زبان عضوی ماهیچه ای است که با یک ساختار فوق العاده متحرک در کف دهان قرار دارد. این عضو شامل دسته ای از ماهیچه های مخطط درهم پیچیده می باشد که برای حرکات آن لازم و ضروری است و توسط بافت چربی از هم جدا می شوند.
یک غشاء مخاطی زبان را پوشانده است و در قسمتهای مختلف دارای سلولهای خاص مخاطی است که اندام های چشایی خوانده می شوند.
این اندامها مزه دهان را دریافت کرده و به سیستم اعصاب مرکزی منتقل می کنند، به همین دلیل زبان بواسطه وجود این سلول ها و پرزهایی که بر روی خود دارند تنها عضو چشایی بدن می باشد.
علاوه بر این، شبکه عصبی و عروق و عضلات زبان به گونه ای طراحی شده تا بتواند حرکت های مختلف را انجام دهد و بعنوان عضوی از سیستم گویایی در فرایند صحبت کردن نیز نقش ایفا نماید.
زبان در جریان جویدن غذا به کمک عضلات گونه ها در فضای دهان ما بین دندان های درحال حرکت چرخش نموده و بدون اینکه خودش جویده شود غذا را بین دندانهای بالا و پائین حفظ و جابجا می کند.
دو گروه ماهیچه واقع در زبان شامل ماهیچه های درونی و بیرونی برای هماهنگی و انجام حرکات زبان مورد استفاده قرار می گیرند.
زبان متشکل از بافت عضلانی شرائین، وریدها و اعصاب می باشد، در انتهای زبان غددی است که بزاق ترشح نموده و با مرطوب نمودن محیط دهان به جویدن غذا کمک می نماید در زیر زبان دو رگ بزرگ به نام صردین وجود دارد که از آن ها شعبه های زیادی جدا شده و در سطح زبان منتشر گشته اند.
همچنین عصب ها و عضله های مخصوص که در زبان واقع است، در امر حرکت زبان به کار می رود.
در مجموع از منظر طب سنتی ایران کاربردهای زبان شامل گردانیدن غذا در هنگام جویدن کمک به فرو بردن غذا ،عضوی مهم جهت تکلم و همچنین به عنوان عضو اصلی چشایی است.
در این مکتب علاوه بر کاربردهای معمول زبان جایگاه ویژه ای برای این عضو در امر تشخیص حالات بدن و بیماری ها مد نظر می باشد. از این منظر سطح زبان از کیفیات بدن زود متاثر گشته و منعکس کننده حالات درونی بدن می باشد تا حدی که برخی منابع طب سنتی ایران زبان را به عنوان کشف کننده راز انسان در حوزه های سلامت و بیماری می دانند. حکمای طب سنتی ایران بر این موضوع تاکید داشته اند که از خصوصیات زبان می توان به مزاج برخی اعضاء از جمله شریان و ورید های بدن و دستگاه گوارش پی برد و به کرات در شرح علایم مزاج ها و سوء مزاج های مختلف بدن بر دقت در تغییرات خصوصیات زبان تاکید نموده اند.
در برخی از منابع طب سنتی ایران مانند کتاب اکسیر اعظم ذکر شده که گوشت زبان نرم و سفید است و قرمزی که در معاینه مشاهده می شود به خاطر خون فراوان جاری در عروق آن می باشد.
عصب زبان شاخه ای از اعصاب مغزی می باشد .
در انتهای تحتانی زبان غده لحمی وجود دارد که آن را مولد بزاق و سوراخ هایی که بزاق از آن ترشح می شود را ساکبی اللعاب(ریزندگان لعاب) می گویند.
بوعلی در تشریح زبان این عضو را متشکل از ماهیچه های حرکتی می داند که شامل موارد زیر می باشند:
دو ماهیچه باریک به نام ماهیچه پهن کننده زبان که باعث حرکت عرضی زبان می شوند و هر گاه یکی از این ماهیچه ها منقبض گردد، زبان به همان جانب حرکت می نماید. دو ماهیچه دراز کننده زبان که از بخش فوقانی استخوان لامی رویش داشته و به وسط زبان پیوند می خورند و به بیرون آمدن زبان از دهان کمک می کنند، دو ماهیچه دیگر که زبان را به شکل مایل حرکت می دهند و باعث حرکت دورانی زبان در دهان می گردند و از قسمت پایینی اضلاع استخوان لامی شروع شده و بین دو ماهیچه دراز کننده و پهن کننده نفوذ می نمایند. دو ماهیچه دیگر ماهیچه برگراننده زبان هستند که پشت رو کننده زبان محسوب می شوند و یک ماهیچه منفرد که بین زبان و استخوان لامی قرار دارد و باعث کشیده شدن آن دو به سوی یکدیگر می گردد.
در کتاب طب اکبری عنوان شده که فایده زبان گردانیدن غذا است تا کاملا مخلوط شود و کمک به فرو بردن و همچنین کمک کننده برای تکلم و نفث(بیرون انداختن آب دهان) و آلت حس ذوق است و از آن جهت که سطح زبان نازک است از کیفیات بدن زودتر متاثر می گردد.
سایر منابع مورد مطالعه نیز علاوه بر عملکرد های معمول زبان مانند حس چشایی و کمک به جویدن، بلع و تکلم، بر حساسیت و تاثیرپذیری آن از حالات بدن و کیفیت های مختلف تاکید نموده اند.
از منظر طب سنتی چین :
نوک زبان نشان دهنده تغییرات پاتولوژیک در قلب و ریه ها ست.
طرفین زبان منعکس کننده تغییرات کبد و کیسه صفرا می باشد.
وضعیت مرکز زبان تغییرات پاتولوژیک طحال و معده را بیان می کند.
ویژگی های ریشه زبان به تغییرات کلیه ها، روده و مثانه می پردازد.
در این مورد ویژگی هایی شامل: رنگ، رطوبت، اندازه، شکل، و پوشش زبان مورد بررسی قرار می گیرد که دو ویژگی مهم تر آن در امر تشخیص، رنگ و پوشش زبان است.
از این منظر زبان در رنگهای: رنگ پریده، رنگ روشن، قرمز روشن، قرمز سیر، تیره رنگ با نقطه های کبود، شقاق زبان با نقطه های قرمز رنگ قابل مشاهده است.
رنگ طبیعی زبان قرمز روشن است، زبان رنگ پریده نشان دهنده کمبود خون و چی(انرژی حیات) است، پوشش سطح زبان به صورت سفید، زرد، سیاه وبه صورت لزج، ضخیم، نازک و لایه لایه دیده می شود.
پوشش طبیعی زبان پوشش کم رنگ است و سایر پوشش ها نشانه بیماری است.
در این مکتب زبان منعکس کننده حالات ارگانهای داخلی بدن، جریان خون و انرژی فرد شناخته می شود. از دیدگاه منابع مکتوب طب سنتی چین زبان به عنوان آینه ای است که درون بدن را می توان با آن مشاهده کرد.
تشخیص بیماری از طریق زبان
در منابع طب سنتی ایران محور اصلی تشخیص سلامت و بیماری افراد بر اساس یک سری از نشانه های بالینی می باشد که بر اساس نحوه گزارش، آنها علائم و دلائل نام گرفته اند و استفاده از آنها به شناخت مزاج های صحی(سالم) افراد و همچنین شناخت بیماری ها کمک می کند.
در این رویکرد طبیب با بررسی دلائل و علائم به تشخیص سلامتی و بیماری بدن پرداخته و در مواردی می تواند بروز یک بیماری را پیش بینی نماید.
این نشانه ها شامل علائم ذهنی و علائم عینی می باشند. از منظر طب سنتی جهت اطلاع از شرایط قبلی و فعلی بیمار، علت بیماری و پیش آگهی آن باید مزاج جبلی(مادرزادی) و همچنین مزاج فعلی افراد از طریق بررسی وضعیت جسمی و روحی فرد در گذشته و حال، رنگ بدن، خصوصیات زبان، نبض، ادرار، مدفوع و… تشخیص داده شود.
رنگ زبان:
حکمای برجسته طب سنتی اعتقاد داشته اند که از رنگ زبان می توان به مزاج شریان و وریدها در بدن به طور قوی پی برد و نیز از مزاج دستگاه گوارش آگاه شد. همچنین جهت تشخیص سوء مزاج این اعضاء، تغییرات رنگ زبان به تناسب مد نظر قرار می گیرد.به عنوان مثال بی رنگی در زبان نشانه کمبود ویتامینهاو مواد مغذی برای بدن ،خصوصا در هضم دوم برای کبد می باشد.
باید بدانیم که زبان سالم مانند تصویر فوق دارای رنگ صورتی کم رنگ بوده واگر رنگ دیگری در زبان مشاهده شد دلالت بر بیماری در زبان ویا اعضاء دیگر بدن دارد.
همچنین پوشش خاکستری زبان بیانگرمشکلات مربوط به معده وزخم معده وسیستم گوارش است.
اگرزبان قرمز روشن شد باید سراغ قلب وعروق رفت وبیماریهای قلبی وبیماریهای ورتبط با خون را بررسی نمود.
پوشش ضخیم سفید رنگ حکایت از تجمع سموم در بدن وبیماریهای عفونی در بدن خصوصا سیستم گوارش ائم از گوارش حلقی، معده وامعاء واحشاء دارد.
با پدیدار شدن رنگ ابی روی زبان باید به بررسی کلیه ها وسیستم دفع ادرار پرداخت ، این امر می تواند نشانه ای از وجود کیست ، رسوب ویا سنگ در این سیستم باشد.
پوشش قهوه ای روی زبان مارا به مشکلای ریوی وبیماریهای دستگاه تنفسی رهنمون می سازد.
زبان خاکستری حکایت از بیماریها در سیستم گوارش مانند روده ها وقولونها( کولنها)راست روده ومقعد می کند ، بیماریهائی مانند باریک یا گشاد شدن روده ، یبوست وهمورئید در این شاخص باید مورد دقت نظر طبیب واقع شود.
رنگ زرد زبان حکایت از مشکلات معده ویا کبد و کیسه صفرا واحتمالا ریزش بیش از حد صفرا واختلال در هضم کبدی وصفرا دارد.
زبان بنفش نیز هشداری جدی است تا وضعیت قلب وریه مورد بررسی قرار گرفته وشاید بتوان با جدی گرفتن این هشدار از برخی سکته های قلبی وحمله های تنفسی جلوگیری نمود.
اگر زبان بیش از اندازه قرمز شد بیانگر شروع وحتی شیوع وگسترش بیماریهای عفونی در بدن را نشان می دهد که عموما با تب شدید همراه می گردد.
زبان تیره وعلت ان:
– تغذیه و یا داروهای مصرفی: پرزهای رشته‌ای روی زبان، به راحتی می‌توانند لکه‌های رنگی را بر روی زبان به جای بگذارند. این لکه‌های رنگی ناشی از رنگهای موجود در غذا، نوشیدنی و آنتی بیوتیک می‌باشند
عوارض ناشی از داروی بیسموت
نوشیدن مقدار زیادی قهوه، سیگار کشیدن و یا جویدن آدامس‌های توتون دار
اگر رنگ زبانتان تیره شده است، می‌توانید زبانتان را مسواک بزنید تا به رنگ واقعی خود درآید
این نکته را فراموش نکنید که مصرف کنندگان تنباکو در معرض خطر بروز سرطان دهان می‌باشند
زبان مو دار
روی زبان پوشیده از پرزهای رشته‌ای است. این پرزها از کراتین ساخته شده‌اند. کراتین همان پروتیئن تشکیل دهنده مو می‌باشد. شما در حالت عادی، این پرزها را حس نمی‌کنید، اما در شرایط خاصی، این پرزها بلندتر می‌شود.
چندین عامل وجود دارد که باعث طویل شدن پرزهای زبان می‌شود، از جمله: عفونت باکتریایی، بیماری ایدز، نوشیدن زیاد قهوه، مصرف کنندگان آنتی بیوتیک، دیابتی‌ها و یا داشتن دهانی خشک و شیمی‌درمانی.
بیماری زبان به رنگ قرمز توت فرنگی
در این بیماری ، زبان به رنگ سرخ درخشان و روشن دیده می شود که علت آن ممکن است کمبود آهن یا ویتامین ۱۲ B باشد. این ویتامین ها از مواد ضروری برای بالغ شدن پاپیلاها یا جوانه های چشایی زبان هستند بنابراین اگر شما دچار کمبود این مواد باشید، جوانه های چشایی تان را از دست می دهید و زبانتان بسیار صاف و درخشان می شود .
با از بین رفتن جوانه های چشایی ممکن است شما در صورت مصرف مایعات داغ یا غذاهای تند احساس درد کنید. کمبود ویتامین B 12اغلب در افراد گیاهخوار دیده می شود زیرا این ویتامین در گوشت ها یافت می شود. اگر گیاهخوارید وزبانتان به رنگ قرمز توت فرنگی درآمده از پزشکتان بخواهید مکمل ویتامین برایتان تجویز کند. بیماری های خودایمنی نیز می تواند سبب کمبود ویتامین شود این بیماری گاهی در شکل خفیف تر ان در کودکان نیز بروز می کند.
ابعاد زبان:
وضعیت ظاهری و میزان رطوبت آن به عنوان علایم بیماری های مغزی نیز محسوب می گردد. به عنوان مثال بیماری های مغز و معده از جمله علل اصلی ایجاد شقاق زبان بوده و این یافته نشانه ای از بیماری های اعضاء مذکور می باشد.
از منظر متون طب سنتی، در بیماری های خود زبان نیز بر اساس علایم تشخیصی زبان پی به علل مختلف بیماری برده می شود که خود راهنمای طبیب به تشخیص علت اصلی بیماری در بدن می باشد به عنوان مثال ورم زبان بسته به عامل و نوع ماده ایجاد کننده آن به انواع دموی، صفراوی، بلغمی و سوداوی تقسیم می گردند که هر کدام نشانه های اختصاصی خود را دارند.
علایم ورم دموی :
قرمزی، احساس درد در زبان و اندک اندک آمدن بزاق دهان می باشد.
علائم ورم صفراوی:
زردی، درد و سوزش شدید در زبان وجود دارد.
علائم ورم بلغمی:
اگر ورم بلغمی باشد علامت آن سفیدی زبان و جاری بودن آب دهان است.
علایم ورم سوداوی:
شامل سیاهی زبان و خشکی مخاط آن و کم بودن شدید آب دهان می شود.
این نشانه ها به همراه سایر نشانه های مرتبط نشان از غلبه خلط خاص در بدن بوده که طبیب باید نسبت به درمان آن اقدام نماید.
حس چشائی:
در مورد استدلال وضعیت حس چشایی در منابع مورد مطالعه دو واژه(بطلان ذوق) و (فساد ذوق) به کار برده شده است.
بطلان ذوق( ذائقه):
در باطل شدن ذائقه هیچ مزه ای احساس نمی شود تا حدی که فرد نمی تواند تفاوت بین سرما و گرما را تشخیص دهد. علت این بیماری تجمع رطوبت اضافی در عصب حساس پوشاننده سطح زبان می باشد.
فساد ذوق( ذائقه):
نوعی تغییر ذائقه است که به دو حالت تقسیم شده، در حالت اول فرد بدون آنکه چیزی بچشد طعم غذای خاصی را احساس می کند و در حالت دوم، هنگام چشیدن غذاها، طعمی برخلاف طعم آن چیز که می چشد را احساس می کند. بدین ترتیب علت بیماری در نوع اول قویتر از نوع دوم می باشد.
در غلبه شدید صفرا دهان همیشه تلخ است و اگر غلبه ضعیف باشد تلخی احساس نمی شود مگر در زمان چشیدن و خوردن غذاها هر چند آن غذا شیرین باشد.
در کلیه حالات مذکور اصل تشخیص در مورد استدلال مزه دهان بر نوع بیماری، منوط به مزه غالب دهان می باشد بدین ترتیب:
تلخی دلیل غلبه صفرا
شیرینی نشانه غلبه خون یا بلغم حلو
ترشی دال بر بلغم حامض(ترش) یا سودا
شوری بر بلغم شور دلالت دارد.
تاکید بر استدلال مزه دهان به بیماری های مختلف مختص عضو خاصی نمی باشد و عموما در اکثر بیماری های اعضاء مهم بدن این شاخص به عنوان نشانه تشخیص بیماری های اعضاء مذکور و حتی بیماری های عام بدن مانند سوء مزاج های عام قید شده است.
از دیگر شاخص های مد نظر حکمای طب سنتی ایران در تشخیص بیماری های بدن وضعیت ثقل زبان می باشد که در صحبت کردن تغییر به وجود می آید و ادای حروف به گونه ای که باید صورت گیرد امکان پذیر نیست.
ثقل ( سنگینی ) زبان:
منابع مورد مطالعه در مباحث مختلف بیماری ها، ثقل زبان را یکی از نشانه های غلبه رطوبت در بدن و اعضاء ، خصوصا دماغ دانسته اند. به عنوان مثال استرخاء(سستی) زبان می تواند در بیماری های سوء مزاج تر مغز، التهاب و ورم ها و ضربه های مغزی به عنوان نشانه تشخیص مطرح گردد.
همچنین ثقل زبان یکی از نشانه های بارز غلبه رطوبت در کل بدن در سوء مزاج های تر بدن می باشد.
اندازه زبان:
دیگر شاخص کاربردی زبان اندازه آن است، از منظر منابع طب سنتی ایران بزرگی زبان عمدتا نشان غلبه رطوبت در بدن یا اعضا خصوصا دماغ می باشد. هر گاه بزرگی زبان به اندازه ای برسد که در دهان نگنجد و به اصلاح مستدلع شود یعنی از دهان بیرون بیاید حالت بیمار گونه ای برای زبان مطرح می گردد که بدان (ادلاع اللسان) گویند. علت این بیماری رطوبت های اضافی است که از سر به سوی زبان حرکت می کند. و اجزای زبان را مرطوب می کند این حالت از نشانه های غلبه رطوبت در دماغ می باشد.
شقاق زبان:
شقاق زبان نیز از شاخص هایی است که می توان در شناخت بیماری های سایر اعضاء به آن استدلال نمود. منابع طب سنتی ایران به دو علت عمده که سبب ایجاد شقاق زبان می گردند اشاره نموده اند:
علت اول :
خشکی مفرط در مغز می باشد تا حدی که مزاج خشک مغز از طریق اعصاب بر روی زبان تاثیر می گذارد و به سبب جمع شدن اجزاء آن، شکافته شدن زبان پدید می آید و از آنجا که زبان عضوی است نرم و اسفنجی شکافته شدن به صورت عمیق اتفاق می افتد به حدی که فرد از غذا خوردن باز می ماند و با خوردن چیزهای ترش و شور، درد و ناراحتی فراوانی ایجاد می گردد. جهت تشخیص قطعی خشکی دماغ سایر نشانه ها مانند بی خوابی و دیگر آثار خشکی مغز نیز بررسی می گردد.
علت دوم:
تجمع اخلاط سوخته در معده و تصاعد بخاراتی است که از آن مرتفع می شوند. بخارات متصاعد شده باعث شکافته شدن زبان می شوند و علامت همراه آن آروغ دودناک(آروغ همراه با احساس وجود گاز یا دود گرم در گلو) می باشد. با توجه به اینکه منشاء این بخارات وجود اخلاط مختلف در معده می باشد باید جهت تشخیص هر کدام از اخلاط مورد نظر به مزه دهان و سایر علایم وجود خلط در معده توجه نمود. در این منظر شقاق زبان به عنوان یکی از نشان های تشخیص غلبه اخلاط بیماری زا در معده نیز مطرح می گردد.
جفاف یا خشکی زبان :
جفاف یا خشکی زبان علامت دیگری است که به عنوان نشانه ای دال بر غلبه گرمی و خشکی یا وجود اخلاط غلیظ و چسبنده در بدن خصوصا در معده مطرح گردیده است.
البته جهت هر کدام از این بیماری ها نشانه های دیگری هم ذکر گردیده که پزشک با جمع بندی آن ها به تشخیص نهایی دست خواهد یافت. به عنوان مثال سایر علایم غلبه گرمی و خشکی زردی و زبری زبان و بقیه علامت های غلبه صفرا در بدن یا اعضاء مورد نظر می باشد.
حرقت یا سوزش زبان:
حرقت یا سوزش زبان نیز علامتی است که به عنوان نشانه های تشخیص زبان مطرح گردیده است. عواملی که باعث بروز این نشانه می باشند شامل حرارت دهانه معده، حرارت مغز و نفوذ و ریزش خلط گرم از سایر اعضا می باشند.
خارش زبان:
نشانه تشخیصی دیگر خارش زبان است. این علامت نشانه ای از حضور اخلاط تند و خورنده در زبان می باشد. منشاء اخلاط مذکور متفاوت می باشند. در برخی موارد خلط از سر فرو می ریزد و گاهی منشاء آن می تواند معده یا کل بدن باشد که البته مانند سایر بیماری ها، شناخت دقیق منشاء خلط بیماری زا منوط به شناخت سایر نشانه های غلبه خلط در اعضاء مذکور می باشد.
سوء مزاج سرد کبد:
یکی از مهمترین بیماری های کبد از منظر طب سنتی سوء مزاج سرد کبد است سفیدی رنگ زبان به عنوان یکی از شاخص های تشخیص مطرح شده است.
همچنین در بسیاری از بیماری های معده مانند سوء مزاج سرد معده و سایر موارد غلبه اخلاط بیماری زا، به خشکی یا رطوبت زبان انواع پوشش زبان و وضعیت لعاب دهان به عنوان شاخص های تشخیصی اشاره شده است.
بیشتر اوقات رنگ زبان بر وجود بیماری هایی در سایر اندامها دلالت می کند به عنوان مثال در تب های شدید رنگ زبان سیاه و درشت می شود.
در بیماری یرقان در برخی شرایط زنگ زبان سفید و رنگ پوست و دیگر اعضاء بدن متمایل به زردی است که به دلیل عدم ریختن صفراء به معده باعث سردی و تولید بلغم می شود و اثر آن بر زبان ظاهر می گردد. حالت زبان و رنگ آن در بیشتر اوقات بر وضعیت سر نیز دلالت میکند.
در بیماری صرع رنگ زبان زرد و رگهای زیر زبان سبز می شود.
در بیماری فراموشی رنگ زبان سفید گشته و در برخی انواع ورم غشاء مغز زبان در ابتدا زرد رنگ و به مرور زمان رو به سیاهی می رود.
تحلیل مواد بزاقی پوشاننده سطح زبان
غلظت زیاد مواد بزاقی و رنگی شدن آنها و حتی نبود ماده بزاقی روی سطح زبان، نشان دهنده برخی مشکلات است.
وقتی که مواد بزاقی زبان غلیظ تر می‌شود، علامتی است از عدم تعادل در سیستم گوارش بدن بوجود امده است.
وقتی این مواد غلیظ دلمه ای می‌شوند، نشان می
دهند که سیستم دفاعی بدن بسیار ضعیف شده است.
اگر این مواد به رنگ زرد باشند، احتمال عفونت یا التهاب
در قسمتی از بدن وجود دارد.
کاهش بیش از حد این ماده بزاقی، معمولا حاکی از ضعیف شدن یکی از ارگان های اصلی بدن می باشد.
نوک زبان:
نوک زبان محدوده عنصر آتش است و با عملکرد قلب مطابقت دارد. این بخش از زبان سلامت فیزیکی و روحی قلب را نمایش می دهد. در پزشکی چینی گفته می‌شود که روح در قلب مسکن دارد. استرس و نگرانی موجب به وجود آمدن نقطه های قرمز رنگ روی نوک زبان می‌شود. افزایش دمای بدن، نشان دهنده سرعت زیاد عملکرد قلب است که منجر به استرس و هیجان زیاد می گردد.
کناره های زبان:
کناره های زبان محدوده عنصر چوب هستند. اگر در اثر تماس دندانها با کناره های زبان فرم دندان ها روی این قسمت ها ایجاد شود، به این معناست که کبد خوب کار نمی کند. در اینگونه مواقع ممکن است در کناره های زبان نقاط سبز – آبی یا بنفش کوچکی مشاهده بشود که این نقاط ریز رنگی نشان دهنده وجود یک بیماری جدی هستند. نقاط بنفش در ناحیه عنصر چوب اغلب نشان می دهند که فرد از انرژی بسیار پایین، ناراحتی و درد، باد کردگی پایین دنده ها و نفخ شکم رنج می برد. این افراد حتما باید به متخصص کبد مراجعه کنند؛ زیرا در بسیاری مواقع این علائم نشان دهنده سرطان کبد و یا از کار افتادگی بخش زیادی ازکبد می باشند.
ناحیه بعد از نوک زبان:
این ناحیه مربوط به عنصر فلز است و عملکرد دستگاه تنفسی و سیستم ایمنی بدن را نشان می دهد. وقتی که رنگ این قسمت مایل به قرمز می‌شود و یا نقاط قرمز ریز روی این قسمت به وجود می آید، به این معنی است که عفونت دستگاه تنفسی در راه است و قسمتی از بدن حتما عفونت دارد.
زردی و رنگ پریدگی این بخش از زبان نشان دهنده ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می باشد.
در عفونت های قارچی ریه ها، ممکن است ماده بزاقی قهوه ای مایل به سیاه سطح این قسمت را بپوشاند. این علامت در بیشتر افرادی که مبتلا به زخم ریه هستند، مشاهده می‌شود.
بخش مرکزی زبان:
این بخش از زبان مربوط به عنصر خاک است و عملکرد شکم، طحال و پانکراس را نشان می دهد. مشکلات مربوط به سیستم گوارشی بیشتر در این قسمت از زبان دیده می‌شود. برگشت اسید معده و مری که موجب ناراحتی فرد و بیداری در طول شب می‌شود، ممکن است با قرمز شدن این ناحیه و زرد شدن ماده بزاقی مرکز زبان همراه باشد. تغییرات بسیار کوچک در این ناحیه، نشان دهنده مشکلات گوارشی است. این بخش از زبان خود را در آیینه به دقت نگاه کرده و در صورت مشاهده این علائم حتما به متخصص مربوطه مراجعه کنید.
انتهای زبان:
ناحیه انتهایی زبان مربوط به عنصر آب بوده و عملکرد بسیاری از ارگان های بدن را نشان می دهد که مهمترین آنها کلیه ها و مثانه است و شامل سیستم هورمونی و غدد جنسی نیز می‌شود. دو برآمدگی کوچک در انتهای زبان برای تشخیص طعم غذاهاست. غلظت و زردی مایع بزاقی این قسمت از زبان در زنان، نشان دهنده عفونت مثانه است.
منابع:
ابن سینا، حسین بن عبد الله، کلیات قانون ابن سینا، تهران، دانشگاه علوم پزشکى ایران، ۱۳۸۶، ص ۳۶۳٫
جرجانى، اسماعیل بن حسن، ذخیره خوارزمشاهى، قم، مؤسسه احیاء طب طبیعى، ۱۳۹۱، ج ۶، ص ۳۴۸٫
امیدرضا فراهی، علی مظفرپور، روشنک ثاقبی، مرتضی مجاهدی، اهمیت زبان در طب سنتی ایران، مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، دوره هجدهم، شماره۸، مرداد ۱۳۹۵٫