دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان

اَللَّـهُمَّ ارْزُقْنِي فِيه رَحْمَةَ الْاِيْتامِ خدايا مرا در اين روز ترحم به يتيمانوَأَطْعَامَ الطَّعَامِو اطعام به گرسنگانوَ أِفْشَاءَ السَّلَامِو افشاء و انتشار سلام در مسلمانانوَ صُحْبَةَ الْكِرَامِو مصاحبت و همنشيني با نيكان، نصيب فرمابِطَوْلِكَ يَا مَلْجَـأَ الْاَمِلِينَ.به حق انعامت، اي پناه آرزومندان عالم.

يتيم نوازي

در اولين فقره از دعاي روز هشتم مي‌خوانيم »اَللَّهُمَّ ارْزُقْنِي رَحْمَةَ الْاِيْتَامِ« خدايا ترحم بر يتيمان را روزي‌ام فرما، در روايت وارد شده كه روزي رسول مكرّم اسلام فرمود: هر كس يتيمي را نگهداري كند و نفقه او را بدهد من و او در بهشت مانند اين دو انگشت با هم باشيم و انگشت اشاره و مياني خود را نشان داد.در حديث ديگر فرمود: هركس يتيمي را در خانواده خود داخل كند و خرج او را بدهد تا او بي‌نياز شود، خداوند بهشت را بر او واجب گرداند، چنانچه براي خورنده مال يتيم، جهنم را واجب كرده است.1از اميرالمؤمنين علي عليه‌السّلام، نقل شده كه فرمود: هر مرد مؤمن و زن مؤمنه‌اي كه از روي ترحم دست بر سر يتيمي بكشد، خداي متعال براي او به عدد هر موئي كه دستش بر آن مي گردد، حسنه براي او مي‌نويسد و در روايت ديگري منقول است به هر موئي حق تعالي نوري براي او كرامت فرمايد.2همچنين آن حضرت در وصيت به امام حسن و امام حسين عليهما‌السّلام در سفارش به يتيمان مي‌فرمايد: »الله الله فِي الْاَيْتَامِ، فَلَا تُغَيِّبُوا اَفْوَاهَهُمْ وَ لَايَضِيعُوا بِحَضْرَتِكُمْ«3 خدا را خدا را در مورد يتيمان، نكند گاهي سير و گاهي گرسنه بمانند، نكند آنها در حضور شما در اثر عدم رسيدگي از بين بروند.عدم توجه و گرامي داشت يتيمان، دو اثر منفي را به دنبال خواهد داشت، يكي تنگدستي در دنيا و ديگري دوري از كرامت و عنايت خدا در آخرت كه آيات سوره مباركه فجر بر اين معنا متذكر است »كَلَّا بَلْ لَا تُكْرَمُونَ الْيَتِيمَ«4 و علاوه بر آن انسان در گردنه سخت قيامت نگه داشته مي‌شود و بايد پاسخگوي اين بي‌توجهي باشد، همانگونه كه قرآن كريم فرمود: »يَتِيماً ذَا مَقْرَبَةٍ«5

چگونگي برخورد با يتيمان و اموال آنان

قرآن كريم توجه بسيار زيادي به يتيمان و اموال آنان نموده و دستوراتي را ارائه فرموده كه در اينجا به ذكر پاره‌اي از آنان مي‌پردازيم.در يك جا مي‌فرمايد: »وَ لَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ اِلَّا بِالَّتِي هِيَ اَحْسَنُ«6 به اموال يتيمان جز با نيت اصلاح و رشد دادن آن، نزديك نشويد و همچنين مي‌فرمايد: »وَ ءَاتُوا الْيَتَامَي اَمْوَالَهُمْ وَ لَاتَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ وَ لَاتَأكُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَي اَمْوَالِكُمْ اِنَّهُ كَانَ حُوباً كَبِيراً«7 اموال يتيمان را پس از بلوغ به آنها بدهيد و مال بد و نامرغوب خود را با مال خوب و مرغوب آنها تبديل مكنيد و اموال آنان را بضميمه مال خود مخوريد، كه اين گناهي بس بزرگ است و در جاي ديگر زمان تحويل اموال را پس از آزمودن آنها در هنگام رشد و بلوغ، مطرح كرده و مي‌فرمايد: »وَابْتَلُوا الْيَتَامَي حَتَّي اِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ فَاِنْ ءَانَسْتُمْ رُشْداً فَادْفَعُوا اِلَيْهِمْ اَمْوَالَهُمْ وَ لَاتأكُلُوهَا اِسْرَافاً وَ بِدَاراً اَنْ يَكْبَرُوا وَ مَنْ كَانَ غَنِيَّاً فَلَيسْتَعْفِفْ وَ مَنْ كَانَ فَقِيراً فَلْيَأكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَاِذَا دَفَعْتُمْ اِلَيْهِمْ اَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ وَ كَفَي بِاللهِ حَسيباً«8 يتيمان را آزمايش كنيد تا هنگامي كه بالغ شده و تمايل به نكاح پيدا كنند، آنگاه اگر آنها را دانا به درك مصالح زندگي خود يافتيد، اموالشان را به آنها باز دهيد و با اسراف وبا عجله مال آنها را حيف و ميل مكنيد، بدين انديشه كه مبادا بزرگ شوند و اموالشان را از شما بگيرند و هركس از اولياي يتيم دارا و متمكن است، به سختي از هر قسم تصرف در مال يتيم به نفع خويش خودداري كند و هركس فقير است در مقابل نگهباني او از مال يتيم ، بقدر متعارف ارتزاق كند، پس آنگاه كه يتيمان بالغ شدند و مالشان را رد كرديد، بر رد مال به آنها، بايد گواه گيريد، براي حكم ظاهر و ليكن در باطن علم حق و گواهي خدا براي محاسبه خلق كافي است.

چهره باطني خورنده مال يتيم

اعمال ما علاوه بر چهره ظاهري، يك چهره باطني نيز دارد، كه در اين جهان از نظر ما پنهان است، اما اين چهره‌هاي دروني در جهان ديگر ظاهر مي‌شوند و مسئله تجسم اعمال را تشكيل مي‌دهند.قرآن كريم مي‌فرمايد: »اِنَّ الَّذِينَ يَأكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتَامَي ظُلْماً إِنَّمَا يَأكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَاراً وَ سَيَصْلَونَ سَعِيراً«9 آنها كه مال يتيم مي‌خورند، گرچه چهره ظاهري عملشان بهره‌گيري از غذاهاي لذيذ و رنگين است، اما چهره واقعي اين غذاها آتش سوزان است و همين چهره است كه در قيامت آشكار مي‌شود.چهره واقعي عمل هميشه تناسب خاص با كيفيت ظاهري اين عمل دارد، همانگونه كه خوردن مال يتيم و غصب حقوق او قلب را مي‌سوزاند و روح او را آزار مي‌دهد، چهره واقعي عمل آتش سوزان است، توجه به اين موضوع براي كساني كه ايمان به اين حقايق دارند، بهترين مانع از انجام كارهاي خلاف است، آيا كسي پيدا مي شود كه با دست خود پاره‌هاي آتش را برداشته و در ميان دهان بگذارد و ببلعد، همچنين افراد با ايمان ممكن نيست، مال يتيم را به ناحق بخورند.از امام صادق عليه‌السّلام روايت شده كه فرمود: خداوند تعالي براي كسي كه مال يتيم را بخورد دو عقاب قرار داده، يكي عذاب جهنم در آخرت و ديگر آنكه در دنيا بعد از او، با يتيمان او همان عملي را انجام مي‌دهند، كه او انجام داده است و از امام باقر عليه‌السّلام نقل شده كه فرمود: خداوند در قيامت جماعتي را محشور گرداند، كه از دهنهاي ايشان آتش شعله‌ور باشد و انها جماعتي هستند كه مال يتيم را خورده‌اند و در فقه الرضا از عالم آل محمد صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم نقل شده كه فرمود: هركس از روي ستم يك درهم از مال يتيم را به ناحق بخورد، خداوند او را در آتش جاودان خواهد ساخت.10

اطعام به گرسنگان

در عبارت ديگري از دعاي اين روز مي‌خوانيم »وَ اِلطْعَامَ الطَّعَامِ« خدايا در اين روز اطعام به گرسنگان را نصيبم فرما. اطعام گرسنگان و خصوصاً دادن افطاري به روزه‌داران از اجر و پاداش عظيمي برخوردار مي‌باشد، همانگونه كه رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم فرمود: »اَيُّهَا النَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْكُم صَائِماً مُؤمِناً فِي هَذَا الشَّهْرِ كَانَ لَهُ بَذْلُكَ عِنْدَاللهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِتْقُ رَقَبَةٍ وَ مَغْفِرَةً لِمَا مَضَي مِنْ ذُنُوبِهِ فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللهِ وَ لَيْسَ كُلُّنَا نَقْدِرُ عَلَي ذَلِكَ فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَي اللهُ عَلَيْهِ وَ اَلِهِ اِتَّقُوالنَّارَ وَ لَوْ بِشِقِّ التَّمْرِ، اِتَّقُوالنَّارَ وَ لَوْ بِشَرْبِةِ مِنْ مَاءٍ« اي مردم هركس از شما مؤمن روزه‌داري را در اين ماه افطاري دهد، براي اوست در مقابل اين عمـل ثـواب آزاد كردن بنده و آمـرزش گناهان گذشته‌اش، گفته شد يا رسول الله صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم، براي همه ما مقدور نيست كه به يك صائم و روزه‌دار افطاري بدهيم، حضرت فرمود: بترسيد از آتش، اگر چه به يك نصف خرما و يا يك جرعه آب به روزه‌داري بدهيد و روزه او را باز كنيد.امام صادق عليه‌السّلام فرمود: سدير بر پدرم حضرت باقر عليه‌السّلام وارد شد، در ماه مبارك رمضان، پس امام باقر عليه‌السّلام فرمود: اي سدير آيا مي‌داني چه شبهايست اين شبها؟سدير گفت بلي فدايت شوم، اين شبهاي ماه رمضان است و سوال كرد مگر چگونه است اين شبها؟ امام عليه‌السّلام فرمود: آيا قدرت داري هر شب از اين شبها ده بنده از فرزندان اسماعيل عليه‌السّلام را آزاد نمايي، پس سدير عرض كرد، پدر و مادرم فدايت، ثروتم كفاف نمي‌دهد، پس امام عليه‌السّلام تعداد را كم كرد، تا رسيد به يكي، در تمام اين ماه ، سدير گفت: قدرت ندارم، پس پدرم به او فرمود: اي سدير، همان است كه اراده كردي يعني با افطاري دادن ده روزه‌دار به ثواب عتق و آزاد كردن ده بنده از اولاد اسماعيل عليه‌السّلام نائل مي‌گردي، به راستي افطار روزه برادر مسلمانت بوسيله تو، برابري مي‌كند با آزاد كردن يك بنده از اولاد حضرت اسماعيل عليه‌السّلام.11يكي از خصوصيات اهل كرامت و انسانهاي كريم و بزرگوار سخاوت و جود و بخشش و شاد شدن بر بخشش مي‌باشد، اميرالمؤمنين علي عليه‌السّلام مي‌فرمايد: »مَسَرَّةُ الْكِرَامِ فِي بِذْلِ الْعَطَاءِ وَ لَذَّةُ الْلَئَامِ فِي الطَّعَامِ« شادي افراد با كرامت در بذل و بخشش و لذت افراد لئيم و پست در خوردن است، همچنين از امام باقر عليه‌السّلام روايت شده كه فرمود: »اِنّ اللهَ يُحِبُّ اِطْعَامَ الطَّعَامِ« خداي متعال اطعام طعام را دوست دارد.علي بن الحسين عليهماالسّلام فرمود: هركس مؤمني را از گرسنگي سير كند، خدايش از ميوه‌هاي بهشت به او خوراند و هركس مؤمن تشنه‌اي را آب دهد، خدايش از شراب بهشتي سر به مهر بنوشاند.12در حديثي از پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم آمده است: »مَنْ اَطْعَمَ ثَلَاثَةَ نَفَرٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ اَطْعَمَهُ اللهُ مِنْ ثَلَاثَ جَنَانِ فِي مَلَكُوتِ السَّمَوَاتِ« كسي كه سه نفر از مسلمانان را اطعام كند خداوند او را در سه باغ بهشتي در ملكوت آسمانها اطعام خواهد كرد.13از امام صادق عليه‌السّلام روايت شده كه فرمود: كسي كه مؤمني را اطعام كند تا سير شود احدي از خلق خدا نمي‌داند چقدر در آخرت پاداش دارد و نه فرشتگان مقرب الهي و نه پيامبران مرسل، جز خداوند كه پروردگار عالميان است.14 و همچنين فرمود: اگر مؤمن نيازمندي را اطعام كنم نزد من محبوبتر است از اينكه تنها به ديدار او بروم و اگر به ديدار او بروم نزد من محبوبتر است از اينكه ده برده را آزاد كنم15، البته اطعام اختصاص به مؤمنين نداشته و در هر صورت از اعمال با ارزش است.پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم مي‌فرمايد: يكي از برترين اعمال نزد خدا، خنك كردن جگرهاي داغ است و سير كردن شكمهاي گرسنه، سوگند به كسي كه جان محمد در دست اوست بنده‌اي كه سير بخوابد و برادر مسلمانش گرسنه باشد، به من ايمان نياورده است.

اطعام براي خدا

امام حسن و امام حسين عليهماالسّلام، بيمار شدند، پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم با جمعي از ياران به ديدارشان آمدند و به علي عليه‌السّلام گفتند: اي ابوالحسن! خوب بود نذري براي شفاي فرزندان خود مي‌كردي، علي عليه‌السّلام و فاطمه سلام‌الله‌عليها و فضه كه خادمه آنها بود، نذر كردند كه اگر آنها شفا يابند، سه روز روزه بگيرند، آن دو كودك بزرگوار هم نذر كردند كه روزه بگيرند، هنگامي كه هر دو شفا يافتند، علي عليه‌السّلام مقداري جو قرض نمود و همسر بزرگوارش، فاطمه عليهاالسّلام، يك سوم آن را آرد نموده و نان پخت. هنگام افطار، سائلي به در خانه آمد و گفت: سلام بر شما خاندان محمد صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم، مستمندم غذايي به من بدهيد، آنها همگي، آن مسكين را بر خود مقدم داشته و سهم نان خود را به او دادند، روز دوم هم موقع افطاري كه همان نان جو تهيه شده بود، يتيمي درب خانه را به صدا درآورد و درخواست غذا نمود، آنها هم غذاي خود را به او دادند، در سومين روز اسيري هنگام غروب بر در خانه آمد و باز هم آنها غذاي خود را به او دادند، صبح هنگام چون به محضر پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم مشرف شدند در حالي كه حسن و حسين عليهماالسّلام از گرسنگي مي‌لرزيدند، بر پيامبر خدا سخت گران آمد، برخاست و با آنها به سوي خانه فاطمه روانه شد، ديدند فاطمه عليهاالسّلام مشغول عبادت است، در حالي كه چشمهايش از شدت گرسنگي به گودي رفته بود، در اين هنگام جبرئيل نازل شد و آياتي از سوره »هَلْ أَتَي« را بر پيامبر خدا بيان نمود. »وَ يَطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَي حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ اَسِيراً اِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللهِ لَانُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَ لَاشَكُوراً«16 غذاي خود را با اينكه به آن علاقه و نياز دارند به مسكين، يتيم و اسير مي‌دهند و مي‌گويند: ما شما را براي خدا اطعام مي‌كنيم و هيچ پاداش و تشكري از شما نمي‌خواهيم. از اين آيات استفاده مي‌شود كه يكي از بهترين اعمال اطعام محرومان و نيازمندان است، البته در اين اطعام اخلاص شرط اساسي است و تنها رضايت خداي متعال مطرح است.قرآن كريم ما را امر مي‌كند به انفاق، انفاقي كه فقط براي خدا و رضاي او باشد »وَ مَا تُنْفِقُونَ اِلَّا ابْتِغاءِ وَجِهِ اللهِ«17 شما جز براي خداوند انفاق نكنيد.

بازداشتن طعام از فقراء و مساكين

همانطور كه اطعام فقراء و مساكين و بطور كلي اطعام مردم از صفات حميده و از سجاياي اخلاقي انسانها به شمار مي‌رود، كساني را كه توان اطعام به نيازمندان را داشته باشند، ولي از آن روي‌گردان شوند، سخت مورد مؤاخذه قرارداده و در آيات متعددي به مذمت عمل ناپسند آنها پرداخته، عذاب الهي و دليل آن را چنين بيان مي‌كند، »خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ ثُمَّ فِي سِلْسِلَةٍ ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فَاسْلُكُوهُ اِنَّهُ كَانَ لَايُؤمِنُ بِاللهِ الْعَظِيمِ وَ لَايَحُضُّ عَلَي طَعَامِ الْمِسْكِينِ«18 بگيريد او را و به زنجيري بكشيد كه در ازاي آن هفتاد ذراع است و اين عذاب الهي، دو دليل دارد، يكي اينكه او اصرار داشت تا به خدا ايمان نياورد و ديگر اينكه مردم را براي طعام نيازمندان تشويق نمي‌كرد.همچنين قرآن كريم يكي از اثرات انكار معاد در انسانها را تشويق نكردن افراد به اطعام مستمندان دانسته و مي‌فرمايد: »أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ فَذَلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ وَ لَايَحُضَّ عَلَي طَعَامِ الْمِسْكِينِ«19 آيا ديدي كسي را كه روز جزاء را پيوسته انكار مي‌كند، او همان كسي است كه يتيم را باخشونت مي‌راند و ديگران را به اطعام مسكين و مستمند، تشويق نمي‌كند.در قيامت از گناهكاران سؤال مي‌شود، چه چيز شما را به دوزخ فرستاد؟ مجرمان در پاسخ مي‌گويند »لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ وَ كُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ وَ كُنَّا نُكَذِّبُ بِيَومِ الدِّينِ«20 ما از نماز گزاران نبوده و اطعام به نيازمندان نمي‌كرديم و پيوسته با اهل باطل هم صدا و همنشين بوده و روز جزا را ، همواره انكار مي‌نموديم.علاوه بر اين عدم اطعام مستندان و نيازمندان، خواري و ذلّت را در پي دارد، بعضي فكر مي‌كنند ذلّت و خواري در تنگدستي و فقر است، در حالي كه قرآن كريم گرامي نداشتن يتيمان و تشويق نكردن يكديگر را به اطعام مستمندان دال بر ذلّت و خواري انسانها دانسته و مي‌فرمايد: »لَاتَحَاضُّونَ عَلَي طَعَامِ الْمِسْكِينِ«21 و فقير را بر سر سفره طعام خود به ميل و رغبت ننشانند.

آشكارا سلام نمودن

در عبارت ديگري از دعاي امروز، مي‌خوانيم »وَ اِفْشَاءَ السَّلَامِ« و خدايا مرا آشكارا سلام كردن و انتشاردادن سلام، نصيب فرما، آنگونه كه در روايات آمده، از خصوصيات رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم اين بود كه هرگز توقع سلام از كسي نداشت، حتي به كوچكترها، ابتداء به سلام مي‌فرمود، هنگامي كه شخصي از دور نمايان مي‌شد، هنوز سلام نكرده پيامبر بر او سلام مي‌نمود، گاهي مسلمانان مي‌خواستند، در سلام كردن بر پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم پيشي گيرند، لذا پشت ديواري پنهان مي‌شدند، كه به محض رسيدن آن حضرت، بر او سلام كنند، ولي آن حضرت آنها را مخاطب ساخته و بر آنان سلام مي‌نمود و مي‌فرمود: من تا آخر عمر ابتداء به سلام را ترك نمي‌‌كنم.خداوند متعال نيز پيامبرش را امر مي‌كند كه بر مؤمنين سلام كند »اِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤمِنُونَ بِايَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبّكُمْ عَلَي نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ«22بهشتيان در محيطي مملو از صلح و صفا و عشق به پروردگار و انواع نعمتها به سر برده و در هر زمان به يكديگر مي‌رسند، سخن از صلح و صفا مي‌گويند و تحيتشان آنجا »سلام« است و همين معنا در سوره ابراهيم آيه 23 نيز بيان شده است.در بيان ارزش سلام كردن رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم فرمود: »اِنَّ مِنْ مُوجِبَاتِ الْمَغْفَرَةِ بَذْلَ السَّلَامِ وَ حُسْنَ الْكَلَامِ«23 همانا بذل سلام و نيكي در سخن، موجب مغفرت و آمرزش است.امام باقر عليه‌السّلام فرمود: »اِن اللهَ يحبُّ افشاءَ السّلام«24 همانا خداي متعال اطعام به نيازمندان و آشكارا سلام نمودن را دوست مي‌دارد.رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم فرمود: افشاء سلام خير و بركت را در خانه زياد مي‌كند. همچنين فرمود: »سلام يكي از نامهاي خداوند تبارك و تعالي است پس آن را در بين خود آشكار سازيد. «علي عليه‌السّلام فرمود: »اَلسَّلامُ سَبْعُونَ حَسَنَةً تِسْعٌ وَ سِتُّونَ لِلْمُبْتَدِئ وَ وَاحِدَةٌ لِلرَّادِّ«25 سلام هفتاد حسنه دارد كه شصت و نه حسنه آن به سلام كننده و يك حسنه، براي جواب دهنده سلام است.

هنگام ورود به خانه سلام كنيد

قرآن كريم ما را امر مي‌كند به اينكه هنگامي كه داخل خانه‌اي شديد، بر خويشتن سلام كنيد، سلام و تحيتي از سوي خداوند، سلام و تحيتي پر بركت و پاكيزه »فَاِذَا دَخَلْتُمْ بُيُوتاً فَسَلِّمُوا عَلَي اَنْفُسِكُمْ تَحِيَّةً مِنْ عِنْدِاللهِ مُبَارَكَةً طَيِّبَةً«26 و اين دستور اخلاقي اسلام است كه هنگام ورود به خانه يا مسجد سلام كنيد، خواه در درون آن كسي باشد يا نباشد.در حديثي از امام محمد باقر عليه‌السّلام، مي‌خوانيم، وقتي از تفسير آيه مذكور سؤال كردند، در جواب فرمود: »هُوَ تَسْلِيمُ الرَّجُلِ عَلَي أَهْلِ الْبَيْتِ حِينَ يَدْخُلْ ثُمَّ يُرَدُّونَ عَلَيهِ فَهُوَ سَلَامُكُمْ عَلَي اَنْفُسِكُمْ« منظور سلام كردن انسان بر اهل خانه است به هنگاني كه وارد خانه مي‌شود، آنها به او پاسخ مي‌گويند و سلام را به خود او باز مي‌گردانند و اين است سلام بر خودشان، همچنين حضرت فرمود: هنگامي كه يكي از شما وارد خانه‌اش مي‌شود، اگر درآنجا كسي باشد بر او سلام كند و اگر كسي نباشد بگويد: »اَلسَّلَامُ عَلَيْنَا مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا« سلام بر ما از سوي پروردگار ما، همانگونه كه خداوند در قرآن فرموده است »تَحِيَّةً مِنْ عِنْدِاللهِ مَبَارَكَةً طَيِّبَةً«27از رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم سؤال شد، كدام عمل بهتر است، حضرت فرمود: »تُطْعِمُ الطَّعَامَ وَ تُقْرءُ السَّلَامَ عَلَي مَنْ عَرَفْتَ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْ« اطعام طعام نماييد و سلام كنيد به كساني كه مي‌شناسيد و نمي‌شناسيد.در سلام كردن و جواب گفتن به نيكي عمل كنيم، قران كريم نيز ما را بر انجام اين مهم امر نموده و مي‌فرمايد: »وَ اِذَا حُيِيّتُمْ بِتَحَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْرُدُّوهَا«28، سلمان فارسي مي‌گويد: شخصي به پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلّم عرض كرد: اَلسَّلَامُ عَلَيْكَ، پيامبر فرمودند: اَلسَّلَامُ عَلَيْكَ وَ رَحْمَةُ اللهِ، ديگري عرض كرد: اَلسَّلَامُ عَلَيْكَ وَ رَحْمَةُ اللهِ، پيامبر در جواب فرمود: اَلسَّلَامُ عَلَيْكَ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَكَاتُهُ، حضرت فرمود: وَ عَلَيْكَ، از رسول خدا سؤال كرد، چرا جواب مرا كوتاه داديد؟ حضرت فرمودند: قرآن مي‌فرمايد: جواب سلام را نيكوتر بدهيد ولي تو چيزي باقي نگذاشتي29، در واقع پيامبر براي نفر سوم جواب سلام را به مساوي چيزي كه گفته بود، بيان فرمودند و همچنين حضرت فرمود: »اَلسَّلَامُ تَطَّوُعُ وَ الرَّدَّ فَرِيضَةٌ« سلام كردن به گردن انسان و عمل نيكو است، ولي جواب دادن به آن واجب است.

مصاحبت با نيكان

در عبارت ديگري از دعاي امروز مي‌خوانيم: »وَ صُحْبَةَ الْكِرَامِ« خدايا مصاحبت با نيكان را نصيبم فرما، وقتي اخبار و روايات رسيده از اهل بيت عليهم‌السّلام را مورد نظر قرار مي‌دهيم، مي‌بينيم افراد صاحب كرامت، داراي نشانه‌هايي هستند كه مي‌توان با توجه به آنها، صفت كرامت در خود و ديگران را ارزيابي نمود، برخي از آن نشانه‌ها چنين است.1- ترجيح آبرو بر مال: امير مؤمنان علي عليه‌السّلام مي‌فرمايد: كريم كسي است كه آبرويش را با ثروتش حفظ كند و لئيم كسي است كه، مالش را با ابرويش نگهدارد.2- اجتناب از كارهاي بيهوده: قرآن كريم در بيان صفات بندگان خدا مي‌فرمايد: »وَ اِذَا مَرُّوا بِالْلَغْوِ مَرُّوا كِرَاماً«30 و هرگاه به عمل لغوي بگذرند، بزرگوارانه از آن در گذرند.3- پايمردي و استقامت در برابر ناملايمات و حوادث ناگوار: علي عليه‌السّلام مي‌فرمايند: حوادث ناگوار در روح انسان كريم اثر نمي‌گذارد.314- تنفر از پستي ها: از علي عليه‌السّلام روايت شده كه فرمود: »اَلْكَرِيمُ يَزْدَجِرُ عَمَّا يَفْتَخِرُ بِهِ الْلَئِيمِ«32 شخص بزرگوار از افتخارات افراد پست متنفر است.5- شاد شدن از بخشش: علي عليه‌السّلام فرمود: شادي افراد با كرامت در بذل و بخشش است و لذت افراد پست در خوردن است.336- چشم پوشي از خطاها: انسان كريم بسياري از كارهاي نارواي ديگران را ناديده گرفته و خود را از آن بي‌خبر نشان مي‌دهد، تا بدين وسيله زشتي اعمال خلاف ديگران از بين رفته و براي اصلاح خطاي خود، فرصت پيدا كنند، لذا حضرت فرمود: از بهترين اخلاق انسان كريم، چشم‌پوشي او از چيزهايي است كه مي‌داند.347- پاداش بدي به نيكي: علي عليه‌السّلام فرمود: انسان با كرامت، بدي را بوسيله نيكي كردن جواب مي‌دهد.35 در پايان دعاي امروز مي‌خوانيم »بِطَوْلِكَ يَا مَلْجَأ الْاَمِلِينَ« به حق انعامت اي پناه آرزومندان، درخواستهاي امروز ما از خداي متعال جز اينكه توفيق انجام آن از ناحيه خداوند نصيب گردد، ممكن نمي‌شود، لذا او را به حق انعام و لطف و كرمش مي‌خوانيم و آرزوي تحقق آنها را از او مي‌نماييم.