اقامه نماز وظیفه شاخص صاحبان قدرت وحاكمان الهى
يكى از مشخصات حاكم الهى اقامه نماز است
خداوند متعال وقتى اميرمؤمنان علىرا به عنوان ولّى خود در آيه ولايت معرفى مىكند، خصوصيتى را كه براى او ذكر مىكند، اقامه نماز و اداء زكوة در حال ركوع است، مىفرمايد:
«اِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ اَمَنُوا الَّذيِنَ يُقِيمُونَ الصَّلوةَ وُ يُؤتُونَ الزَّكوةَ وَ هُم راكِعُونَ(1)». ولى و رهبر شما تنها خدا و پيامبر او و آنها كه ايمان آوردهاند و نماز را بر پا مىدارند و در حال ركوع، زكوة مىپردازند، مىباشند.
آيه مذكور در شأن على بن ا بی طالب علیهم السلام به قول شيعه و سنى نازل شده است.
نماز و رابطه آن با امر به معروف و نهى از منكر
كسى كه مىخواهد امر به معروف نمايد، بايد خود معروف را بشناسد و عامل به آن باشد و در اين ميان نماز به عنوان بزرگترين فريضه الهى، معروفترين آنان بشمار مىرود.
«يَا بُنَىَّ اَقِمِ الصَّلوةَ وَ أمُرْ بِالْمَعْرُوفِ واَنَهُ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْعَلَى مَا اَصابَكَ اِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ اْلأُمُورِ(2)» پسرم نماز را بر پا دار و امر به معروف و نهى از منكر كن و در برابر مصائبى كه به تو مىرسد، با استقامت و شكيبا باش، كه اين از كارهاى مهم و اساسى است.
لقمان، فرزندش را امر به نماز مىكند، چرا كه مهمترين پيوند با خالق است و قلب و روح را مصفىّ و زندگى را روشن مىكندو آثار گناه را از جان مىشويد و نور ايمان را درسراسر قلب پرتوافكن ساخته و انسان را از فحشا و منكرات باز مىدارد.
«قَالَ لَقْمَانَ لَاَبنه: يا بُنَىَّ اَقِمِ الصَّلوةَ فِاِنَّها مِثْلَيْهَا فِى دِينِ اللَّهِ كَمَثَلِ عَمُودِ فُسْطَاطٍ فَاِنَّ الْعَمُودَ اِذَا اسْتَقَامَ نَفَعَتِ الْأَطْنَابِ وَ اْلاَوْتَادِ و الضِّلالِ وِ اِنْ لِمْ يَسْتَقِمْ لَمْ يَنْفَعْ وَ تَدٌ وَ لاطَنَبٌ وَ لَاظِلالٌ» اى پسرم نماز را به پاى دار، بدرستيكه مثل نماز در دين خدا، مانند عمود بزرگ است، پس به درستى كه هنگامى كه استقامت داشته باشد، طنابها و ميخهاى بلند و سايبانها مفيد واقع مىشود و سود مىبخشد و اگر عمود خيمه بر پا نايستد، ميخ و طناب و سايبان سودى ندارد.
ارتباط نماز و امور اجتماعى
بر پا داشتن نماز حمايت خدا را در پى دارد
«وَ لَقَدْ اخَذَ اللَّهُ ميِثَاقَ بَنِىاِسْرَائِيلَ وَ بَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَى عَشَرَ نَقيِبا وَ قَالَ اللَّهُ اِنَّى مَعْكُمْ لَئِنْ أقَمْتُمُ الصَّلَوةَ(3)» خدا از بنى اسرائيل پيمان گرفت و براى آنها دوازده رهبر و سرپرست برانگيخت و خداوند به آنها گفت: من با شما هستم، اگر نماز را بر پا داريد.
شرط نصرت و يارى خدا، اين است كه او را اطاعت كنند و نشانه اطاعت كردن اين است كه، نماز را بپا دارند و زكاة بدهند و به رسولان او ايمان آورده و رسولان خدا را يارى كنند و آنها را تعظيم نموده و صدقه مستحبى بدهند.
نصرت خدا شامل حال نمازگزارى مىشود، كه از رهبر الهى حمايت كرده و او را اطاعت نمايد و مورد تعظيم و تكريمش قرار دهد.
نماز تولید قدرت نرم می کند
نماز بهترین وسیله برای مقابله با جنگ نرم دشمن است
«وَ أَقِمِ الصَّلوةَ طرَفَىِ النَّهَارِ وُ زُلُفا مِنَ الْلَيْلِ اِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ ذَلِكَ ذِكْرى لِلذّكِريِنَ(4)» نماز را در دو طرف روز و اوائل شب بر پا دار، چرا كه اين اعمال نيك، گناهان و آثار آنها را برطرف مىسازند، اين تذكرى است، براى آنها كه اهل تذكرند.
منظور از دو طرف روز آنطور كه از روايات استفاده مىشود، نماز صبح و مغرب و مقصود از اوائل شب نماز عشاء مىباشد، اهميت و خاصيتى كه نمازهاى يوميه دارند و ساير عبادات نيز دارا مىباشند، اين است كه گناهان را از بين مىبرند.
«نمازها حسناتى هستند، كه در دلهاى مؤمنين وارد شده و آثار معصيت و تيرگيهائى كه در دلهايشان از ناحيه سيئات كسب كردهاند، از بين مىبرند».
نمازگزاران اصلاح كنندگان جامعه
موضع افراد نسبت به كتاب خدا دو گونه است، دستهاى در طلب دنيا به قرآن پشت مىكنند و گروهى به آن تمسك جسته و مو به مو آن را اجرا مىكنند، و معناى تمسك به قرآن اين است كه انسان اجازه ندهد، كوچكترين مخالفتى با قرآن، از هيچ سو انجام شود و در تحقق يافتن مفاهيم آن از جان و دل بكوشد و يكى از مفاهيم بارز تمسك به قرآن كريم اقامه نماز است كه اگر تك تك افراد چنين باشند، جامعه به دست افراد آن، اصلاح مىشود.
«اِنَّمَا الْمُؤمِنِينَ الَّذِينَ اِذَ اذُكِرَ اللّهُ وَ جِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ اِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ اَيَاتِهِ زَادَتْهُمْ اِيْمَانا وَ عَلَى رَبَّهَمْ يَتَوَكُّلُونَ، الَّذِينَ يُقيِمُونَ الصَّلوةَ وَ مَمَّا رَزَقْناَهُمْ يُنْفِقُونَ اُولئكَ هُمُ الْمُؤمِنُونَ حَقّا لَهُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ رَبَّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ(5)».
«مؤمنان هنگامى كه نام خدا برده شود، دلهايشان ترسان مىگردد و هنگامى كه آيات او بر آنها خوانده شود، ايمانشان افزون مىگردد و تنها بر پروردگارشان توكل دارند، آنها كه نماز را بر پا مىدارند و از آنچه به آنها روزى دادهايم، انفاق مىكنند، مؤمنان حقيقى آنها هستند، براى آنها درجات فوقالعادهاى نزد پروردگارشان است و براى آنها آمرزش و روزى بىنقص و عيب است».
اينان نه اينكه خود نماز مىگزارند، بلكه كارى مىكنند كه اين رابطه محكم با پروردگار، همچنان در همه جا بر پا باشد.
«وقتى ايمان به خدا كمالش در دل مستقر گرديد، توجه انسان به سوى عبوديت معطوف گشته و پروردگار خود را به خلوص و خضوع عبادت مىكند و اين عبادت در قالب نماز تجلى مىيابد، بعلاوه به سوى اجتماع معطوف گشته، حوائج اجتماع خود را بر آورده مىكند و نواقص و كمبودها را جبران مىنمايد و از آنچه خدا ارزانيش داشته، از مال و علم و غير آن انفاق مىنمايد».
«وَالَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالكِتَابِ وَ أَقَامُوا الصَّلَوةَ اِنّا لاَنُضِيعُ أَجْرَالْمُصْلِحِينَ(6)» و آنها كه به كتاب خدا تمسك جويند و نماز را بر پا دارند، پاداش بزرگى خواهند داشت، زيرا ما پاداش مصلحان را ضايع نخواهيم كرد.
«در آيه فوق از ميان همه اجزاى دين، تنها اقامه نماز را ذكر كرده و اين براى شرافتى است كه، نماز بر ساير اجزاى دين دارد، چون نماز ستون دين است و بوسيله نماز، ياد خدا و خضوع در برابر او كه جان همه شرايع دينى است، حفظ مىشود
صاحبان قدرت ونماز
قران کریم در مورد ياران خدا كه وعده يارى به آنها داده شده است چنين مىگويد:” آنها كسانى هستند كه هر گاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم نماز را بر پا مىدارند و زكات را ادا مىكنند و امر به معروف و نهى از منكر مىنمايند” (الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ (7).
آنها هرگز پس از پيروزى، همچون خودكامگان و جباران، به عيش و نوش و لهو و لعب نمىپردازند، و در غرور و مستى فرو نمىروند، بلكه پيروزيها و موفقيتها را نردبانى براى ساختن خويش و جامعه قرار مىدهند آنها پس از قدرت يافتن تبديل به يك طاغوت جديد نمىشوند، ارتباطشان با خدا محكم و با خلق خدا نيز مستحكم است چرا كه” صلاة” (نماز) سمبل پيوند با خالق است، و” زكات” رمزى براى پيوند با خلق، و امر به معروف و نهى از منكر پايههاى اساسى ساختن يك جامعه سالم محسوب مىشود و همين چهار صفت براى معرفى اين افراد كافى است
و در سايه آن ساير عبادات و اعمال صالح و ويژگيهاى يك جامعه با ايمان و پيشرفته فراهم است .
بايد توجه داشت كه” مكنا” از ماده” تمكين”، و” تمكين” به معنى فراهم ساختن وسائل و ابزار كار است، اعم از آلات و ادوات لازم يا علم و آگاهى كافى و توان و نيروى جسمى و فكرى.
” معروف” به معنى كارهاى خوب و حق است، و منكر به معنى زشت و باطل، چرا كه اولى براى هر انسان پاكسرشتى شناخته شده، و دومى ناشناس است، و به تعبير ديگر اولى هماهنگ با فطرت انسانى است و دومى ناهماهنگ.
و در پايان آيه مىفرمايد:” و پايان همه كارها از آن خدا است” (وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ).
پی نوشتها:
7-سوره مائده ایه 55
8-سوره لقمان ایه 17
9- سوره مائده ایه 12
10-سوره هود ایه 114
11-سوره انفال ایات 2و3
12-سوره اعراف 170
13–سوره حج ایه 41