یکی از مهمترین برکات پیروزی انقلاب اسلامی و برقراری نظام جمهوری اسلامی، برگزاری انتخابات آزاد در این سرزمین است. چیزی که تا قبل از این دوره، صرفاً کاریکاتوری از آن در ایران وجود داشت و نمایشی بود برای به کرسی نشاندن افرادی که شاه مخلوع، لیست کرده بود.
به همین دلیل، تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، توقع انتخابی اصولی و سنجیده از مردم نمی‌رفت. چون اصلاً انتخاباتی وجود نداشت که در گام بعد، این سوال مطرح شود که: انتخاب با کدام معیار؟
اما با پیروزی انقلاب و استقرار نظام اسلامی مبتنی بر آن، در یک فرایند تدریجی نیاز بود تا مردم برای “چگونه رأی دادن” تربیت عقیدتی-سیاسی شوند. فرایندی که انجام آن از عالی‌ترین سطح سیاسی، یعنی رهبری آغاز شد و توسط سایر نهادها به طور نسبی انجام پذیرفت تا طی آن مردم، دست به انتخاب‌هایی بر اساس معیارها و ارزش‌های دینی، انقلابی و ملی بزنند.
حال، بعد از این همه سال که از پیروزی انقلاب گذشته و تجربۀ نزدیک به سی انتخابات در کارنامۀ جمهوری اسلامی وجود دارد، از همۀ آحاد ملت (هرکس در اندازۀ سطح خودش) این توقع می‌رود که انتخاب‌های اصولی داشته باشند تا اگر از ایشان پرسیده شد: چرا به فلان کاندیدا رأی دادی؟ جواب قانع کننده‌ای داشته باشد.
به عبارت دیگر، یکی از نیازهای امروز جامعۀ ما، رأی بصیرانه است که این امر محقق نمی‌شود مگر با داشتن معیار. زیرا تنها راه گزینش درست افراد در شرایطی که خیلی‌ها چهرۀ کاذب خویش را به نمایش می‌گذارند تا به کرسی‌های سبز مجلس تکیه بزنند، استفاده از معیارهایی است که بین حقیقت و کذب افراد، تمایز ایجاد می‌کند.
برای کسب معیارهای فوق باید به سراغ منابع آن رفت و در شرایط فعلی، یکی از منابع بسیار غنی و کاربردی، سخنان بزرگان امت اسلامی است. کسانی مانند حضرت امام (ره) و رهبر انقلاب که به مناسبت‌های مختلف، برای این مسئلۀ مهم دست به ارائۀ طریق زده‌اند که در ادامه، به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
1. تخصص همراه با تعهد:
«تخصص نیز امرى لازم است و ما امروز متخصص کم نداریم، اما ملت هوشیار ایران باید دقت کند که در میان همین متخصصان، متدین‌ها را انتخاب کند؛ زیرا دین و تدین مانع وابستگى مىشود و اگر دیندارى نباشد وابستگى آسان مىشود.» (امام خامنه ای روحی فداه 25/1/75)
2. تخلق به اخلاق و ادب اسلامی:
وکيل‌هايي که آراسته هستند به اخلاق خوب، متعهد هستند به اسلام… انتخاب کنيد.» (صحیفه نور-ج11-ص284)
«بهترین از لحاظ ایمان، بهترین از لحاظ اخلاص و امانت، بهترین از لحاظ دیندارى و آمادگى براى حضور در میدان‌هاى انقلاب؛ دردشناسترین و دردمندترین نسبت به نیازهاى مردم را انتخاب کنند. اینها فرصت‌هایى است [که] بایستى مردم عزیز ما در همه جاى کشور، هوشیارانه، با بصیرتِ تمام تلاش کنند، پیدا کنند و با رأى خود مسجّل کنند و مجلس را ـ آن مجلسى را که مورد نیاز جامعه کنونى ماست ـ تشکیل بدهند.» (امام خامنه ای روحی فداه 12/10/86)
3. اعتقاد به قانون اساسی و ولایت فقیه و همچنین، پاسداری و وفاداری نسبت به آنها:
«من متواضعانه از شما مي‌خواهم که حتي‌الامکان، در انتخاب اشخاص با هم موافقت نماييد… و سرنوشت اسلام و کشور خود را بدست کساني دهيد که به اسلام و جمهوري اسلامي و قانون اساسي معتقد و نسبت به احکام نوراني آن متعهد باشند.» (صحیفه نور- ج18-ص198)
4. مقدم نمودن “مصالح امت اسلامی” بر “مصلحت خود” و ایثارگر بودن:
«اميد است ملت مبارز و متعهد، با مطالعه دقيق در سوابق اشخاص و گروه‌ها، آراء خود را به اشخاصي دهند که … به خيرخواهي امت معروف و موصوف باشند، بايد ملت شريف بداند که انحراف از اين امر مهم اسلامي، خيانت به اسلام و کشور است و موجب مسئوليت عظيم. صحیفه نور-ج12-ص3»
5. امانت داری:
«خداوند همة ما را از اين قيدهاي شيطاني رها فرمايد تا بتوانيم اين امانت الهي را به سرمنزل مقصود برسانيم و به صاحب امانت، حضرت مهدي (ارواحنا لتراب مقدمه الفداء) رد کنيم.» (صحیفه نور-ج19-ص11)
6. ساده زیستی و پذیرفتن مسئولیت به همراه محرومیت:
«اگر بخواهيد بي‌خوف و بي‌هراس در مقابل باطل بايستيد و از حق دفاع کنيد و ابرقدرتان و سلاح‌هاي پيشرفته آنان و شياطين و توطئه‌هاي آنان در روح شما اثر نگذارد و شما را از ميدان بدر نکند، خود را به ساده‌زيستن عادت دهيد و از تعلق قلب به مال و منال و جاه و مقام بپرهيزيد. مردان بزرگ که خدمت‌هاي بزرگ براي ملت‌هاي خود کرده‌اند، اکثراً ساده‌زيست و بي‌علاقه به زخارف دنيا بوده‌اند.» (صحیفه نور-ج 19-ص11)
7. شجاع بودن:
«کساني را که انتخاب مي‌کنيد بايد مسائل را تشخيص دهند نه از افرادي باشند که اگر روس يا آمريکا يا قدرت ديگري تشري زد بترسند، بايد بايستند و مقابله کنند.» (صحیفه نور-ج18-ص198)
8. استقلال سیاسی در افکار، احساسات و اعمال:
«رأي خود را به شخصي که… داراي بصيرت در امر دين و دنيا و منزّه از گرايش به شرق و غرب و مکتب‌هاي انحرافي و داراي “ديد سياسي” است بدهيد. صحیفه نور-ج15-ص163»
«تأکید مکرر بر لزوم انتخاب نمایندگان اصلح و توجه به تدین داوطلبان نمایندگى مجلس به این دلیل صورت مىگیرد که این ملت استقلال خود را آسان به دست نیاورده است و وابستگى نیز از لاابالیگرى دینى حاصل مىشود. بنابراین مبادا کسانى به مجلس بروند که گیرندۀ آنها منتظر فرستندۀ قوى آمریکا و غرب باشد و هر چه آنها بگویند، اینها به زبان دیگر در داخل مملکت تکرار کنند.» (امام خامنه ای روحی فداه 25/1/75)
9. دوری از عوام فریبی و تلاش برای نماینده شدن به هر قیمتی:
«مردم باید توجه داشته باشند که تبلیغات رنگین و متنوع ملاک نیست.» (امام خامنه ای روحی فداه 12/10/86)
«وعده هاى غیر عملى ملاک نیست. من با خودِ نماینده هاى محترم در دوره هاى مختلف وقتى مواجه شدم، به اینها گفتم: آقایان و خانم‌هاى نماینده! وظیفۀ نماینده این نیست که وعدۀ عمرانى و فلان پروژه، فلان کار را در منطقۀ انتخابى خود به مردم بدهد؛ اینها کار اجرایى است، کار دولت است. وظیفۀ نماینده این است که بتواند قانون مورد نیاز کشور را پیدا کند، آن قانون را جعل کند. وقتى قانون شد ـ یعنى قاعده اى گذاشته می‌شود ـ دستگاههاى اجرایى و قضایى مجبورند برطبق قانون عمل بکنند و عمل می‌کنند. وعده هاى غیرعملى دادن، وعده هاى بزرگ دادن، اینها ملاک نیست؛ باید مردم توجه کنند؛ گاهى علامت منفى هم هست.» (امام خامنه ای روحی فداه 12/10/86)
«رقابت غير از خصومت است، رقابت غير از تهمت‌زنىِ متقابل است؛ اينها را بايد همه مواظب باشيم. رقابت اين نيست كه كسى اثبات خود را متوقف بر نفى ديگرى بداند.» (امام خامنه ای روحی فداه 19/10/90)
10. رعایت عدالت و اعلام موضع سیاسی صریح:
«متدين، امين، معتقد به عدالت اجتماعی، متنفر از فساد، طرفدار حقوق محرومان، مدافع منافع ملی و دارای مرزبندی روشن با دشمن» (22/12/86)
علاوه بر موضوعات بالا، یک مورد دیگر نیز باید مورد توجه قرار بگیرد و آن دوری کاندیداهای مجلس از کانون‌های قدرت و ثروت است. چیزی که در دیدار چند وقت پیش رهبر انقلاب با مردم قم بیان شد:
«اگر چنانچه نامزدها به مراكز ثروت و قدرت متصل شوند، كار خراب ميشود؛ همچنان كه امروز در به‌اصطلاح دموكراسى‌هاى دنيا، در آمريكا و غير آمريكا اين رسم هست؛ كمپانى‌ها و پولدارها به نامزد انتخابات در رياست جمهورى يا در انتخابات كنگره پول ميدهند، ولى او در مقابل آنها متعهد است … آن نماينده‌ى مجلسى كه با پول فلان شركت و فلان كمپانى و فلان ارباب و فلان پولدار توى مجلس بيايد، مجبور است آنجائى كه آنها لازم ميدانند، قانون جعل كند، قانون بردارد، توسعه و تضييق در قانون بكند. اين نماينده به درد مردم نميخورد.» (امام خامنه ای روحی فداه 19/10/90)
البته رهبر انقلاب این وابستگی مالی را منحصر به کانون‌های قدرت نکرده و بهره‌برداری از منابع عمومی را نیز در ای قلمرو وارد می‌کنند:
«نه بايد به مراكز ثروتهاى شخصى متصل بود، و نه به طريق اولى به ثروتهاى عمومى. كسى بيايد از پول بيت‌المال مصرف كند، براى اينكه به وكالت مجلس برسد؛ اين دو برابر اشكال دارد، اشكال مضاعف دارد. اينها را بايد مردم مراقب باشند.» (همان)
هرچند همۀ معیارهای لازم برای انتخاب نمایندۀ مجلس در بالا نیامد، ولی بخشی از مهمترین آنها ذکر شد. امید است همۀ ما با در اختیار داشتن معیارهای کامل‌تر و به کار بستن آنها، تکلیف پیش رو را به خوبی انجام دهیم و رأی با میزان به صندوق‌ها بیاندازیم. زیرا در غیر این صورت، حتماً در فردای قیامت باید پاسخگوی این فعل اجتماعی که اثرش به همۀ جامعه می‌رسد، باشیم.