استقامت در اهداف، اصلاح روش‌ها سیاست راهبردی امام خامنه ای روحی فداه
سیاست خارجی هر كشور تداوم سیاست داخلی و پویش‌های درون نظام یك كشور است. اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز برگرفته از اصول و ارزش‌های نظام اسلامی و برآمده از انقلاب اسلامی ما است. امام خامنه ای روحی فداه دراین رابطه می‌گویند:
«اصول سیاست خارجی ما از اصول انقلاب ما جدا نیست. ما كار كوچكی كه نكردیم؛ ما حادثه و پدیده‌ی جدید و عظیم و عمیق و ماندگاری را به وجود آوردیم كه انقلاب اسلامی و ایجاد نظام جمهوری اسلامی است. ما چه در اول انقلاب اصول سیاست خارجی خودمان را تدوین كرده باشیم و چه نكرده باشیم، نفس ایجاد این حركت و پدیده‌ی جدید در بطن خود تكلیف ما را در مسائل سیاست خارجی روشن كرده است. ما همچنان كه نظام سلطه را در درون كشورمان با انقلاب برهم زدیم، نظام ارباب-رعیتی سیاسی و اجتماعی را برهم زدیم. دید ما در مسائل جهانی هم همین است. ما با نظام ارباب-رعیتی در سطج جهان مخالفیم؛ ما با نظام سلطه مخالفیم. اساس سیاست خارجی ما این است كه ما این ایده‌ی مخالفت با سلطه‌گری و سلطه‌پذیری را به عنوان یك ستون مستحكم در فضای سیاست بین‌المللی در سطح دولت‌ها و ملت‌ها استقرار دهیم.»(۱۳۸۳/۵/۲۵)
امام خامنه ای روحی فداه: به‌هیچ‌وجه عدول از مبانی و عدول از ارزش‌ها جایز نیست … اما در روش‌ها بایستی تكامل، اصلاح، تغییر و رفع خطا جزو كارهای دائمی و برنامه‌های همیشگی ما باشد؛ ببینیم كدام روش ما، ولو به آن عادت كرده باشیم، غلط است، آن را عوض و اصلاح كنیم … باید جای «هدف» را با «روش» اشتباه نكنیم. (۱۳۸۳/۶/۳۱)
مطالعه‌ی دیدگاه‌ها و بیانات رهبر انقلاب اسلامی نشان می‌دهد كه ایشان از یك منظومه‌ی فكری یا گفتمانی مشخص در حوزه‌ی سیاست خارجی برخوردار هستند كه می‌توان ساختار و مفاهیم اصلی در این شبكه به‌هم‌پیوسته‌ی معنایی را ارائه نمود. ویژگی دیگر آن است كه این مفاهیم از یك ثبات معنایی در طول زمان برخوردار می‌باشند و به مرور زمان رنگ عوض نكرده یا دچار استحاله‌ی مفهومی نشده‌اند بلكه در سیری تكاملی قرار دارند. ویژگی سوم نیز آن است كه مفاهیم بنیادین سیاست خارجی در نگاه رهبر معظم انقلاب با یكدیگر همسو بوده و نقش مكمل یكدیگر را ایفا می‌كنند. به این جهت می‌توان مجموعه‌ی مفاهیم مورد تأكید ایشان در حوزه‌ی سیاست خارجی را در قالب یك منظومه‌ی فكری نگریست.
تقابل با نظام سلطه
«تقابل با نظام سلطه» یكی از شاكله‌های اصلی در منظومه‌ی سیاست خارجی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است. ایشان بر این باورند كه: «امروز در دنیا نظام سلطه حاكم است. این یك نظام جهانی است. تسلط نظام سلطه بر دنیا و زندگی بشر دو طرف دارد. یك طرف، سلطه‌گرها كه همان ابرقدرت‌هایند و طرف دیگر دولت‌های سلطه‌پذیر هستند كه دخالت‌های وقیحانه و گستاخانه ابرقدرت‌ها را قبول می‌كنند.»(۱۳۶۸/۴/۲۵)
«نظام سلطه یعنی اینكه كسی در دنیا به اتكای سرنیزه و زور قلدری بكند و شرم نكند و دیگران هم قلدری او را تحمل كنند.»(۱۳۶۸/۱۰/۶)
امام خامنه ای روحی فداه ضمن مقصر دانستن دو طرف سلطه‌گر و سلطه‌پذیر در نظام سلطه، معتقدند كه «دیو مهیب و نفرت‌انگیز سلطه، همه‌ی ملت‌ها را تهدید می‌كند و این تهدید فقط متوجه ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی نیست بلكه متوجه همه‌ی دنیا و اصل و اساس انسانیت است.»(۱۳۸۴/۹/۳۰)
«دلیل تقابل با نظام سلطه هم روشن است. اگر استكبار و دستگاه سلطه توانست بر كشوری تسلط یابد و در آن نفوذ پیدا كند، منافع آن ملت نادیده گرفته خواهد شد.»(۱۳۷۹/۸/۲۴)
در نگاه امام خامنه ای روحی فداه، ضدیت با نظام سلطه علاوه‌بر آن‌كه ریشه در تأمین منافع ملت‌ها و حراست از كیان آن دارد، متكی و مستظهر به باورها و اعتقادات دینی نیز می‌باشد. «هر جا اسلام باشد، رد اركان نظام سلطه‌ی جهان هم در آنجا هست. هر جا اسلام تشكیل بشود، ضدیت با ظلم، تجاوز، استعمار و استثمار و تحقیر مردم و ضدیت با بقیه‌ی ملامح و نشانه‌های نظام سلطه‌ی امروز دنیا نیز در آنجا هست. به همین خاطر است كه جمهوری اسلامی با نظام كنونی تسلط و اقتدار در دنیا مخالف است.»(۱۳۶۹/۲/۲۲)
نمايندگان سياسى جمهورى اسلامى ايران در جهان بايد تيزتر از شمشير، نرم‌تر از حرير و سخت‌تر از سنگ و پولاد باشند. عرصه‌ی سياست خارجى ميدان نرمش‌هاى قهرمانانه است، اما نرمشى كه در برابر دشمن تيز باشد. بنابراين ديپلمات‌هاى ما بايد در مواضع اصولى خود مستحكم بايستند و استقامت و پايمردى حضرت امام خمينى (رض) را الگوى خود قرار دهند. (بیانات رهبر انقلاب در دیدار با مسئولان وزارت امور خارجه ۱۳۷۵/۵/۱۷)
اكنون پرسش این‌جاست كه تقابل با نظام سلطه چگونه صورت می‌گیرد و كدام مفهوم به عنوان راهكار از سوی ایشان مطرح می‌شود. در نگاه آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای این مهم از طریق مفهوم ایستادگی و مقاومت محقق می‌شود. در واقع، «مقاومت» مفهوم بنیادین دیگری در منظومه‌ی سیاست خارجی ایشان است كه با ضدیت با نظام سلطه ارتباط برقرار می‌كند. «نظام جمهوری اسلامی، نظامی است كه می‌خواهد سعادت مجموعه‌های انسانی را با همان پیامی كه پیغمبران در طول تاریخ نبوت‌ها آورده‌اند و به بشر رسانده‌اند، تأمین كند و عملاً دارد پیام پیامبران را در مقابل پیام طواغیت عالم تصدیق می‌كند. طواغیت امروز هم هستند و بر اینها گران می‌آید و مقابله و معارضه می‌كنند. راه پیروزی در این چالش و رویارویی هم جز «ایستادگی همراه با ایمان و باور به خط و باور به راه خود» نیست. باید راه را باور داشته باشیم: «آمَنَ الرَّ‌سُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّ‌بِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ ۚ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّـهِ»؛ یعنی آحاد مؤمنین به این راه، دست به دست هم بدهند و ایستادگی كنند؛ ایستادگی نشان بدهند. این راه پیشرفت و پیروزی است. اگر این كار را بكنند، پیروزی قطعی است.»(۱۳۸۵/۷/۱۸)
در ادامه به بیان مختصات مفهوم «مقاومت» در منظومه‌ی معنایی امام خامنه ای روحی فداهمی‌پردازیم:
۱. مقاومت، راه الهی
امام خامنه ای روحی فداهاستقامت در راه درست را راه خدا می‌دانند و بیان می‌دارند: «خدای متعال وعده قطعی كرده است كه: «إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَ‌بُّنَا اللَّـهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا»؛ استقامت در راه درست نتیجه‌اش این است كه خدای متعال اندوه و ترس را از یك انسان و یك جامعه سلب می‌كند و موفقیت را نصیب آنها می‌كند. ما راهی كه انتخاب كردیم، راه خداست. راه خدا فقط به معنای عبادت كردن و در كنج نشستن نیست. راه خدا یعنی به سعادت رساندن جامعه انسانی. ملت ما این راه را انتخاب كرد. یعنی راه عدالت را، انصاف، راه عبودیت. الهی راه برای انسان‌ها، راه برداری انسان‌ها با یكدیگر و راه اخلاق نیكو و پسندیده و فضیلت‌های انسانی و در این راه پافشاری هم كرده است. با سختی‌هایی كه در این راه هست، مقابله كرده و از آنها نهراسیده است. انشاءالله میوه‌های شیرین و دلنشین این ایستادگی را خدای متعال به او خواهد چشاند.»(۱۳۸۵/۸/۲۱)
از آنجا كه استقامت بر مسیر درست، راهی الهی است، سنت الهی نیز بر آن حاكم خواهد شد كه «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرً‌ا إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرً‌ا» آیت‌الله خامنه‌ای در این خصوص می‌فرمایند: «اگر سختی‌ها را تحمل كردید، خدای متعال درهای فرج را خواهد گشود. اگر مجاهدت در راه خدا را بر جسم و نفس خودتان هموار كردید، خدای متعال روشنایی فرج را به شما نشان خواهد داد و درهای فرج را به روی شما باز خواهد كرد: «وَمَن يَتَّقِ اللَّـهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَ‌جًا وَيَرْ‌زُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ». خدای متعال به بركت مجاهدت و به شرط ایستادگی بیرون از دایره محاسبه معمولی عقول بشری، درها را باز و راه‌ها را هموار می‌كند.»(۱۳۷۶/۵/۲۹)
۲. استقامت، برگرفته از قرآن و سیره معصومین علیهم‌السلام
استقامت در مسیر بارها در قرآن كریم ذكر شده و در سیره نبی مكرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز به‌طور عملی قابل مشاهده است. رهبر انقلاب دراین‌باره می‌گویند: «خدای متعال در دو جای قرآن به پیغمبرش می‌فرماید: «فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْ‌تَ» و «وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْ‌تَ» استقامت كن، استقامت یعنی ایستادگی كردن، ادامه دادن، راه را دنبال كردن، متوقف نشدن، این رمز كار است، باید پیش برویم.»(۱۳۹۰/۱۱/۱۰) و در جای دیگری بیان می‌كنند: «خود این ایستادگی كار دشواری است. این «صراط» است. پل صراطی كه مظهر آن را در روز قیامت برای ما تصویر كرده‌اند… پیغمبر فقط مأمور نیست كه خودش ایستادگی كند، باید خیل عظیم مؤمنان را هم در همین راه به ایستادگی وادار كند.»(۱۳۸۵/۱/۶) عنوان «فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْ‌تَ وَمَن تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا» خطاب سختی است كه به خود پیغمبر است. این خطاب دل پیغمبر را می‌لرزاند. این به خاطر همین است كه تغییر جهتگیری‌ها و منحرف شدن از راه اصلی -كه هویت اصلی هر انقلابی به آن جهتگیری‌هاست و در واقع سیرت انقلاب‌ها همین جهتگیری‌های اصلی است- به كلی راه را عوض می‌كند و این انقلاب به هدف‌های خود نمی‌رسد.»(۱۳۸۹/۳/۱۴)
امام خامنه ای روحی فداه براساس چنین اعتقادی بیان می‌دارند كه استقامت و ایستادگی جمهوری اسلامی، مظهر عدالتخواهی امیرالمؤمنین(ع) نیز است و وظیفه ملت ایران و به‌خصوص مسئولان آن است كه این الگو را هر چه بیشتر به نمونه اصلی خود نزدیك و شبیه سازند.»(۱۳۸۶/۵/۶)
۳. مقاومت، تجربه موفق تاریخی
نگاه امام خامنه ای روحی فداه به مفهوم ایستادگی و مقاومت در كنار باورهای اعتقادی و دینی برگرفته از تجربه‌ای تاریخی نیز می‌باشد. ایشان در این خصوص اظهار می‌دارند: در مقابل بدخواهی و بددلی دشمن، تنها راهی كه وجود دارد، ایستادگی ملت‌هاست. همچنان كه ملت ایران این را تجربه كرد و ایستاد. شما با ایستادگی خودتان پیروز شدید و اگر این ایستادگی نبود، تا امروز بارها دشمن اغراض پلید خود را در ایران عزیز و میهن اسلامی ما اعمال و اجرا می‌كرد. ملت‌های دیگر هم راهی جز ایستادگی ندارند. اگر ملت‌ها ایستادگی كنند، خدا به آنها كمك می‌كنند. «وَلَيَنصُرَ‌نَّ اللَّـهُ مَن يَنصُرُ‌هُ» وعده الهی این است كه اگر شما خدا را نصرت كردید، خدا هم شما را نصرت می‌كند. نمونه‌اش انقلاب اسلامی بود كه شما خدا را نصرت كردید. خدا هم شما را نصرت كرد. نمونه دیگرش جنگ تحمیلی بود كه شما خدا را نصرت كردید، خدا هم شما را یاری نمود و پیروز كرد. اگر كمك خدا نبود، امروز آمریكا روزگار سختی را برای كشور و ملت ایران پیش آورده بود و انتقام كشیده بود. تنها راه، ایستادگی است.»(۱۳۷۱/۳/۱۴) و در جای دیگری می‌فرمایند:
ملت‌هایی كه برای هدف‌های خودی ایستادگی می‌كنند، موفقند. ممكن است این موفقیت در كوتاه‌مدت به چشم آدم‌های كوتاه‌بین نیاید اما بدون تردید این موفقیت تثبیت شده است و برو برگرد ندارد… موازنه قدرت در دنیا همه‌اش به یال و كوپال ظاهری و به چهره ابرقدرتی نیست؛ ایستادگی لازم است. ملت ما هم ایستادگی كرد و پیروز شد -هم در انقلاب، هم در جنگ،هم در دوران بعد از جنگ- امروز هم ایستادگی می‌كند و پیروز می‌شود. این فشارهایی كه شما مشاهده می‌كنید -فشار تبلیغاتی، سیاسی، اقتصادی، یارگیری‌های خائنانه و رذالت‌آمیز از درون كشور به وسیله دشمن- به خاطر این است كه ملت ایران طبق آیه شریفه «قَالُوا رَ‌بُّنَا اللَّـهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا». سخن حق و خواسته مشروع و منطقی خود را -كه در دست گرفتن امور خود و قطع دخالت بیگانگان و تكیه به حكم و دین الهی است- با صدای رسا اعلام كرده و پای آن محكم ایستاده است. اما چه كسی در این خصوص پیروز خواهد شد؟ ملت و ایستادگی اوست كه پیروز خواهد شد.»(۱۳۸۰/۵/۳)
نرمش قهرمانانه به این معناست كه شما اصل را می‌چسبید، اما نسبت به حواشی‌اش نرمش نشان می‌دهید. اصل برای ما منافع كشور است. قهرمانی كه در تكنیك به تعبیر رهبری نرمش به خرج می‌دهد، می‌خواهد زمین نخورد. نرمش ما برای حفظ منافعی است كه برای ما حیاتی هستند. (گفت‌وگو با دكتر محمد جواد لاریجانی درباره‌ی استفاده از تاكتیك «نرمش قهرمانانه» در سیاست خارجی)
بر همین مبنا است كه رهبر انقلاب به وجود آمدن بیداری اسلامی را نتیجه ایستادگی ملت ایران می‌دانند و اظهار می‌كنند:
اگر این شكسته شدن هیبت پوشالی ابرقدرت‌ها -كه با هیبت خودشان بیش از واقعیت وجود خودشان در دنیای انسان‌ها تصرف می‌كنند- مسلمان‌ها را در كشورهای مختلف به فكر انداخت و بیدار كرد، ایستادگی مردم ایران،مظلومیت ملت ایران در حوادث مختلف، در جنگ تحمیلی، در دوران سخت توأمان دفاع مقدس و تحریم -اینكه ملت ایران اینجور محكم ایستادند، باثبات پیش رفتند- ملت‌ها را تكان داد. اگر این ثبات نبود، اگر این ایستادگی نبود، اگر این به چالش كشیدن هیبت دروغین ابرقدرت‌ها نبود، ملت‌ها وارد میدان نمی‌شدند؛ بیداری اسلامی به وجود نمی‌آمد؛ این حوادثی كه امروز منطقه را دارد دگرگون می‌كند و نقش جدیدی می‌زند، به وجود نمی‌آمد. حوادث از یك نقطه شروع می‌شود و زنجیره‌وار پیش می‌رود. اگر استقامت بود، صبر بود، تداوم در راه بود، استمرار عمل بود، آن وقت همه خیرات و همه بركات بر آن مترتب می‌شود. ایستادگی شرط اول است. ملت‌ها در راهی كه شروع می‌كنند،باید استقامت كنند؛ «فَلِذَٰلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْ‌تَ». در قرآن كریم، دستور استقامت به نبی مكرم اسلامی در جاهای متعددی داده شده است؛ سرّش همین است. باید ایستاد. بایت ثبات به خرج داد. باید راه را گم نكرد، هدف را همواره در مقابل چشم داشت و به طور مستمر باید پیش رفت. اگر این شد، پیروزی‌ها پی‌درپی پیش خواهد آمد؛ همچنان‌كه برای ملت ایران پیش آمده است.»(۱۳۹۰/۱۰/۱۹)
۴. دفاع از شرف، هویت و استقلال از طریق مقاومت
تجربه نظام جمهوری اسلامی در طول سال‌های پس از انقلاب در مقاطع مهم نشان می‌دهد كه استقامت و ایستادگی می‌تواند رمز پیروزی و موفقیت دیگر مسلمانان و ملل دیگر در دفاع از استقلال، هویت، شرف و عزت خود باشد. بر همین اساس، آیت‌الله خامنه‌ای معتقدند كه پیروزی ملت فلسطین در بازگرداندن حق خود، دشوارتر از پیروزی‌ای كه ملت ایران در ایجاد جمهوری اسلامی در ایران داشت، نیست و این هم تنها از طریق ایستادگی و مقاومت حاصل خواهد شد.»(۱۳۸۸/۱۲/۸) ایشان در این خصوص خطاب به برادران و خواهران فلسطینی می‌گویند: جهادتان را ادامه دهید. ایستادگی‌تان را ادامه دهید. بدانید هیچ ملتی جز به وسیله ایستادگی و مبارزه نمی‌تواند شرف خود و هویت خود و استقلال خود را به دست آورد. به هیچ ملتی، دشمن با التماس چیزی نخواهد داد. هیچ ملتی به خاطر ضعیف بودن و گردن كج كردن در مقابل دشمن، به چیزی نمی‌رسد. هر ملتی كه در دنیا به جایی رسیده است، به خاطر عزم و اراده و ایستادگی و سینه سپر كردن و سر را بالا نگه داشتن رسیده است. بعضی از ملت‌ها این توان را ندارند؛ اما آن ملتی كه به اسلام معتقد است، آن ملتی كه به قرآن معتقد است، آن ملتی كه به وعده خدا معتقد است، آن ملتی كه معتقد است: «وَلَيَنصُرَ‌نَّ اللَّـهُ مَن يَنصُرُ‌هُ». هر كه خدا و دین خدا را یاری كند، خدا با تأكید او را یاری خواهد كرد – این توانایی را دارد.»(۱۳۷۹/۷/۲۹)
۵. استقامت در اهداف و نه روش‌ها و ابزار
مفهوم مقاومت در منظفومه فكری آیت‌الله خامنه‌ای به اهداف و مبانی اختصاص یافته است كه دارای ارزشی الهی می‌باشند و دربرگیرنده ابزارها و روش‌ها كه امكان بروز خطا و آسیب در آن وجود دارد، نمی‌باشد. چراكه روش‌ها از قابلیت اصلاح و تكامل برخوردار هستند و از طریق آزمون و خطا می‌توان به مدل بهینه‌تری دست پیدا كرد. ایشان در این خصوص می‌فرمایند:
اقتضاء پیروزی و پیشرفت از طریق مقاومت، مداومت و استمرار در مسیر در كنار تدبیر است. «كسانی هم كه مقاومت می‌كنند باید از خطرات مقاومت نترسند چراكه ترس در مقاومت مانع پیروزی خواهد شد و این آفت اغلب ملت‌ها و جماعات است.»
ما در نظام جمهوری اسلامی اهداف و مبانی و ارزش‌هایمان الهی است. لیكن ابزارها و روش‌ها و انسان‌هایمان، مادی و بشری‌اند و آن اهداف الهی را هم صدیقین، انبیا، معصومین و ملائكه نمی‌خواهند در جامعه ما عمل كنند بلكه همین انسان‌ها و آدم‌های معمولی -كه ملاحظه می‌كنید- می‌خواهند عمل كنند و آن اهداف والا و عالی را تحقق ببخشند. بنابراین احتمال خطا و آسیب‌پذیری در همه جا وجود دارد. البته به خاطر همین خطاها هم است كه آسیب‌پذیری‌ها به وجود می‌آید… در اهداف و مبانی، ملاك ما باید «فاستقم كما امرت» باشد. به‌هیچ‌وجه عدول از مبانی و عدول از ارزش‌ها جایز نیست؛ اهداف، اهداف الهی است و هیچ تردید، شك یا ارتدادی از این اهداف جایز نیست اما در روش‌ها بایستی تكامل، اصلاح، تغییر و رفع خطا جزو كارهای دائمی و برنامه‌های همیشگی ما باشد؛ ببینیم كدام روش ما، ولو به آن عادت كرده باشیم، غلط است، آن را عوض و اصلاح كنیم، باید مراقب باشیم كه جای این تغییرات عوض نشود؛ یعنی ما در زمینه اهداف، می‌گوییم استقامت؛ باید جای «هدف» را با «روش» اشتباه نكنیم. استقامت در روش‌ها لازم نیست، استقامت در اهداف لازم است. در كار روش‌ها آزمون و خطا جاری است. البته باید از تجربه‌ها استفاده كنیم كه آزمون ما آزمون موفقی باشد و نخواهیم كه دائم تجربه كنیم و پشت سر هم اشتباه؛ اما در زمینه اهداف، بایستی قرص و محكم بایستیم و یك قدم پایین نیاییم.»(۱۳۸۳/۶/۳۱)
۶. استمرار و تدبیر در مقاومت
در نگاه امام خامنه ای روحی فداه یكی از شروط دستیابی به موفقیت استمرار بر طریق و استمرار در مقاومت است(۱۳۷۳/۳/۱۱) و می‌بایست با تدبیر همراه گردد. در این منظومه، مقاومت به معنای بی‌تدبیری نیست و مقاومت باتدبیر جزو شعارهای نظام اسلامی برشمرده می‌شود.(۱۳۸۳/۷/۲۲)
همان‌طور كه ذكر شد آیت‌الله خامنه‌ای در حوزه‌ی سیاست خارجی از یك منظومه فكری منسجم و به هم پیوسته‌ی معنایی برخوردارند كه نوشتار حاضر كوشید تا ارتباط معنایی مفهوم «مقاومت» با مفهوم «تقابل با نظام سلطه» را به عنوان یكی از شاكله‌های اصلی منظومه‌ی فكری رهبر انقلاب در حوزه سیاست خارجی را نشان دهد. بدین منظور ضمن تبیین اهمیت «ضدیت و تقابل با نظام سلطه»، مختصات «مقاومت» به عنوان مفهومی مكمل در مقابل آن در دیدگاه امام خامنه ای روحی فداه بیان گردید.
در این منظومه فكری «مقاومت» راهی الهی و برگرفته از قرآن كریم، سنت و سیره معصومین علیهم‌السلام است كه دارای تجارب موفق تاریخی می‌باشد و دفاع از استقلال، هویت و شرف و عزت هر ملت آزادیخواهی از طریق آن صورت می‌پذیرد. البته استقامت در اهداف و مبانی است و نه در روش‌ها و ابزار. اقتضاء پیروزی و پیشرفت از طریق مقاومت، مداومت و استمرار در مسیر در كنار تدبیر است. «كسانی هم كه مقاومت می‌كنند باید از خطرات مقاومت نترسند چراكه ترس در مقاومت مانع پیروزی خواهد شد و این آفت اغلب ملت‌ها و جماعات است.»(۱۳۸۵/۷/۲۱)
بر این اساس از «مقاومت» به عنوان مفهومی راهبردی در منظومه‌ی سیاست خارجی امام خامنه ای روحی فداهمی‌توان یاد نمود.