1. معنای روزه
«روزه» در شرع مقدس اسلام آن است که انسان در تمام روز (از طلوع فجر تا مغرب) با قصد اطلاعت از فران خداوند از خوردن و آشامیدن و چیزهای دیگری که به تفصیل گفته خواهد شد خودداری کند. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه ، م1)
توجه
· معیار شرعی در مورد وقت روزه، فجر صادق است نه کاذب، و احراز آن موکول به تشخیص مکلف است. (اجوبة الاستفتاءات، س 351)
· در طلوع فجر (وقت وجب امساک برای روزه گرفتن) فرقی بین شبهای مهتابی و غیر مهتابی نیست. (اجوبة الاستفتاءات، س 354)
· مقتضی است که مؤمنین محترم «اَیَّدَهُمُ اللهُ تَعَالی» جهت رعایت احتیاط در امساک روزه، همزمان با شروع اذان صبح از رسانه‌ها برای روزه امساک نمایند. (اجوبة الاستفتاءات، س 362)
· هرگاه برای روزه‌دار اطمینان حاصل شود که اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده جایز است به صرف شروع اذان، افطار نماید و صبر کردن تا پایان اذان لازم نیست. (اجوبة الاستفتاءات، س 360)
2. انواع روزه
روزه از یک نظر بر چهار نوع است
– 1. روزه واجب، مثل روزه‌ی ماه مبارک رمضان.
– 2. روزه‌ی مستحب، مثل روزه‌ی ماه رجب و شعبان.
– 3. روزه‌ی مکروه، مثل روزه‌ی روز عاشورا.
– 4. روزه‌ی حرام مثل روزه عید فطر(اول ماه شوال) و قربان (دهم ماه ذی الحجه).
(اجوبة الاستفتاء ات، س 731 و 751و 755و 757 و استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 2)
توجه
· کسی که می‌داند روزه برای او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست بلکه حرام است، خواه این یقین و خوف از تجربه‌ی شخصی حاصل شده باشد یا از گفته‌ی پزش امین یا از منشأ عقلایی دیگر. (اجوبة الاستفتاءات، س 751و 753 و 755)
· ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن، تشخیص خود روزه‌دار نسبت به خودش است، بنابراین اگر پزشک بگوید روزه ضرر دراد، اما او با تجربه دریافته است که ضرر ندارد باید روزه بگیرد، همچنین اگر پزشک بگوید روزه ضرر ندارد ولی او بداند روزه برایش ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد نباید روزه بگیرد. (اجوبة الاستفتاءات، س 753)
· هرگاه عقیده‌اش این بود که روزه برای او ضرر ندارد و روزه گرفت و بعد فهمید روزه برای او ضرر داشته باید قضای آن را به جا آورد. (اجوبة الاستفتاءات، س 751)
· پزشکانی که بیماران را از روزه گرفتن به دلیل ضرر داشتن منع می‌کنند گفته‌ی ایشان در صورتی معتبر است که اطمینان آور باشد یا باعث خوف ضرر شود و در غیر این صورت اعتباری ندارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 748و 754و 755و 823)
روزه‌های واجب
– 1. روزه‌ی ماه مبارک رمضان.
– 2. روزه قضا.
– 3. روزه‌ی کفاره.
– 4. روزه‌ی قضای پدر و مادر.
– 5. روزه‌ی مستحبی که به واسطه‌ی نذر و عهد و قسم واجب شده است.
– 6. روزه‌ی روز سوم از ایام اعتکاف.
– 7. روزه‌ی بدل از قربانی در حج تمتع.
(اجوبة الاستفتاءات، س731و 732و 733و 744و 754و 832)
– 4. شرایط وجوب روزه
– 1. بلوغ.
– 2. عقل.
– 3. قدرت.
– 4. بی هوش نبودن.
– 5. مسافر نبودن.
– 6. حایض و نفسا بودن.
– 7. ضرری نبودن روزه.
– 8. حرجی نبودن روزه.
توجه
· روزه بر افرادی واجب است که واجد شرایط فوق باشند، بنابراین روزه بر کودک نابالغ، دیوانه، بیهوش، فردی که توانایی گرفتن روزه ندارد، مسافر، زن حایض و نفسا، کسی که روزه برای او ضرر یا حرج (مشقت زیاد) دارد واجب نست. (توضیح بیشتردر درس‌های بعدی خواهد آمد). (اجوبة الاستفتاءات، س 357و 732و 735و 736و 739و 742و 745و747و748و749و751و752و753و754و755و756و757)
· انسان نمی‌تواند به خاطر ضعف روزه را بخورد، ولی اگر به قدری ضعف پیدا کند که تحمل آن بسیار مشکل شود می‌تواند روزه را بخورد و همچنین اگر برای او ضرر یا خوف ضرر داشته باشد، بنابراین دخترانی که به سن بلوغ – که بنا به نظر مشهور همان تکمیل نه سال قمری است – می‌رسند واجب است روزه بگیرند و ترک آن به صرف دشواری، ضعف جسمانی و مانند آن جایز نیست. بلی اگر برای آنها ضرر داشته و تحمل آن برای ایشان همراه مشقت زیاد باشد می‌توانند افطار کنند. (اجوبة الاستفتاءات، س 731و 732 و استفتا از دفتر معظم له، باب روزه ، م 24)
– 5. شرایط صحت روزه
– 1. اسلام.
– 2. ایمان.
– 3. عقل.
– 4. بی هوش نبودن.
– 5. مسافر نبودن.
– 6. حایض و نفسا بودن.
– 7. ضرری نبودن .
– 8. داشتن نیت.
– 9. ترک مفطرات.
– 10. روزه‌ی واجب نداشتن (البته این شرط برای کسی است که می‌خواهد روزه‌ی مستحبی بگیرد).
توجه
· روزه از افرادی صحیح است که واجد شرایط فوق باشند، بنابراین روزه‌ی کافر، دیوانه، بیهوش، مسافر، حایض و نفسا، روزه‌یی که برای فردضرر دارد، یا در آن نیت روزه نکرده یا یکی از مفطرات را عمداً انجام داده باطل است، همچنین روزه‌ی مستحبی کسی که روزه ی واجب دارد صحیح نیست.
(اجوبة الاستفتاءات، س 738و740و 742و 743و 746و751و752و753و754و755و757و758و772و773و774و824و833)