از ميان مى‏بَرَد و حافظه به بار مى‏آورد : قرائت قرآن ، مسواك زدن و روزه گرفتن .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 266 ، حديث 39 وص 275 ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 376 . در السرائر به جاى «حافظه به بار مى‏آورد» ، عبارت «فكر را تيز مى‏كند» آمده است .
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن قَلَّمَ أظفارَهُ يَومَ السَّبتِ ويَومَ الخَميسِ وأخَذَ مِن شارِبِهِ عوفِيَ مِن وَجَعِ الضِّرسِ ، ووَجَعِ العَينِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس در روز پنج‏شنبه و شنبه ، ناخن‏هاى خود را كوتاه كند و قدرى از سبيل خود بگيرد ، از دندانْ درد و دردِ چشمْ در امان باشد.
بحار الأنوار ، جلد 76 ، صفحه 120 ، حديث 7 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 286
الإمام الباقر عليه‏السلام :
مَن أدمَنَ أخذَ أظفارِهِ كُلَّ خَميسٍ لَم تَرمَد عَينُهُ .
امام باقر عليه‏السلام :
هر كس به گرفتن ناخن در هر پنج‏شنبه مداومت ورزد ، چشمْ‏درد نمى‏گيرد.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 491 ، حديث 14 ، بحار الأنوار ، جلد 76 ، صفحه 121 ، حديث 10 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 286
الإمام الصادق عليه‏السلام :
تَقليمُ الأَظفارِ يَومَ الجُمُعَةِ يُؤمِنَ مِنَ الجُذامِ ، وَالبَرَصِ ، وَالعَمى ، وإن لَم تَحتَج فَحُكَّها .
امام صادق عليه‏السلام :
كوتاه كردن ناخن‏ها در روز جمعه از جذام و پيسى و كورى ايمنى مى‏دهد ؛ اگر هم نيازى به كوتاه كردن نبود ، آنها را [كمى] بساى .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 490 ، حديث 2 ، بحار الأنوار ، جلد 76 ، صفحه 110 ، حديث 6 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 554
الإمام عليّ عليه‏السلام :
العَسَلُ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ ولا داءَ فيهِ ؛ يُقِلُّ البَلغَمَ ، ويَجلُو القَلبَ .
امام على عليه‏السلام :
عسل ، شفاى هر بيمارى‏اى است و بيمارى‏اى هم در آن نيست؛ بلغم را كم مى‏كند و دل را جلا مى‏دهد.
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 359 ، حديث 1172 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 294 ، حديث 18 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 234
امام على عليه‏السلام :
كُلُّ داءٍ مِنَ التُّخَمَةِ ما خَلاَ الحُمّى ؛ فَإِنَّها تَرِدُ وُروداً .
هر بيمارى‏اى از پُرخورى است ، مگر تب ، كه ناگاه به بدن درمى‏آيد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 269 ، حديث 8 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 232 ، حديث 1711 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 336 ، حديث 29 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 46
عن الامام علي – عليه السّلام – قال: اَلْعَنّابُ يَذْهَبُ بِالْحُمّي.
امام علي – عليه السّلام – فرمودند: عناب تب را برطرف مي كند.
«مكارم الاخلاق، ص 182»
عن اميرالمؤمنين – عليه السّلام – قال: اَلْعَسَلُ شِفاءٌ مِنْ كُلِّ داءٍ وَ لا داءَ فيهِ يَقِلُّ البَلْغَمَ وَ يَجْلُو الْقَلْبَ.
امام علي – عليه السّلام – فرمودند: عسل شفاي هر دردي است و هيچ درد و آسيبي در آن نيست. خوردن آن صفرا را تقليل داده و كار قلب را آسان مي سازد.
«وسائل الشيعه، ج 17، ح 7»
قال اَميرالْمُؤمنين – عليه السّلام – : اِشْربُوا ماءَ السَّماءِ فَإنَّهُ طَهُورٌ لِلْبَدَنِ وَ يَدْفَعُ الأسْقامَ.
امام علي – عليه السّلام – فرمودند: آب باران بياشاميد؛ زيرا كه پاك كننده بدن از امراض و ناراحتي ها است.
«مكارم الاخلاق، ص 161»
سمعت الامام أبا عبدالله – عليه السّلام – يقول في الغبيرا: إنَّ لَحْمَهُ يُنْبِتُ اللّحْمُ و عَظْمُهُ يُنْبِتُ الْعَظْمَ وَ جِلْدُهُ يُنْبِتُ الْجِلْدَ وَ مَعَ ذلِكَ فَإنَّهُ يُسَخِّنُ الكُلْيَتَيْنِ وَ يَدَبِّغُ المِعْدَةَ وَ هُوَ اَمانٌ مِنَ الْبَواسيرِ وَ التَّقْطيرِ وَ يُقَوِّي السّاقَيْنِ وَ يَقْمَعُ عِرْقَ الْجُذامِ.
از امام صادق – عليه السّلام – شنيدم كه درباره سنجد مي فرمودند: پوست سنجد براي پوست بدن و قسمت وسط آن براي گوشت و هسته آن براي استخوان مفيد است و در عين حال كليه ها را گرم و معده را ضدّ عفوني و باز دارنده از بواسير و تسلسل بول است و نيز ساق پاها را تقويت و جذام را از بدن ريشه كن مي كند.
«مكارم الاخلاق، ص 182»

عن الامام الصادق – عليه السّلام – قال: اَلْهَندباءُ شِفاءٌ مِنْ ألْفِ داءٍ، وَ ما مِنْ داءٍ في جَوْفِ الانْسانِ إلا قَمَعَهُ الْهَندباءُ.
امام صادق – عليه السّلام – فرمودند: كاسني شفاي هزار درد است و هر مرضي كه در درون انسان باشد آن را ريشه كن مي كند.
«مكارم الاخلاق، ص 184»
عن الامام الصادق – عليه السّلام – قال: مَنْ اَصابَهُ ضَعْفٌ في قَلْبِهِ أوْ بَدَنِهِ فَلْيَأكُلْ لَحْمَ الضَّأنِ بِاللَّبَنِ.
امام صادق – عليه السّلام – فرمودند: کسي که در قلب يا بدنش ضعفي عارض شده، گوشت گوسفند را به همراه شير بخورد.
«مكارم الاخلاق، ص 163»
قال الامام الرضا – عليه السّلام – : في القرآن شفاءٌ من کل داءٍ و قال داووا مرضاکم بالصدقه و استشفوا بالقرآن فمن لم يشفِهِ القرآن فلا شفاء له.
امام رضا – عليه السّلام – فرمود: در قرآن دواي هر دردي است، و (سپس) فرمود: مرض هاي خود را با صدقه مداوا و آنها را با قرآن شفا دهيد، پس کسي را که قرآن شفا ندهد، پس هيچ شفايي براي او نيست.
«مستدرک الوسائل، ج 2، ص 98»
قال الامام الصادق – عليه السّلام – : شکا رجلٌ الي النبي – صلّي الله عليه و آله – وجعاً في صدره فقال – صلّي الله عليه و آله – استشف بالقرآن فان الله عزوجل يقول و شفاء لما في الصّدور.
امام صادق – عليه السّلام – فرمود: مردي به پيامبر از درد سينه شکايت کرد، پيامبر – صلّي الله عليه و آله – فرمود: از قرآن شفا بجوي زيرا که خداي عز و جل مي فرمايد: قرآن شفا است براي آن چه در سينه ها است.
«الکافي، ج 6، ص 390»
امام صادق عليه‏السلام :
كانَ أبي عليه‏السلام يَكرَهُ أن يَتَداوى بِالماءِ المُرِّ ، و بِماءِ الكِبريتِ ، و كانَ يَقولُ : إنَّ نوحا عليه‏السلام لَمّا كانَ الطّوفانُ دَعَا المِياهَ فَأَجابَتهُ كُلُّها إلاَّ الماءَ المُرَّ ، و ماءَ الكِبريتِ ، فَدَعا عَلَيهِما ولَعَنَهُما .
پدرم خوش نداشت به آب تلخ و آب گوگرددار ، درمان كند . او مى‏فرمود : «نوح ، آن هنگام كه توفان به پا شده بود ، آب‏ها را فرا خوانْد و همه آنها به او پاسخ دادند ، مگر آب‏هاى تلخ و آب‏هاى گوگرددار. پس ، اين آب‏ها را نفرين كرد» .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 390 ، حديث 4 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 481 ، حديث 5 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 120
امام صادق عليه‏السلام :
نَهى رَسولُ اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم عَنِ الاِستِشفاءِ بِالحَمّاتِ ؛ و هِيَ العُيونُ الحارَّةُ الَّتي تَكونُ فِي الجِبالِ الَّتي توجَدُ فيها رائِحَةُ الكِبريتِ .
پيامبر خدا ، از درمان با چشمه‏هاى آب گرم ، نهى فرموده است ، و آنها ، چشمه‏هايى از آب گرم در كوهستان‏هاست كه بوى گوگرد دارد .
في المصدر : «بالحميّات» ، والتصويب من نسخة المجلسي في بحار الأنوار والمصادر الاُخرى .الكافي ، جلد 6 ، صفحه 389 ، حديث 1 ، تهذيب الأحكام ، جلد 9 ، صفحه 101 ، حديث 441 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 407 ، حديث 2424 نحوه وكلّها عن مسعدة بن صدقة ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 480 ، حديث 2 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 118

امام صادق عليه‏السلام :
الاِستِنجاءُ بِالماءِ البارِدِ يَقطَعُ البَواسيرَ .
طهارت گرفتن با آب سرد ، بواسير را از ميان مى‏بَرَد .
تحف العقول ، صفحه 102 عن وراجع بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 74 ، حديث 35 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 446
امام باقر عليه‏السلام :
طولُ الجُلوسِ عَلَى الخَلاءِ يورِثُ الباسورَ .
زياد نشستن در آبريزگاه ، بواسير مى‏آورد .
بحار الأنوار ، جلد 80 ، صفحه 186 ، حديث 41
الإمام الرضا عليه‏السلام
– في ذِكرِ الجِماعِ وآدابِهِ: فَإِذا فَعَلتَ ذلِكَ فَلا تَقُم قائِما ، ولا تَجلِس جالِسا ، ولكِن تَميلُ عَلى يَمينِكَ ، ثُمَّ انهَض لِلبَولِ إذا فَرَغتَ مِن ساعَتِكَ شَيئاً ؛ فَإِنَّك تَأمَنُ الحَصاةَ بِإِذنِ اللّه‏ تَعالى .
امام رضا عليه‏السلام -درباره آميزش و آداب آن فرمودند: پس چون آن كار را كردى ، راست مَايست و كامل هم منشين؛ بلكه بر پهلوى راست لَم بده و سپس، زمانى پس از آن كه كار خويش به پايان برده‏اى، براى پيشاب كردن برخيز. در اين صورت، به اذن خداوند عز و جل از سنگ [مثانه] در امان خواهى بود .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 327 نقلاً عن طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، وقد سقطت من الطبعة التي بأيدينا دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 626
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
لا يُجامِعَنَّ أحَدُكُم وبِهِ حَقنٌ مِن خَلاءٍ ؛ فَإِنَّهُ يَكونُ مِنهُ البَواسيرُ ، ولا يُجامِعَنَّ أحَدُكُم وبِهِ حَقنٌ مِن بَولٍ ؛ فَإِنَّهُ يَكونُ النَّواصيرُ ؛
مبادا كسى در حالى كه از قضاى حاجت خوددارى مى‏ورزد ، نزديكى كند ؛ چرا كه اين كار ، بواسير مى‏آورد ؛ و مبادا كسى در حالى كه پيشاب خود را نگه مى‏دارد ، نزديكى كند ؛ چرا كه اين كار ، ناسور مى‏آور د .
كنز العمّال ، جلد 16 ، صفحه 355 ، حديث 44902 نقلاً عن ابن النجّار عن أنس ، دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 604 ناسور ، بيماريى است كه در محاق چشم، اطراف مقعد و بُن دندان ، ظاهر مى‏شود و موجب جراحتى چركين در موضع بيمارى مى‏گردد (ر .ك : لغت‏نامه دهخدا : ذيل «ناسور» و «ناصور») .
امام رضا عليه‏السلام :
لا تَقرَبِ النِّساءَ في أوَّلِ اللَّيلِ لا شِتاءً ولا صَيفاً ؛ وذلِكَ أنَّ المَعِدَةَ وَالعُروقَ تَكونُ مُمتَلِئَةً وهُوَ غَيرُ مَحمودٍ ، يُتَخَوَّفُ مِنهُ . . . ضَعفُ البَصَرِ وَالدِّماغِ ؛
در اوايل شب ، چه زمستان و چه پاييز ، با زنان نزديكى مكن؛ چرا كه معده و رگ‏ها [در اين هنگام] ، پُر است و اين كار ، ناستوده است و از آن بيمِ… ضعف بينايى و سستْ‏خِردى مى‏رود.
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 64 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 327 نحوه دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 284
رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
– في وَصاياهُ لِعَلِيٍّ عليه‏السلام -: يا عَلِيُّ ، لا تُجامِعِ امرَأَتَكَ بَعدَ الظُّهرِ ، فَإِنَّهُ إن قُضِيَ بَينَكُما وَلَدٌ في ذلِكَ الوَقتِ يَكونُ أحوَلَ ، وَالشَّيطانُ يَفرَحُ بِالحَوَلِ فِي الإِنسانِ .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
از سفارش‏هاى ايشان به امام على عليه‏السلام – : اى على! بعد از ظهر با همسرت نزديكى مكن ، كه اگر در اين هنگام برايتان فرزندى تقدير شود ، كژْ چشم خواهد بود ، و شيطان نيز به كژ چشمى انسان ، شادمان مى‏گردد.
بحار الأنوار ، جلد 103 ، صفحه 281 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 284
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
خَمسُ خِصالٍ تورِثُ البَرَصَ : النّورَةُ يَومَ الجُمُعَةِ ويَومَ الأَربَعاءِ ، وَالتَوَضُّؤُ وَالاِغتِسالُ بِالماءِ الَّذي تُسَخِّنُهُ الشَّمسُ ، وَالأَكلُ عَلَى الجَنابَةِ ، وغِشيانُ المَرأَةِ في أيّامِ حَيضِها ، وَالأَكلُ عَلَى الشِّبَعِ ؛
پنج چيز است كه پيسى مى‏آورَد : نوره كشيدن در روز جمعه و چهارشنبه ؛ وضو گرفتن و غسل كردن با آبى كه به آفتاب گرم شده است ؛ خوردن در حال جنابت ؛ آميزش با زن در هنگام حائض بودنش ؛ و خوردن در حال سيرى .
الخصال ، صفحه 270 ، حديث 9 عن ابن عبّاس ، روضة الواعظين ، صفحه 338 ، بحار الأنوار ، جلد 59 ، صفحه 34 ، حديث 11 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 508
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن جامَعَ امرَأَتَهُ وهِيَ حائِضٌ ، فَخَرَجَ الوَلَدُ مَجذوماً أو أبرَصَ ، فَلا يَلومَنَّ إلاّ نَفسَهُ ؛
هر كس با زن خود در حالى كه وى حائض است ، آميزش كند و فرزند جذامى يا پيس زاده شود ، مبادا جز خود را نكوهش كند .
كتاب من لا يحضره الفقيه ، جلد 1 ، صفحه 96 ، حديث 201 ، مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 459 ، حديث 1557 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 602
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنَّ اللّه‏َ تَبارَكَ وتَعالى – – كَرِهَ لَكُم أيَّتُهَا الاُمَّةُ أربَعاً وعِشرينَ خَصلَةً ونَهاكُم عَنها : . . . كَرِهَ لِلرَّجُلِ أن يَغشَى امرَأَتَهُ وهِيَ حائِضٌ ، فَإِن غَشِيَها فَخَرَجَ الوَلَدُ مَجذوماً أو أبرَصَ ، فَلا يَلومَنَّ إلاّ نَفسَهُ ؛
اى امّت! خداوند – تبارك و تعالى – براى شما امّت ، 24 چيز را دوست ندارد و شما را از آنها نهى مى‏كند : . . . براى مرد ، اين را خوش نمى‏دارد كه با زن خويش در حالى كه وى حائض است ، آميزش كند . پس اگر چنين كند و فرزند حاصل از آن جذامى يا گرفتار پيسى زاده شود ، مبادا جز خويش را نكوهش كند .
كتاب من لا يحضره الفقيه ، جلد 3 ، صفحه 556 ، حديث 4914 ، الخصال ، صفحه 520 ، حديث 9 ، الأمالي للصدوق ، صفحه 378 ، حديث 478 كلّها عن الحسين بن زيد عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم‏السلام ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 41 ، حديث 1131 عن سليمان بن جعفر البصري عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم‏السلام وليس فيه صدره ، بحار الأنوار ، جلد 76 ، صفحه 338 ، حديث 2 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 602
رسول الله صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
– في وَصاياهُ لِعَلِيٍّ عليه‏السلام: يا عَلِيُّ ، لا تُجامِعِ امرَأَتَكَ في أوَّلِ الشَّهرِ ووَسَطِهِ وآخِرِهِ ؛ فَإِنَّ الجُنونَ وَالجُذامَ وَالخَبَلَ لَيُسرِ عُ إلَيها وإلى وَلَدِها .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم
– در سفارش‏هاى ايشان به امام على عليه‏السلام -: اى على! در آغاز ، ميان و پايان ماه با همسرت همبسترى مكن؛ چه ، [در اين صورت] ديوانگى ، جذام و تباه‏مغزى به سوى وى و فرزندش خواهد شتافت.
كتاب من لا يحضره الفقيه ، جلد 3 ، صفحه 552 ، حديث 4899 ، علل الشرائع ، صفحه 515 ، حديث 5 ، الأمالي للصدوق ، صفحه 663 ، حديث 896 كلّها عن أبي سعيد الخدري ، بحار الأنوار ، جلد 103 ، صفحه 281 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 268
امام على(سلام الله عليه):
مَن تَطَبَّبَ فَلْيَتَّقِ اللَّهَ وَلْيَنصَحْ وَلْيَجتَهِدْ؛
هر كه طبابت مى‏کند بايد از خدا بترسد و خيرخواه باشد و سعى خود را به كار برد.
دعائم الإسلام، ج 2، ص 144
امام علي(عليه السلام) فرمودند:
ألا وَ إنَّ مِنَ البَلاءِ الفاقَةَ وَأشَدُّ مِنَ الفاقَةِ مَرَضُ البَدَنِ وَأشَدُّ مِن مَرَضِ البَدَنِ مَرَضُ القَلبِ ؛
آگاه باشيد كه تنگ‏دستى از جمله بلاهاست و بدتر از آن، بيمارى جسم است و بدتر از آن، بيمارى دل .
غرر الحكم و درر الكلم، حديث2775
امام صادق (علیه السلام) :
اگر بيماري از اهل ايمان حق و حرمت و ولايت حضرت امام حسين (علیه السلام) را بشناسد و به اندازه سر سوزني از خاک پاکش استشفا نمايد ، دوا و شفايش خواهد شد .
بحار الانوار ، ج 98 ، ص 125
امام صادق (علیه السلام) فرمود ند:
تربت امام حسين (علیه السلام) شفاي هر بيماري است .
کتاب پيام عاشورا صفحه 61
قال ابوعبدالله علیه السلام:
فى طین قبرالحسین علیه السلام الشفاء من کل داء و هو الدواء الاکبر؛
امام صادق (عليه السلام) فرمودند:
شفاى هر دردى در تربت قبر حسین علیه السلام است و همان است که بزرگترین داروست.
کامل الزیارات، ص ۲۷۵ / وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۱۰
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
كُلُوا التّينَ الرَّطبَ وَاليابِسَ ؛ فَإِنَّهُ يَزيدُ فِي الجِماعِ ، ويَقطَعُ البَواسيرَ ، ويَنفَعُ مِنَ النِّقرِسِ والإبرِدَةِ ؛
انجير تازه و خشك بخوريد؛ چرا كه بر قدرت همبسترى مى‏افزايد، بواسير را ريشه كن مى‏كند و براى درمان نِقرِس و سردىِ مزاج، سودمند است .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 186 ، حديث 6

امام على عليه‏السلام :
أكلُ التّينِ يُلَيِّنُ السُّدَدَ وهُوَ نافِعٌ لِرِياحِ القولَنجِ ، فَأَكثِروا مِنهُ بِالنَّهارِ ، وكُلوهُ بِاللَّيلِ ، ولا تُكثِروا مِنهُ؛
خوردن انجير ، انسدادها را نرم مى‏كند و براى بادهاى قولنج، سودمند است. در روز ، از آن فراوان بخوريد و آن را در شب هم بخوريد؛ امّا فراوان، نه.
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 186 ، حديث 3
امام رضا عليه‏السلام :
التّينُ يَذهَبُ بِالبَخَرِ ، ويَشُدُّ العَظمَ ، ويَذهَبُ بِالدّاءِ حَتّى لا يُحتاجَ مَعَهُ إلى دَواءٍ ؛
انجير، بوى بد دهان را مى‏برد، استخوان‏ها را استحكام مى‏بخشد، درد را مى‏برد و با وجود آن، ديگر به دارويى نياز نيست .
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 376 ، حديث 1252
امام صادق عليه‏السلام :
البَصَلُ يُطَيِّبُ النَّكهَةَ ، ويَشُدُّ الظَّهرَ ، ويُرِقُّ البَشَرَةَ ؛
پياز ، دهان را خوش‏بو مى‏كند ، پشت را قوى مى‏سازد و پوست را نرمى مى‏دهد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 374 ، حديث 4
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إذا دَخَلتُم بَلدَةً وَبيئاً فَخِفتُم وَباءَها ، فَعَلَيكُم بِبَصَلِها ؛ فَإِنَّهُ يُجلِي البَصَرَ ، ويُنَقِّي الشَّعرَ ، ويَزيدُ في ماءِ الصُّلبِ ، ويَزيدُ فِي الخُطى ، ويَذهَبُ بِالحَمَاَ- وهُوَ السَّوادُ فِي الوَجهِ – وَالإِعياءِ أيضاً ؛
هر گاه وارد آبادى وبا زده‏اى شديد و از وباى آن ترسيديد، از پياز آن جا بخوريد ؛ زيرا كه آن ، چشم را جلا مى‏دهد ، مو را پاكيزه مى‏گرداند ، آب كمر را زياد مى‏كند ، گام‏ها را سرعت مى‏بخشد ، تيرگى چهره را مى‏بَرَد و خستگى را نيز مى‏زدايد .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 252 ، حديث 21
امام صادق عليه‏السلام :
كُلُوا الكُمَّثرى ؛ فَإِنَّهُ يَجلُو القَلبَ ، ويُسَكِّنُ أوجاعَ الجَوفِ بِإِذنِ‏اللّه‏ِ تَعالى؛
گلابى بخوريد ، كه به اذن خداوند متعال ، دل را جلا مى‏دهد و دردهاى درون را تسكين مى‏بخشد.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 358 ، حديث 1
امام على عليه‏السلام :
الكُمَّثرى يَجلُو القَلبَ ، ويُسَكِّنُ أوجاعَ الجَوفِ ؛
گلابى ، قلب را جلا مى‏دهد و دردهاى درون را تسكين مى‏بخشد .
الخصال ، صفحه 632 ، حديث 10
امام صادق عليه‏السلام :
كُلِ الفُجلَ ؛ فَإِنَّ فيهِ ثَلاثَ خِصالٍ : وَرَقُهُ يَطرُدُ الرِّياحَ ، ولُبُّهُ يُسَربِلُ البَولَ ، وأصلُهُ يَقطَعُ البَلغَمَ ؛
تُرُب بخور ؛ چرا كه در آن ، سه ويژگى است : برگش بادها را دور مى‏كند ، قسمت ميانى‏اش پيشاب را جامه مى شود و بيخش بلغم را از ميان مى‏بَرَد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 371 ، حديث 1 ،
ارسال رایگانامام صادق عليه‏السلام :
الإِجّاصُ عَلَى الرِّيقِ ؛ يُسَكِّنُ المِرارَ ، إلاّ أنَّهُ يُهَيِّجُ الرِّياحَ ؛
آلو در حالت ناشتا تلخه را فرو مى‏نشاند، هر چند كه بادها را نيز تحريك مى‏كند .
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، صفحه 136 و بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 189
امام صادق عليه‏السلام :
ما مِن أحَدٍ إلاّ وفيهِ عِرقٌ مِنَ الجُذامِ ، فَكُلُوا الشَّلجَمَ في زَمانِهِ يَذهَب بِهِ عَنكُم .
هيچ كس نيست، مگر اين كه در او رگى از جذام وجود دارد. شلغم را در فصل آن بخوريد تا اين رگ را از شما ببَرد .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 220
امام صادق عليه‏السلام
في ذِكرِ خَواصِّ البِطّيخِ: يُذيبُ الحَصى فِي المَثانَةِ ؛
درباره ويژگى‏هاى خربزه: سنگ را در مثانه ، ذوب مى‏كند .
الخصال ، صفحه 443 ، حديث 36
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
تَفَكَّهوا بِالبِطّيخِ ؛ فَإِنَّها فاكِهَةُ الجَنَّةِ ، وفيها ألفُ بَرَكَةٍ وألفُ رَحمَةٍ ، وأكلُها شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ ؛
نياز خود به ميوه را با خربزه برآوريد ؛ چرا كه ميوه بهشت است ، در آن ، هزار بركت و هزار رحمت است و خوردنش شفاى هر درد است .
طبّ النبيّ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم ، ص8 و بحار الأنوار ، ج62 ، ص296
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
عَلَيكُم بِالبِطّيخِ ؛ فَإِنَّ فيهِ عَشرَ خِصالٍ : هُوَ طَعامٌ ، وشَرابٌ ، واُشنانٌ ، ورَيحانٌ ، ويَغسِلُ المَثانَةَ ، ويَغسِلُ البَطنَ ، ويُكثِرُ ماءَ الظَّهرِ ، ويَزيدُ فِي الجِماعِ ، ويَقطَعُ البُرودَةَ ، ويُنَقِّي البَشَرَةَ ؛
بر شما باد خوردن خربزه؛ چرا كه در آن، ده ويژگى است: غذاست، آب است، شستشو دهنده است ، خوش‏بو كننده است، مثانه را مى‏شويد، شكم را مى‏شويد، آب كمر را فراوان مى‏سازد، بر نيروى همبسترى مى‏افزايد، سردى مزاج را از ميان مى‏بَرَد، و پوست را تميز مى‏كند.
طبّ النبيّ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم ، ص 8 و بحار الأنوار ، ج 62 ، ص 297
امام صادق عليه‏السلام :
أكثِروا مِنَ الباذَنجانِ عِندَ جِدادِ النَّخلِ ؛ فَإِنَّهُ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ ، ويَزيدُ في بَهاءِ الوَجهِ ، ويُلَيِّنُ العُروقَ ، ويَزيدُ في ماءِ الصُّلبِ؛
در هنگام خرماچينى ، فراوان بادنجان (بادمجان) بخوريد؛ چرا كه شفاى هر درد است ، بر روشنىِ چهره مى‏افزايد ، رگ‏ها را نرم مى‏كند و آب كمر (نيروى جنسى) را افزون مى‏سازد.
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 398 ، حديث 1355
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
عَلَيكُم بِالقِثّاءِ ؛ فَإِنَّ اللّه‏َ تَعالى جَعَلَ فيهِ الشِّفاءَ مِن كُلِّ داءٍ؛
بر شما باد خيار ؛ چرا كه خداوند متعال ، درمان هر دردى را در آن نهاده است .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 45 ، حديث 28281
امام صادق عليه‏السلام :
أكلُ البِطّيخِ عَلَى الرِّيقِ يورِثُ الفالِجَ ؛
خوردن خربزه در ناشتا ، سست‏اندامى مى‏آورد .
الخصال ، صفحه 443 ، حديث 36 ، مكارم الأخلاق ، جلد 1 ،
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
البِطّيخُ قَبلَ الطَّعامِ يَغسِلُ البَطنَ غَسلاً ، ويَذهَبُ بِالدّاءِ أصلاً ؛
خربزه پيش از غذا ، شكم را كاملاً مى‏شويد و بيمارى را از ريشه مى‏كَند .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 46 ، حديث 28287 .
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
كُلُوا التّينَ الرَّطبَ وَاليابِسَ ؛ فَإِنَّهُ يَزيدُ فِي الجِماعِ ، ويَقطَعُ البَواسيرَ ، ويَنفَعُ مِنَ النِّقرِسِ والإبرِدَةِ ؛
انجير ، تازه و خشك ، بخوريد ؛ چرا كه بر قدرت همبسترى مى‏افزايد ، بواسير را ريشه كن مى‏كند و براى درمان نِقرِس و سردىِ مزاج ، سودمند است .
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 377 ، حديث 1254
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن أكَلَ فولَةً بِقِشرِها ، أخرَجَ اللّه‏ُ عز و جل مِنهُ مِنَ الدّاءِ مِثلَها ؛
هر كس يك دانه باقلا را با پوست آن بخورد ، خداوند عز و جل به همان اندازه ، بيمارى را از درون او بيرون مى‏برد .
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 397 ، حديث 1346
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
أكلُ السَّفَرجَلِ يُذهِبُ ظُلمَةَ البَصَرِ؛
خوردن بِهْ، تيرگى چشم را از ميان مى‏بَرَد .
طبّ النبيّ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم ، صفحه 8 و بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 296
امام صادق عليه‏السلام :
عَلَيكَ بِأَكلِ السَّفَرجَلِ الحُلوِ مَعَ حَبِّهِ ؛ فَإِنَّهُ يُقَوِّي الضَّعفَ ، ويُطَيِّبُ المَعِدَةَ ، ويُزَكِّي المَعِدَةَ ؛
بر تو باد خوردن بِه شيرين با دانه‏هايش ؛ چرا كه قلب ضعيف را تقويت مى‏كند ، معده را مى‏پالايد و معده را پاك مى‏سازد .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 176 ، حديث 36
امام على عليه‏السلام :
أكلُ السَفَرجَلِ قُوَّةٌ لِلقَلبِ الضَّعيفِ ، ويُطَيِّبُ المَعِدَةَ ، ويَزيدُ في قُوَّهِ‏الفُؤادِ ، ويُشَجِّعُ الجَبانَ ، ويُحَسِّنُ الوَلَدَ ؛
خوردن بِهْ ، نيرويى براى قلبى است كه ضعيف شده باشد ، معده را پاك مى‏كند ، بر توانِ دل مى‏افزايد ، ترسو را دلير مى‏كند و فرزند را نكو مى‏سازد .
الخصال ، صفحه 612 ، حديث 10
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
كُلُوا السَّفَرجَلَ عَلَى الرِّيقِ ؛ فَإِنَّهُ يُذهِبُ وَغَرَ الصَّدرِ؛
ناشتا بِهْ بخوريد ؛ چرا كه حرارت سينه را از ميان مى‏برد .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 40 ، حديث 28259
پیامکامام رضا عليه‏السلام :
مُصَّ مِنَ الرُّمّانِ الإِمليسِيَّ ؛ فَإِنَّهُ يُقَوِّي النَّفسَ ، ويُحيِي الدَّمَ؛
آب انار مَلَس بِمَك ؛ زيرا انسان را قوى مى‏كند و خون را زنده مى‏سازد .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 320
امام صادق عليه‏السلام :
عَلَيكُم بِالرُّمّانِ الحُلوِ فَكُلوهُ ؛ فَإِنَّهُ لَيسَت مِن حَبَّةٍ تَقَعُ في مَعِدَةِ مُؤمِنٍ إلاّ أبادَت داءً ، وأطفَأَت شَيطانَ الوَسوَسَهِ عَنهُ؛
بر شما باد انار شيرين . آن را بخوريد ؛ چرا كه هيچ دانه‏اى از آن به معده مؤمنى در نمى‏آيد ، مگر اين كه بيمارى‏اى از آن ريشه‏كن مى‏كند و شيطانِ وسوسه را از او دور مى‏سازد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 354 ، حديث 10 .
امام صادق عليه‏السلام :
أربَعَةٌ يَعدِلنَ الطَّبائِعَ : الرُّمّانُ السّورانِيُّ ، والبُسرُ المَطبوخُ ، وَالبَنَفسَجُ ، وَالهِندَباءُ ؛
چهار چيز ، طبع را اعتدال مى‏بخشد : انار سورانى ، خرماى نارس پخته‏شده ، بنفشه ، و كاسنى .
الخصال ، صفحه 249 ، حديث 113
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
عَلَيكُم بِاللُّبانِ ؛ فَإِنَّهُ يَمسَحُ الحَرَّ عَنِ القَلبِ . . . ويَجلُو البَصَرَ ، ويُذهِبُ النِّسيانَ ؛
بر شما باد كُنْدُر؛ چرا كه گرمازدگى را از قلب مى‏زدايد… و ديده را جلا مى‏دهد و فراموشى را از ميان مى‏بَرَد.
طبّ النبيّ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم ، صفحه 6 و بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 294
امام صادق عليه‏السلام :
أطعِموا مَحموميكُمُ التُّفّاحَ ؛ فَما مِن شَيءٍ أنفَعَ مِنَ التُّفّاحِ ؛
به تبداران خود، سيب بدهيد؛ چرا كه هيچ چيز، سودمندتر از سيب نيست .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 357 ، حديث 10
عن إسحاق بن مطهّر عن الإمام الصادق عليه‏السلام :
التُّفّاحُ يُفَرِّجُ المَعِدَةَ . وقال : كُلِ التُّفّاحَ ؛ فَإِنَّهُ يُطفِئُ الحَرارَةَ ، ويُبَرِّدُ الجَوفَ ، ويَذهَبُ بِالحُمّى .
وفي حَديثٍ آخَرَ : يَذهَبُ بِالوَباءِ ؛
به نقل از اسحاق بن مطهّر ، از امام صادق عليه‏السلام: سيب، معده را گشايش مى‏دهد .
همچنين فرمودند : سيب بخور؛ چرا كه حرارت را فرو مى‏نشاند، درون را سرد مى‏كند و تب را مى‏بَرد .
در حديث ديگرى است كه فرمودند : وبا را از ميان مى‏برد .
المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 368 ، حديث 2284
امام كاظم عليه‏السلام :
التُّفّاحُ يَنفَعُ مِن خِصالٍ عِدَّةٍ : مِنَ السَّمِّ ، وَالسِّحرِ ، وَاللَّمَمِ يَعرِضُ مِن أهلِ الأَرضِ ، وَالبَلغَمِ الغالِبِ ، ولَيسَ شَيءٌ أسرَعَ مِنهُ مَنفَعَةً ؛
سيب، براى درمان چند چيز سودمند است : مسموميت ، سِحر ، جنونى كه از زمينيان پيش مى‏آيد، و بلغمى كه چيره شده باشد. هيچ چيز منفعتش سريع‏تر از اين نيست .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 355 ، حديث 2
امام صادق عليه‏السلام :
لَو يَعلَمُ النّاسُ ما فِي التُّفّاحِ ما داوَوا مَرضاهُم إلاّ بِهِ ، ألا وإنَّهُ أسرَعُ شَيءٍ مَنفَعَةً لِلفُؤادِ خاصَّةً ، وإنّهُ نَضوحُهُ ؛
اگر مردم مى‏دانستند در سيب چيست، بيمارانشان را جز به آن درمان نمى‏كردند. بدانيد كه سيب، به ويژه، سودمندترين چيز براى قلب و مايه شست‏وشوى آن است.
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، صفحه 135 و الكافي ، جلد 6 ، صفحه 357 ، حديث 10
امام باقر عليه‏السلام :
إذا أرَدتَ أكلَ التُّفّاحِ فَشُمَّهُ ثُمَّ كُلهُ ؛ فَإِنَّكَ إذا فَعَلتَ ذلِكَ أخرَجَ مِن جَسَدِكَ كُلَّ داءٍ وغائِلَةٍ ، ويُسَكِّنُ ما يوجَدُ مِن قِبَلِ الأَرواحِ كُلِّها؛
هنگامى كه خواستى سيب بخورى ، آن را ببوى و سپس بخور . اگر اين كار را انجام دادى ، هر درد و عارضه‏اى از تنت بيرون مى‏رود و همه آنچه از سوى ارواح، در انسان ايجاد مى‏شود، فرو مى‏نشيند.
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، صفحه 135 و بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 175 ، حديث 33
امام كاظم عليه‏السلام :
مَن تَغَيَّرَ عَلَيهِ ماءُ ظَهرِهِ ، يَنفَعُ لَهُ اللَّبَنُ الحَليبُ بِالعَسَلِ ؛
هر كس آبِ كمرش بر وى ديگرگون شود ، شير تازه با عسل برايش سودمند است .
مكارم الأخلاق ، ج1 ، ص358 ، ح1164 و بحارالأنوار ، ج66 ، ص290 ، ح2

امام صادق عليه‏السلام :
الجُبنُ وَالجَوزُ إذَا اجتَمَعا في كُلِّ واحِدٍ مِنهُما شِفاءٌ ، وإنِ افتَرَقا كانَ في كُلِّ واحِدٍ مِنهُما داءٌ ؛
پنير و گردو، چون با هم يك‏جا جمع شوند، در هر يك از آنها درمان است ؛ امّا اگر از هم جدا شوند ، در هر يك از آنها درد است .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 340 ، حديث 2
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن أكَلَ لُقمَةً سَمينَةً نَزَلَ مِثلُها مِنَ الدّاءِ مِن جَسَدِهِ ، ولَحمُ البَقَرِ داءٌ ، وسَمنُها شِفاءٌ ، ولَبَنُها دَواءٌ ، وما دَخَلَ الجَوفَ مِثلُ السَّمنِ ؛
هر كس يك لقمه چرب‏شده به روغن حيوانى بخورد ، به همان اندازه ، بيمارى از تن او فرو مى‏ريزد . گوشت گاو ، درد است و روغن آن ، شفا و شيرش نيز درمان . هيچ چيز ، همانند روغن گاو ، به بدن درنيامده است .
دعائم الإسلام ، جلد 2 ، صفحه 111 ، حديث 365
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
ما أنزَلَ اللّه‏ُ مِن داءٍ إلاّ وقَد أنزَلَ لَهُ شِفاءً ، وفي ألبانِ البَقَرِ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ؛
خداوند، هيچ دردى فرو نفرستاده، مگر اين كه براى آن، درمانى هم فرستاده است. در شير گاو ، درمان هر درد هست .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 31 ، حديث 2816
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
عَلَيكُم بِأَلبانِ البَقَرِ ؛ فَإِنَّها تَرُمُّ مِن كُلِّ شَجَرٍ ، وهُوَ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ؛
بر شما باد شير گاو ؛ چرا كه گاو از هر درختى مى‏خورد و شير آن ، درمانى براى هر درد است .
المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 294 ، حديث 1967
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنَّ في . . . ألبانِها شِفاءً لِلذَّرِبَةِ بُطونُهُم؛
در شير شتر ، شفاى اسهال است .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 46 ، حديث 28286
امام على عليه‏السلام :
حَسوُ اللَّبَنِ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ إلاَّ المَوتَ؛
نوشيدن شير، شفايى براى هر درد است، مگر مرگ .
الخصال ، صفحه 636 ، حديث 10
عن أبي الحسن الأصبهاني :
كُنتُ عِندَ أبي عَبدِاللّه‏ِ عليه‏السلام فَقالَ لَهُ رَجُلٌ وأنَا أسمَعُ : جُعِلتُ فِداكَ ! إنّي أجِدُ الضَّعفَ في بَدَني .
فَقالَ لَهُ : عَلَيكَ بِاللَّبَنِ ؛ فَإِنَّهُ يُنبِتُ اللَّحمَ ، ويَشُدُّ العَظمَ ؛
به نقل از ابو الحسن اصفهانى: نزد امام صادق عليه‏السلام بودم . در حالى كه من نيز مى‏شنيدم ، مردى به ايشان گفت : فدايت شوم ! من در بدنم احساس ضعف مى‏كنم .
امام عليه‏السلام به او فرمودند : بر تو باد شير؛ چرا كه گوشت مى‏روياند و استخوان را استحكام مى‏بخشد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 336 ، حديث 7
امام صادق عليه‏السلام :
ما وَجَدنا لِوَجَعِ الحَلقِ مِثلَ حَسوِ اللَّبَنِ؛
براى گلودرد، چيزى چون نوشيدن شير نيافته‏ايم .
بحارالأنوار ، جلد 62 ، صفحه 182 ، حديث 4
امام كاظم عليه‏السلام :
مَن تَغَيَّرَ عَلَيهِ ماءُ الظَّهرِ ، فَإِنَّهُ يَنفَعُ لَهُ اللَّبَنُ الحَليبُ ، وَالعَسَلُ؛
هر كس كه آب كمرش ديگرگون مى‏شود، شير تازه همراه با عسل برايش سودمند است .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 337 ، حديث 8
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
عَلَيكُم بِالزَّبيبِ ؛ فَإِنَّهُ يَكشِفُ المِرَّةَ ، ويَذهَبُ بِالبَلغَمِ، ويَشُدُّ العَصَبَ ، ويَذهَبُ بِالإِعياءِ، ويُحَسِّنُ الخُلُقَ، ويُطَيِّبُ النَّفسَ، ويَذهَبُ بِالغَمِّ ؛
بر شما باد مويز ، چرا كه تلخه را مى‏زدايد ، بلغم را مى‏بَرَد ، پِى را استحكام مى‏دهد ، رنجيدگى و خستگى را از ميان بر مى‏دارد ، خوى را خوش مى‏سازد ، دل را پاك و پيراسته مى‏دارد و اندوه را مى‏بَرَد.
الخصال ، صفحه 344 ، حديث 9
امام على عليه‏السلام :
مَنِ اصطَبَحَ بِإِحدى وعِشرينَ زَبيبَةً حَمراءَ لَم يَمرَض إلاّ مَرَضَ المَوتِ إن شاءَ اللّه‏ُ؛
هر كس بيست و يك مويزِ سرخ را خورشِ خود بگيرد ، به خواست خداوند ، به هيچ بيمارى‏اى مگر بيمارى مرگ ، مبتلا نمى‏شود .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 351 ، حديث 1
امام على عليه‏السلام :
العَسَلُ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ ولا داءَ فيهِ ؛ يُقِلُّ البَلغَمَ ، ويَجلُو القَلبَ ؛
عسل ، شفاى هر بيمارى‏اى است و بيمارى‏اى هم در آن نيست؛ بلغم را كم مى‏كند و دل را جلا مى‏دهد.
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 359 ، حديث 1172
امام رضا عليه السلام:
فِي العَسَلِ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ . مَن لَعِقَ لعقَةَ عَسَلٍ عَلَى الرّيقِ يَقطَعُ البَلغَمَ ، ويَحسِمُ الصَّفرَةَ ، ويَمنَعُ المِرَّةَ السَّوداءَ ، ويُصَفِّي الذِّهنَ ، ويُجَوِّدُ الحِفظَ إذا كانَ مَعَ اللُّبانِ الذَّكَرِ؛
در عسل ، درمان هر دردى است. هر كس ناشتا يك قاشق عسل بخورد ، اين عسل ، بلغم را پايان مى‏دهد ، صفرا را فرو مى‏نشانَد ، مانع از تلخه سياه (سودا) مى‏شود و ذهن را صفا مى‏بخشد ، و اگر كه همراه با كُندُر خورده شود ، حافظه را نكو مى‏سازد.
الفقه المنسوب للإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 346 و بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 293 ، حديث 16
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
ثَلاثٌ يَزِدنَ فِي الحِفظِ ويَذهَبنَ بِالبَلغَمِ : قِراءَةُ القُرآنِ ، وَالعَسَلُ ، وَاللُّبانُ .
سه چيز ، حافظه را افزون مى‏كند و بلغم را از ميان مى‏بَرَد: قرائت قرآن ، عسل و كُندُر.
بحارالأنوار ، جلد 66 ، صفحه 290 ، حديث 3
عن عبد الرحمن بن الجهم :
شَكا ذَريحٌ المُحارِبيُّ قَراقِرَ في بَطنِهِ إلى أبي عَبدِاللّه‏ِ عليه‏السلام ، فَقالَ : أتوجِعُكَ؟
قالَ : نَعَم .
قالَ : ما يَمنَعُكَ مِنَ الحَبَّةِ السَّوداءِ وَالعَسَلِ لَها؛
به نقل از عبد الرحمان بن جَهْم: ذريح محاربى ، نزد امام صادق عليه‏السلام ، اظهار كرد كه شكم وى غُرغُر مى‏كند . امام پرسيدند: آيا درد هم دارى؟
گفت : آرى.
فرمودند: چرا براى درمان آن ، از سياه‏دانه و عسل ، بهره نمى‏جويى؟
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، صفحه 100 و بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 177 ، حديث 13
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
ما لِلنَّفساءِ عِندي شِفاءٌ مِثلُ الرُّطَبِ ، وما لِلمَريضِ مِثلُ العَسَلِ ؛
نزد من براى زن تازه‏زا ، درمانى همانند خرما و براى بيمار، درمانى همانند عسل وجود ندارد .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 44 ، حديث 28279
امام على عليه‏السلام :
العَسَلُ فيهِ شِفاءٌ ؛
در عسل ، درمان است .
المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 300 ، حديث 1991
امام على عليه‏السلام :
مَا استَشفَى المَريضُ بِمِثلِ شُربِ العَسَلِ ؛
بيمار ، به چيزى همانند خوردن عسل ، درمان نجسته است .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 332 ، حديث 5
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
نِعمَ الشَّرابُ العَسَلُ ؛ يَرعَى القَلبَ ، ويُذهِبُ بَردَ الصَّدرِ ؛
عسل ، چه خوب نوشيدنى‏اى است! قلب را مراقبت مى‏كند و سردىِ سينه را از ميان مى‏برد .
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 358 ، حديث 1168
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
العَسَلُ شِفاءٌ ؛ يَطرُدُ الرّيحَ وَالحُمّى ؛
عسل ، شفايى است كه باد و تب را دور مى‏كند .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 294 ، حديث 19
امام رضا عليه‏السلام :
مَن أرادَ دَفعَ الزُّكامِ فِي الشِّتاءِ أجمَعَ ، فَليَأكُل كُلَّ يَومٍ ثَلاثَ لُقَمِ شَهدٍ ؛
هر كه مى‏خواهد در همه زمستان از سرماخوردگى دور بماند ، هر روز ، سه لقمه شهد بخورد .
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 37 و بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 324
امام هادى عليه‏السلام:
لَمّا سُئِلَ عَنِ الحُمَّى الغِبِّ الغالِبَةِ: يُؤخَذُ العَسَلُ وَالشّونيزُ ، ويُلعَقُ مِنهُ ثَلاثُ لَعقاتٍ ؛ فَإِنَّها تَنقَلِعُ ، وهُمَا المُبارَكانِ ، قالَ اللّه‏ُ تَعالى فِي العَسَلِ : خْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَ نُهُ فِيهِ شِفَآءٌ لِّلنَّاسِ ؛
هنگامى كه درباره تبِ پيوسته يك روز در ميان از ايشان پرسيدند: قدرى عسل و شونيز (سياه‏دانه) ، برداشته و سه ليسه انگشت از آن خورده شود . در اين صورت ، تب ، ريشه‏كن خواهد شد ، و اين هر دو ، مبارك هستند . خداوند متعال ، درباره عسل فرموده است : (از درونِ [شكم] آن (زنبور) ، شهدى كه به رنگ‏هاى گوناگون است ، بيرون مى‏آيد . در آن ، براى مردم ، درمانى است) .
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، صفحه 51 عن أبي جعفر ، بحارالأنوار ، جلد 62 ، صفحه 100 ، حديث 23
امام صادق عليه‏السلام:
مَن باتَ وفي جَوفِهِ سَمَكٌ لَم يَتبَعهُ بِتَمَراتٍ أو عَسَلٍ ، لَم يَزَل عِرقُ الفالِجِ يَضرِبُ عَلَيهِ حَتّى يُصبِحَ ؛
هر كس در حالى بخوابد كه ماهى خورده و در پى آن ، چند خرما يا مقدارى عسل نخورده است ، تا صبح ، رگِ سستْ‏اندامى بر او غلبه خواهد داشت.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 323 ، حديث 1
امام رضا عليه‏السلام :
فِي العَسَلِ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ . مَن لَعِقَ لَعقَةَ عَسَلٍ عَلَى الرِّيقِ يَقطَعُ البَلغَمَ ، ويَحسِمُ الصُّفرَةَ ، ويَمنَعُ المِرَّةَ السَّوداءَ ، ويُصَفِّي الذِّهنَ ، ويُجَوِّدُ الحِفظَ إذا كانَ مَعَ اللُّبانِ الذَّكَرِ ؛
در عسل ، درمان هر دردى است . هر كس ناشتا يك انگشت از آن را بليسد ، اين عسل ، بلغم [وى ]را پايان مى‏دهد ، صفرا را فرو مى‏نشانَد ، تلخه سياه (زرداب) را مانع مى‏شود ، ذهن را صفا مى‏بخشد و اگر كه همراه با كُنْدُر خورده شود ، حافظه را نكو مى‏سازد.
الفقه المنسوب للإمام الرضا عليه‏السلام ، ص346 و بحار الأنوار ، ج66 ، ص293
امام رضا عليه‏السلام :
مُداوَمَةُ أكلِ البَيضِ يَعرِضُ مِنهُ الكَلَفُ فِي الوَجهِ ؛
خوردن هميشگى تخم‏مرغ ، سبب پيدايش كَك‏مَك در صورت مى‏شود .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321
امام رضا عليه‏السلام :
الاِمتِلاءُ مِنَ البَيضِ المَسلوقِ يورِثُ الرَّبوَ وَالاِبتِهارَ ؛
پُرخورى از تخم‏مرغ آب‏پَز ، نفسْ‏تنگى و نفس‏بُريدگى مى‏آورد .
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 28 و بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321
امام كاظم عليه‏السلام :
مَن أخَذَ سُكَّرَتَينِ عِندَ النَّومِ ، كانَت لَهُ شِفاءً مِن كُلِّ داءٍ إلاّ السَّامَ ؛
هر كس در هنگام خفتن ، دو شكر پاره بردارد ، براى او در برابر هر دردى ، مگر درد مرگ ، درمان است .
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 363 ، حديث 1187
امام كاظم عليه‏السلام :
تَأخُذُ لِلحُمّى وَزنَ‏عَشَرَةِ دَراهِمَ سُكَّرا بِماءٍ بارِدٍ عَلَى الرِّيقِ؛
براى تب ، به اندازه وزن دَه درهم ، شكر به آب سرد درمى‏آميزى و ناشتا مى‏خورى .
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 363 ، حديث 1189
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنَّ اللّه‏َ عز و جل أوحى إلى موسَى بنِ عِمرانَ أن : اِبدَأ بِالمِلحِ وَاختِم بِالمِلحِ ؛ فَإِنَّ فِي المِلحِ دَواءً مِن سَبعينَ داءً ، أهوَنُهَا الجُنونُ ، وَالجُذامُ ، وَالبَرَصُ ، ووَجَعُ الحَلقِ وَالأَضراسِ ، ووَجَعُ البَطنِ ؛
خداوند عز و جل به موسى بن عمران وحى كرد كه :(غذا را) با نمك ، آغاز كن و با نمك ، پايان ده ؛ چرا كه درمان هفتاد درد ، در نمك است و كمترينِ اين دردها ديوانگى ، جذام ، پيسى ، گلودرد ، دندان‏درد و شكم‏درد است.
المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 425 ، حديث 2490
امام على عليه‏السلام :
مَنِ ابتَدَأَ طَعامَهُ بِالمِلحِ ؛ ذَهَبَ عَنهُ سَبعونَ داءً وما لا يَعلَمُهُ إلاّ اللّه‏ُ عز و جل؛
هر كس غذاى خود را با نمك آغاز كند ، هفتاد درد و دردهاى بسيار ديگرى – كه كسى جز خداوند عز و جل آنها را نمى‏داند – از وى دور مى‏شوند .
الخصال ، صفحه 623 ، حديث 10

امام صادق عليه‏السلام :
مَن ذَرَّ عَلى أوَّلِ لُقمَةٍ مِن طَعامَهِ المِلحَ ؛ ذَهَبَ عَنهُ بِنَمَشِ الوَجهِ ؛
هر كس بر نخستين لقمه از غذاى خود نمك بپاشد ، كَـك‏مكِ صورت او از ميان مى‏رود .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 326 ، حديث 8
امام كاظم عليه‏السلام :
قَصَبُ السُّكَّرِ يَفتَحُ السُّدودَ ، ولا داءَ فيهِ ولا غائِلَةَ ؛
نيشكر ، انسدادها را مى‏گشايد و هيچ بيمارى و عارضه‏اى در آن نيست .
مكارم الأخلاق ، ج1 ، ص363 ، ح1191 و بحار الأنوار ، ج66 ، ص189 ، ح2
امام رضا عليه‏السلام :
السُّكَّرُ الطَّبَرزَدُ يَأكَلُ البَلغَمَ أكلاً ؛
شكرِ طبرزد ، بلغم را به‏كلّى از ميان مى‏برد .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 297 ، حديث 1
الإمام الباقر عليه‏السلام:
– لِزُرارَهَ‏ـ: وَيحَكَ يا زُرارَةُ ، ما أغفَلَ النّاسَ عَن فَضلِ السُّكَّرِ الطَّبَرزَدِ ! وهُوَ يَنفَعُ مِن سَبعينَ داءً ، وهُوَ يَأكُلُ البَلغَمَ أكلاً ويَقلَعُهُ بِأَصلِهِ ؛
امام باقر (عليه‏السلام)خطاب به زُراره(فرمودند): اى زراره ! دريغ از تو! چه قدر مردم از ارزش شكر طبرزد ، بى‏خبرند، در حالى كه براى هفتاد بيمارى، سودمند است و بلغم را كاملاً فرو مى‏خورد و ريشه‏كن مى‏سازد!
طبّ الأئمّة لابني بسطام ، ص67 و بحار الأنوار ، ج66 ، ص300 ، ح11
امام صادق عليه‏السلام :
نِعمَ الطَّعامُ الأَرُزُّ ، وإنّا لَنَدَّخِرُهُ لِمَرضانا؛
برنج ، نيكو غذايى است . ما آن را براى بيماران خويش نگه مى‏داريم .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 342 ، حديث 4
امام صادق عليه‏السلام :
اللّوبِيا يَطرُدُ الرِّياحَ المُستَبطِنَةَ ؛
لوبيا ، بادهاى نهفته درون را دور مى‏كند .
الكافي ، ج 6 ، ص 344 ، ح 4
عن أحمد بن محمّد بن أبي نصر عن الإمام الرضا عليه‏السلام :
الحِمَّصُ جَيِّدٌ لِوَجَعِ الظَّهرِ وكانَ يَدعو بِهِ قَبلَ الطَّعامِ وبَعدَهُ ؛
به نقل از احمد بن محمّد بن ابى نصر، از امام رضا عليه‏السلام: نخود براى كمردرد، خوب است. نيز درباره ايشان آمده است كه پيش و پس از غذا ، نخود مى‏طلبيدند.
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 263 ، حديث 1
امام على عليه‏السلام :
نِعمَ الإِدامُ الخَلُّ يَكسِرُ المِرَّةَ ، ويُطفِئُ الصَّفراءَ ، ويُحيِي القَلبَ ؛
سركه ، نيكو خورشتى است؛ زرداب را مى‏شكند ، صفرا را فرو مى‏نشاند و قلب را زنده مى‏كند.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 329 ، حديث 7
امام صادق عليه‏السلام :
الخَلُّ يُسَكِّنُ المِرارَ ، ويُحيِي القَلبَ ، ويَقتُلُ دودَ البَطنِ ، ويَشُدُّ الفَمَ؛
سركه ، تلخه را فرو مى‏نشاند ، قلب را زنده مى‏سازد ، كِرم‏هاى شكم را مى‏كُشد و دهان را استحكام مى‏بخشد .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 275
امام رضا عليه‏السلام :
مَن خَشِيَ الشَّقيقَةَ وَالشَّوصَةَ ، فَلا يُؤَخِّر أكلَ السَّمَكِ الطَّرِيِّ صَيفاً وشِتاءً؛
هر كس از درد شقيقه و شكم درد مى‏ترسد ، نبايد در تابستان و زمستان ، خوردن ماهى تازه را به تأخير افكند.
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 324
امام على عليه‏السلام :
أقِلّوا مِن أكلِ الحيتانِ ؛ فَإِنَّها تُذيبُ البَدَنَ ، وتُكثِرُ البَلغَمَ ، وتُغَلِّظُ النَّفسَ؛
كمتر ماهى بخوريد؛ چرا كه بدن را ذوب مى‏كند، بلغم را افزون مى‏سازد و نَفَس را سنگين مى‏نمايد.
الخصال ، صفحه 636 ، حديث 10
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
كُلُوا التَّمرَ عَلَى الرِّيقِ ؛ فَإِنَّهُ يَقتُلُ الدّيدانَ فِي البَطنِ؛
ناشنا خرما بخوريد ؛ چرا كه كِرم‏هاى شكم را مى‏كُشد .
عيون أخبار الرضا عليه‏السلام ، جلد 2 ، صفحه 48 ، حديث 185
امام رضا عليه‏السلام :
أكلُ اللَّحمِ النِّيءِ يورِثُ الدّودَ فِي البَطنِ؛
خوردن گوشت خام ، در شكم ، كِرم پديد مى‏آورد .
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 28 و بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321
امام صادق عليه‏السلام :
مَن أصابَهُ ضَعفٌ في قَلبِهِ أو بَدَنِهِ فَليَأكُل لَحمَ الضَّأنِ بِاللَّبَنِ ؛ فَإِنَّهُ يُخرِجُ مِن أوصالِهِ كُلَّ داءٍ وغائِلَةٍ ، ويُقَوّي جِسمَهُ ويَشُدُّ لِثَتَهُ؛
هر كس به ضعفى در قلب يا بدن خويش گرفتار آمد ، گوشت گوسفند همراه با شير بخورد؛ چرا كه اين خوراك ، هر درد و عارضه‏اى را از اندام وى بيرون مى‏بَرَد ، تن او را تقويت مى‏كند و لثه‏هاى او را نيز استحكام مى‏دهد.
بحار الأنوار ، جلد 76 ، صفحه 194 ، حديث 9
امام كاظم عليه‏السلام :
مَن أكَلَ مَرَقا بِلَحمِ بَقَرٍ أذهَبَ اللّه‏ُ تَعالى عَنهُ البَرَصَ وَالجُذامَ؛
هر كس آب‏گوشت گاو بخورد، خداوند ، پيسى و جُذام را از او دور مى‏كند .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 212
امام صادق عليه‏السلام :
مَرَقُ لَحمِ البَقَرِ يَذهَبُ بِالبَياضِ؛
آب‏گوشتِ گاو ، پيسى را از ميان مى‏بَرَد .
الكافي ، جلد 6، صفحه 311، حديث 2
امام باقر عليه‏السلام :
إنَّ بَني إسرائيلَ شَكَوا إلى موسى عليه‏السلام ما يَلقَونَ مِنَ البَياضِ ، فَشَكا ذلِكَ إلَى اللّه‏ِ عز و جل فَأَوحَى اللّه‏ُ عز و جل إلَيهِ : مُرهُم يَأكُلوا لَحمَ البَقَرِ بِالسِّلقِ؛
بنى اسرائيل ، از لكّه‏هاى سفيدى كه [بر پوست] مى‏ديدند ، نزد موسى عليه‏السلام اظهار ناراحتى كردند . پس خداوند به موسى عليه‏السلام چنين وحى فرستاد : به آنان بگو كه گوشت گاو ، همراه با چغندر بخورند .
المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 326 ، حديث 2107
امام صادق عليه‏السلام :
مَن أصابَهُ ضَعفٌ في قَلبِهِ أو بَدَنِهِ فَليَأكُل لَحمَ الضَّأنِ بِاللَّبَنِ ؛ فَإِنَّهُ يُخرِجُ مِن أوصالِهِ كُلَّ داءٍ وغائِلَةٍ ، ويُقَوّي جِسمَهُ ، ويَشُدُّ لِثَتَهُ؛
هر كس در قلب يا بدن خود به ضعفى گرفتار آمد ، گوشت ميش با شير بخورد ؛ چرا كه در اين صورت ، هر بيمارى و عارضه‏اى ، از بند بند تن او برون مى‏رود ، بدنش نيرو مى‏گيرد و لثه‏اش استحكام مى‏يابد .
المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 259 ، حديث 1819
امام كاظم عليه‏السلام :
لا أرىَ بِأَكلِ الحُبارى بَأساً ، وإنَّهُ جَيِّدٌ لِلبَواسيرِ ، ووَجَعِ الظَّهرِ ، وهُوَ مِمّا يُعينُ عَلى كَثرَةِ الجِماعِ ؛
در خوردن هوبْرِه ، اشكالى نمى‏بينم . براى بواسير و درد كمر ، خوب است و از چيزهايى است كه انسان را بر فراوانى آميزش ، يارى مى‏رساند .
الکافي ، جلد 6 ، صفحه 313 ، حديث 6
عن عليّ بن مَهزِيار :
تَغَدَّيتُ مَعَ أبي جَعفَرٍ عليه‏السلام فَأَتى بِقَطاةٍ فَقالَ :
إنَّهُ مُبارَكٌ ، وكانَ أبي عليه‏السلام يُعجِبُهُ ، وكانَ يَأمُرُ أن يُطعَمَ صاحِبَ اليَرَقانِ يُشوى لَهُ فَإِنَّهُ يَنفَعُهُ؛
به نقل از على بن مَهزِيار: همراه با امام باقر عليه‏السلام ناهار خوردم . ايشان مرغ سنگخوارى آورد و فرمودند: اين ، مبارك است . پدرم به آن علاقه داشت و مى‏فرمودند: هر كس يرقان دارد ، برايش از گوشت اين مرغ ، كباب كنند . او را سودمند خواهد افتاد.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 312 ، حديث 5
امام كاظم عليه‏السلام :
أطعِمُوا المَحمومَ لَحمَ القِباجِ ؛ فَإِنَّهُ يُقَوِّي السّاقَينِ ، ويَطرُدُ الحُمّى طَرداً ؛
به تبدار، گوشت كبك بخورانيد؛ چرا كه پاها را نيرو مى‏دهد و تب را كاملاً دور مى‏كند.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 312 ، حديث 4
امام صادق عليه‏السلام :
مَن أكَلَ لُقمَةَ شَحمٍ أخرَجَت مِثلَها مِنَ الدّاءِ؛
هر كس يك لقمه پيه بخورد ، آن لقمه هم‏اندازه خويش ، بيمارى را از بدن بيرون مى‏برد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 311 ، حديث 5
امام على عليه‏السلام :
ذُكِرَ عِندَ النَّبِيِّ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم اللَّحمُ وَالشَّحمُ ، فَقالَ : لَيسَ مِنهُما بَضعَةٌ تَقَعُ فِي المَعِدَةِ إلاّ أنبَتَت مَكانَها شِفاءً ، وأخرَجَت مِن مَكانِها داءً ؛
نزد پيامبر صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم از گوشت و پيهْ ياد شد. فرمودند : هيچ پاره‏اى از اين دو در معده جاى نمى‏گيرد ، مگر اين كه در جاى آن ، شفا مى‏رويد و بيمارى‏اى از آن جا مى‏رود .
عيون أخبار الرضا عليه‏السلام ، جلد 2 ، صفحه 41 ، حديث 130
امام على عليه‏السلام :
الشَّحمُ يُخرِجُ مِثلَهُ مِنَ الدّاءِ ، ولَم يَستَشفِ النّاسُ بِشِفاءٍ أفضَلَ مِنَ السَّمنِ ، وقِراءَةِ القُرآنِ؛
پيهْ ، هم‏اندازه خود ، بيمارى را از بدن بيرون مى‏برد . مردم ، به هيچ چيز بهتر از روغن حيوانى و قرائت قرآن ، درمان نجسته‏اند .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 86 ، حديث 28472
امام على عليه‏السلام :
إذَا اشتَرى أحَدُكُم لَحماً فَليُخرِج مِنهُ الغُدَدَ ؛ فَإِنَّهُ يُحَرِّكُ عِرقَ الجُذامِ ؛
هر گاه كسى از شما گوشت خريد ، غدّه‏ها را از آن بيرون آورَد ؛ زيرا آنها رگ جذام را تحريك مى‏كنند .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 254 ، حديث 5
امام رضا عليه‏السلام :
إدمانُ أكلِ كُلَى الغَنَمِ وأجوافِها ، يَعكِسُ المَثانَةَ ؛
عادت داشتن به خوردن قلوه و شكمبه (سيرابى) گوسفند ، مثانه را ديگرگون مى‏كند .
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 64 و بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321
امام صادق عليه‏السلام :
مَن أكَلَ الجِرجيرَ بِاللَّيلِ ضَرَبَ عَلَيهِ عِرقُ الجُذامِ مِن أنفِهِ وباتَ يُنزَفُ الدَّمُ؛
هر كس شبانگاه جرجير بخورد ، رگ جذام ، از بينى وى بر آن يورش مى‏آورد و آن شب را شبِ خونريزى مى‏كند .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 368 ، حديث 2
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
أكرَهُ الجِرجيرَ ، وكَأَنّي أنظُرُ إلى شَجَرَتِها نابِتَةً في جَهَنَّمَ ، وما تَضَلَّعَ مِنها رَجُلٌ بَعدَ أن يُصَلِّيَ العِشاءَ إلاّ باتَ في تِلكَ اللَّيلَةِ ونَفسُهُ تُنازِعُهُ إلَى الجُذامِ؛
من، جِرجير را خوش نمى‏دارم و گويا درخت آن را مى‏نگرم كه در دوزخ ، روييده است . هيچ كس پس از گزاردن نماز عشا ، درون را از آن پُر نمى‏سازد ، مگر اين كه آن شب را در حالى به خواب مى‏رود كه جانِ او تا صبح با جذام ، دست و پنجه نرم مى‏كند .
المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 324 ، حديث 2097
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
عَلَيكُم بِالكَمأَةِ الرَّطبَةِ ؛ فَإِنَّها مِنَ المَنِّ ، وماؤُها شِفاءٌ لِلعَينِ ؛
بر شما باد قارچ تازه ؛ چرا كه از همان مَنّ است و آبش ، شفايى براى چشم است .
كنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 50 ، حديث 28311
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
الكَمأَةُ مِنَ المَنِّ الَّذي أنزَلَهُ اللّه‏ُ عَلى بَني إسرائيلَ ، وهِيَ شِفاءٌ لِلعَينِ ؛
قارچ ، از همان مَنّ است كه خداوند بر بنى اسرائيل نازل كرد ، و آن ، شفايى براى چشم است .
عيون أخبار الرضا عليه‏السلام ، جلد 2 ، صفحه 75 ، حديث 349
امام كاظم عليه‏السلام :
إنَّ السِّلقَ يَقمَعُ عِرقَ الجُذامِ ، وما دَخَلَ جَوفَ المُبَرسَمِ مِثلُ وَرَقِ السِّلقِ؛
چغندر ، رگ جذام را به كلّى از ميان مى‏بَرد . هيچ چيز به درونِ گرفتار به بِرسا درنيامده است كه همانند برگ چغندر باشد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 369 ، حديث 5
امام رضا عليه‏السلام :
أطعِموا مَرضاكُمُ السِّلقَ – يَعني وَرَقَهُ – فَإِنَّ فيهِ شِفاءً ولا داءَ مَعَهُ ولا غائِلَةَ لَهُ ، ويُهَدِّئُ نَومَ المَريضِ ، وَاجتَنِبوا أصلَهُ ؛ فَإِنَّهُ يُهَيِّجُ السَّوداءَ؛
به بيمارانتان ، چغندر (يعنى برگ آن را) بدهيد ؛ چرا كه در آن ، درمان است و هيچ بيمارى‏اى به همراه ندارد و هيچ عارضه‏اى در آن نيست و خواب بيمار را آرام مى‏سازد . امّا از خودِ چغندر بپرهيزيد ؛ چرا كه سودا را تحريك مى‏كند .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 369 ، حديث 4
امام صادق عليه‏السلام :
لَو عَلِمَ اللّه‏ُ في شَيءٍ شِفاءً أكثَرَ مِنَ الشَّعيرِ ، ما جَعَلَهُ غِذاءَ الأَنبِياءِ عليهم‏السلام؛
اگر خداوند در چيزى بيش از جو بهبود دهندگى مى‏ديد ، آن را خوراك پيامبران قرار نمى‏داد .
مكارم الأخلاق، ج1، ص334 ، ح1076
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم:
كُلُوا الثُّومَ وتَداوَوا بِهِ ؛ فَإِنَّ فيهِ شِفاءً مِن سَبعينَ داءً ؛
سير بخوريد و بدان درمان كنيد؛ چرا كه درمان هفتاد درد در آن هست.
مكارم الأخلاق، ج1، ص394، ح1335 و دانش نامه احاديث پزشكي: ج2 / ح262
امام رضا عليه‏السلام :
مَن أرادَ ألاّ يُصيبَهُ ريحٌ ، فَليَأكُلِ الثُّومَ في كُلِّ سَبعَةِ أيّامٍ؛
هر كس مى‏خواهد بادى دامنگير او نشود، در هر هفت روز، [يك بار] سيربخورد .
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام، ص41 و بحار الأنوار ، ج62، ص325
سُئِلَ أبو عَبدِاللّه‏ِ عليه‏السلام عَنِ الكُرّاثِ ، فَقالَ : كُلهُ ؛ فَإِنَّ فيهِ أربَعَ خِصالٍ : يُطَيِّبُ النَّكهَةَ ، ويَطرُدُ الرِّياحَ ، ويَقطَعُ البَواسيرَ ، وهُوَ أمانٌ مِنَ الجُذامِ لِمَن أدمَنَ عَلَيهِ ؛
به نقل از فرات بن اَحنَف: از امام صادق عليه‏السلام درباره تره پرسيدند. فرمود ند: آن را بخور ؛ چرا كه در آن ، چهار ويژگى است : بوى دهان را خوش مى‏سازد ؛ بادها را [از بدن] مى‏راند ؛ بواسير را ريشه كن مى‏كند؛ و براى كسى كه بر [خوردن] آن مداومت ورزد ، مايه ايمنى از جذام است.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 365 ، حديث 4
امام صادق عليه‏السلام :
مَن أكَلَ الجِرجيرَ بِاللَّيلِ ضَرَبَ عَلَيهِ عِرقُ الجُذامِ مِن أنفِهِ ، وباتَ يُنزَفُ الدَّمُ؛
هر كس شبْ هنگام ، تَرِه تيزك بخورد ، رگ جذام به بينى او حمله كند و چون شب بخوابد ، خونْ دماغ شود .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 368 ، حديث 2
امام رضا عليه‏السلام :
الهِندَباءُ شِفاءٌ مِن ألفِ داءٍ ، ما مِن داءٍ في جَوفِ ابنِ آدَمَ إلاّ قَمَعَهُ الهِندَباءُ ؛
كاسنى ، درمان هزار درد است . هيچ دردى در درون آدمى‏زاده نيست ، مگر اين كه كاسنى ، آن را در هم مى‏كوبد .
لكافي ، جلد 6 ، صفحه 363 ، حديث 9
امام صادق عليه‏السلام :
الحَوكُ بَقلَةُ الأَنبِياءِ ، أما إنَّ فيهِ ثَمانَ خِصالٍ : يُمرِئُ ، ويَفتَحُ السُّدَدَ ، ويُطَيِّبُ الجُشاءَ ، ويُطَيِّبُ النَّكهَةَ ، ويُشَهِّي الطَّعامَ ، ويَسُلُّ الدّاءَ ، وهُوَ أمانٌ مِنَ الجُذامِ ، إذَا استَقَرَّ فِي جَوفِ الإِنسانِ قَمَعَ الدّاءَ كُلَّهُ ؛
حَوك(بادروج)، سبزى پيامبران است . بدانيد كه در آن ، هشت ويژگى است : اشتهاآور است، گرفتگى‏هاى عروق و مجارى را مى‏گشايد ، آروغ را خوش‏بو مى‏سازد ، دهان را بوى خوش مى‏بخشد ، غذا را دوست‏داشتنى مى‏سازد ، درد و بيمارى را از بدن بيرون مى‏كشد و امان انسان از جُذام است . چون در درون انسان جاى گيرد ، همه بيمارى‏ها را فرو مى‏نشاند .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 364 ، حديث 4
امام على عليه‏السلام :
إذَا اشتَكى أحَدُكُم عَينَيهِ فَليَقرَأ آيَةَ الكُرسِيِّ ، وَليُضمِر في نَفسِهِ أنَّها تَبرَأُ ؛ فَإِنَّهُ يُعافى إن شاءَ اللّه‏ُ ؛
اگر كسى از شما چشمانش ناراحت بود ، آيه‏الكرسى بخواند و در دل ، نيّت شفا كند . به خواست خداوند ، بهبود خواهد يافت .
الخصال ، صفحه 616 ، حديث 10
پيامبراکرم صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم می فرمایند:
الحِميَةُ رَأسُ الدَّواءِ ، وَالمَعِدَةُ بَيتُ الدّاءِ ، وعَوِّدوا كُلَّ جِسمٍ مَا اعتادَ؛
پرهيز، سرآمد درمان، و معده، خانه درد است . هر بدنى را به همان كه بدان خو مى‏گيرد، عادت دهيد .
الأحكام النبويّة ، جلد 2 ، صفحه 7
امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:
إنَّ رَسولَ اللّه‏ِ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم شَكا إلى رَبِّهِ عز و جل وَجَعَ الظَّهرِ ، فَأَمَرَهُ بِأَكلِ الحَبِّ بِاللَّحمِ – يَعنِي الهَريسَةَ – ؛
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم به درگاه پروردگار خويش عز و جل از كمرْ درد ناليد. خداوند به او فرمود كه دانه با گوشت بخورد، يعنى هریسه .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 320 ، حديث 3
پيامبراکرم صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم می فرمایند:
خَمسُ خِصالٍ تورِثُ البَرَصَ : النّورَةُ يَومَ الجُمُعَةِ ويَومَ الأَربَعاءِ، وَالتَوَضُّؤُ وَالاِغتِسالُ بِالماءِ الَّذي تُسَخِّنُهُ الشَّمسُ، وَالأَكلُ عَلَى الجَنابَةِ، وغِشيانُ المَرأَةِ في أيّامِ حَيضِها، وَالأَكلُ عَلَى الشِّبَعِ؛
پنج چيز است كه پيسى مى‏آورَد: نوره كشيدن در روز جمعه و چهارشنبه؛ وضوگرفتن و غسل كردن با آبى كه به آفتاب گرم شده است؛ خوردن درحال جنابت؛ آميزش با زن در هنگام حائض بودنش؛ و خوردن در حال سيرى .
الخصال، صفحه 270، حديث 9
پيامبراکرم صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم می فرمایند:
الأَكلُ عَلَى الشِّبَعِ يورِثُ البَرَصَ؛
خوردن از روى سيرى، پيسى مى‏آورد .
الأمالي للصدوق، صفحه 636، حديث 854
امام كاظم عليه‏السلام می فرمایند:
لا تَخَلَّلوا بِعودِ الرَّيحانِ ، ولا بِقَضيبِ الرُّمانِ ؛ فَإِنَّهُما يُهَيِّجانِ عِرقَ الجُذامِ؛
با چوب ريحان و چوب انار خلال نكنيد؛ زيرا كه رگ جذام را تحريك مى‏كنند .
الكافي، جلد 6، صفحه 377، حديث 7
امام على عليه‏السلام می فرمایند:
إذَا اشتَرى أحَدُكُم لَحماً فَليُخرِج مِنهُ الغُدَدَ؛ فَإِنَّهُ يُحَرِّكُ عِرقَ الجُذامِ؛
هر گاه كسى از شما گوشت خريد، غدّه‏ها را از آن بيرون آورَد؛ زيرا آنها رگ جذام را تحريك مى‏كنند.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 254 ، حديث 5
امام رضا عليه‏السلام می فرمایند:
اِستَكثِروا مِنَ اللُّبانِ وَاستَبقوهُ وَامضَغوهُ، وأحَبُّهُ إلَيَّ المَضغُ؛ فَإِنَّهُ يَنزِفُ بَلغَمَ المَعِدَةِ ويُنَظِّفُها،ويَشُدُّ العَقلَ،ويُمرِئُ الطَّعامَ؛
فراوان كُندُر بخوريد، آن را در دهان نگه داريد و بِجَويد. براى من، جويدن آن، دوست‏داشتنى‏تر است؛ بلغمِ معده را مى‏زدايد و آن را تميز مى‏كند، عقل را استحكام مى‏بخشد و غذا را مى‏گوارَد.
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 423 ، حديث 1442
امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:
نِعمَ الطَّعامُ الأَرُزُّ ؛ يُوَسِّعُ الأَمعاءَ، ويَقطَعُ البَواسيرَ، وإنّا لَنَغبِطُ أهلَ‏العِراقِ بَأَكلِهِمُ‏الأَرُزَّ وَالبُسرَ؛ فَإِنَّهُما يُوَسِّعانِ الأَمعاءَ، ويَقطَعانِ البَواسيرَ؛
برنج، خوب خوراكى است! روده‏ها را فراخ مى‏كند و بواسير را ريشه كن مى‏سازد. ما بر مردم عراق ، غبطه مى‏خوريم كه برنج و خرما خرك مى‏خورند. اين دو، روده‏ها را فراخ مى‏كنند و بواسير را ريشه كن مى‏سازند .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 341 ، حديث 2
امام رضا عليه‏السلام می فرمایند:
يَنبَغي أن تَحذَرَ . . . أن تَجمَعَ في جَوفِكَ البَيضَ وَالسَّمَكَ في حالٍ واحِدَةٍ ؛ فَإِنَّهُما إذَا اجتَمَعا وَلَّدا القولَنجَ ، ورِياحَ البَواسيرِ، ووَجَعَ الأَضراسِ؛
بايد از اين بپرهيزى كه . . . تخم‏مرغ و ماهى را هم‏زمان در معده گِرد آورى؛ چون هر گاه اين دو با يكديگر گِرد آيند، قولنج، باد بواسير و دندان‏درد به وجود مى‏آورند .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321
امام رضا عليه‏السلام می فرمایند:
أكلُ اللَّحمِ النِّيِّ يورِثُ الدُّودَ فِي البَطنِ؛
خوردن گوشت ناپخته ، در شكم ، كِرم ايجاد مى‏كند .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321
امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:
الاِستِلقاءُ بَعدَ الشِّبَعِ : يُسمِنُ البَدَنَ ، ويُمرِئُ الطَّعامَ ، ويَسُلُّ الدّاءَ؛
به پشت دراز كشيدن پس از غذا خوردن، بدن را چاق مى‏كند، غذا را گوارا مى‏سازد و درد را [از درون انسان] بيرون مى‏كند .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 412
پيامبراکرم صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم می فرمایند:
إنَّ اللّه‏َ عز و جل أوحى إلى موسَى بنَ عِمرانَ أنِ ابدَأ بِالمِلحِ وَاختِم بِالمِلحِ ؛ فَإِنَّ فِي المِلحِ دَواءً مِن سَبعين داءً ، أهوَنُهَا الجُنونُ ، وَالجُذامُ ، وَالبَرَصُ ، ووَجَعُ الحَلقِ وَالأَضراسِ ، ووَجَعُ البَطنِ؛
خداوند عز و جل به موسى بن عمران ، وحى فرستاد كه :غذا را با نمك ، آغاز كن و با نمك ، پايان ده ؛ چرا كه در نمك ، درمان هفتاد درد است كه كمترين آنها ، ديوانگى ، جذام ، پيسى ، گلودرد ، دندان‏درد و شكم درد باشد.
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 398 ، حديث 21
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما أنزل اللَّه من داء إلّا أنزل له شفاء؛
خدا مرضى نفرستاده جز آن که شفائى براى آن فرستاده است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
علیکم بالزّبیب فإنّه یکثف المرّه و یذهب بالبلغم و یشدّ العصب و یذهب بالعیاء و یحسن الخلق و یطیب النّفس و یذهب بالهمّ؛
مویز خورید که صفرا را غلیظ کند و بلغم را ببرد و عصب را قوى کند و کند ذهنى را ببرد و خلق را نیکو کند و جان را پاک دارد و غم را ببرد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصّدقات بالغدوات یذهبن بالعاهات؛
صدقه صبحگاه مرض ها را می برد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الدّواء من القدر و قد ینفع بإذن اللَّه تعالى؛
دوا از وسائل تقدیر است و به فرمان خدا فایده می دهد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
داووا مرضاکم بالصّدقه فإنّها تدفع عنکم الأمراض و الأعراض؛
بیماران خود را به وسیله صدقه علاج کنید زیرا صدقه امراض و اعراض را از شما دفع می کند.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الحمّى تحتّ الخطایا کما تحتّ الشّجره ورقها؛
تب گناهان را می ریزد چنان که درخت برگهاى خود را می ریزد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حصّنوا أموالکم بالزّکاه و داووا مرضاکم بالصّدقه و أعدّوا للبلاء الدّعاء؛
اموال خود را به وسیله زکات محفوظ دارید و مریضان خود را با صدقه علاج کنید و براى جلوگیرى از بلا به دعا متوسل شوید.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تداووا فإنّ الّذی أنزل الدّاء أنزل الدّواء؛
مداوا کنید زیرا آن که درد را فرستاد، دوا را نیز فرستاد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تداووا عباد اللَّه فإنّ اللَّه تعالى لم یضع داء إلّا وضع له دواء غیر داء واحد الهرم؛
بندگان خدا امراض خود را مداوا کنید زیرا خدا مرضى پدید نیاورده جز آن که دوائى براى آن قرار داده مگر یک درد که پیرى است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
تداووا بألبان البقر فإنّی أرجوا أن یجعل اللَّه فیها شفاء فإنّها تأکل من کلّ الشّجر؛
با شیر گاو مداوا کنید زیرا من امیدوارم که خدا در آن شفا قرار داده باشد زیرا از همه درختان می چرد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ فی الحجم شفاء؛
حجامت مایه شفاست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه یبتلی عبده المؤمن بالسّقم حتّى یکفّر عنه کلّ ذنب؛
خداوند بنده مؤمن خود را به مرض مبتلا مى کند تا همه گناهان او بریزد.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه لم ینزل داء إلا أنزل له شفاء إلّا الهرم؛
خداوند دردى پدید نیاورده جز آن که علاجى براى آن قرار داده به جز پیرى.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالى حیث خلق الدّاء خلق الدّواء فتداووا؛
خداوند که درد را آفریده درمان را نیز آفریده پس دردهاى خویش را درمان کنید.
نهج الفصاحه
قالَ الاْمامُ علي – عليه السلام – :
كُلُوا ما يَسْقُطُ مِنَ الْخوانِ فَإنَّهُ شِفاءٌ مِنْ كُلِّ داء بِإذْنِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ، لِمَنْ اَرادَ أنْ يَسْتَشْفِيَ بِهِ ؛
امام علي – عليه السلام – فرمودند:
آنچه اطراف ظرف غذا و سفره مي ريزد جمع كنيد و بخوريد، كه همانا هركس آن ها را به قصد شفا ميل نمايد، به اذن حق تعالي شفاي تمام دردهاي او خواهد شد.
مستدرك الوسائل، ج 16، ص 291، ح 19920
قالَ الاْمامُ علي – عليه السلام – :
فِي الْمَرَضِ يُصيبُ الصَبيَّ، كَفّارَةٌ لِوالِدَيْهِ ؛
امام علي – عليه السلام – فرمودند:
مريضي كودك، كفّاره گناهان پدر و مادرش مي باشد.
بحار الأنوار، ج 5، ص 317، ح 16
قال رَسُولُ اللّهِ – صلي الله عليه وآله – :
لا يَمْرُضُ مُؤْمِنٌ وَ لا مُؤْمِنَةٌ إلاّ حَطّ اللّهُ بِهِ خَطاياهُ ؛
رسول خدا – صلي الله عليه و آله – فرمودند:
هيچ مؤمن و مؤمنه اي مريض نمي گردد مگر آن كه خطاها و لغزش هايش پاك و بخشوده مي شود.
مستدرك الوسائل، ج 2، ص 66، ح 1422
پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) می فرمایند :
یا علی ! ان الوضوء قبل الطعام و بعده شفاءفی الجسد و یمن فی الرزق؛
یا علی ! قبل از غذا و بعد از غذا، وضو گرفتن ، شفای بدن و برکت در روزی است .
( بحار الانوار، ج ,66 ص 356 )
پيامبراکرم صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم می فرمایند:
الأَكلُ عَلَى الشِّبَعِ يورِثُ البَرَصَ؛
خوردن از روى سيرى، پيسى مى‏آورد.
الأمالي للصدوق، صفحه 636، حديث 854
امام رضا عليه‏السلام می فرمایند:
يَنبَغي أن تَحذَرَ . . . أن تَجمَعَ في جَوفِكَ البَيضَ وَالسَّمَكَ في حالٍ واحِدَةٍ ؛ فَإِنَّهُما إذَا اجتَمَعا وَلَّدا القولَنجَ ، ورِياحَ البَواسيرِ، ووَجَعَ الأَضراسِ .
بايد از اين بپرهيزى كه . . . تخم‏مرغ و ماهى را هم‏زمان در معده گِرد آورى؛ چون هر گاه اين دو با يكديگر گِرد آيند، قولنج، باد بواسير و دندان‏درد به وجود مى‏آورند .
بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 321
امام على عليه‏السلام :
قِلَّةُ الأَكلِ يَمنَعُ كَثيراً مِن أعلالِ الجِسمِ .
كم‏خورى ، مانع بسيارى از بيمارى‏هاى جسم مى‏شود .
غرر الحكم ، حديث 6768
امام رضا عليه‏السلام می فرمایند :
كَثْرَةُ اَكْلِ الْبَيْضِ وَ اِدْمانُهُ يورِثُ الطُّحالَ وَ رياحا فى رَأسِ الْمَعِدَةِ وَ الاِْمْتِلاءُ مِنَ الْبَيْضِ الْمَسْلوقِ يورِثُ الرَّبوَ وَ الاِْبْتِهارَ؛
زياد خوردن تخم مرغ و معتاد شدن به آن، بيمارى ورم طحال مى‏آورد و ايجاد كننده بادهايى در سرِ معده است و زياد خوردن تخم‏مرغ آب پز، نفَس تنگى و نفَس بريدگى مى‏آورد.
بحارالأنوار، ج 59، ص 321 .
پيامبراکرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و سلم می فرمایند :
كندر بخوريد؛ زيرا همان‏طور كه انگشت، عرق را از پيشانى پاك مى‏كند، كندر هم سوزش قلب را مى‏برد و كمر را محكم و عقل را زياد مى‏كند و ذهن را ذكاوت و چشم را جلا مى‏بخشد و فراموشى را از ميان مى‏برد.
طب النبى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ، ص 6.
امام صادق عليه‏السلام می فرمایند :
اَطْعِمُوا الْمَبطونَ خُبزَ الاَْرُزِّ، فَما دَخَلَ جَوْفَ الْمَبطونِ شَىْ‏ءٌ اَنْفَعُ عَنْهُ، اَما اِنَّهُ يَدْبَغُ الْمَعِدَةَ وَ يَسُلُّ الدّاءَ سَلاًّ ؛
به كسى كه دل درد (اسهال)، دارد نان برنجى بدهيد، چرا كه براى دل درد چيزى مفيدتر از آن نيست. بدانيد كه آن، معده را پاك و درد را كاملاً آرام مى‏كند.
كافى، ج 6، ص 305، ح 2 .
امام رضا عليه‏السلام می فرمایند:
همبسترى در حال حيض باعث جذام فرزند مى‏شود. همبسترى‏اى كه در پى آن دفع مَنى و ادرار نباشد باعث سنگ كليه و مثانه مى‏شود.
طب الرضا، ص 75
امام رضا عليه‏السلام می فرمایند:
جماع پى‏درپى بدون غسل باعث جنون فرزند مى‏شود. زياد خوردن تخم مرغ و استمرار بر آن، باعث بيمارى طحال و گاز معده مى‏شود.
طب الرضا، ص 75.
امام رضا عليه‏السلام می فرمایند:
زياد خوردن گوشت حيوانات وحشى (حلال گوشت) و گاو باعث تغيير (به‏هم‏ريختگى) عقل و سرگردانى فهم و كندذهنى و فراموشى مى‏شود.
طب الرضا، ص 75.
پيامبراکرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و سلم می فرمایند :
عَلَيْكُمْ بِالاْءِهليلَجَ الاَْسْوَدَ فَاِنَّهُ مِنْ شَجَرَةِ الْجَنَّةَ وَ طَعْمُهُ مُرٌّ و فيهِ شِفاءٌ مِنْ كُلِّ داءٍ؛
هليله سياه بخوريد، كه از درختان بهشت است. مزه آن تلخ است ولى شفاى هر دردى است.
طب النبى، ص 31 .
امام رضا عليه‏السلام می فرمایند:
هر كس مى‏خواهد مثانه‏اش به بيمارى‏اى مبتلا نشود، ادرار خود را نگه ندارد.
طب الرضا عليه‏السلام ، ص 35 .
پيامبراکرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و سلم می فرمایند :
لا تُداوِ اَحَدا حَتّى تَعْرِفَ داءَهُ؛
هيچ كس را درمان مكن، مگر آن گاه كه بيمارى او را بشناسى.
الاصابة، ج 3، ص 289 .
امام على عليه‏السلام می فرمایند:
مَنْ غَرَسَ فى نَفْسِهِ مَحَبَّةَ اَنواعِ الطَّعامِ، اِجْتَنى ثِمارَ فُنونِ الاَْسْقامِ ؛
هر كس در دل خود، نهال علاقه به غذاهاى گوناگون را بكارد، محصول بيمارى‏هاى گوناگون از آن مى‏چيند.
غررالحكم، ح 9219 .
پيامبر اکرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و سلم می فرمایند :
مَنْ تَداوى بِحَرامٍ، لم يَجْعَلِ اللّه‏ُ فيهِ شِفاءً؛
هر كس با حرام به مداوا بپردازد خداوند در آن شفا قرار نمى‏دهد.
كنزالعمال، ح 28318 .
امام صادق عليه‏السلام می فرمایند:
اِنَّ نَبيّا مِنَ الاَْنْبياءِ مَرِضَ، فَقالَ: لا اَتَداوى حَتّى يَكونَ الَّذى اَمْرَضَنى هُوَ الَّذى يَشْفينى. فَاَوحَى اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ لا اَشْفيكَ حَتّى تَتَداوى، فَاِنَّ الشِّفاءَ مِنّى؛
پيامبرى از پيامبران بيمار شد. گفت درمان نمى‏كنم تا همان كسى كه بيمارم كرده است، خود درمانم كند. خداوند عزوجل به او وحى فرستاد: شفايت نمى‏دهم، مگر آن‏كه درمان كنى، كه شفا از من است.
مكارم الاخلاق، ص 362.
امام صادق عليه‏ السلام می فرمایند :
نِعْمَ الطَّعامُ الزَّيْتُ يُطَيِّبُ النَّكْهَةَ وَيَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَيُصْفِى اللَّوْنَ وَيَشُدُّ الْعَصَبَ وَيَذْهَبُ بِالْوَصَبِ وَيُطْفِئُ الْغَضَبَ؛
زيتون غذاى خوبى است، دهان را خوشبو مى‏كند، بلغم را از بين مى‏برد، رنگ پوست را صفا مى‏بخشد، اعصاب را محكم مى‏كند، مرض را مى‏برد و خشم را خاموش مى‏كند.
مكارم الاخلاق، ص 190.
امام على عليه‏السلام می فرمایند :
بِسمِ اللّهِ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ و عَونٌ لِكُلِّ دَواءٍ؛
بسم اللّه‏، شفاى هر دردى و يارى كننده هر دارويى است.
نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، ص 42 .
پيامبراکرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله می فرمایند:
لَو قَرَأتَ بِسمِ اللّهِ تَحفَظُكَ الْمَلائِكَةُ إلَى الْجَنَّةِ و هُوَ شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ؛
اگر بسم اللّه‏ را قرائت كنى، فرشتگان، تا بهشت تو را حفظ مى‏كنند و آن شفاى هر دردى است.
فقه الرضا عليه‏السلام ، ص 342.
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
بپرهيز از ادامه پر خورى كه به راستى اين كار دردها را بر انگيزد و بيماريها را تحريك كند.
(غررالحکم ، باب پرخوری)
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ادامه پر خورى انواع دردها را به جاى بگذارد.
(غررالحکم ، باب پرخوری)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند :
بیماری تازیانه خدا در زمین است , که به وسیله آن بندگان خویش را ادب می کند.
(نهج الفصاحه ، ح 3101)
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
وَ الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ مُنْجِحٌ وَ أَعْمَالُ الْعِبَادِ فِى عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أَعْيُنِهِمْ فِى آجَالِهِمْ؛
صدقه دادن دارويى ثمر بخش است ، و كردار بندگان در دنيا ، فردا در پيش روى آنان جلوه گر است.
نهج البلاغه، حکمت 7
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
نادانى ، بدترين بيماريهاست.
غررالحکم ، باب جهل
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم می فرمایند:
اَلصَّدَقَةُ تَدْفَعُ الْبَلاءَ وَ هِىَ اَنـْجَحُ دَواءٍ وَ تَدْفَعُ الْقَضاءَ وَ قَدْ اُبْرِمَ اِبراما وَ لا يَذْهَبُ بِالاَْدواءِ اِلاَّ الدُّعاءُ وَ الصَّدَقَةُ
صدقه بلا را برطرف مى‏كند و مؤثرترينِ داروست. همچنين، قضاى حتمى را برمى‏گرداند و درد و بيمارى‏ها را چيزى جز دعا و صدقه از بين نمى‏برد.
بحارالأنوار، ج 93، ص 137، ح 71
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
بسمِ اللّهِ شِفاءٌ مِن کلِّ داءٍ و عَونٌ لِکلِّ دَواءٍ
بسم اللّه‏، شفاى هر دردى و یارى کننده هر دارویى است.
(عیون أخبار الرضا علیه‏السلام ، ج 2)
پیامبرخدا(صلی الله علیه وآله) می فرمایند:
نرمه سر استخوان های پرندگان را نخورید؛چرا که سِل می آورد.
(کنز العمّال،ج15،ص264)