6. نیّت روزه
1. معنی و لزوم نیت
روزه مانند همه‌ی عبادت‌های دیگر باید با نیت همراه باشد، بدین معنی که خودداری انسان از خوردن و آشامیدن و سایر چیزهای باطل کننده‌ی روزه، به خاطر دستور خداوند باشد و همین که چنین عزمی د-
ر او باشد کافی است و لازم نیست آن را بر زبان بیاورد. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه ، م3)
2. زمان نیت :
اول:
روزه‌های مستحبی : از اول شب تا موقعی که به اندازه‌ی نیت کردن به مغرب وقت مانده باشد.
1- تا قبل از طلوع فجر: صحیح است
2_از روی عمد: صحیح نیست.
ب: روزه‌های واجب
1- واجب معین، مثل
روزهی ماه رمضان
الف: تا قبل از زوال
– از روی فراموشی یا بی اطلاعی: بنابر احتیاط واجب نیت روزه کند و روزه بگیرد و بعداً نیز روزهی آن روز را قضا نماید.
ب: بعد از زوال: کافی نیست
دوم:
واجب غیرمعین، مثل روزهی قضای ماه رمضان
– تا قبل از زوال: صحیح است
_ بعد از زوال: صحیح نیست.
1. از آن جا که شروع روزه از اول فجر است، نیت آن هم باید از آن لحظه به تأخیر نیفتد، وب هتر آن است پیش از فرا رسیدن فجر، نیت روزه کند. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه ، م4)
2. اگر اول شب نیت کرد که فردا روزه بگیرد و پس از ان به خواب رفت و تا بعد از اذان صبح بیدار نشد یا سرگرم کاری بود و از فرا رسیدن صبح غافل بود، و پس از آن توجه یافت، روزه‌یا و صحیح است. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه ، م5)
3. کسی که در ماه رمضان،هنگام فرا رسیدن اذان صبح، عمداً نیت روزه نمی‌کند، اگر در اثنای روز نیت روزه کند، روزه‌اش باطل است و در عین حال باید تا غروب آن روز از همه‌ی چیزهای باطل کننده‌ی روزه اجتناب کند و بعد از ماه رمضان هم قضای آن روز را به جا آورد. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه ، م6)
4. کسی که در ماه رمضان از روی فراموشی یا بی‌اطلاعی، نیت روزه نکرد و در اثنای روز ملتفت شود، در صورتی که کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد، زوه‌ی آن روز باطل است ولی تا غروب از کارهای باطل کننده‌ی روزه خودداری کند، اما چنانچه تا هنگامی که ملتفت روزه می‌شود کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد اگر بعداز ظهر است روزه باطل است، و اگر پیش از ظهر است بنابر احتیاط واجب باید نیت روزه کند و روزه بگیرد و بعداً نیز روزهی آن روز را قضا کند. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م7)
5. اگر برای روزهی واجب غیر ماه رمضان، مانند روزهی کفاره یا قضا تا نزدیک ظهر نیت نکند، چنانچه تا آن وقت کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد، می‌تواند نیت کند و روزهی او صحیح است. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م8)
6. روزهی مستحبی را در هر وقت از روز که به فکر روزه بیفتد می‌تواند نیت روزه کند و روزه‌یا و صحیح است، مشروط بر این که تا آن لحظه کاری که موجب باطل شدن روزه است از او سر نزده باشد. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م9)
7. کسی که روزهی قضای ماه رمضان بر او واجب است نمی‌تواند روزهی مستحبی بگیرد حتی اگر زمانی که وقت نیت روزهی واجب تمام شده است (یعنی بعدازظهر) هم نیت روزهی مستحبی کند صحیح نیست، و چنانچه فراموش کند و روزهی مستحبی بگیرد در صورتی که در اثنای روز (چه پیش از ظهر باشد یا بعد از ظهر) یادش بیاید روزهی مستحبی او باطل می‌شود، حال اگر پیش از ظهر باشد می‌تواند نیت روزهی قضای ماه رمضان کند و روزه‌اش درست است. (اجوبة الاستفتاءات، س 743 و استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 10)
توجه
· کسی که روزهی قضای ماه رمضان بر ذمه دارد اگر به نیت استحباب روزه بگیرد، به جای روزهی قضایی که بر عهدهاش هست محسوب نمی‌شود. (اجوبة الاستفتاءات، س 816)
· کسی که نمی‌داند روزهی قضا بر عهده دارد یا نه، اگر به نیت آنچه که شرعاً مأمور به آن است اعم از روزهی قضا یا مستحبی، روزه بگیرد و در واقع روزهی قضا بر عهدهاش باشد به عنوان روزهی قضا محسوب می‌شود. (اجوبة الاستفتاءات، س 815)
8. اگر مریض در اثنای روز ماه رمضان خوب شود، واجب نیست که نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد، ولی اگر پیش از ظهر باشد و کاری که روزه را باطل می‌کند از او سر نزده باشد احتیاط مستحب آن است که نیت روزه کند و روزه بگیرد و پس از ماه رمضان باید آن روز را قضا کند. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م11)
3. نیت در یوم الشک
روزی که انسان شک دارد که آخر شعبان است یا اول ماه رمضان (یوم‌الشک) واجب نیست روزه بگیرد، واگر بخواهد روزه بگیرد نمی‌تواند نیت روزهی رمضان کند، بلکه می‌تواند قصد روزهی مستحبی آخر شعبان یا روزهی قضا و مانند آن کند و اگر بعداً معلوم شود که رمضان بوده از رمضان حساب می‌شود و قضای آن روز لازم نیست، و اگر در اثنای روز بفهمد که ماه رمضان است باید از همان لحظه نیت روزهی رمضان کند. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م12و13)
4. استمرار در نیت
1. در روزه، واجب است نیت، استمرار داشته باشد.
آنچه استمرار در نیت را به هم می‌زند.
1_نیت قطع روزه (یعنی در اثنای روز از نیت روزه گرفتن برگردد به طوری که قصد ادامه‌ی روزه نداشته باشد): روزه‌اش باطل می‌شود و قصد دوباره‌ی او برای ادامه‌ی روزه فایده ندارد.
2-تردید در ادامه‌ی روزه (به این معنی که هنوز تصمیم ننگرفته است روزه را باطل کند)
3_نیت قاطع (یعنی تصمیم بگیرد کاری را که موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام نداده است
در این دو صورت، احتیاط واجب آن است که روزه را تمام کند وبعداً هم آن را قضا نماید.
(اجوبة الاستفتاءات، س 758 و استفتا از دفتر معظم‌له، باب روزه، م14)
توجه
· آنچه گفتیم در ارتباط با روزهی واجب معین از قبیل روزهی ماه رمضان و نذر معین و مانند آن است، اما در روزهای مستحب و نیز روزه‌های واجب غیر معین که وجوب آن مخصوص به روز معینی نیست گار تصمیم بر قطع روزه بگیرد ولی کاری که روزه را باطل می کند از او سر نزند و بعداً دوباره تا پیش از ظهر – و در مستحب تا غروب – نیت روزه کند روزهی او صحیح است. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م14و15)