امام کاظم (علیه السلام):
پرهیز، آن نیست که چیزی را به کلی وابگذاری و هیچ نخوری؛ بلکه پرهیز، آن است که چیزی بخوری، اما کم بخوری.( الکافی: ج ۸ ص ۲۹۱ ح ۴۴۳٫)
امام رضا (علیه السلام):
پرهیز از یک چیز، واگذاردن آن نیست. پرهیز از یک چیز، تنها کم خوردن از آن است.( عیون أخبار الرضا (علیه السلام): ج ۱ ص ۳۰۹ ح ۷۲٫)
الفقه المنسوب للامام الرضا (علیه السلام):
از عالم (امام کاظم (علیه السلام)) روایت می کنم که فرموده است: سرآمد پرهیزها، مدارا با دیدن است.( الفقه المنسوب للامام الرضا (علیه السلام): ص ۳۴۰٫)
امام کاظم (علیه السلام):
هیچ دارویی نیست که دردی را بر نینگیزد، و هیچ چیزی برای بدن، سودمندتر از آن نیست که جز از آنچه بدان نیاز دارد، دست بشوید.( الکافی: ج ۸ ص ۲۷۳ ح ۴۰۹٫)
الدعوات:
روایت شده است که: آنچه را از زیانش آگاهی یافته ای، مخور و هوس خویش را بر آسایش بدن، برمگزین.( الدعوات: ص ۸۱ ح ۲۰۲٫)
تشویق به پرهیز
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
معده، خانه همه دردهاست و پرهیز، ریشه همه درمان ها.( طب الائمه (علیهم السلام): ص ۲٫)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
پرهیز، سرآمد درمان، و معده، خانه درد است. هر بدنی را به همان که بدان خو می گیرد، عادت دهید.( الاحکام النبویه: ج ۲ ص ۷٫)
امام علی (علیه السلام):
معده، خانه دردهاست و پرهیز، سر آمد درمان. هر بدنی را به همان که بدان خو می گیرد، عادت دهید. با پرخوری، تن درستی ای نخواهد بود(الدعوات: ص ۷۷ ح ۱۸۶٫ مکارم الاخلاق: ج ۲ ص ۱۸۰ ح ۲۴۶۸٫)
امام صادق (علیه السلام):
– خطاب به طبیب هندی -: من برتر از آنچه تو همراه داری، به همراه دارم…. آنچه را پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است، به کار می گیرم و می دانم که معده، خانه همه دردها و پرهیز، یگانه درمان است. نیز بدن را بر آنچه بدان خو می گیرد، عادت می دهم.( الخصال: ص ۵۱۲ ح ۳٫)
امام علی (علیه السلام):
هر کس بر سختی پرهیز صبر نکند، ناتن درستی اش به درازا می انجامد.( غررالحکم: ح ۹۲۱۰٫)
امام علی (علیه السلام):
پرهیز، مایه درستی تن است.( غررالحکم: ح ۵۷۹۳٫)
امام علی (علیه السلام):
تن درستی، جز با پرهیز، به دست نمی آید.( غررالحکم: ح ۱۰۶۰۵٫)آنچه درباره مدت پرهیز بیمار، روایت شده است
معنای الاخبار:
از جعفر بن اسماعیل، از مردی، در گفتگو با امام صادق (علیه السلام) -: از ایشان پرسیدم: بیمار، چند روز، پرهیز داده می شود؟
فرمود: یک دبق.( علامه مجلسی می گوید: در این جا، نسخه ها اختلاف بسیار دارند: در برخی، دال و باء (دبق) آمده، در برخی دیگر به جای دال، یاء (یبق) آمده، و در برخی، راء و سپس باء (ربق) آمده است. در طب الائمه (علیهم السلام) نیز دین آمده است. در هیچ یک از منابعی که ما در اختیار داریم، هیچ کدام از این واژه ها به این معنا در زبان عربی به کار نرفته است و این، یک واژه رومی (لاتینی) است (بحارالانوار: ج ۶۲ ص ۱۴۱).)
من نمی دانستم دبق چیست. از همین روی، در این باره از ایشان پرسیدم.
فرمود: ده روز.( معنای الاخبار: ص ۲۳۸ ح ۱٫)
طب الائمه (علیهم السلام):
– به نقل از یعقوب بن یزید، از یکی از مردانش، از امام صادق (علیه السلام) -: پرهیز، یازده “دین” است و از آن پس، پرهیزی نیست.
مولف طب الائمه (علیهم السلام) گفته است: دین، یک واژه رومی و به معنای یازده روزه است.( طب الائمه (علیهم السلام): ص ۵۹٫)
امام صادق (علیه السلام):
پرهیز، پس از هفت روز، برای بیمار، سودی ندارد.( الکافی: ج ۸ ص ۲۹۱ ح ۴۴۲٫)
اظهار نظر
با توجه به ضعف سند حدیث اول و دوم، تنها حدیث قابل اعتماد در این باب، حدیث سوم است. بنابراین، تعارضی در میان نخواهد بود. علامه مجلسی در ذیل حدیث سوم، چنین می گوید:
برخی از پزشکان، این حدیث را ناظر به صورتی معنا کرده اند که بیمار، پس از هفت یا یازده روز، بهبود می یابد؛ اما این تفسیر، تفسیری دور است.
می توان این حدیث را به معنای پرهیز سخت، تفسیر کرد و یا آن را ناظر به آب و هوا و مزاج های مردمان (در مکان و زمان صدرو حدیث،) دانست.( بحارالانوار: ج ۶۲ ص ۱۴۲٫)