استفتائات امام خامنه اي روحي فداه – نماز جماعت (2)

شرایط نماز جماعت

– 1. نبودن حایل.

– 2.بلندتر نبودن جای ایستادن امام از مأموم.

– 3. نبودن فاصله میان امام و مأموم.

– 4. جلوتر نایستادن مأموم از امام.

1. نبودن حایل

1. اگر یکی از صف­های نماز جماعت به طور کامل از افرادی تشکیل شده باشد که نمازشان قصر است و نماز همه‌ی افراد صف بعدی تمام باشد، باید صفهای بعدی بنا به احتیاط واجب بعد از این که صف اول برای سلام نماز نشستند نماز خود را به صورت فرادی بخوانند، خواه افراد صف جلو بعد از خواندن دو رکعت نماز فوراً برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند یا نه. (اجوبة الاستفتاءات، س 577)

2. اگر تعدادی از افراد غیر بالغ بعد از صف سوم یا چهارم نماز جماعت ایستاده باشند و بعد از آنها تعدادی از افراد مکلف ایستاده باشند، نماز مکلفین صف‌های بعدی اشکال ندارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 585)

توجه

· زنان اگر پشت سر مردان ولو بدون فاصله بایستند احتیاجی به حایل و پرده نیست، ولی اگر در کنار مردان بایستند سزاوار است که حایلی بین آنها باشد تا کراهت کنار هم ایستادن مردان و زنان در نماز برطرف شود، و این که وجود حایل بین زنان و مردان در نماز موجب تحقیر و توهین به شأن و کرامت زنان می‌شود توهم و خیالی بیش نیست و اساسی ندارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 597)

2. بلندتر نبودن جای ایستادن امام از مأموم

اگر بلندی جایگاه امام نسبت به جایگاه مأمومین بیشتر از حدی باشد که شرعاً مجاز است، موجب بطلان نماز جماعت می‌شود. (اجوبة الاستفتاءات، س 576)

3. نبودن فاصله میان امام و مأموم

اگر مأموم در آخر یکی از دو طرف صف اول نماز ایستاده باشد، چناچه مأمومینی که بین او و امام ایستاده‌اند بعد از این که امام جماعت شروع به نماز کرد به طور کامل آماده‌ی اقتدا کردن باشند می‌تواند به نیت جماعت وارد نماز شود. (اجوبة الاستفتاءات، س 578)

3. احکام نماز جماعت

1. قراءت حمد و سوره برای مأموم در نمازهای ظهر و عصر جایز نیست، حتی اگر برای تمرکز ذهن باشد. (اجوبة الاستفتاءات، س 565)

2. اگر امام جماعت در رکعت سوم یا چهارم نماز عشا باشد و مأموم در رکعت دوم، بر مأموم واجب است که حمد و سوره را آهسته بخواند. (اجوبة الاستفتاءات، س 570)

3. اگر شخصی در رکعت دوم نماز جماعت برسد وبر اثر جهل به مسأله، تشهد و قنوت را در رکعت بعد به جا نیاورد نمازش صحیح است ولی بنابر احتیطا قضای تشهد بر او واجب است و نیز واجب است دو سجده سهو به جا آورد. (اجوبة الاستفتاءات، س 572و استفتا از دفتر معظم له)

4. کسی که به رکعت سوم نماز جماعت برسد و به خیال این که امام درکعت اول است چیزی نخواند، اگر قبل از رکوع متوجه شود واجب است حمد و سوره را قراءت کند، ولی اگر بعد از این که داخل رکوع شد متوجه شود نماز او صحیح است و چیزی بر او واجب نیست، هر چند احتیاط مستحب این است که دو سجده‌ی سهو برای ترک سهوی قراءت به جا آورد. (اجوبة الاستفتاءات، س 579)

5. اگر امام جماعت سهواً بعد از تکبیرة الاحرام به رکوع برود چنانچه مأموم بعد از داخل شدن در نماز جماعت و پیش از رفتن به رکوع متوجه شود واجب است که نیت فرادی نموده و حمد و سوره را قراءت کند. (اجوبة الاستفتاءات، س 584)

6. اگر امام جماعت در اثنای نماز در کیفیت تلفظ کلمه پس از ادای آن شک کند و بعد از فراغت از نماز علم پیدا کند که در تلفظ آن کلمه اشتباه کرده است نماز او و مأمومین محکوم به صحت است. (اجوبة الاستفتاءات، س 590)

7. اقتدا به اهل سنت برای رعایت وحدت اسلامی جایز است و اگر حفظ وحدت، مقتضی انجام کارهایی باشد که آنها انجام می‌دهند نماز صحیح و مجزی است، حتی اگر سجده بر فرش و مانند آن باشد، ولی تکلف ( دست بسته نماز خواندن) در نماز جایز نیست، مگر اینکه ضرورت آن را اقتضا کند. (اجوبة الاستفتاءات، س 599و 600و 601و 603و 605)

– 4. شرایط امام جماعت 1

– . بالغ بودن.

– 2. عاقل بودن.

– 3. عادل بودن.

– 4. حلال زاده بودن.

– 5. شیعه‌ی دوازده امامی بودن.

– 6. نماز را صحیح خواندن.

– 7.مرد بودن (البته در صورتی که مأموم مرد باشد).

3. عادل بودن[1]

1. اگر امام جماعت سخنی بگوید و یا مزاحی کند که خوشایند و مناسب شأن عالم دینی نباشد در صورتی که مخالف شرع نباشد، ضرری به عدالت نمی‌زند. (اجوبة الاستفتاءات، س 558)

2. صرف ترک امر به معروف و نهی از منکر که ممکن است بر اثر عذر مقبولی نزد مکلف باشد، به عدالت وی ضرر نمی‌زند و مانع اقتدا به او نیست. (اجوبة الاستفتاءات، س 561)

3. اگر امام جماعت با دوچرخه برای اقامه‌ی نماز جماعت برود و همه‌ی قوانین عبور و مرور را رعایت کند، این کار به عدالت و صحت امامت جماعت ضرر نمی زند. (اجوبة الاستفتاءات، س 566)

4. شخصی که اعتقاد به عدالت امام جماعتی دارد و در عین حال معتقد است وی در مواردی به او ظلم کرده است تا برایش احراز نشود که علم آن امام جماعت که او آن را ظلم می‌شمارد با علم و اختیار و بدون مجوز شرعی بوده مجاز نیست که حکم به فسق او نماید. (اجوبة الاستفتاءات، س 560)

توجه

· در اقتدا به امام جماعت، شناخت واقعی او شرط نیست بلکه همین که عدالت امام نزد مأموم به هر طریقی ثابت باشد، اقتدا به او جایزه و نماز جماعت صحیح است. (اجوبة الاستفتاءات، س 559)

6. نماز را صحیح خواندن

1. اگر قراءت مکلف صحیح نباشد و قدرت بر یادگیری هم نداشته باشد، نماز او صحیح است، ولی دیگران نمی‌توانند به وی اقتدا کنند. (اجوبة الاستفتاءات، س 587)

2. اگر قراءت امام جماعت از نظر مأموم، صحیح نباشد و در نتیجه نماز او را صحیح نداند، نمی‌تواند به او اقتدا کند و در صورت اقتدا، نماز او صحیح نیست و اعاده‌ی آن واجب است. (اجوبة الاستفتاءات، س 588و 589و 591)

7. مرد بودن

امامت زن در نماز جماعت فقط برای زنان جایز است. (اجوبة الاستفتاءات، س 596)

چند نکته در ارتباط با شرایط امام جماعت

• با دسترسی به روحانی، از اقتدا به غیر روحانی اجتناب شود. (اجوبة الاستفتاءات، س 563)
• اگر امام جماعت، استقرار و آرامش در قیام به صورت طبیعی داشته باشد و بتواند آن را در حالت قرائت حمد و سوره و ذکرهای نماز و انجام افعال آن حفظ کند و قدرت بر رکوع و سجده داشته باشد و بتواند وضوی صحیح بگیرد، اقتدای دیگران به او در نماز بعد از احراز سایر شرایط امامت جماعت صحیح است و در قطع کامل دست یا پا و یا فلج بودن آنها امامت محل اشکال است، ولی در قطع انگشت ابهام (شصت) پا، امامت صحیح است. (اجوبة الاستفتاءات، س 592 و استفتا از دفتر معظم له)
• فردی که شرعاً از انجام غسل معذور باشد می‌تواند با تیمم بدل از غسل، امام جماعت شود و اقتدا به او اشکال ندارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 586)
• نماز مأمومینی که در گذشته بر اثر جهل به حکم شرعی به فردی اقتدا کرده‌اند که اقتدا بها و صحیح نبوده، مثل فردی که دست راست نداشته است، محکوم به صحت است و اعاده و قضا بر آنان واجب نیست. (اجوبة الاستفتاءات، س 593)
  

2. مسایل متفرقه‌ی نماز

1. در رابطه با بیدار کردن افراد خانواده برای خواندن نماز صبح، کیفیت خاصی وجود ندارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 723)

2. مستحب است ولی اطفال، احکام شرعی و عبادات را پس از رسیدن آنان به سن تمییز به ایشان یاد دهد. (اجوبة الاستفتاءات، س 726)

3. منظور از این که شارب خمر تا چهل روز نمازش، نماز نیست این است که شرب خمر، مانع از قبول نماز است نه این که با شرب خمر، وجوب ادای نماز ساقط شود و قضا واجب گردد یا جمع بین ادا و قضا لازم شود. (اجوبة الاستفتاءات، س 728)

4. مصافحه بعد از سلام و فراغت از نماز اشکال ندارد و به طور کلی مصافحه‌ی مؤمنین با هم مستحب است. (اجوبة الاستفتاءات، س 730)

5. اگر انسان مشاهده کند فردی بعضی از افعال نمازش را اشتباه انجام می‌دهد، در این مورد چیزی بر او واجب نیست، مگر این که اشتباه ناشی از جهل او به حکم آن باشد که در این صورت احتیاط (واجب) ارشاد و راهنمایی وی است. (اجوبة الاستفتاءات، س 729)