وجود امام در هر عصر و زمان و در هر جامعه اي، براي هدايت انسان ها به سوي کمال و برقراري نظم در جامعه ضرورت دارد:
«اِنَّما اَنتَ مُنذِرٌ ولِكُلِّ قَومٍ هاد (رعد،7)؛ تو فقط بيم دهنده اي! و براي هر گروهي هدايت کننده اي است [؛ و اين ها همه بهانه است، نه براي جست و جوي حقيقت ]!»
روايات تفسيري اين آيه نيز اين حقيقت را تأييد مي کند که امامي زنده تا روز قيامت در ميان انسان ها حضور دارد؛ همچنين بر اساس رواياتي درباره سوره قدر، در شب قدر هر سال تا روز قيامت، فرشتگان بر امام آن زمان نازل مي شوند و اين سوره، دليل روشني بر وجود امام در همه زمان هاست.
پيش زمينه هاي لازم براي رسيدن به مقام امامت
قرآن کريم براي رسيدن به مقام امامت حق، پيش نيازها و زمينه هايي را ترسيم کرده است:
1. صبر و شکيبايي
2. هدايت انسان ها به توحيد و به ثمر رساندن آن، با دشواري هايي همراه است؛ از اين رو، براي عهده داري اين امر خطير، بايد امامت به کسي سپرده شود که از مشکلات نهراسد و با شکيبايي اين بار سنگين را به مقصد برساند:
3. «و جَعَلنا مِنهُم اَمَّةً يَهدونَ بِاَمرِنا لَمّا صَبَروا … (سجده، 24)؛ و از آنان امامان [و پيشواياني] قرار داديم که به فرمان ما [مردم را] هدايت مي کردند، چون شکيبايي نمودند
4. يقين به آيات الهي و هدايت به امر
5. انساني که به آيات الهي يقين دارد، در کار هدايت امت موفق است و مي تواند با نيروي يقين، خطّ هدايت به امر الهي را تداوم بخشد:
«و جَعَلنا مِنهُم اَئمَّه يَهدونَ بِاَمرِنا لَمّا … كانوا بِايتِنا يوقِنون (سجده،24)؛ و از آنان امامان [و پيشواياني] قرار داديم که به فرمان ما [مردم را] هدايت مي کردند، چون شکيبايي نمودند، و به آيات ما يقين داشتند.»
6. چنان که حضرت ابراهيم (ع) ابتدا براي دست يابي به يقين، از ديدن ملکوت بهره مند شد
«و کذلک نُري ابراهيمَ مَلکوتَ السّموات و الارض وليکونَ من الموقنين»
و پس از رسيدن به مقام يقين و تحقق به کلمات الله، امامت به او عطا شد.
«واِذِ ابتَلى اِبرهيمَ رَبُّهُ بِكَلِمتٍ فَاَتَمَّهُنَّ قالَ اِنّى جاعِلُكَ لِلنّاسِ اِمامًا …» (بقره، 124)؛ [به خاطر آوريد] هنگامي که خداوند، ابراهيم را با وسايل گوناگوني آزمود. و او به خوبي از عهده اين آزمايش ها بر آمد. گفت: من تو را امام و پيشواي مردم قرار دادم …» ابراهيم عرض کرد: « از دودمان من [نيز اماماني قرار بده!]». (بقره، 2