مبطلات روزه
س ۷۵۸: من در روز ماه رمضان به علّت اغواى شیطان تصمیم گرفتم روزهام را باطل کنم لکن قبل از این که عملى که روزه را باطل مىکند انجام دهم، از تصمیم خود منصرف شدم حکم روزهام چیست؟ و اگر این امر درروزه غیر ماه رمضان پیش آید چه حکمى دارد؟
در روزه ماه رمضان اگر در اثناى روز از نیت روزه گرفتن بر گردد بطورى که قصد ادامه روزه نداشته باشد، روزهاش باطل مىشود و قصد دوباره او براى ادامه روزه فایده ندارد. امّا اگر دچار تردید شود به این معنى که هنوز تصمیم نگرفته است روزه را باطل کند، یا تصمیم بگیرد کارى را که موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام نداده در این دو صورت صحت روزه او محل اشکال است و احتیاط واجب آن است که روزه را تمام کند و بعدا هم آن را قضا نماید. هر روزه واجب معین دیگر – مانند نذر معین و امثال آن – نیز داراى همین حکم است.
س ۷۵۹: آیا اگر از دهان شخص روزه دار خون بیاید، روزهاش باطل مىشود؟
روزه به سبب آن باطل نمىشود، ولى واجب است که از رسیدن خون به حلق جلوگیرى کند.
س ۷۶۰: حکم استعمال دخانیات مانند سیگار در حال روزه چیست؟
احتیاط واجب آن است که روزهدار از دودهاى انواع دخانیات و نیز مواد مخدّرى که از راه بینى یا زیر زبان جذب مىشود خوددارى کند.
س ۷۶۱: آیا ماده «ناس» که از توتون و غیر آن ساخته مىشود و براى چند دقیقه زیر زبان گذاشته شده و سپس از دهان بیرون انداخته مىشود، مبطل روزه است یا خیر؟
اگر آب دهان مخلوط به ماده «ناس» را فرو ببرد، موجب بطلان روزهاش مىشود.
س ۷۶۲: نوعى داروى طبى براى اشخاص مبتلا به تنگى نفس شدید وجود دارد که عبارت است از یک قوطى که در آن مایع فشرده شده وجود دارد و با فشار دادن آن داروى مایع بصورت پودر گاز از طریق دهان وارد ریه شخص بیمار شده و موجب تسکین حال وى مىگردد. گاهى بیمار مجبور مىشود در یک روز چندین بار از آن استفاده کند، آیا با وجود استفاده از این دارو، روزه گرفتن جایز است؟ با توجه به اینکه بدون استفاده از آن روزه گرفتن غیرممکن و یا بسیار سخت خواهد بود.
اگر ماده مذکور هواى فشرده همراه با داروئى هر چند به صورت گاز یا پودر باشد و وارد حلق شود، صحت روزه محل اشکال است و در صورتى که روزه گرفتن بدون استعمال آن، ممکن نیست یا مشقّت دارد، جائز است از آن استفاده کند، لکن احتیاط آن است که مبطل دیگرى انجام ندهد و در صورت تمکّن (بدون استفاده از آن) روزهها را قضا نماید.
س ۷۶۳: من در بیشتر روزها آب دهانم با خونى که از لثههایم مىآید مخلوط مىشود و گاهى نمىدانم آب دهانى که فرو مىبرم همراه با خون است یا خیر؟ روزهام با این حال چه حکمى دارد؟ امیدوارم مرا راهنمائى فرمائید.
اگر خون لثه در آب دهان مستهلک شود، محکوم به طهارت است و بلعیدن آن اشکال ندارد و مبطل روزه نیست، و همچنین در صورت شک در همراه بودن آب دهان با خون، فرو بردن آن اشکال ندارد و به صحت روزه ضرر نمىزند.
س ۷۶۴: در یکى از روزهاى ماه رمضان روزه گرفتم ولى دندانهایم را مسواک نزدم، و بدون اینکه باقیمانده غذاهاى لابلاى دندانها را عمدا ببلعم، خودبخود بلعیده شده است. آیا قضاى روزه آن روز بر من واجب است؟
اگر علم به وجود باقیمانده غذا در بین دندانهایتان و یا علم به رسیدن آن به حلق نداشتهاید و فرو رفتن آن هم عمدى و با التفات نبوده، قضاى روزه بر شما واجب نیست.
س ۷۶۵: از لثه شخص روزهدارى خون زیادى خارج مىشود، آیا روزهاش باطل مىشود؟ آیا براى او ریختن آب با ظرف بر سرش جایز است؟
با خروج خون از لثه تا آن را فرو نبرده است، روزه باطل نمىشود. همچنین ریختن آب بر روى سر توسط ظرف و مانند آن به صحت روزه ضرر نمىرساند.
س ۷۶۶: داروهاى مخصوصى براى معالجه بعضى از بیمارىهاى زنان وجود دارد (شیافهاى روغنى) که در داخل بدن گذاشته مىشود، آیا استفاده از آن موجب بطلان روزه مىشود؟
استفاده از آن داروها به روزه ضرر نمىرساند.
س ۷۶۷: نظر شریف جنابعالى درباره تزریق آمپول و سایر تزریقات نسبت به روزه داران در ماه مبارک رمضان، چیست؟
احتیاط واجب آن است که روزهدار از آمپولهاى مقوّى یا مغذّى و هر آمپولى که در رگ تزریق مىشود و نیز انواع سرمها خوددارى کند، لکن آمپولهاى داروئى که در عضله تزریق مىشود و نیز آمپولهائى که براى بىحسّ کردن به کار مىرود، مانعى ندارد.
س ۷۶۸: آیا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جایز است یا خیر؟
اگر خوردن آن در ماه رمضان براى درمان فشار خون ضرورى باشد، اشکال ندارد، ولى با خوردن آن روزه باطل مىشود.
س ۷۶۹: اگر من و بعضى از مردم بر این عقیده باشیم که بر استفاده از قرصها جهت مداوا عنوانخوردنوآشامیدنصدقنمىکند، آیاعملبه آن جایز است و به روزهام ضرر نمىزند؟
خوردن قرص روزه را باطل مىکند.
س ۷۷۰: اگر شوهر با همسر خود در ماه رمضان جماع نماید و زن نیز به آن راضى باشد چه حکمى دارد؟
بر هر یک از آنان حکم افطار عمدى جارى است و علاوه بر قضا، کفاره هم بر هر دو واجب است.
س ۷۷۱: اگر مردى با همسرش در روز ماه رمضان شوخى و ملاعبه نماید، آیا به روزهاش ضرر مىرساند؟
اگر منجر به انزال منى نشود، به روزه خللى وارد نمىکند، ولى اگر باعث انزال منى شود، جایز نیست و روزه باطل مىشود.
________________________________________
بیمارى و منع پزشک
س ۷۴۸: بعضى از پزشکان که به مسائل شرعى ملتزم نیستند، بیماران را از روزه گرفتن به دلیل ضرر داشتن منع مىکنند، آیا گفته این پزشکان حجت است یا خیر؟
اگر پزشک امین نباشد و گفته او هم اطمینان آور نباشد و باعث خوف ضرر نشود، گفته او اعتبارى ندارد و در غیر این صورت نباید روزه بگیرد.
س ۷۴۹: مادرم تقریبا سیزده سال بیمار بود و به همین دلیل نمىتوانست روزه بگیرد. من دقیقا اطلاع دارم که علت روزه نگرفتن او احتیاج به مصرف دارو بوده است، امیدواریم ما را راهنمائى فرمائید که آیا قضاى روزهها بر او واجب است؟
اگر ناتوانى او از روزه گرفتن بر اثر بیمارى بوده، قضا ندارد.
س ۷۵۰: من بر اثر ضعف جسمانى از ابتداى سن بلوغ تا دوازده سالگى روزه نگرفتهام، در حال حاضر چه تکلیفى دارم؟
واجب است روزههائى را که در ماه مبارک رمضان نگرفتهاید با اینکه به سنّ تکلیف رسیده بودید، قضا کنید، و اگر افطار روزه ماه رمضان عمدى و اختیارى و بدون عذر شرعى بوده، کفاره هم بر شما واجب است.
س ۷۵۱: چشم پزشک مرا از روزه گرفتن منع کرده و گفته است که به علت ناراحتى چشم به هیچ وجه نباید روزه بگیرم، ولى من به گفته او توجه نکرده و شروع به روزه گرفتن کردم که باعث بروز مشکلاتى براى من در اثناى ماه رمضان شد. به طورى که در بعضى از روزها هنگام عصر احساس ناراحتى مىکنم، لذا متحیر و مردد هستم بین اینکه روزه نگیرم و یا ناراحتىام را تحمل کرده و روزه را تا غروب ادامه دهم. سؤال این است که آیا اصولا روزه گرفتن بر من واجب است؟ و در روزهائى که روزه مىگیرم و نمىدانم قدرت ادامه آن را تا غروب دارم یا نه، آیا روزهام را ادامه دهم؟ و نیت من چگونه باید باشد؟
اگر از گفته پزشک متدین و امین اطمینان حاصل کنید که روزه براى چشم شما ضرر دارد و یا خوف ضرر داشته باشید، روزه گرفتن براى شما واجب نبوده و بلکه جایز هم نیست، و با خوف ضرر نیت روزه صحیح نیست و در صورت عدم خوف ضرر نیت روزه اشکال ندارد، ولى صحت روزه متوقف بر این است که براى شما واقعا ضرر نداشته باشد.
س ۷۵۲: من از عینک طبى استفاده مىکنم و در حال حاضر چشمانم بسیار ضعیف است. هنگامى که به پزشک مراجعه کردم به من گفت که اگر براى تقویت چشمانم تلاش نکنم، ضعیفتر خواهند شد، بنابراین اگر از روزه ماه رمضان معذور باشم، چه وظیفهاى دارم؟
اگر روزه براى چشمان شما ضرر دارد، واجب نیست روزه بگیرید، بلکه واجب است افطار کنید و اگر بیمارى شما تا ماه رمضان آینده استمرار پیدا کرد، قضاى روزه بر شما واجب نیست، ولى واجب است که عوض هر روز یک مد طعام به فقیر بدهید.
س ۷۵۳: مادرم به بیمارى شدیدى مبتلاست و پدرم نیز از ضعف جسمانى رنج مىبرد و در عین حال هر دو روزه مىگیرند که گاهى مشخص است که روزه باعث تشدید بیمارى آنها مىشود، تاکنون نتوانستهام آنها را قانع کنم که لااقل هنگام شدت بیمارى روزه نگیرند. خواهشمندیم ما را در مورد حکم روزه آنها راهنمائى فرمائید.
ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیمارى یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخیص خود روزه دار نسبت به خودش است و اگر بداند روزه براى او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد و در عین حال بخواهد روزه بگیرد، روزه گرفتن براى وى حرام است.
س ۷۵۴: در سال گذشته توسط پزشک متخصص موردعمل جراحى کلیه قرار گرفتم. وى مرا از گرفتن روزه تا آخر عمر منع نمود، ولى در حال حاضر هیچ مشکل و دردى احساس نمىکنم و حتى به طور طبیعى غذا مىخورم وآب مىنوشم و هیچیک از عوارض بیمارى را هم حس نمىکنم، وظیفه من چیست؟
اگر خود شما از ضرر روزه خوف ندارید و حجت شرعى هم بر آن ندارید، واجب است روزه ماه رمضان را بگیرید.
س ۷۵۵: اگر پزشک شخصى را از روزه گرفتن منع کند آیا با توجه به اینکه بعضى از پزشکان اطلاعى از مسائل شرعى ندارند، عمل به گفته او واجب است؟
اگر مکلّف از گفته پزشک یقین پیدا کند که روزه براى او ضرر دارد و یا از گفته وى یا منشاء عقلائى دیگرى براى او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن براى او واجب نیست، بلکه جائز هم نیست.
س ۷۵۶: در کلیههاى من سنگ جمع مىشود و تنها راه جلوگیرى از جمع شدن سنگ در کلیه، نوشیدن مستمر مایعات است و از آنجائى که پزشکان معتقدند که من نباید روزه بگیرم، تکلیف واجب من نسبت به روزه ماه مبارک رمضان چیست؟
اگر جلوگیرى از بیمارى کلیه مستلزم نوشیدن آب یا سایر مایعات در طول روز باشد، روزه گرفتن بر شما واجب نیست.
س ۷۵۷: از آنجا که مبتلایان به مرض قند مجبورند هر روز یک یا دو بار آمپول انسولین تزریق کنند و نباید در وعدههاى غذائى آنها تأخیر و فاصله بیفتد، زیرا باعث پائین آمدن میزان قند خون و در نتیجه نوعى تشنج و بیهوشى مىشود، لذا گاهى پزشکان به آنها توصیه مىکنند که در روز چهار نوبت غذا بخورند، خواهشمندیم نظر شریف خود را درباره روزه این افراد بیان فرمائید.
اگر بدانند که خوددارى از خوردن و آشامیدن از طلوع فجر تا غروب، به آنان ضرر مىرساند یا خوف ضرر داشته باشند، روزه گرفتن بر آنها واجب نبوده و بلکه جایز نیست.
________________________________________
بقاء بر جنابت
س ۷۷۲: اگر فردى به سبب برخى از مشکلات تا اذان صبح بر جنابت باقى بماند آیا روزه گرفتن در آن روز براى او جایز است؟
در غیر ماه رمضان و قضاى آن اشکال ندارد، ولى نسبت به روزه ماه رمضان و قضاى آن، اگر معذور از غسل است، تیمم کردن بر او واجب است و اگر تیمم هم نکند، روزهاش صحیح نیست.
س ۷۷۳: اگر شخصى در حال جنابت چند روز روزه بگیرد و نداند که طهارت از جنابت شرط صحت روزه است، آیا کفاره روزههائى که در حال جنابت گرفته بر او واجب است یا اینکه قضاى آنها کافى است؟
در فرض مرقوم قضا کفایت مىکند.
س ۷۷۴: آیا جایز است شخص جنب بعد از طلوع آفتاب غسل جنابت نماید و روزه قضا یا مستحب بگیرد؟
اگر عمدا تا طلوع فجر بر جنابت باقى بماند، روزه ماه رمضان و قضاى آن از او صحیح نیست، ولى اقوى صحت روزههاى دیگر بخصوص روزه مستحبىاست.
س ۷۷۵: شخصى در ماه رمضان در جائى مهمان شد و شب را در آن منزل خوابید و در نیمههاى شب محتلم گردید و چون مهمان بود و با خود لباسى نداشت، براى فرار از روزه، تصمیم گرفت بعد از طلوع فجر مسافرت نماید، لذا بعد از طلوع فجر بدون اینکه چیزى بخورد به قصد مسافرت، حرکت نمود. سؤال این است که آیا قصد سفر توسط او موجب سقوط کفاره هست یا خیر؟
اگر با حالت جنابت از خواب بیدار شود و علم به جنب بودن خود داشته باشد و قبل از فجر اقدام به غسل یا تیمم نکند، مجرد قصد سفر در شب و یا مسافرت در روز براى سقوط کفاره از او کافى نیست.
س ۷۷۶: کسى که آب در اختیار ندارد و یا به دلیل عذرهاى دیگر غیر از تنگى وقت نمىتواند غسل جنابت بکند، آیا جایز است عمدا خود را در شبهاى ماه مبارک رمضان جنب کند؟
اگر وظیفه او تیمم باشد و بعد از اینکه خود را جنب کرده، وقت کافى براى تیمم داشته باشد، این کار براى وى جایز است.
س ۷۷۷: شخصى در ماه مبارک رمضان قبل از اذان صبح بیدار شده و متوجه محتلم شدن خود نشده و دوباره خوابیده و در اثناى اذان صبح بیدار شده و علم به جنابت خود پیدا مىکند و یقین دارد که احتلامش قبل از اذان صبح بوده است، روزه او چه حکمى دارد؟
اگر پیش از اذان صبح متوجه احتلام خود نشده است، روزهاش صحیح است.
س ۷۷۸: اگر مکلّف در شب ماه رمضان قبل از اذان صبح بیدار شود و ببیند که محتلم شده است و دوباره پیش از اذان صبح به امید اینکه براى غسل کردن بیدار مىشود بخوابد و تا بعد از طلوع آفتاب در خواب بماند و غسل خود را تا اذان ظهر به تأخیر بیندازد و بعد از اذان ظهر غسل کرده و نماز ظهر و عصر بخواند، روزه آن روز او چه حکمى دارد؟
در فرض سؤال باید روزه را قضا نماید و بنابر احتیاط مستحب، کفاره نیز بدهد.
س ۷۷۹: اگر مکلّف در شب ماه رمضان قبل از فجر شک کند که محتلم شده یا نه، ولى به شک خود اعتنا نکند و دوباره بخوابد و بعد از اذان صبح بیدار شود و متوجه گردد که قبل از طلوع فجر محتلم شده است، چه حکمى دارد؟
اگر بعد از بیدارى اول اثرى از احتلام در خود مشاهده نکند، بلکه فقط احتمال آن را بدهد و چیزى بر او کشف نشود و تا بعد از اذان بخوابد، روزهاش صحیح است، هر چند بعد از آن معلوم شود که احتلام او مربوط به قبل از اذان صبح است.
س ۷۸۰: اگر شخصى در ماه مبارک رمضان با آب نجس غسل کند و بعد از یک هفته متوجه شود که آن آب نجس بوده است، نماز و روزه او در این مدت چه حکمى دارد؟
نمازش باطل و قضاى آن واجب است، ولى روزههاى او محکوم به صحت است.
س ۷۸۱: شخصى مبتلا به بیمارى بیرون آمدن مستمر قطرات بول به صورت موقت است، یعنى بعد از بول کردن، به مدت یک ساعت یا بیشتر قطرات آن از او خارج مىگردد. با توجه به اینکه وى در بعضى از شبها جنب شده و گاهى یک ساعت قبل از اذان بیدار مىشود و احتمال مىدهد که بعد از آن منى با قطرات بول خارج شود، نسبت به روزهاش چه تکلیفى دارد؟ وظیفه او براى اینکه با طهارت داخل وقت شود، چیست؟
اگر قبل از اذان صبح، غسل جنابت و یا تیمم بدل از آن انجام داده، روزه او صحیح است، هر چند بعد از آن بدون اختیار از او منى خارج شود.
س ۷۸۲: اگر شخصى قبل از اذان صبح یا بعد از آن بخوابد و در خواب جنب شده و بعد از اذان بیدار شود، چه مدتى براى غسل کردن وقت دارد؟
در فرض سؤال، جنابت به روزه آن روز او ضرر نمىزند، ولى واجب است که براى نماز غسل کند و مىتواند غسل را تا وقت نماز به تأخیر بیندازد.
س ۷۸۳: اگر غسل جنابت براى روزه ماه رمضان یا روزههاى دیگر فراموش شود و در اثناء روز به یاد انسان بیفتد، چه حکمى دارد؟
اگر در روزه ماه رمضان غسل جنابت را در شب تا طلوع فجر فراموش کند و با حالت جنابت صبح نماید، روزهاش باطل است و احوط این است که قضاى روزه ماه رمضان هم در این حکم به آن ملحق شود. ولى در سایر روزهها، روزه بر اثر آن باطل نمىشود.
________________________________________
استمناء
س ۷۸۴: حکم کسى که با آمیزش جنسى حرام یا استمناء یا خوردن و نوشیدن حرام روزه خود را در ماه رمضان باطل نموده چیست؟
در فرض مرقوم باید شصت روز روزه بگیرد و یا شصت مسکین را اطعام نماید و احتیاط مستحب آن است که هر دو را انجام دهد.
س ۷۸۵: اگر مکلّف علم داشته باشد به اینکه استمناء روزه را باطل مىکند، ولى عمدا آن را انجام دهد، آیا کفاره جمع بر او واجب مىشود؟
اگر عمدا استمناء کند و منى هم از او خارج شود، کفاره جمع بر او واجب نمىشود لکن احتیاط مستحب آن است که کفاره جمع بپردازد.
س ۷۸۶: در ماه مبارک رمضان بدون وجود هیچیک از آثار استمناء فقط بر اثر حالتى که هنگام مکالمه تلفنى با یک زن نامحرم در خود احساس کردم مایع منى از من خارج شد، با توجه به اینکه مکالمه با او به قصد لذت نبوده، خواهشمندم لطف نموده و به سؤالات من پاسخ فرمائید، آیا روزهام باطل است یا خیر؟ در صورت بطلان، آیا کفاره هم بر من واجب است یا خیر؟
اگر خروج منى بر اثر صحبت با یک زن جزء عادتهاى قبلى شما نبوده و مکالمه تلفنى با او هم بدون قصد لذت و ریبه بوده و در عین حال بطور غیرارادى منى از شما خارج شده است، موجب بطلان روزه نمىشود و چیزى هم بر اثر آن بر شما واجب نیست.
س ۷۸۷: شخصى چندین سال عادت به استمناء در ماه رمضان و غیر آن داشته است، نماز و روزه او چه حکمى دارد؟
استمناء مطلقا حرام است و اگر منجر به خروج منى شود، موجب غسل جنابت هم مىشود، و اگر این عمل در حال روزه در روز ماه رمضان صورت بگیرد، در حکم افطار عمدى با حرام است، و اگر نماز و روزه را با حالت جنابت و بدون غسل و تیمم انجام دهد، نماز و روزهاش باطل و قضاى آنها واجب است.
س ۷۸۸: آیا استمناء توسط همسر، حکم استمناء حرام را دارد؟
این کار، از موارد استمناء حرام نیست.
س ۷۸۹: آیا جایز است شخص مجرد در صورتى که پزشک منى او را براى آزمایش بخواهد و راه دیگرى هم براى خارج کردن منى نداشته باشد، استمناء نماید؟
اگر معالجه متوقف بر آن باشد، اشکال ندارد.
س ۷۹۰: بعضى از مراکز پزشکى براى انجام آزمایشهاى پزشکى بر روى منى از انسان مىخواهند که استمناء کند تا معلوم شود که وى قادر بر بچهدار شدن هست یا خیر، آیا استمناء براى او جایز است.
استمناء جایز نیست، هر چند براى تشخیص قدرت وى بر بچهدار شدن باشد، مگر آنکه ضرورتى ایجاب کند.
س ۷۹۱: تخیّل به قصد برانگیختن شهوت در دو صورت زیر چه حکمى دارد؟
الف: تخیّل همسر
ب: تخیل زن اجنبى
در فرض اول در صورتى که حرامى مانند انزال بر آن مترتّب نشود، اشکالى ندارد و در فرض دوّم، احتیاط در ترک آن است.
س ۷۹۲: شخصى در ابتداى سن بلوغ روزه مىگرفته، ولى در اثناء روزه استمناء نموده و جنب شده و به همین صورت چند روز روزه گرفته است، در حالى که جهل داشته به اینکه براى روزه گرفتن تطهیر از جنابت واجب است. آیا قضاى روزههاى آن روزها کافى است یإ؛لل اینکه تکلیف دیگرى دارد؟
در فرض سؤال، قضا و بنابر احتیاط واجب کفاره بر او واجب است.
س ۷۹۳: شخص روزهدارى در ماه رمضان به صحنه شهوت انگیزى نگاه کرده و جنب شده است. آیا با این کار روزهاش باطل مىشود؟
اگر نگاه کردن او به قصد انزال بوده و یا مىدانسته که اگر به آن منظره نگاه کند، جنب مىشود و یا عادت او بر این بوده است و در عین حال عمدا نگاه کرده و جنب شده، حکم جنابت عمدى را دارد یعنى هم قضاء بر عهده او مىباشد و هم کفّاره.
س ۷۹۴: انسان روزه دارى که در یک روز بیش از یکبار کارى که روزه را باطل مىکند انجام دهد وظیفهاش چیست؟
فقط یک کفاره بر او واجب مىشود، بلى اگر این کار آمیزش جنسى یا استمناء باشد احتیاط واجب آن است که بعدد دفعات آمیزش جنسى یا استمناء کفاره بدهد.
________________________________________
احکام مبطلات روزه
س ۷۹۵: آیا تبعیت از اهل سنت در وقت افطار روزه در مراسم عمومى و مجالس رسمى و غیر آن، جایز است؟ اگر مکلّف تشخیص دهد که این متابعت از موارد تقیه نیست و دلیلى براى التزام به آن وجود ندارد، وظیفهاش چیست؟
تبعیت از دیگران در افطار روزه بدون احراز دخول وقت افطار، جایز نیست، و اگر از موارد تقیه باشد افطار جایز است، ولى روزه آن روز قضا دارد، و جایز نیست به طور اختیارى افطار نماید مگر بعد از آنکه داخل شدن شب و پایان یافتن روز را با یقین حسى و یا با حجت شرعى احراز نماید.
س ۷۹۶: اگر روزهدار باشم و مادرم مرا وادار به خوردن غذا یا نوشیدن کند، آیا روزهام باطل مىشود؟
خوردن و آشامیدن روزه را باطل مىکند، هر چند بر اثر درخواست و اصرار شخص دیگرى باشد.
س ۷۹۷: اگر چیزى به زور وارد دهان روزه دار شود و یا سر او به همان صورت داخل آب گردد، آیا روزهاش باطل مىشود؟ اگر وادار به باطل کردن روزهاش شود، مثلا به او بگویند که اگر روزهات را نخورى، ضررى به خودت یا مالت وارد مىسازیم، او هم براى دفع این ضرر غذا بخورد، آیا روزهاش صحیح است؟
روزه شخص روزه دار با داخل شدن چیزى در حلقش بدون اختیار و یا با فرو بردن سرش به همان صورت به زیر آب باطل نمىشود، ولى اگر خودش بر اثر اکراه دیگرى مرتکب مفطرى شود، روزهاش باطل خواهد شد.
س ۷۹۸: اگر روزه دار جاهل باشد به اینکه تا به حد ترخص نرسیده، نباید قبل از زوال افطار کند، و قبل از حد ترخص به این اعتبار که مسافر است، افطار نماید، روزه این شخص چه حکمى دارد؟ آیا قضا بر او واجب است یا حکم دیگرى دارد؟
حکم او همان حکم افطار عمدى است.
س ۷۹۹: هنگامى که مبتلا به بیمارى زکام بودم، مقدارى از اخلاط سر و سینه در دهانم جمع شده بود که به جاى بیرون انداختن، آن را فرو بردم، آیا روزهام صحیح است یا خیر؟ در بعضى از روزهاى ماه مبارک رمضان در منزل یکى از اقوام بودم که بر اثر زکام و خجالت و حیا مجبور شدم با خاک، تیمم بدل از غسل واجب بکنم و تا نزدیک ظهر غسل نکردم. این کار براى چند روز تکرار شد، آیا روزهام در آن روزها صحیح است یا خیر؟
فرو بردن اخلاط سر و سینه ضررى به روزه نمىرساند، ولى اگر به فضاى دهان رسیده باشد بنابر احتیاط واجب باید از فرو بردن آن خوددارى نماید، و اما ترک غسل جنابت قبل از طلوع فجرِ روزى که مىخواهید روزه بگیرید و ا نجام تیمم بدل از غسل به جاى آن، اگر بخاطر عذر شرعى باشد و یا تیمم در آخر وقت و به خاطر تنگى آن باشد،موجب بطلان روزه نیست و روزه شما با تیمم صحیح است. در غیر این صورت، روزه شما در آن روزها باطل است.
س ۸۰۰: من در معدن آهن کار مىکنم که طبیعت آن اقتضا مىکند هر روز داخل معدن شده و در آن کار کنم و هنگام استفاده از ابزار کار غبار وارد دهانم مىشود، بقیه ماههاى سال هم به همین صورت بر من مىگذرد، تکلیف من چیست؟ آیا روزه من در این حالت صحیح است؟
فرو بردن غبار هنگام روزه موجب باطل شدن آن است و باید از آن پرهیز نمود، ولى مجرد داخل شدن غبار در دهان و بینى بدون اینکه به حلق برسد، روزه را باطل نمىکند.
________________________________________
کفاره روزه و مقدار آن
س ۸۰۱: آیا دادن پول یک مد طعام به فقیر تا با آن غذائى براى خودش بخرد، کافى است؟
اگر اطمینان داشته باشد که فقیر به وکالت از او طعام خریده و سپس آن را به عنوان کفاره قبول مىکند، اشکال ندارد.
س ۸۰۲: اگر شخصى وکیل در غذا دادن به عدهاى از مساکین شود، آیا مىتواند اُجرت کار و پختن غذا را از اموالى که به عنوان کفاره به او داده شده است، بردارد؟
مطالبه اجرت کار و پخت غذا براى وى جایز است، ولى نمىتواند آن را بابت کفاره حساب نماید و یا از اموالى که باید به عنوان کفاره به فقرا داده شود، بردارد.
س ۸۰۳: زنى به علت باردارى و نزدیکى وقت زایمان، نمىتواند روزه بگیرد و مىداند که باید آنها را بعد از زایمان و قبل از ماه رمضان آینده قضا نماید، اگر به طور عمدى یا غیرعمدى تا چند سال روزه نگیرد، آیا فقط کفاره همان سال بر او واجب است یا آنکه کفاره تمام سالهائى که روزه را به تأخیر انداخته، واجب است؟
فدیه تأخیر قضاى روزه ماه رمضان هر چند به مدت چند سال هم به تأخیر افتاده باشد، یکبار واجب است و آن عبارت است از یک مد طعام براى هر روزى، و فدیه هم زمانى واجب مىشود که تأخیر قضاى روزه ماه رمضان تا ماه رمضان دیگر بر اثر سهل انگارى و بدون عذر شرعى باشد، ولى اگر به خاطر عذرى باشد که شرعا مانع صحت روزه است، فدیهاى ندارد.
س ۸۰۴: زنى به علت بیمارى از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا کردن آنها تا ماه رمضان سال آینده هم نیست، در این صورت آیا کفاره بر او واجب است یا بر شوهرش؟
اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بیمارى و تأخیر قضاى آن هم از جهت ادامه بیمارى بوده است، براى هر روز یک مدطعام به عنوان فدیه بر خود زن واجب است و چیزى بر عهده شوهرش نیست.
س ۸۰۵: شخصى ده روز روزه بر عهده دارد و در روز بیستم شعبان شروع به روزه گرفتن مىکند، آیا در این صورت مىتواند عمدا روزه خود را قبل یا بعد از زوال، افطار کند؟ در صورتى که قبل یا بعد از زوال افطار نماید، چه مقدار کفاره دارد؟
در فرض مذکور افطار عمدى براى او جایز نیست و اگر عمدا افطار کند، در صورتى که قبل از زوال باشد، کفارهاى بر او واجب نیست و اگر بعد از زوال باشد، کفاره بر او واجب است که عبارت است از غذا دادن به ده مسکین، و در صورت عدم تمکّن، واجب است سه روز روزه بگیرد.
س ۸۰۶: زنى در دو سال متوالى در ماه مبارک رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ایام را نداشته است، ولى در حال حاضر توانائى روزه گرفتن را دارد، حکم او چیست؟ آیا کفاره جمع بر او و اجب است یا فقط قضاى آن را باید به جا آورد؟ تأخیر او در قضاى روزه چه حکمى دارد؟
اگر بر اثر عذر شرعى روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و اگر عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنین یا کودکش بوده، باید علاوه بر قضا، براى هر روز یک مد طعام به عنوان فدیه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعى به تأخیر انداخته، فدیه دیگرى هم بر او واجب است یعنى باید براى هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.
س ۸۰۷: آیا رعایت ترتیب بین قضا و کفاره، در کفاره روزه واجب است یا خیر؟
واجب نیست.