راههای شناخت مجتهد جامع الشرائط- راههای به دست آوردن فتوای مجتهد – احکام عدول- مسایل متفرقهی تقلید
7-راههای شناخت مجتهد جامع‌الشرائط
1-اطمينان چه از راه شهرت فراگير ميان مردم وچه از راه تجربه ي شخصيوچه از راه ديگر.
2-شهادت دو نفر عادل از اهل خبره هرچند موجب اطمينان نشود
(اجویة الاستفتاءات ، س 732و 1887و 1889)
8. راههای به دست آوردن فتوای مجتهد
1. راههای دستیابی به فتوای مجتهد
2. شنیدن از خود مجتهد
3. شنیدن از دو یا یک فرد عادل .
4. شنیدن از یک نفر مورد اطمینان.
5. دیدن در رساله‌ی مجتهد در صورتی که رساله‌ی وی مصون از اشتباه باشد.
(اجویة الاستفتاءات، س 25)
توجه
· در تصی نقل فتوای مجتهد و بیان حکم شرعی، اجازه داشتن از مجتهد شرط نیست، ولی کسی که دچار اخطار و اشتباه می‌شود جایز نیست متصدی این کار شود، و اگر در موردی اشتباه کرد،چنانکه متوجه اشتباه خود شود، بر او واجب است شنونده را از آن اشتباه آگاه نماید. به هر حال، بر مستمع جایز نیست تا اطمینان به صحت گفتار گوینده پیدا نکرده، به نقل او عمل کند.
(اجویة الاستفتاءات، س 28)
9. احکام عدول
1. مواردی که عدول به غیر اعلم جایز است
· در مسایلی که مجتهد اعلم، فتوا ندارد وغیر اعلم در آن مسأله احتیاط نکرده وفتوای صریح دارد.( البته با رعایت ترتیب الاعلم فالاعلم بنابر احتیاط واجب).
· در مسایلی که فتوای غیر اعلم مخالف فتوای اعلم نباشد.
· در مسایلی که فتوای آن اعلم مخالف احتیاط است و فتوای غیر اعلم موافق احتیاط.
(اجویة الاستفتاءات، س 18و19و20)
2. مواردی که عدول جایز نیست.
· عدول از مجتهد زنده به مجتهد دیگر بنا به احتیاط واجب جایز نیست مگر این که ویفاقد یکی از شرایط مرجعیت باشد، مثلاً مرجع دوم،اعلم از مرجع اول وفتوای او در مسأله‌یی مخالف فتوای مجتهد اول باشد.
· رجوع به مجتهد میت بعد از عدول از او به مجتهد زنده در مسایلی که عدول شده جایز نیست.
(اجویة الاستفتاءات، س 21و38و39و45 و استفتا از دفتر معظم له، باب تقلید، م5)
توجه
· صرف گمان به ناهماهنگی فتاوای مرجع تقلید با زمان و شرایط حاکم بر آن و یا دشواری عمل به فتاوی او، سبب جواز عدول از مجتهد اعلم به مجتهد دیگر نمی‌شود.
(اجویة الاستفتاءات، س 45)
. مسایل متفرقهی تقلید 10
1. هر گاه برای مکلف در اثنای نماز مساله‌یی پیش بیاید که حکم آن را نمی‌داند، جایز است به یکی از دو طرفی که احتمال آن را می‌دهد عمل کند و نماز را به آخر برساند، ولی پس از نماز باید مساله را بپرسد و اگر آنچه عمل کرده موجب بطلان نمازش شده باشد،نماز را دوباره بخواند.
(استفتا از دفتر معظم‌له،باب تقلید، م6)
2. جاهل از یک نظر بر دو قسمت است:
1. جاهل قاصر: کسی که اصلاً متوجه جهل خود نیست و یا راهی برای برطر کردن جهل خود ندارد.
2. جاهل مقصر: به کسی گفته می شود که متوجه جهل خود بوده و راههای رفع جهالت خود را هم می‌داند ولی در آموختن احکام کوتاهی می‌کند.
(اجویة الاستفتاءات، س 26و27)
3. احتیاط واجب یعنی وجوب انجام یا ترک فعلی از باب احتیاط، در احتیاط واجب مقلد می‌تواند به مجتهد دیگر که احتیاط نکره و فتوای صریح دارد با رعایت ترتیب الاعلم فالاعلم رجوع کند.
(اجویة الاستفتاءات، س 8و48)
4. همه‌ی عبارت‌های «فیه اشکال». «مشکل». «لایخلو من اشکال»، «لا اشکال فیه» که در کتب فقهی به کار می‌روند،دلالت بر احتیاط دارند مگر عبارت «لا اشکال فیه»که فتوی است.
(اجویة الاستفتاءات، س 50)
- در مقام عمل فرقی بین «جایز نیست»و «حرام است» وجود ندارد.
(اجویة الاستفتاءات، س 51)