دیدگاهها نسبت به سنگ درمانی• ۱-هیچ خاصیتی ندارند وتخیل افراد نسبت به درمان شدن است .
۲-در تمام بدن در هر هفت چاکرا موثرند حتی در روز وماه وسال تولد و..
۳-داروهای مفرده ویامرکبه وسمومی هستند که با علم واگاهی وتحقیق وپژ وهش می توان از ان بهره برد.
کاربرد سنگها
۱- زهر وسموم ۲-دارو
الف – داروی مفرده
ب- داروی مرکبه-در نوشدنیها- در غذاها
ج- پماد وضماد وسرمه
د-همرا داشتن به صورت مهره وتسبیح ، گردن اویزو… ویا حمل بر سلاحها، مانند شمشیر ونیزه
ه-کار برد در دلک وماساژ
و- کاربرد در اماکن عمومی مانند حمامها معبد ها زیارتگاهها ومشاهد مشرفه به صورت سنگ برجسته برای امور خاص در حمامهاواعمال جراحی وبه صورت مجرای گذر نور در اماکن
ز-کاربد در رنگهای مختلف ان به عنوان شیشه رنگی برای دفع حشرات
سنگ الماس
- الماس گوهری بسیار سخت سفید وشفاف است که گاهی برای کشتن افراد ازان استفاده می شده که الماس را به صورت براده های بسیار ریز به فرد می خورانده اند.لوز بادام را با سائیده الماس مخلوط واز ان زهری کشنده پدید می اید.(۱)
- خوجه نصیر الدین طوسی نیز معتقد بوده که نگه داشتن الماس در دهان به خاطر داشتن خاصیت سمی بسیار مضر وکشنده است.(۲)
- از نظر عقیلی خراسانی نیز الماس سمی کشنده وقاتل است که سبب پاره پاره شدن اعضای درونی بدن می شود.(۳)
- ابوریحان بیرونی نیز در کتاب الصیدنه اورده که چنانچه الماس در برخی نوشیدنی ها خورده شود کشنده است زیرا جوهر ان سنگین وجگر را سوراخ می کند.(۴)
- نویسنده کتاب نخبه الدهر نیز می گوید: اگر الماس شکسته شود شکسته های ان نیز زوایای مثلث گون خود را از دست نمی دهد حتی کمی از ان به اندازه جزئی از دانه کنجد باشد، کشنده ودرون شکم را می سوزاند.(۵)
- ۱و۲-جوهری نیشابوری، محمد ابن ابوالبرکات،جواهر نامه نظامی ، تصحیح ایرج افشار ، انتشارا میراث مکتوب تهران سال ۱۳۸۳ صفحات ۱۴۱،۲۷۶،۳۰۳،۱۱۸،۲۲۴،۱۷۸،و۸۶
- همچنین جواهر نامه به کوشش تقی بینش،انتشارات فرهنگ ایران زمین تهران سال ۱۳۴۳صفحات ۲۸۴و۲۹۴
- ۲-خواجه نصیر الدین طوسی،تنسوخ نامه ایلخانی، تصحیح محمد تقی مدرس رضوی انتشارات بنیاد فرهنگ ایران سال ۱۳۴۸ صفحات۶۸،۶۹،۷۹،۱۴۳،۶۰،۷۲،۷۳،۱۲۹،۴۸،۱۱۶
- ۳-محمد حسین عقیلی خراسانی، مخزن الادویه چاپ دوم انتشارات انقلاب اسلامی سال ۱۳۷۱ص۸۱۱
سنگ عقیق
سنگ عقیق در رنگهای مختلف
- عقیق در رنگهای مختلف وجود دارد که سرخ ان بسیار با ارزش است، از عقیق برای رفع تشنگی ونشاط اوری در تر کیب با داروها استفاده می شده است.
- عقیق مفرح در اصطلاح طبی دوائی است که اندوه را از بین می بردودر واقع با ترکیبی از داروها شادمانی وانبساط خاطر می اورد ولذا ان را در مفرحات ، داروها ومعجون ها بکار می برده اند.(۱)
- همچنین همراه داشتن ان را دافع خون ریزی دانسته اند ، عقیق را دافع بوی بد دندانهای پوسیده وتباه شده میدانسته ان ومصرف ان را در چشم ودندان سبب روشنائی چشم وسپیدی دندان بیان کرده اندد.(۲)
- ۱-محمد ابن محمود طوسی، عجایب نامه ، تصحیح جعفر مدرس صادقی نشر مرکز سال ۱۳۷۵ صص۳۸۵،۳۸۶،۲۸۳،۳۸۸،۳۹۲
- ۲-شهمردان ابن ابوالخیر رازی، نزهت نامه علائی، تصحیح فرهنگ جهانپورانتشارات وزارت فرهنگ واموزش عالی سال۱۳۶۲صص۲۶۳،۲۶۰،۲۶۴،۲۵۹،۲۶۲
سنگ زر (طلا)
- سنگ زر یکی از اجزاء مفردات مفرحات است، جوهری نیشابوری گفته که زر موجب ر فع سودا تقویت دل وتقویت روح حیوانی(حیاتی)می شود(۱)
- در عجائب المخلوقات نیز به نقل از ارسطو امده که زر دل را قوت می بخشد(۲)وهمچنین گفته شده داشتن زر همراه خود به شکل مهره ها وحلی ها سبب تقویت دل می شود واگر مقداری از ان را بسایند ودر معجون ریزند دل را قوی ووسوسه را از دل پاک می کند.(۳)
- ۱-جواهر نامه جوهری نیشابوری منبع قبل
- ۲-محمد ابن محمود طوسی، عجائب المخلوقات سال ۱۳۴۵صص۱۹۱،۱۵۰،۱۳۹،۱۵۳،۱۵۸
- ۳-خواجه نصیر الدین طوسی تنسوخ نامه ایلخانی منبع قبل
سنگ فیروزه
- فیروزه را مقوی دل(قلب)ومعده دانسته اند وپادزهر تمامی سمها، رفع کننده اسهال وزخمهای درونی ، دفع کننده خفقان(خفقان یعنی تپش قلب ، اضطراب،ووحشت(۱))رافع صرع، سنگ کلیه ، مثانه] وتورم قرنیه است،برای دفع اشک ریزی وناخنه چشم سفیدی چشم وتقویت روشنی ان مفید دانسته اند(۲)
- فیروزه در داروهای چشم به کار می رود وموجب افزایش دید ان می گردد،با کار بردن ان در سرمه موجب افزایش دید ودر معجون( نوشیدنی) سببدفع ضرر سموم می گردد.(۳)
- در داراب نامه طرطوسی امده : مردمان گفتند اگر کسی را در دریا ویا در زندان تارکی چشم پیش اید ( تار دید)ان سنگ را بیاوریم وبسائیم وبه چشمش اندر کشیم تا روشن شود.(۴)
- ۱-دیوان خواجوی کرمانی به تصحیح احمد سهیل خوانساری صص۴۵۶،۳۸۸،۴۲۶ودیوان انوری، تصحیح محمد تقی مدرسی ج۱ صص۱۱و۲۱
- ۲-دیوان عثمان مختاری تصحیح جلال الدین همائیصص۲۲و۲۳
- ۳-محمد ابن محمود طوسی عجائب نامه منبع قبل وعجائب المخلوقات منبع قبل
- ۴-ابو طاهر طرطوسی،داراب نامه طرطوسی به کوشش ذبیح الله صفا ص۲۸۳
زمرد سبز
- گفته شده اگر دو دانگ از سنگ ان را حل کرده وبه زهر خورده داده شودشود مند است(۱)زمرد دافع همه زهرهاست به اندازه دو جو از ان را سائیدهوبا دوغ در امیخته به زهر خورده بخورانند زهر به صورت بول از بدن او خارج میشود.(۲)زمرد دل را قوت می دهد ودر مفرح به کار می برند وبای خون شکم واسهال سود مند است ، بسیار نگریستن به ان سبب افزایش نور چشم می شود اگر هشت جو یا دانگی از ان را سائیده وبه مار گزیده دهند قبل از اینکه زهر در بدن اواثر کند ، زهر را دفع می کند.(۳)
- زمرد موجب تقویت دل( قلب)رفع خفقان، جذام، واسهال خونیست وموجب جاری شدن بول وتقویت چشم می گردد.همچنین زمرد مفرح قطع کننده خون ریزی ، روان کننده ادرار ، رفع کنند جذام،وتقویت کننده ریه است(۴)
- پیوسته نگریستن به زمرد نور چشم را می افزاید (۵) شربت ان دوای سم کشنده گزندگان ونظار در ان افزاینده نور چشم(۶)
- ۱-موفق الدین ابو منصور الهروی ، الابنیه عن حقایق الادویه، تصحیح احمد بهمنیار سال ۱۳۴۶صص۱۷۷،۶۳،۳۰۳،۳۴۷،۳۴۸،۱۱۸
- ۲-عجایب نامه وعجایب المخلوقات محمد ابن محمود طوسی ،همان منبع
- ۳-خواجه نصیر لدین طوسی، تنسوخ نامه ایلخانی، همان منبع
- ۴-محمد ابن مومن ابن محمد زمان(حکیم مومن)، تحفه حکیم مومن، کتابفروشی محمودی صص۶۵۴،۶۵۵،۴۵۳،۴۴۰،۷۶۶و۷۵۰
- ۵-شهمردان ابن ابی الخیر رازی، منبع قبل
- ۶-محمد ابن احمد ابوریحان بیرونی ، الصیدنه فی الطب، منبع قبل
سنگ لعل
رنگهای مختلف لعل
- از سنگها گرانبها ووبرای درمان رنگ سرخ ودرخشان دارد ،نویسندگان عجائب نامه ، عجائب المخلوقات و نوروز نامه لعل را فرو نشاننده تشنگیث دانسته اند.(۱)خاقانی در منشات اورده که در دهان کرفتن لعل شدت تشنگی را فرو می نشاند (۲)همچنین لعل از مفرحات است واگر با نبات وگلاب ترکیب گردد ونوشیده شود سبب سرخ رویی وشادی می گردد.(۳)لعل سر درد را رفع می کند (۴)
- جوهری نیشابوری اورده که اگر لعل را مصول( اسیا) کنند وبا نبات وگلاب به کسی بدهند تا بخورد رنگ او را سرخ گرداند وزردی از روی اوببرد وفرح اورد(۵)واگر لعل را در دهان نهند سبب قوت دل می شود(۶)
- ۱و ۲و۳-محمد ابن محمود طوسی ، منابع قبل وعمر ابن ابراهیم خیام نیشابوری ، نوروز نامه ،به کوشش علی حصوری سال۱۳۸۸ ص۴۷،خاقانی شروانی ، منشات خاقانی، تصحیح محمد روشن، انتشارات دانشگاه تهران سال ۱۳۸۴ص۲۰۴
- ۴-خواجه نصیر الدین طوسی ، منبع قبل ، حکیم مومن ، منبع قبل ومحمد ابن محمود شمس الدین املی ، نفایس الفنون فی عرایس العیون ج۳تصحیح ابوالحسن شعرانی سال۱۳۸۹ص۳۳۵وشمس الدین محمد املی نفایس الفنون فی عرایس العیون، منبع قبل
- ۵-جوهری نیشابوری،جواهر نامه نظامی، منبع قبل
- ۶-گوهر نامه محمد ابن منصور ج۴ به کوشش منوچهر ستوده انتشارات فرهنگ ایران زمین سال ۱۳۳۵ صص۲۰۱و۲۲۷
سنگ مرجان
سنگ فسیل مرجان
- مرجان گوهری سرخ رنگ که در دریاهای شور مثل گیاه می روید ووقتی ان را بیرون می اورند سنگ می شود ، ضمن کار برد در مفرحات وداروی چشم مانع خون امدن از گلو وسینه می شود (۱)جوهری در باب خاصیت مرجان می گوید اگر مرجان را در مفرحات به کار برند خون دل ( قلب) را صاف می کند وبه روح کمک می کند .(۲)اگر سائیده مرجان را بر زخم بریزند سبب انعقاد خون می شود ومایه تقویت چشم است واگر در نوشیدنی کنند سبب تقویت وروشنایی دل می شود ، همراه داشتن ان نقرس را دفع وصرع را ساکن می کند .(۳)
- در الابنیه امده که مرجان بینائی را می افزاید ، رطبت گرد امده در زیر چشم را خشک وزخمهای چشم را درمان می کند وبرای عسر البول سود مند است.(۴)ومرجان اگر به صورت مسواک استفاده شود سبب رفع خوره دندان وتقویت ان شده ودرد سپرز ( طحال) را در مان می کند (۵)
- سونش( ماده ای) که از سائیدن مرجان حاصل می شود چرک وزردی دندان را از بین می برد ودندانها را بسیار جلا می دهد ومی ساید ،چون برچشمی درد مند وخون الود نهاده شود دردش را تسکین می دهد ، چون بر گوشت لثه نهاده شود ان را پرورش می دهد واگر بر زخمی گذارده شود ان را بهبود واز چرک کردن اب کشیدن وهوا دیدن باز می دارد(۶)
- ۱-خواجه نصیر الدین طوسی ، تنسوخ نامه ایلخانی ، همان منبع
- ۲-جوهری نیشابوری، جواهر نامه نظامی، همان منبع
- ۳-محمد ابن محمود طوسی ، عجائب المخلقات، همان منبع
- ۴-موفق الدبن ابو منصور الهروی، الابنیه عن الحایق الادویه ، همان منبع
- ۵-شهمردان ابن ابی الخیر رازی ، نزهت نامه علائی، همان منبع
- ۶محمد ابن ابی طالب دمشقی، نخبه الدهر فی عجائب البر والبحر ، همان منبع
صدف ومرواریددرون ان
بزرگترین مروارید صید شده
- مروارید نوعی ماده سپید وبراق وتابان است که در صدف شکل می گیرد،مروارید از مفرحات بوده وسبب تقویت دل(قلب)صاف شدن خون ، تقویت روح، ودفع مواد سودایی می شود(۱)مروارید در عجائب المخلوقثات وعجائب نامه نیز از جمله مفرات ومقویات دل دانسته شده است.(۲)مروارید افزایش دهنده دید چشم است(۳)در جواهر نامه نیز امده که اگر مروارید را صلایه کنند وب چشم طلا کنن درد ان به خاصیت دفع کند(۴)همچنین دل را شاد ، خون را صاف ولطیف وغم واندوه را از دل می برد(۵)
- اگر مروارید را درمفرحات و یاقوتها معجون کنند قوت بسیار دهد وخفقان را زایل واندوه را از بین ببرد(۶)مروارید موجب دفع خفقان وتقویت دل می شود.(۷) اگر سائیده وخورده شود برای دفع پیسی ، سفیدی چشم، رفع صرع وسر درد سود مند است(۸)ودر دفع ابله ودمعه وسر درد مفید است.(۹)
- ۱-جوهری نیشابوری ، منبع قبل ۲-محمد ابن محمود طوسی، منبع قبل ۳-محمد بن منصور وحکیم مومن ومحمد ابن محمودو جوهری نیشابوری ، منبع قبل
- ۴- جواهر نامه ، منبع قبل، ابوالقاسم عبد الله کاشانی عرایس الجواهر ونفایس الاطیب به اهتمام ایرج افشار سال۱۳۵۴ص۱۰۰
- ۵- ابوالقاسم عبدالله کاشانی ، منبع قبل نزهت نامه علائی منبع قبل، تنسوخ نامه ایلخانی ، منبع قبل۶- فرهنگ اصطلاحات وتعاریف نفایس الفنون ۷- الابنیه عن حقایق الادویه ، همان منبع ۸-نزهت نامه علائی، همان منبع۹- تنسوخ نامه، همان منبع
سنگ یاقوت کبود
- یاقوت گوهری سرخ ، کبود وزرد است ، طبع ان گرم وخشک اتش ان را تباه نمی کند واز جمله مفرحات ودافع وبا ، طاعون وتشنگی ، مقوی دل ودافع زهر وافزاینده نور چشم است.(۱) صاحب جواهر نامه نظامی اورده که اگر کسی یاقوت سرخ با خود داشته باشد فساد هور( وبا) در او اثر نمی کند.
- ظر خواجه نصیر نیز در تنسوخ نامه موئید این باور است وهم انان گفته انداگر کسی یاقوت را در دهان بگیرد دل را تقویت می کند، نویسندگان الابنیه عن حقایق الادویه وتنسوخ نامه ایلخانه ، یاقوت را درمانگر فر د زهر خورده دانسته اند.همچنین خواجه نصیر در باره یاقوت اورده که کاربرد یاقوت در داروی چشم سبب افزایش نور وسلامتی ان می شود.(۲)
- ۱-کلیات خمسه نظامی کنجوی، نظامی گنجوی،انتشارات امیر کبیر ، سال۱۳۸۴ صص۴۲۱،۵۶۸،۵۴۲،۱۱۳۸،۲۶۸،۵۳۰،۲۰، ۶۲۰،۳۳۶،۱۵۷و۴۵۷
- ۲-تنسوخ نامه ایلخانی وجواهر نامه ونزهت نامه علائی والابنیه ، همان منابع
- ۱-کلیات خمسه نظامی کنجوی، نظامی گنجوی،انتشارات امیر کبیر ، سال۱۳۸۴ صص۴۲۱،۵۶۸،۵۴۲،۱۱۳۸،۲۶۸،۵۳۰،۲۰، ۶۲۰،۳۳۶،۱۵۷و۴۵۷
- ۲-تنسوخ نامه ایلخانی وجواهر نامه ونزهت نامه علائی والابنیه ، همان منابع
سنگ لاجورد
- لاجورد سنگی که به سرخی وسبزی مایل است ، در درمان چشم در ، مالیخولیا مفید است واگر سائیده شود وان را در چشم بکشند سبب رویش مژه و تقویت ان می شود ، همچنین در درمان سودا ، برص، وبهک سفید سود مند است ، همچنین گفته شده در درمان بیخوابی مفید ، نفس را باز وچشم را نیرومن وبرای بیماری صرع نیز مفید می باشد.(۱)
- سرمه لاجورد:هسته خرمای سوخته پنج درم ودوده کندر چهار درم وسنبل هندی سه درم وتخم بلسان سه درم وسنگ لا جورد ده درم بیامیزید وبه عنوان سرمه وداروی چشم هر روز با میله ای روی مژ ه ها بمالید مژه هارا می رویاند.(۲)
- ۱-نزهت نامه علائی،الابنیه عن الحقایق الادویه ، تنسوخ نامه ایلخانی، نخبه الدهر فی عجائب البر والبحر همان منابع
- ۲- المنصوری فی الطب ص
- ۳۰۹
سنگ اثمد
- اثمد یا سنگ سرمه را در هاونی چندین بار شسته بعد از یک هفته با اب باران ان را بسائید وهمین کار را با توتیا نیز می توان انجام داد سپس از این سرمه بیست درم واز توتیا واقلیمیای شسته وخیسانده هر کدام دوازده درم واز مرتشیثای شسته هشت درم واز لولوءکوچک وبسد هر کدام دو درم وساذج هندی وزعفران هر کدام یک درم کافور سه درم ومشک یک دانگ بر گیرید، نخست سنگهارا نرم بکوبید سپس اب باران را روی ان بریزید وسه روز ان را کنار بگذارید دوباره همگی را خوب بسائید ونرم کنید اکنون داروی به دست امده را نیمروز وشامگاه روی پلکها بمالید که بسیار سود مند است.(۱)
- این سرمه برای بهداشت چشم مفید واز زود به زود سرما خوردگی نیز جلوگیری می کند.
- سرمه سنگ یا حجر الکحل ، سنگ توتیا زنگلک انتیمون( سنگ اثمد)سرد در مرتبه ۲دو، خشک در مرتبه ۳سهو چهار بند اورنده وخشک کننده ،نیرومند قوه سمعیه، قاطع جریان خون از اعضاء مقوی اعصاب منقی چرک زخم ها وگوشت زائد، وجهت تقویت باصره وحفظ صحت چشم ورفع حرارت رطوبت ، مقوی باصره پیرا، حمول شیاف ان جهت قطع جریان حیض وخروج مقعده، ناسور ، باسور ،بیرون زدگی پیزی، وضماد ان بر پیشانی ونصف سر جهت قطع رعاف که حجب دماغ باشد با پیه تازه برای جای سوختگی با اتش وجهت کشتن شپش و…(۲)
- در علاج بیماریهای چشم بوعلی سینا گفته: بدان که تمام بیماریهای چشم از کثرت جماع، بیخوابی، شدت گریستن، درد وحرارت بسیار وپای برهنه رفتن ودر گرما اب سرد بر سر ریختن است…مغز شفتال بسوزند وبه سرمه( سنگ اثمد یا سرمه) بسایند واب رازیانه را به ان اضافه کنند ودر چشم کشند دفع حرارت کند وشب کوری را ببردواگر اب کشته( گشنیز)با گلاب در چشم کشند ابله را ببرد واگر دانه خرما بسوزانند وبا انگبین در چشم کشند رگ سبل( پانوس)را ببرد واگر بنفشه را بکوبد وبا گلاب ضمادکنند وبر چشم نهند اماس ودر د چشم دفع کند(۳)
- همچنین گفته شده رازی یک نوه سورمه مرکب از سنگ انتیمون (اثمد)وصبر زرد(الواوراء)داشته که در بیماریهای چشم ومخصوصا در موقع ابتلاء بیمار به ابله وسرخک استعمال می نموده است(۴)
- همچنین گفته شده رازی یک نوه سورمه مرکب از سنگ انتیمون (اثمد)وصبر زرد(الواوراء)داشته که در بیماریهای چشم ومخصوصا در موقع ابتلاء بیمار به ابله وسرخک استعمال می نموده است(۴)
- ۱محمد ابن زکریای رازی ، المنصوری فی الطب، ترجمه محمد ابراهیم ذاکر انتشارات دانشگاه علومپزشکی سال۱۳۸۷ ص۳۰۴
- ۲-همان ص۶۵۵
- رساله جودیه حسین بن عبداللهملقب به ابن سیناباتحصحیح محمود نجم ابادی انتشارات دانشگاه بوعلی سیناسال۱۳۸۳ص۴
- کتاب شرح حال ومقام رازی محمود نجم ابادی، مقاله دهم از کتاب کامل الصناعه الطبیه تالیف علی ابن عباس مجوسی اهوازی ارجانی وضمیمه مجاه جهان پزشکی اول مرداد۱۳۲۶خورشیدی
سنگ خام خاصین یا کانی سپید
- کانی سنگ سپید که به ابی می زند با خام خارصین توتیای روی (زنک)اگر با گوگرد ترکیب شود نمک مرقشیا به دست می اید که سولفور گوگرد است واگر با اکسیژ ن وسیکلات ترکیب شود قلیمیا (روی سوخت) به دست می اید سنگ سرمه به سه گونه زرد ، کبود ومعدنی ( توتیای قلم)که بوسیله گذاشتن سنگ مس در کوره دو طبقه به دست می اید به نامهای توتیای بحری ، اثمد ، کحل حجری وکحل اسود شناخته می شود(۱)
- • ۱-ترجمه المنصوری فی الطب ص۶۵۷
سنگ جبصین یا گچ
- سنگ جبصین که به ان سنگ سفید سنگ جبسین وسگ گچ نیز گفته می شود، در مرتبت سوم سر وخشک وبرخی گفته اند در مرتبت اغاز چهارم خشک است قابض ومقوی وضماد ان با سرکه ، ملصق( ترمیم کننده) وملزق( ازبین برنده) جراحات مغری وحابس خون جار اعضائ ومحلل ورم ووترهل واستسقاء وبیماریهای سرد وغیره..(۱)
- ترجمه المنصوری فی الطب ص ۶۹۶
سنگ طبرزد یا سنگ نمک
- نمک سنگ یا نمک طبر زد شل کننده شکم و شیاف ان پیشاب اور است(۱)
- • (۱)ترجمه المنصوری فی الطب ص۶۹۷
سنگ سماک یا سماق
- سنگ سماق یا سماک ، سماق کاذب وسنگ زهر است که از ان نوعی لاک به نام لاک ژاپن ساخته می شود این سنگ از خانواده مرمریتها وسمی است(۱)
- امنصوری فی الطب ص۶۹۸
سنگ سنباذج یا سنباده
- سنگ سنباذج یا سنباده سنگی که بدان کارد وشمشر تیز کرده وجلا می دادند، در داروها به کار می رود معدن ان در جزیره های دریای چین وهند وقامرون هند است (۱)
- • ۱-المنصوری فی الطب ص ۷۰۲
حجر الدم یا حجر الطور ویا شاذنج
- شنگ شاذنج یا شاذنه ویا حجرالدمیکی از ترکیبات خانواده گوگرد با اهن همچون سنگ سرمه سرخ می باشد حجر الطور نام دیگر ان است که برای اسهال خونی وزخمهای معده و روده و زحیر وسل سودمند است ، خشک کننده بند اورنده، نیرو بخش اعصاب وماهیچه ها ونیرو بخش بینائی ، بند اورنده سیلان خون درمان برای سختی پیشاب وجلو گیری از سیلان حیض دائم وموجب افزایش اب مردانه است .(۱)
- • ۱-المنصوری فی الطب ص۷۱۲
سنگ طلق یا پنبه کوهی
- سنگ طلق یا پنبه کوهی گوهری باشد کانی ( معدنی)، اب کرده ان روی تن مالیده شود واتش بر ان اثر نکند ( کتاب منتهی الارب) میکا وکوکب الارض نیز به ان گفته شده است ، سنگی است سپید وبراق ولایه لایه به ان ابرق نیز گویند ابن بیطار رازی گوید طلق چند گونه است گونه لایه لایه از سنگ گج واز جزیره قبرس است.(۱)
- • ۱
- • -ترجمه المنصوری فی الطب ص۷۱۳
طین الاکل یا گل سیاه، طین خراسانی ،حر ، گل نیشابوری ، گل شیرازی، گل ارمنی
- گونه ای سنگ نرم که در تپه های نزدیک شهر موصل یافت می شود رنگ ان به سیاهی می گراید وهنگام دست مالی روغنی است با مزه وبوی ویزه ای برای پاکیزه کردن پوست سودمند است ، برخی مردم بر این باورند که شوره سر را می زداید مو را نرم می کند ونیرو می دهد وان را به درازا می کشد که به ان گل سیاه، طین خراسانی ،حر ، گل نیشابوری ، گل شیرازی، گل ارمنی ، گفته می شود.طبیعتش سرد وخشک در میانه است ، پانسمان ان همه جراحتها وگزیدگی نیش زنبور را ارام می کند وبرای جلو گیری از سرریز شدن ای دهان خوب است.(۱)
- • ۱-المنصوری فی الطب ص۷۳۴
زغال سنگ، قطران
- زغال سنگ یا قطران مایعی سیاه که به سبزی گرائیده یا سنگی با لایه روغنی لیز همانند نفت خام، بیرون امده از زمین است .دو گونه دارد ،گونه ی اول از پختن شیرابه درخت ارز وابهل که برای درمان زخمها ی بدن شتر روی ان مالیده می شود.
- نوع دوم از چوب وزغال سنگ از راه تقطیر به دست می اید تااز موریانه خوردگی چوبها وزنگ زدگی اهن جلوگیری کنند، برای زخمهائی که دیر خوب می شوند وبیماریهای انگلی پوستی مفید است.در دانش جدید ثابت شده که در صورتی که به پوست بدن ادمی مالیده شود کانسر را پدید می اورد ( نئوپلاسم) امروزه برخی از هیدرو کربنهای کانسروژن را ازقطران در ازمایشگاه به دست اورده اند.(۱)
- ۱-درمان سناسی عطائی ج ۱، ترجمه المنصوری فی الطب ص۷۳۷
قلقطار ، سولفات اهن، صبغ حدید
رنگهای مختلف صبغ حدید
- قلقطار با نام شیمیائی سولفات اهن که به ان صبغ حدید نیز گفته شده است،به صورت توده های اسان شکن با رنگ بنفشه ای مایل به زرد ی بوده که گاهی رنگ سرخ تیره نیز دارد وبا ان انگشتان را رنگ می کنند ، بیشتر زاگ زرد وبرخی زاگ زرد را به سرخی گرائیده دانسته اندبهترین ان بسیار ریز وبراق مانند زرنیخ زود شکن است.(۱)
- • ۱-ترجمه المنصوری فی الطب ص۷۴۰
قبشور ، سنگ پا
- قبشور ، سنگ پا ، سنگی است اسفنجی شکل وسوراخ سورخ وسبک به حدی که روی اب شناور می ماند ، از سنگ اتشفشان نبوده ، در گرمابه برای سائیدن (ودلک وماساژ) کف پا به کار می رود.(۱)
- ۱-ترجمه المنصوری فی الطب ص۷۴۲
کبریت، سلفور یا گوگرد
کبریت احمر، گاز گوگرد دی اکسید
- کبریت، گوگرد، گندیک(به هندی)نبخه، کبریت احمر، ماده ای زرد رنگ که در اب حل نمی شود وبا ان می توان اتش افروخت ، گونه اس سنگ سنباده نرم است که در معدن نمور وسست بوده وبه زبان پهلوی گوگرد گوینددر طبیعت به صورت سلفورها وسولفاتها به صورت اصلی خویش در حوالی کوههای اتش فشانی یافت می شود ودارای رنگهای سفید زرد ، سرخ وسیاه است( امروزه کاربرد گوگرد در صنایع دارو سازی وبهداشتی کار برد فراوانی پیدا کرده است)(۱)
- • ۱-ترجمه المنصوری فی الطب ص۷۵۷
سنگ سوخته یا مردا سنج
- مردا سنج که واژه فارسی ان سنگ سوخته است ابن بیطار مرتک اورده صنعتگران از ان سنگ ماسیکو(اکسید سرب دو ظرفیتی) میسازندبه ان مردار سنگ مردا سنگ مرداهنگ مرده سنگ مرا سنگومرتج نیز گفته شده که از ان مرهم می سازند، تن را خوشبو کند بویژه زیر بغل را وجوش کلفت را می زداید ، لکه های سیاه وسبز، خون مردگی را برطرف وجای ابله را بهبود می بخشدو گوشت در زخمها را می رویاند وچشم را جلا می دهد ( از طرف) نفخ شکم وقولنج وگرفتگی گلو ایجاد می کند (۱)
- ۱-ترجمه المنصوری فی الطب ص۷۶۷
مرقشیثا، حجر النوریا پریت سفید
- مرقشیثا به معنای سنگ سخت در داروهای چشم به کار می رود نام دیگر ان بوریطوس،مرغش،وحجر النور است.(۱)
- ۱-ترجم المنصوری فی الطب ص۷۶۷
سنگ اهک، نوره
نوره یا واجبی
- نوره یا سنگ اهک مرده وبرخی به ان جیر گفته اند، وقتی سنگ اهک به ان حرارت داه شودسفید شده واهک به دست می اید ، اگر با اب مخلوط شود از ان خمیری حاصل میگردد واگر در افتاب رها شود سنگ اهک مرده(نوره) به دست می اید ، اهک مرده به همراه زرنیخ واندکی خاکستر برای زدودن مو به کار می رود ، به ان حلاق الشعر، واجبی، حنازرد،طین،دارو،تنویر نیز گویند( به دلیل سپید کردت تن تنویر گفته شده است)(۱)
۱-ترجمه المنصوری فی الطب ص ۷۶۹
منابع وماخذ:
- جوهری نیشابوری، محمد ابن ابوالبرکات،جواهر نامه نظامی ، تصحیح ایرج افشار ، انتشارا میراث مکتوب تهران سال ۱۳۸۳
- جواهر نامه به کوشش تقی بینش،انتشارات فرهنگ ایران زمین تهران سال ۱۳۴۳
- خواجه نصیر الدین طوسی،تنسوخ نامه ایلخانی، تصحیح محمد تقی مدرس رضوی انتشارات بنیاد فرهنگ ایران سال ۱۳۴۸
- محمد حسین عقیلی خراسانی، مخزن الادویهچاپ دوم انتشارات انقلاب اسلامی سال ۱۳۷۱
محمد ابن محمود طوسی، عجایب نامه ، تصحیح جعفر مدرس صادقی نشر مرکز سال ۱۳۷۵
- شهمردان ابن ابوالخیر رازی، نزهت نامه علائی، تصحیح فرهنگ جهانپورانتشارات وزارت فرهنگ واموزش عالی سال۱۳۶۲
محمد ابن محمود طوسی، عجائب المخلوقات سال۱۳۴۵
- دیوان خواجوی کرمانی به تصحیح احمد سهیل خوانساری
- دیوان انوری، تصحیح محمد تقی مدرسی ج۱
ابو طاهر طرطوسی،داراب نامه طرطوسی به کوشش ذبیح الله صفا
- موفق الدین ابو منصور الهروی ، الابنیه عن حقایق الادویه، تصحیح احمد بهمنیار سال ۱۳۴۶
- محمد ابن مومن ابن محمد زمان(حکیم مومن)، تحفه حکیم مومن، کتابفروشی محمودی
گوهر نامه محمد ابن منصور ج۴ به کوشش منوچهر ستوده انتشارات فرهنگ ایران زمین سال ۱۳۳۵
ابوالقاسم عبد الله کاشانی عرایس الجواهر ونفایس الاطیب به اهتمام ایرج افشار سال۱۳۵۴
کلیات خمسه نظامی کنجوی، نظامی گنجوی،انتشارات امیر کبیر ، سال۱۳۸۴
- کلیات خمسه نظامی کنجوی، نظامی گنجوی،انتشارات امیر کبیر ، سال۱۳۸۴
المنصوری فی الطب، ترجمه محمد ابراهیم ذاکر انتشارات دانشگاه علومپزشکی سال۱۳۸۷
رساله جودیه حسین بن عبدالله ملقب به ابن سیناباتحصحیح محمود نجم ابادی انتشارات دانشگاه بوعلی سیناسال۱۳۸۳
کتاب شرح حال ومقام رازی محمود نجم ابادی، مقاله دهم از کتاب کامل الصناعه
الطبیه تالیف علی ابن عباس مجوسی اهوازی ارجانی وضمیمه مجاه جهان پزشکی اول مرداد۱۳۲۶خورشیدی
محمد علی محسن زاده
۲۳/۲/۱۳۹۸