الف – تباهی پاک دامنی
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
دل ترسو، شکم سیری ناپذیر و شهوت جنسی شدید، چه بد همدستانی بر ضد دین هستند!( الکافی:
ج 6 ص 269 ح 3.)
امام علی (علیه السلام):
پرخوری، یار مناسبی برای گناهان است.( غررالحکم: ح 9922.)
امام علی (علیه السلام):
پرخوری، پاک دامنی را تباه می کند.( غررالحکم: ح 659.)
امام علی (علیه السلام):
پرخوری، سرمستی می آورد و پاک دامنی را تباه می سازد.( غررالحکم:
ح 1364.)
امام علی (علیه السلام):
پرخوری، بد همدمی برای پاک دامنی است.( غررالحکم: ح 4408.)
امام باقر (علیه السلام):
شکم، چون پر شود، سرکشی می آورد.( الکافی: ج 6 ص 270 ح 10.)
تباهی نفس
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و
سلم):
دل ها را با فراوانی خوراک و نوشاک نمیرانید؛ زیرا دل به سان کشت، اگر آب زیادی
بدان رسانده شود، می میرد.( مکارم الاخلاق: ج 1 ص 320 ج 1025.)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
از زیادی غذا بپرهیزید، چرا که نشان قساوت بر دل می نهد، بدن را در فرمانبری از
خدا کند می کند و اراده ها را از شنیدن اندرز ناشنوا می سازد.( عدة
الداعی: ص 294.)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
هر کس به پرخوری و پرنوشیدن خو بگیرد، سنگ دل می شود.( طب
الائمة (علیهم السلام): ص 5.)
1246 – امام علی (علیه السلام):
فراوانی خواب و خوراک، نفس را تباه می کند و زیان می آورد.( غررالحکم:
ح 7120.)
ج – پوشیده ماندن تیزهوشی
امام علی (علیه السلام):
هر کس سیری اش افزون شود، شکم سیری، او را سنگین می سازد و هر کس شکم سیری، او را
سنگین سازد، میان او و تیزهوشی، پرده می افتد.( غررالحکم:
ح 8458 و 8459.)
1248 – امام علی (علیه السلام):
پرخوری، با تیزهوشی سازگار نیست.( غررالحکم: ح 10528.)
امام علی (علیه السلام):
پرخوری، حجاب تیزهوشی می شود.( غررالحکم: ح 652 و 345.)
امام علی (علیه السلام):
پرخوری و تیزهوشی، با هم گرد نمی آیند.( غررالحکم: ح 10572.)
د – ظلمت دل
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و
سلم):
شکم، سیرمدارید، که نور معرفت در دل هایتان خاموش می شود.( مکارم
الاخلاق: ج 1 ص 320 ح 1026.)
امام علی (علیه السلام):
– در حکمت های منسوب به ایشان -: فراوانی خوراک، دل را می میراند، چنان که فراوانی
آب، کشت را می میراند.( شرح نهج البلاغه: ج 20 ص 325 ح 723.)
امام علی (علیه السلام):
اگر شکم (حتی) از مباح پر شود، دل از یافتن راه درست، کور می گردد.( غررالحکم:
ح 4139.)
آشفتگی خواب ها
امام علی (علیه السلام):
از پرخوری بپرهیز؛ زیرا هر کس همدم آن شود، ناتن درستی هایش افزون می گردد و خواب
هایش آشفته می شود.( غررالحکم: ح 2639.)
و – کمی عبادت
امام علی (علیه السلام):
پرخوری و انجام دادن کارهای واجب، در بر هم، گرد نمی آیند.( غررالحکم:
ح 10568.)
امام علی (علیه السلام):
با وجود سه چیز، در سه چیز دیگر، طمع مبند: با پرخوری در شب زنده داری، با خفتن
همه شب در نورانیت سیما، و با همراهی با فاسقان در ایمن بودن از دنیا.( مستدرک
الوسائل: ج 6 ص 340 ح 6955.)
المحاسن:
– به نقل از حفص بن غیاث، از امام صادق (علیه السلام) -: ابلیس برای یحیی بن زکریا
چهره آشکار ساخت و ناگاه یحیی دید که از هر چیزی بر او آویزه هایی است. از او
پرسید: ای ابلیس! این آویزها چیست؟
گفت: اینها، هوس هایی است که آدمی زاده را بدآنها گرفتار ساخته ام.
پرسید: آیا از اینها چیزی هم برای من هست؟
گفت: شاید (روزی) سیر شده باشی و در نتیجه، این سیری، تو را از نماز و یاد خدا،
سنگین کرده باشد.
یحیی گفت: با خداوند، عهد می بندم که هرگز شکم خویش را از خوراک، پر نکنم.
ابلیس هم گفت: با خداوند، عهد می بندم که هرگز مسلمانی را اندرز ندهم!.
امام صادق (علیه السلام) سپس فرمود: ای حفص! جعفر و خاندان جعفر را با خدا این عهد
است که هیچ گاه شکم خویش را از خوراک، پر نکنند و جعفر و خاندان جعفر را با خدا
این عهد است که هرگز برای دنیا کار نکنند.( المحاسن: ج 2 ص 222 ح 1667.)
عیسی (علیه السلام):
ای زادگان اسرائیل! فراوان مخورید؛ زیرا هر کس زیاد بخورد، فراوان نیز می خوابد و
هر کس فراوان بخوابد، نماز اندک می گزارد و هر کس نماز اندک بگزارد، از غافلان
شمرده می شود.( ربیع الابرار: ج 2 ص 673.)
حلیة الاولیاء:
– به نقل از وهیب بن ورد -: به ما خبر رسیده که ابلیس ناپاک، برای یحیی بن زکریا
آشکار شد و به او گفت: می خواهم تو را اندرزی بدهم.
یحیی گفت: دروغ می گویی. تو خیر مرا نمی خواهی؛ اما به هر روی، درباره آدمی زاده
به من بگو.
گفت: آنان نزد ما سه دسته اند:
دسته ای از آنان در برابر ما سخت ترین هستند. آهنگ یکی از آنان می کنیم و انتظار
می کشیم تا او را بفریبیم و بر او توان یابیم. سپس به استغفار و توبه می شتابد و
همه چیزهایی را که در او به چنگ آورده ایم، بر ما تباه می سازد. دیگر بار، به سراغ
او می رویم و او نیز دیگر بار (به سراغ آمرزش خواهی) می رود. نه از او نومید می
شویم و نه کار خود را با او بر می آوریم و از همین روی، در رنجیم.
دسته دیگر، در دستان ما، گردکی را می مانند که در دست کودکان است. آنان را بدان جا
که می خواهیم، می افکنیم و آنان خود، برای ما عهده دار خویش شده اند.
اما دسته دیگر، همانند تو معصوم اند و ما به هیچ خواسته ای درباره آنان توان نمی
یابیم.
یحیی به او گفت: بدین سان، آیا درباره من به چیزی توانایی یافته ای؟.
گفت: نه، مگر یک بار: تو غذایی پیش روی نهاده بودی تا آن را بخوری. من پیوسته آن
را نزد تو دوست داشتنی ساختم، تا بیش از آنچه می خواستی، از آن خوردی. آن شب، خفتی
و بر خلاف هر شب، برای نماز برنخاستی.
یحیی به او گفت: قطعاً از این پس، تا زنده ام، هیچ گاه شکم از غذایی، سیر نمی کنم.
ابلیس هم گفت: قطعاً پس از تو، هیچ گاه آدمی زاده دیگری را اندرز نمی دهم.( حیلة
الاولیاء: ج 8 ص 148.)
ز – دوری از خداوند
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و
سلم):
گرسنگی، نور حکمت است و سیری، (مایه) دوری از خداوند.( مکارم
الاخلاق: ج 1 ص 320 ج 1024.)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
در پیشگاه خداوند، هیچ چیز منفورتر از شکمی که پر باشد، نیست.( عیون
أخیار الرضا (علیه السلام): ج 2 ص 36 ح 89.)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
منفورترین شما در پیشگاه خداوند متعال، هر پرخواب پرخور پرنوش است.( تنبیه
الخواطر: ج 1 ص 100.)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
خداوند (عزوجل) آن را که فراتر از سیری می خورد، آن را که طاعت پرودگار خویش وا می
گذارد، آن را که سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) وا می نهد، آن را که به پیمان
خویش پشت پا می زند، آن را که خاندان پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را
دشمن می دارد و آن را که همسایگان خویش می آزارد، دشمن می دارد.( کنز
العمال: ج 16 ص 78 ح 44029.)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
(یک بار،) جبرئیل، در ساعت و روزی که پیش تر در آن نمی آمد، نزد من آمد.
به او گفتم: ای جبرئیل! در ساعت و روزی نزد من آمده ای که پیش تر نمی آمدی! مرا
ترساندی!
گفت: ای محمد! در حالی که خداوند، همه گناهان پیشین و پسین تو را آمرزیده است، چه
چیزی تو را می ترساند؟. آن گاه گفت: پروردگارت تو را به چه چیز برانگیخته است؟.
باز گفت: پروردگارت تو را از پرستش بتان، نوشیدن می، ناسزاگویی، درگیری با مردمان،
و از چیزی دیگر که به دنیا و آخرت مربوط شود، باز می دارد. پروردگارت به تو می
گوید: “ای محمد! هیچ چیز را به اندازه شکم پر، منفور نداشته ام”.( الامالی،
مفید: ص 192 ح 21.)
امام باقر (علیه السلام):
نزد خداوند (عزوجل)، هیچ چیزی منفورتر از شکم پر نیست.( الکافی:
ج 6 ص 270 ج 11.)
امام صادق (علیه السلام):
دورترین مردمان از خداوند، کسی است که شکمش پر باشد.( جامع
الاحادیث، قمی: ص 202.)
امام صادق (علیه السلام):
خداوند (عزوجل) پرخوری را دشمن می دارد.( سنن ابن ماجة: ج 2 ص 1112 ح 3351.)
امام صادق (علیه السلام):
شکم با خوردن، سرکش می شود. نزدیک ترین حالت بنده به خداوند (عزوجل)، هنگامی است
که شکمش سبک باشد و دورترین حالت بنده از خداوند (عزوجل) نیز آن هنگام است که شکمش
پر باشد.( الکافی: ج 6 ص 269 ح 4.)
گرسنگی در روز قیامت
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و
سلم):
آن که در دنیا از همه سیرتر است، در روز قیامت از همه بیشتر گرسنگی می کشد.( الکافی:
ج 6 ص 269 ح 5.)
الکافی:
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: آن که در دنیا بیشتر از دیگران (از
پرخوری) آروغ می زند، در آخرت – یا فرمود در روز قیامت – از همه بیشتر گرسنگی می
کشد.( عیون أخبار الرضا (علیه السلام): ج 2 ص 38 ح 113.)
امام علی (علیه السلام):
ابو جحیفه، در حالی که آروغ می زد، نزد پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)
آمد. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: جلوی آروغ خود را بگیر. سیرترین
مردم در دنیا، گرسنه ترینشان در روز قیامت هستند.
او جحیفه، از آن پس تا هنگامی که به دیدار پروردگار شتافت، هیچ گاه شکم خویش را پر
نکرد.( الامالی، طوسی: ص 346 ح 715.)
الامالی:
– به نقل از عطیة بن عامر جهنی -: از سلمان فارسی، در حالی که او را به غذا خوردن
وا داشته بودند، شنیدم که گفت: مرا بس است! از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و
سلم) شنیدم که می فرمود: سیرترین مردم در دنیا، گرسنه ترین آنان در آخرت هستند. ای
سلمان! دنیا زندان مومن و بهشت کافر است.( المحاسن: ج 2 ص 233 ح 1716.)
امام صادق (علیه السلام):
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، صدای آروغ مردی را شنید. فرمود: ای بنده
خدا! آروغت را کوتاه کن؛ زیرا کسانی که در روز قیامت، بیشترین گرسنگی را می کشند،
آنانی هستند که در دنیا سیرترین مردم بوده اند.( الدعوات:
ص 74 ح 172.)
مجموعه ای از زیان های پرخوری
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و
سلم):
از شکم سیری حذر کنید؛ چرا که مایه: تباهی تن، به بار آمدن بیماری و سستی در عبادت
است.( غررالحکم: ح 2742.)
امام علی (علیه السلام):
از شکم سیری حذر کنید؛ چرا که مایه: قساوت دل، سستی در نماز و تباهی تن است.( شرح نهج
بلاغة: ج 20 ص 320 ح 674.)
امام علی (علیه السلام):
– در حکمت های منسوب به ایشان -: هر که سیر شود، در همان دم، سه کیفر (مجازات) می
بیند: بر قلب او پرده افکنده می شود، بر چشمش خواب آلودگی می افتد و بر بدنش سستی
چیره می گردد.( تنبیه الخواطر: ج 1 ص 102.)
لقمان (علیه السلام):
– خطاب به پسرش -: پسرم! اگر معده پر شود، اندیشه خواب می رود، حکمت لال می شود و
اندام ها از عبادت فرو می نشینند.( مصباح الشریعة: ص 253.)
مصباح الشریعة:
– در حدیثی که به امام صادق (علیه السلام) منسوب است -: بسیار خفتن، از نوشیدن
بسیار، و بسیار نوشیدن، از سیری فراوان، زاده می شود و این دو، انسان را نسبت به
فرمانبردی از خدا سنگین می کنند و دل را سخت از آن می کنند که تفکر و خضوع داشته
باشد.(1586)
مصباح الشریعة:
– در حدیثی که به امام صادق (علیه السلام) منسوب است -: برای دل مومن، هیچ چیزی
زیانبارتر از پرخوری نیست و آن، دو چیز را پدید می آورد: سنگ دلی و برانگیختگی
شهوت.( مصباح الشریعة: ص 239.)
زیان های خوردن پس از سیری
پیامبر خدا (صلی الله
علیه و آله و سلم):
خوردن پس از سیری، پیسی می آورد.( الامالی: صدوق: ص 636 ح 854.)
الدعوان:
روایت شده که وارد ساختن غذا به معده، در حالی که در آن غذایی دیگر وجود دارد، درد
بی درمان است.( الدعوات: ص 81 ح 202.)