احکام حرام مساجد:
– 1. نجس کردن مسجد.
– 2. زینت کردن مسجد به طلا در صورتی که اسراف محسوب شود.
– 3.انجام کارهایی که خلاف شأن و حرمت مسجد است.
– 4. داخل شدن کفار به مسجد.
– 5. خراب کردن مسجد.
– 6. برخلاف کیفیت وقف مسجد عمل کردن.
* نجس کردن مسجد
نجس کردن زمین و سقف و دیوار و بام مسجد حرام است، واگر نجس شد واجب است فوراً آن را تطهیر کنند.
(اجوبة الاستفتاءات، س 416 و استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 211)
توجه
· مسجدی که غصب و خراب و متروک شده و به جای آن بنای دیگری ساخته شده یا به خاطر متروک ماندن، آثار مسجدی از آن محو شده و امیدی هم به دوبارهسازی آن نیست، مثل این که آن آبادی تغییر جا یافته باشد، نجس کردن آن حرام نیست، گرچه احتیاط (مستحب) آن است که نجس نکنند. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 212)
· زینت کردن مسجد به طلا در صورتی که اسراف محسوب شود
زینت کردن مسجد به طلا اگر اسراف محسوب شود حرام است، و در غیر آن صورت هم مکروه است. (استفتا از دفتر معظم له، باب نماز، م 213)
* انجام کارهایی که خلاف شأن و حرمت مسجد است
مراعات شأن و منزلت و جایگاه مسجد واجب است، و از کارهایی که با شان و منزلت مسجد منافات دارد باید پرهیز شود، بنابراین:
1. مسجد جای ورزش و تمرین ورزشی نیست.
2. اگر پخش موسیقی در مسجد منافی با حرمت آن باشد حرام است، حتی اگر موسیقی غیر مطرب باشد. (اجوبة الاستفتاءات، س 393 و 397و 399)
* داخل شدن کفار به مسجد
ورود کفار به مساجد مسلمانان جایز نیست، هر چند برای مشاهدهی آثار تاریخی باشد. خواه مسجدالحرام باشد یا سایر مساجد، و خواه ورود آنان هتک و بی‌حرمتی مسجد شمرده شود یا نه. (اجوبة الاستفتاءات، س 419)
* خراب کردن مسجد
خراب کردن تمام مسجد یا قسمتی از آن جایز نیست، مگر در صورت مصلحتی که اهمیت ندادن و بی توجهی به آن ممکن نباشد. (اجوبة الاستفتاءات، س 403 و 413)
توجه
خراب کردن مسجد، آن را از مسجد بودن خارج نمیکند، و از این رو آثار شرعی مسجد را خواهد داشت، مگر مسجدی که خراب و متروک شده و به جای آن بنای دیگر ساخته شده یا به خاطر متروک ماندن، آثار مسجدی از آن محو گردیده و امیدی هم به دوباره سازی آن نیست، بنابراین زمینی که جزء قسمت سرپوشیدهی مسجد بوده و بر اثر واقع شدن مسجد در مسیر طرح عمرانی شهرداری در خیابان افتاده وقسمتی از آن به علت اضطرار تخریب شده اگر احتمال برگشت آن به حالت اولیه ضعیف باشد آثار شرعی مسجد را ندارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 411و 415و 416)
* برخلاف کیفیت وقف مسجد عمل کردن
مخالفت با کیفیت وقف مسجد یا تغییر و تبدیل آن جایز نیست، بنابراین:
1. استفاده از صحن یا ایوان مسجد برای رشد فکری، فرهنگی، و نظامی ( با آموزش‌های نظامی) جوانان، تابع کیفیت وقف صحن مسجد و ایوان آن است، وباید از امام جماعت و هیأت امنای مسجد در این باره نظر خواهی شود، البته حضور جوانان در مساجد و برپایی درسهای دینی زیر نظر امام جماعت و هیأت امنای آن کار خوب و مطلوبی است. (اجوبة الاستفتاءات، س 394)
2. تبدیل مسجد به مکانی برای نمایش فیلمهای سینمایی جایز نیست، ولی نمایش فیلمهایی مذهبی و انقلابی دارای محتوای مفید و آموزنده به مناسبت خاصی و برحسب نیاز و تحت نظارت امام جماعت مسجد اشکال ندارد.
(اجوبة الاستفتاءات، س 398)
3. جواز استفاده از امکانات مسجد، مثل برق و سیستم تهویه در اقامهی مجلس فاتحته برای اموات و امثال آن، منوط به کیفیت وقف و نذر آن امکانات برای مسجد است. (اجوبة الاستفتاءات، س 409)
4. حفر زمین مسجد برای تأسیس کارگاه و مانند آن جایز نیست، هر چند برای اداره‌ی امور و تأمین مخارج خود مسجد باشد. (اجوبة الاستفتاءات، س 418)
5. ایجاد موزه یا کتابخانه در گوشهی صحن مسجد، اگر مخالف کیفیت وقف تالار و شبستان و صحن مسجد باشد و یا موجب تغییر ساختمان مسجد گردد جایز نیست. بهتر این است که مکانی در کنار مسجد برای این منظور تهیه شود.
(اجوبة الاستفتاءات، س 412)
6. استفادهی شخصی از آب مساجد، مثل نوشیدن، درست کردن چای و مانند آن، در صورتی که ندانیم آب آن برای خصوص وضو گرفتن نمازگزاران وقف شده است و عرف رایج در محلهی مسجد، این باشد که همسایهها و عبور کنندگان هم از آب استفاده میکنند اشکال ندارد، هر چند احتیاط در این مورد مطلوب است. همچنین اگر مسجد در مجاورت قبرستان باشد، استفاده از آب مسج برای پاشیدن روی قبرهایی که خارج از آن قرار دارد، در صورتی که امر رایجی باشد و کسی به آن اعتراض نکند و دلیلی هم بر وقف آن آب برای خصوص وضو و تطهیر نباشد اشکال ندارد.
(اجوبة الاستفتاءات، س 404 و 405)
7. هرگاه در قسمت سرپوشیدهی مسجد به خاطر عدم آگاهی از احکام شرعی مسجد، اتاقهایی ساخته شود، واجب است با خراب کردن اتاقها، قسمت سرپوشیده را به حالت قبل برگردانند. همچنین اگر در محلی که قبلاً مسجد بوده بر اثر جهل به مسأله اتاقی برای تهیهی چای و مانند آن ساخته شود، واجب است آن مکان به حالت مسجد بودن خود برگردد. (اجوبة الاستفتاءات، س 402و 410)
8. کندن چند درخت از صحن مسجد، اگر تغییر و تبدیل وقف شمرده نشود اشکال ندارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 414)
9. دفن میت در مسجد جایز نیست، و وصیت میت مبنی بر این که مرا در فلان مسجد دفن کنید اعتباری ندارد، مگر هنگام اجرای صیغهی وقف، دفن میت استثنا شده باشد.
(اجوبة الاستفتاءات، س 407)
10. ایجاد مزاحمت برای نمازگزاران در مسجد جایز نیست، بنابراین تعلیم قرآن واحکام و آموزش اخلاق اسلامی و تمرین سرودهای انقلابی در مسجد در صورتی اشکال ندارد که مزاحمت برای نمازگزاران نداشته باشد. (اجوبة الاستفتاءات، س 397 و 402)
11. زیر زمین مسجد را با سه شرط می توان اجاره داد :
1. عنوان مسجد نداشته باشد.
2. جزو تأسیساتی نباشد که مسجد به آن نیاز دارد.
3. وقف آن وقف انتفاع نباشد (وقف منفعت باشد) (اجوبة الاستفتاءات، س 417)