عسل درمانی با راهنمایی قران کریم
عسل غذاي شيريني است كه اغلب به صورت مايع بوده و از زنبور عسل به دست مي‌آيد . در قرآن كريم از مواد غذايي مختلفي نام برده شده است، اما تنها در مورد عسل است كه آن را «شفا» ناميده است.
قال الله تعالي:« و اوحي ربك الي النحل ان اتخذي من الجبال بيوتا و من الشجر و مما يعرشون ثم كلي من كل الثمرات فاسلكي سبل ربك ذللاً يخرج من بطونها شراب مختلف الوانه فيه شفاء للناس».[1]
« و پروردگار تو به زنبور عسل«وحي» و الهام غريزي نمود كه :از كوهها و ثمرات گلها بخور و راههايي را كه پروردگارت براي تو تعيين كرده است به راحتي بپيما؛ از درون شكم نوشيدني با رنگ‌هاي مختلف خارج مي‌شود كه در آن شفا براي مردم است.»
نكات تفسيري :
آيات فوق نكات ارزنده‌اي را در مورد زنبور عسل يادآور مي‌شود، مثل وحي به آنان كه در اينجا با توجه به ريشه لغوي (اشاره مخفي سريع) آمده است(يعني وحي اصطلاحي كه توسط جبرئيل بر پيامبران نازل مي‌شود،مقصود نيست) و يا مسئله خانه‌سازي زنبوران كه از محل بحث ما خارج است.[2]
قرآن كريم در آيه‌ي فوق از عسل به عنوان « شراب» ياد كرده است و در آيه ديگري كه در مورد بهشت است از « جوي‌هايي از عسل مصفي »( وانهار من عسل مصفّي)[3] سخن مي‌گويد.
تاريخچه :
عسل از زمان‌هاي قديم مورد توجه بشر بوده است. علاوه بر جنبه‌ي غذائي آن، در زمان « بقراط» و در متون «تورات» به عنوان يك ضد عفوني كننده در بيماريهاي پوستي و زخمها مورد توجه بوده است.[4]
در كتاب مقدس مي‌گويد: « همواره در اراضي مقدسه شير و عسل جاري است.»[5] فقيرترين و بي‌چاره‌ترين مردم عسل را توانند خورد.[6]
حكمت‌ها و اسرار علمي :
بسياري از صاحب‌نظران،مفسران و پزشكان در مورد اهميت غذائي و دارويي (شفابخشي) عسل سخن گفته و بر قرآن كريم آفرين گفته‌اند كه آن را «شفا» خوانده است. در اين ميان يكي از كاملترين تحقيقات در اين زمينه را از نظر مي‌گذرانيم و به برخي ديگر اشاره خواهيم كرد:
« دكتر عبدالحميد دياب و دكتر احمد قوفوز » نتايج تحقيقات، تجارب و آزمايشات علماي جهان به ويژه در روسيه و آمريكا را جمع‌آوري كرده‌اند و اين گونه گزارش مي‌كنند:
اول : مواد تشكيل دهنده عسل: عسل داراي بيش از 70ماده مختلف است:
1ـ عسل مهمترين منبع مواد قندي طبيعي است و تاكنون 15 نوع قند در آن كشف گرديده است كه ازمهمترين آنها مي‌توان به فركتوز(قند ميوه) به نسبت 40% و گلوكز (قند انگور) به نسبت 30% و قند نيشكر به نسبت 40% [اشاره كرد] و در مجموع يك كيلوگرم عسل 3250 كالري حرارت مي‌دهد.
2ـ عسل به لحاظ داشتن برخي از انواع مواد تخميري در تبادلات غذايي و كمك به هضم غذا درميان خوراكي‌ها بالاترين مرتبه را دارد. مهمترين مواد تخميري موجود در عسل عبارتند از آميلاس (Amylase ) كه مواد نشاسته‌اي را مبدل به قند مي‌كند و اينورتاس (Inverase) كه قند معمولي را به قند ميوه مبدل مي‌سازد و نيز كاتالاس (Catalase) ، پروكسيداز (Perozidase) و ليپاز(Lipase) .
3ـ عسل داراي ويتامين‌هاي بسيار است كه از جمله مهمترين آنها ويتامين B5, B2, B، (اسيد نياسين)،B6 (پرودكسين)، ويتامين C ، ويتامين K ، ويتامين E و ويتامين A . هر چند مقدار اين ويتامين‌ها در عسل زياد نيست، ولي كافي و مفيد مي‌باشد. عسل مكان مناسبي براي حفظ اين ويتامين‌هاست، البته مقدار اين ويتامين‌ها بستگي به نوع شيره‌اي دارد كه زنبور از گلها مي‌گيرد.
4ـ عسل داراي انواع پروتئين ، اسيدهاي آمينه و اسيدهاي آلي مثل اسيد فورميك (Formic Acid) ، مشتقات كلروفيل ، مقداري آنزيم و محرك‌هاي حياتي (Biostimulators) و رايحه‌هاي معطر مي‌باشد.
5- املاح معدني در عسل فراوانند از جمله :كلسيم،سديم ،پتاسيم، منگنز،آهن،كلر،فسفر، گوگرد و يد. املاح موجود در عسل 002/0% وزن آن را تشكيل مي‌دهد.
6ـ بسياري از محققين تأكيد دارند كه عسل داراي عوامل قوي ضد ميكروب مي‌باشد. همچنين اعتقاد بر اين است كه عسل داراي هورمون نباتي و نوعي هورمون جنسي ( از مشتقات استروژن ) است . مي‌بينيم كه عسل ماده‌اي بسيار پيچيده و البته ممكن است با توجه به نوع گلهائي كه نبورها از آن تغذيه مي‌كنند، عسل مناطق مختلف، اندك تفاوتي باهم داشته باشند.[7]
دوم :خاصيت ضد ميكروبي و ضدعفوني عسل :
دانشمندان تأكيد دارند كه ميكروب‌هايي كه عامل بيماري انسانها هستند، قادر به ادامه‌ي حيات در عسل نيستند و عملاً عسل آنها را از بين خواهد برد. براي اين خاصيت عسل نظريات بسياري ارائه گرديده كه از جمله آنها موارد زير را مي‌توان نام برد:
1ـ وجود سايد فورميك (Formic Acid) در عسل كه يك ماده ضد ميكروب است.
2ـ بالا بودن ميزان مواد قندي موجود در عسل كه 80% از تركيب آن را در برمي‌گيرد. خرما نيز به دليل داشتن تركيبات قندي بالا همين خاصيت را دارد و ميكروب در آن رشد نمي‌كند.
3ـ وجود موادي كه مانع از رشد ميكروب مي‌شوند(Antibactereril Inhibitore) اين مواد توسط زنبور ساخته مي‌شود و در عسل‌هاي مصنوعي وجود ندارد. اين نظريه نسبت به ساير نظريه‌ها از اهميت بيشتري برخوردار است.
4ـ وجود آب اكسيژنه در عسل (H2O2 Hydroyen Perozide) كه ماده‌اي است يكروب‌كش.
واقعيت اين است كه خاصيت ضد ميكروبي عسل در نتيجه وجود تمام عوامل ياد شده مي‌باشد.
اما خاصيت ضدعفوني عسل، درست عكس اغلب مواد غذايي از قبيل شير و عصاره‌هاي گياهي و غذاهاي پخته است و هيچ گونه قارچي در آن رشد نمي‌كند،فاسد نمي‌‌گردد، رنگ، بو و طعم آن عوض نمي‌شود. مشروط به اينكه آن را دور از رطوبت نگه‌داري نمايند.[8]
سوم : عسل و طب اطفال:
عسل براي كودك هم يك ماده غذايي است[9] و هم يك داروي بسيار ارزشمند است زيرا:
1ـ گلبولهاي قرمز خون را افزايش داده و رنگ آن را شفافيت مي‌بخشد.
2ـ حال عمومي كودك را به نحو قابل ملاحظه‌اي بهبود مي‌بخشد.به ويژه كودكاني كه از نارسايي‌هاي دستگاه گوارش از قبيل اسهال، نارسايي درجذب مواد غذايي ويا سوء تغذيه و كم‌خوني رنج مي‌برند.
3ـ خاصيت ضد ميكروبي آن،كودكان را از خطرابتلاي به بيماريهاي انگلي و عفوني مصون مي‌دارد.
4ـ باعث بهبودي كودكان بيمار شده و وزن آنها را افزايش مي دهد.
5ـ به درآمدن دندان كودكان كمك كرده و از پوسيدگي آنها جلوگيري مي‌نمايد .
6ـ نياز كودك را به ويتامين B6 مرتفع ساخته و به سوخت و ساز كلسيم و منيزيم در بدن كمك مي‌كند و به همين دليل،اكثر پزشكان توصيه مي‌كنند كه مقداري عسل به غذاي روازنه كودك در تمام مراحل رشد اضافه شود؛ زيرا اين عمل به رشد آنها كمك كرده و از ابتلاي آنها به بيماريهاي خطرناك از قبيل اسهال و سوء تغذيه پيشگيري مي‌كند.[10]
چهارم: عسل و پيشگيري از عوارض تابش انواع اشعه و سرطان :
گاهي پرتودرماني مستمر، هم براي بيمار و هم براي كاركنان مراكز درماني و پزشكاني كه با اين وسيله سروكار دارند، مضر است . عوارض زيان‌آور اين امر به صورت كم‌خوني، كاهش گلبولهاي سفيد خون، سردرد، ضعف عمومي،استفراغ، تب و …ظاهر مي‌شود و ثابت گرديده كه تنقيه اين افراد با محلول عسل موجب برطرف شدن سريع اين عوارض مي‌گردد. اگر قبل از مرحله‌ي درمان با اشعه،مقداري عسل به بيمار خورانده شود از عوارض ياد شده مصون خواهد ماند.
آمار نشان مي‌دهد كه به نسبت ساير حِرَف، زنبورداران به ندرت به سرطان مبتلا مي‌شوند هر چند تاكنون دليل علمي براي اين امر اثبات نگرديده است. طبق اين آمار ،نسبت ابتلاي كاركنان شاغل در كارخانه‌هاي مشروب‌سازي و زنبورداران به سرطان، 13 به يك است.
يعني ابتلاي به سرطان نزد كاركنان كارخانه‌هاي مشروب سازي 13 برابر كاركنان مراكز زنبورداري است. شايد به همين دليل باشد كه عسل يكي از اركان اصلي رژيم‌هاي غذايي بيمارستان اورام سرطاني « ايسلر» در آلمان غربي را تشكيل مي‌دهد.[11]
پنجم: كاربرد درماني عسل :
تأثير بهبود بخشي عسل كاملاً مدلول صريح آيه قرآني است كه مي‌فرمايد:« فيه شفاء للناس». هنگامي كه انسان بر قدرت اين داروي الهي در بهبود بخشيدن بسياري از بيماري‌ها از جمله بيماري‌هايي كه دانش بشري تاكنون نتوانسته درمان مؤثري براي آنها بيابد، پي ببرد،واقعاً شگفت‌زده مي‌شود . مهمترين ويژگي كه عسل را به عنوان يك دارو از ساير داروها متمايز مي‌سازد ، نداشتن عوارض زيان‌آور جنبي بر ساير اندام‌هاي بدن است و بلكه برعكس حال عمومي ساير دستگاهها را نيز بهبود مي‌بخشد كه اين خود در كوتاه كردن زمان بيماري و سرعت درمان مؤثر است.
1ـ عسل و بيماريهاي پوستي (Dermatolojy) :
درمان بيماريهاي پوستي به ويژه جوش‌هاي چركي و زخمهاي كهنه و عفوني با عسل از قديم‌الايام يعني از زمان بقراط و متون تورات گرفته تا دوران ابن سينا كه معتقد بود عسل در درمان دمل‌ها و زخمهاي عميق عفوني بسيار سودمند است،رايج و متداول بوده است.
در عصر حاضر نيز پزشكان بسياري كاربرد عسل را در درمان اين قبيل بيماري‌ها آزمايش كرده‌اند. نتايج بدست آمده از اين آزمايشات بدين شرح بوده است:
* عسل التيام زخمها را سرعت بخشيده و آنها را از وجود ميكروب پاك مي‌كند؛ زيرا در عسل ماده‌اي به نام گلوناس وجود دارد كه كار ترميم ضايعات بافت‌ها را تسريع مي‌بخشد.
* عسل داروي مؤثر و مناسبي براي معالجه زخمهاي پوستي مزمن مي‌باشد؛ به ويژه اگر تركيبي از عسل و وازلين باشد (وازلين 5/1 + 5/4 عسل).
* عسل در درمان زخمهاي چركي از قبيل دمل‌ها و جوش‌هاي خوش خيم سودمند است زيرا رشد ميكروب‌ها را متوقف ساخته، پوست، اعصاب را تغذيه مي‌نمايد.
* در زخمهاي عميق ناشي از گلوله هر چند توأم با شكستگي استخوان نيز باشد،كاربرد عسل به صورت پماد بسيار نافع بوده و بهبودي را تسريع مي‌نمايد.
* در ضماد زخمهاي ناشي از برخي اعمال جراحي كه احتمال عفونت در آنها وجود دارد (مانند عمل برداشتن فرج)، سودمند مي‌باشد . دكتر بولمان كه يك پزشك جراح بيماريهاي زنان است،اين روش را به كار برده و در پايان گزارشي در همين زمينه مي‌گويد:
« دلايل بسيار روشني در دست دارم كه مرا وادار مي‌سازد تا درباره اين ماده كه در عين سادگي، پاسخگوي تمام سؤالات من در رابطه با زخمها و جوش‌هاي عفوني است، بيشتر بينديشيم. اين ماده نه تند و سوزاننده است و نه مسموم كننده. به طور ذاتي ضد عفونت است و ضد ميكروب . دارويي است مغذي براي پوست . ارزان است و سهل الوصول و سهل‌الاستعمال و بالاتر از همه‌ي اينها ماده‌اي است فعال و زنده.»
بسياري ازدانشمندان ضرورت كاربرد وسيع عسل را چه به تنهايي و چه به همراه سايرادويه در زمينه درمان بيماريهاي پوستي حاد و مزمن به صورت كرم يامرهم وپيشنهاد كرده‌اند.[12] [13].
تزريق موضعي عسل : عده‌اي از پزشكان تأكيد دارند كه از عسل مي‌توان به صورت تزريق موضعي براي درمان خارش‌هاي حاد و مزمن پوستي استفاده كرد و نتيجه‌ي مطلوب گرفت.
2ـ عسل و بيماريهاي گوارشي:
عناصر گوناگون شيميايي موجود در عسل به نوعي است كه قادر است تأثيرات نيكوئي بر برخي از بيماريهاي دستگاه گوارش بگذارد . براي مثال:
*به دليل داشتن آنزيم‌هاي گوارشي، به هضم غذا كمك مي‌كند. اين آنزيم‌ها عبارتند از:آميلاز، ساكاراز، ليپاز و …
* عسل از شدت ترش كردن معده مي‌كاهد (افزايش ترشحات اسيدي معده را تعديل مي‌كند.)براي زخم‌معده و التهاب معده مفيد است . كاهش ترشحات اسيدي معده را تعديل مي‌كند و در حقيقت مي‌توان گفت عسل نقش مؤثري در تنظيم اسيدهاي معده دارد. در همين زمينه يك بررسي جالب توسط پروفسور « خوتكين » بر روي تعداد زيادي از بيماران مبتلا به زخم معده و زخم روده انجام گرفت. در اين بررسي گروهي از اين بيماران به روال معمول مراكز درماني تحت معالجه قرار گرفتند و گروهي ديگر فقط به وسيله‌ي عسل، نتيجه فوق‌العاده جالب بود. 61% از گروه اول كاملاً بهبود يافته و 18% آنها كماكان از درد رنج مي‌بردند، اما از گروه دوم 84% كاملاً بهبود يافته و 9/5% آنها كماكان از درد شكايت داشتند.
دانشمندان بر اين عقيده‌اند كه عسل به طور مضاعف روي زخم معده تأثير مي‌گذارد: يك تأثير موضعي كه باعث التيام سريع زخم و تعديل اسيدهاي معده مي‌گردد و يك تأثير كلي كه بر اثر آن حال عمومي بيمار بهتر شده و دستگاه عصبي او آرامش مي‌يابد.
* حسن تأثير فعال عسل در درمان عفونت‌هاي روده‌اي به ويژه نزد اطفال، كاملاً روشن و اثبات شده مي‌باشد. از رسول اكرم(ص) نيز نقل گرديده كه در موارد بسياري خوردن عسل را براي درمان اسهال سفارش فرموده‌اند.
* عسل به دليل داشتن اسيد فورميك مانع از تخمير مي‌گردد؛ زيرا اين ماده روي ميكروبهاي امعاء مؤثر مي‌باشد.
* عسل مانع به وجود آمدن يبوست است،به ويژه يبوستي كه بعد از اعمال جراحي عارض مي‌شود؛ زيرا داراي اسانس‌هاي فراري است كه باعث افزايش فعاليت‌روده‌ها مي‌گردد. همين طور عسل داراي ماده گلوكوسيد استراءستيل است كه در امعاء تبديل به اوكسي متيل انتراكينون شده و مانع از ايجاد يبوست مي‌گردد.
* در اكثر بيماريهاي كبدي و كيسه صفرا، اگر عسل را جزء رژيم غذاي بيمار قرار دهند،مفيد و مؤثر خواهد بود؛ زيرا عسل براي بافت‌هاي كبد يك ماده مغذي است و ذخيره مواد قندي در كبد را افزايش مي دهد.
اگر عسل را با گرده گل و شاه‌انگبين (غذاي ملكه زنبورهاي عسل) ممزوح كنند،به دليل داشتن املاح معدني،ويتامين‌ها ، هورمون‌ها ، اسيدها و … در اكثر بيماريهاي كبد مؤثر بوده و فعاليت تبادلات مواد قندي كبد را افزايش مي‌دهد. دكتر كخ اين قدرت تأثير در عسل را مرهون ماده‌اي به نام (Glueatilic Factory) مي‌داند كه تأثيري ويژه بر كبد و دستگاه جريان خون و قلب دارد.[14]
3ـ عسل و بيماريهاي تنفسي:
*در بيماري سل: عسل تأثير مفيدي بر بيماري سل دارد و شايد اين حسن تأثير در نتيجه اين باشد كه عسل مقاومت بدن را در مقابل التهاب سلي افزايش مي‌دهد . خوراندن 100 تا 150 گرم عسل به بيمار مبتلا به سل‌ريوي، باعث مي‌شود كه وزن بيمار نسبت به ساير بيماراني كه عسل نخورده‌اند، افزايش يافته؛ از ميزان سرفه وي كاسته و شفافيت خون او زياد شود.
* سياه سرفه و التهاب حنجره و گلو از بيماري‌هايي هستند كه عسل در بهبودي آنها بسيار مؤثر است .
* التهاب ريه: مصرف عسل در التهاب ريه و برطرف كردن سرفه سودمند است و به همين دليل شركت داروئي Natterman آلمان، عسل را به تركيبات داروئي ضد سرفه خود اضافه كرده است. از جمله شربت Melrosum كه يكي از بهترين داروهاي ضد سرفه و التهاب قصب‌الريه به ويژه براي اطفال مي‌باشد.
* در بيماريهاي آسم و ذات‌الريه، عسل به صورت شربت به همراه كلروركلسيم و محلول ديمدرول مصرف مي‌شود.
4ـ عسل و درمان بيماريهاي چشم:
عسل را از قديم الايام در معالجه‌ي بيماريهاي چشم به كار مي‌برده‌اند و به نتايج مطلوبي نيز دست مي‌يافتند. امروزه تجارب و آزمايشات بي‌شمار تأثير و فايده‌ي عسل را در درمان بيماريهاي زير ثابت كرده است:
* التهاب پلك‌ها
* انواع التهابات قرنيه از قبيل التهاب سلي چشم، سيفيليس و تراخم.
* آلودگي و زخم قرنيه.
* انواع سوزش‌هاي چشم، ( با به كارگيري تركيبي از عسل با روغن ماهي) به همين دليل اكثر پزشكان توصيه مي‌كنند كه در تركيبات داروئي ضد التهابات چشمي عسل را نيز به دليل خاصيت ضد ميكروبي ،طراوت بخشي، مغذي و ترميم‌كنندگي بافت‌ها(Regeneration) به ويژه در قرنيه، ملحوظ دارند.
* جديدترين مطلبي كه درباره‌ي عسل و بيماريهاي چشم منتشر گرديده، كتابي است از دو محقق به نامهاي ماكسيمنكو و بالوتينا درباره معالجه نزديك‌بيني (Myopia) . در اين كتاب موفقيت عسل در جلوگيري از پيشرفت بيماري و بهبودي ديد چشم و افزايش قدرت بينايي طي تجارب فراواني اثبات گرديده است.
5 ـ عسل و درمان بيماريهاي زنان و زايمان:
* درمان استفراغهاي دوران بارداري. از نظر علمي ثابت گرديده كه اگر محلول ملكائين عسلي (عسل + نوكائين)را فقط 2ـ3 بار به صورت تزريق وريدي بكار برند، اكثر حالات استفراغ دوره بارداري را از بين مي‌برد.
* تزوريق وريدي محلول تصفيه شده عسل(40%) شرايط زايمان كم‌درد و راحتي را براي زائو فراهم مي‌كند.
* در التهاب مهبل، عسل را به مدت 6 روز به جداره مهبل،گردن رحم و قسمت‌هاي خارجي دستگاه تناسلي مي‌مالند، البته قبل از ماليدن عسل موضع را بايد با آب اكسيژنه شستشو داد. نتايج مثبت پس از گذشت فقط يك روز با برطرف شدن خارش و سوزش آشكار مي‌شود و پس از 2 ـ 3 روز ميكروبهاي مهبل از بين مي‌روند.
به نظر مي‌رسد ماده (Inhibin) موجود در عسل است كه موجب از بين رفتن ميكروب‌ها مي‌گردد . از طرفي عسل باعث افزايش ترشح اسيد مهبل مي‌شود و اين خود در نابودي ميكروب‌ها بسيار كمك مي‌كند.
* خارش فرج: در معالجه خارش‌هايي كه ريشه‌ي نامشخصي دارند و معالجات معمولي درباره آن مؤثر نمي‌باشد، عسل داروئي است مؤثر كه ارزش تجربه را دارد.
* دكتر كابلون معتقد است كه تزريق محلول 33% عسل و 5/0 نوكائين در مثانه بهترين روش درماني براي معالجه التهاب حاد مثانه مي‌باشد.
* پس از انجام اعمال جراحي زنان به ويژه در قسمت فرج استفاده از عسل از هر نوع پماد ديگري مؤثرتر و در التيام سريع زخمها مفيدتر است.
6ـ عسل و درمان بيماريهاي گوش، حلق و بيني :
* عسل و انواع سرماخوردگي: از قديم گفته شده كه سرماخوردگي‌ها( زكام،آنفلوونزا و گريپ) بدون معالجه در مدت هفت روز و با معالجه در يك هفته!! بهبود مي‌يابند (كنايه از اينكه دارو تأثير چنداني در بهبودي سريع اين بيماري‌ها ندارد). ولي گويا عسل اين قاعده را تغيير داده است؛ زيرا تجربه ثابت كرده در صورت مصرف عسل همراه با شير داغ و يا با عصاره ليمو و يا با چاي ، مدت بيماري به سه روز تقليل مي‌يابد.
* التهاب پنهان مجاري تنفسي: مانند التهاب پنهان بيني و حلق كه با معالجات معمولي بهبود نيافته باشند. در اين گونه موارد عسل را به صورت محلول رقيق شده در آب درآورده و استنشاق مي‌نمايند. اين عمل نتايج بسيار خوبي در پي خواهد داشت.
* التهاب مزمن سينوسها و التهاب چركي مزمن گوش مياني اگر با محلول عسل شستشو داده شوند،بهبود مي‌يابند؛ زيرا استفاده از محلولي كه 30% آن را عسل تشكيل دهد ،براي متوقف ساختن رشد انواع ميكروب‌ها كفايت مي‌كند.
* زكام حاد(Rhinitis) و التهاب حلق و نايژه‌ها را برطرف مي‌سازد.
* در التهاب خشك بيني و حلق، معالجه با عسل نتايج سودمند و اميدوار كننده‌اي دربرخواهد داشت.
* التهاب دهان (Aphthose) در برابر معالجه موضعي با عسل به مدت پنج روز، واكنش مساعد نشان مي‌دهد.
7ـ عسل و درمان‌بيماري‌هاي قلبي :
عسل باعث مي‌شود خون بيشتري به عضله قلب برسد و از طريق مواد قندي موجود در آن انرژي بيشتري به قلب مي‌دهد. همچنين باعث انبساط شريان‌هاي اكليلي قلب شده و در تنظيم ضربان نامنظم قلب نيز مؤثر مي‌باشد. مهمترين بيماريهاي قلبي كه عسل در درمان آنها مؤثر است عبارتند از :
* التهاب ديفتريايي قلب كه گاهي نيز توأم با نامنظم بودن ضربان مي‌باشد.
* پس از اعمال جراحي به عنوان تقويت‌كننده .
* خناق سينه و سوزش قلب.
* ناتواني توأم با پايين آمدن ضربان قلب چه همراه با سوزش سينه باشد و چه نباشد.
8ـ عسل و بيماريهاي كليه:
در مواردي كه فعاليت‌كليه دچار نارسائي گردد،از عسل به دليل دارا بودن مقدار اندكي پروئين و املاح معدني مي‌توان به عنوان رژيم غذايي استفاده كرد و به عنوان داروي مؤثر نيز نتيجه بخش خواهد بود. عده‌اي از پزشكان با استفاده از عسل در تركيبات گياهي مثل عصاره تره و يا روغن زيتون و يا عصاره ليمو،نتايج مثبتي در دفع سنگ مثانه به دست آورده‌اند.
9ـ عسل و دستگاه عصبي :
عسل در حالات زير مفيد خواهد بود:
* گرفتگي مويرگ‌هاي مغزي.
* در درمان داء‌الرقص (Chorea).
* به عنوان آرام بخش دستگاه عصبي.
* التهاب عصب سياتيك با استفاده از ملكاتين (Malcatin).
و در پايان ،عسل در درمان كم‌خوني مفيد بوده، گلبولهاي قرمز و هموگلوبين را افزايش مي‌دهد و خاصيت ضد خونريزي دارد و از اين بابت مي‌تواند نقص ويتامين k بدن را جبران كند.
در خاتمه‌ي بحث درباره اين داروي جادوئي، لازم به تذكر مي‌دانيم كه معالجه با عسل بايد زير نظر پزشك معالج انجام شود نه سرخود؛ زيرا ممكن است كه نتيجه‌ي مطلوب به دست نيايد.
با توجه به آنچه به صورت خلاصه گذشت به حيطه تأثير وسيع اين تركيب عجيب كه خداوند حشره كوچكي را مأمور تهيه آن فرموده، پي مي‌بريم . حشره‌اي كه شايد از نظر حجم كوچك باشد، ولي از نظر نظم و تلاش و كوشش و انجام وظايف بسيار آگاه و با مهارت و بزرگ است.
بحث درباره‌ي عسل در اين مختصر نمي‌گنجد و شايد اسرار بسياري وجود داشته باشد كه هنوز كشف نشده زيرا:« و ما أوتيتم من العلم الا قليلاً»[15]
بررسي:
1ـ در اينكه عسل خواص غذايي و درماني فراوان دارد،جاي ترديد نيست؛ همان‌گونه كه اشاره صريح قرآن به « شفا» بودن عسل «فيه شفاء للناس» يك مطلب علمي است.
2ـ‌با توجه به اينكه قبلاً در فرهنگ پزشكي، بشر تا حدودي پي به اين مطلب برده بود و امثال « بقراط» از روش شفابخشي عسل استفاده مي‌كردند و حتي در تورات نيز از عسل به نيكي ياد شده است .
پس نمي‌توان گفت كه اين مطلب اعجاز علمي قرآن كريم است. فقط مي‌توانيم بگوييم كه اين آيه قرآن « فيه شفاء‌للناس» ارشادي است؛ يعني تأييد مطلبي است كه پزشكان و كتب مقدس قبل از اسلام متذكر آن شده بودند.
پس اين مطلب عليرغم اصرار بسياري از صاحب‌نظران و پزشكان محترم، يك اعجاز علمي قرآن نيست. بلكه يك مطلب علمي است كه قرآن كريم بر آن مهر تأييد زده است.
3ـ با توجه به انواع مختلف زنبورهاي عسل و مناطق متفاوت كه داراي گياهان مختلفي است،در نتيجه عسل‌هايي با رنگ‌ها و خواص مشترك يا متفاوتي به دست مي‌آيد . از اين رو ممكن است برخي از اين آثار در مورد همه‌ي عسل‌ها صادق نباشد، بلكه اين مطالب در مورد، عسل في الجمله صحيح است.
منابع و ماخذ
[1] نحل/ 68 ـ 69.
[2] ر.ك :تفسير نمونه،ج 11، ص 259.
[3] محمد (ص)/15.
[4] طب در قرآن،ص 203.
[5] سفر خروج ،باب 3،آيه 17.
[6] ر.ك: قاموس كتاب مقدس ،مستر هاكس، ص 612.
[7] ر.ك: طب در قرآن،ص 196 ـ197 و نيز نعمت صدقي، معجزة القرآن ،ص 83 ـ 87 كه خواص عسل را با ذكر آيات آن بررسي مي‌كند. همچنين دكتر صادق عبدالرضا علي،القرآن و الطب الحديث،ص 100 به بعد ايشان پس از ذكر آيه 68 سوره نحل مواد تشكيل دهنده و انواع عسل (السنط ـ الزعرور ـ البرتقال ـ الخطة السوداء ـ الزيزفون) را مورد بررسي قرار مي‌دهد. همچنين استاد آية الله معرفت،التمهيد في علوم القرآن ، ج 6، ص 175 ـ 178 كه خواص عسل و مواد آن را ذكر مي‌كنند و نكاتي علمي در اين مورد بيان مي دارند و آن را حاوي بيش از 70 ماده مي‌دانند و از دكتر نزار الدقر، در كتاب مع‌الطب في‌القرآن الكريم،ص 182 ـ 191 مطالبي را مي‌آورند.
[8] ر.ك: طب در قرآن ، ص 197 و نيز دكتر السيد الجميلي در (الاعجاز الطبي في القرآن، ص 197 به بعد) و نيز دكتر عبدالحميد محمد عبدالعزيز در (الاعجاز الطبي في القرآن الكريم، ص 70 به بعد) مطالب مشابهي دارند.
[9]دكتر السيد الجميلي ،همان،در اين مورد مطالب مشابهي دارند اما آن را مخصوص عسل سفيد مي‌كنند.
[10] ر.ك:طب در قرآن، ص 200.
[11] ر.ك: طب در قرآن ،ص 201 ،دكتر السيد الجميلي نيز در كتاب الاعجاز الطبي في القرآن، ص 146 به عسل و تأثيرات ضد سرطاني آن اشاره مي‌كند. ولي آن را مخصوص عسل سفيد مي‌داند.
[12] طب در قرآن،ص 203 و 204.
[13] در مورد كاربردهاي وسيع درماني عسل نيز مراجعه كنيد به : دكتر عدنان الشريف، من علم الطب القرآني،ص 219 به بعد.
[14] ر.ك:طب در قرآن،ص 205 و 206 و العميد الصيدلي عمر محمود عبدالله، الطب الوقائي في الاسلام،ص 172 ـ176.
[15] « آنچه از علم به شما دادند بسيار اندك است» (اسراء/85).
تذكر:در مورد عسل روايات متعددي از طريق اهل بيت: وارد شده است (ر.ك:بحار الانوار،ج 66،ص 292 به بعد و ج 62،ص 324 به بعد) و برخي از پزشكان و صاحب‌نظران ديگر نيز مطالب جالبي آورده‌اند . (ر.ك: اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، ج 5،ص 129 به بعد ـ اسرار خوراكي‌ها ،ص 272 به بعد و اسلام پزشك بي‌دارو، ص 114 به بعد.) و مكررا از آن به عنوان اعجاز علمي قرآن ياد كرده‌اند.
طب در قرآن،ص 195 ـ210 .
و نيز ر.ك: دكتر عبدالعزيز اسماعيل پاشا، اسلام و طب جديد،ص 166 ـ 168 ترجمه سيد غلامرضا سعيدي.