1. معنای وضو
وضو یعنی شستن صورت و دستها و مسح کردن جلو سر و روی پاها با شرایط و کیفیت خاص. این عمل که در شرع مقدس، وسیله‌ی طهارت معنوی شمرده شده،مقدمه‌ی برخی اعمال واجب و مستحب است، از قبیل نماز، طواف، تلاوت قرآن، ورود به مسجد و غیر اینها
(استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 42)
2. کیفیت وضو
شستن:
صورت از بالي پيشاني تا انتهاي چانه.
دستها از ارنج تا سر انگشتان.
مسح كردن:
جلوي سر
روي پاها از سر انگشتان تا مفصل (مچ پا)
توجه
· ترتیب وضو از این قرار است: شستشوی صورت از بالای پیشانی یعنی جایی که موی سر روییده است تا سر چانه، سپس شستن دست راست از آرنج تا سر انگشتان، سپس شستن دست چپ از آرنج تا سر انگشتان، سپس کشیدن دست مرطوب بر روی قسمت جلویی سر، ودر آخر کشیدن دست مرطوب بر روی هر دو پا از سرانگشتان پا تا مفصل ساق پا.
1. شستن صورت و دستها
1. در شستشوی صورت باید به اندازه‌یی که ما بین انگشت وسط و شست قرار گیرد شسته شود.
(استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 44)
2. در صورت‌های پوشیده از مو، شستن روی موها کفایت می‌کند و لازم نیست آب وضو را به پوست صورت برساند، مگر در جایی که مو به قدری کم پشت است که پوست صورت کاملاً دیده می‌شود.
(استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 45)
3. صدق شستن منوط به رساندن آب به تمام عضو است، هر چند به وسیله‌ی دست کشیدن باشد و مسح اعضاء با دست مرطوب به تنهایی کافی نیست.
(اجویة الاسفتاءات، س 124)
4. صورت و دستها در وضو باید از بالا به پایین شسته شود،و اگر از پایین به بالا بشوید وضو باطل است.
(استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 47)
توجه
· ملاک برای تعیین هر بار،قصد انسان است،پس اگر به قصد بار اول شستن چند مرتبه آب بریزد اشکال ندارد.
(اجویة الاسفتاءات، س 102 و استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 27)
2. مسح سر و پاها
1. مسح بر پوست سر واجب نیست، بلکه بر موی قسمت جلوی سر کافی است،ولی اگر موی جاهای دیگر در قسمت جلو جمع شده باشد یا موی جلوی سر به قدری بلند باشد که برروی صورت یا شانه ها ریخته شده است، مسح بر آن کافی نیست، و باید فرق سر را باز کرده پوست یا بن موها را مسح کند.
(اجویة الاسفتاءات، س 125 و استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 49)
توجه
· کسی که در جلوی سرش موی مصنوعی گذاشته است؛ اگر موی مصنوعی به نحوه کلاه‌گیس بشاد واجب است برای مسح، آن را بردارد ولی اگر بر پوست سر کاشته شده و برداشتن آن ممکن نباشد یا مستلزم ضرر و مشقت باشد و با وجود موها قدرت بر رساندن رطوبت به پوست سر نباشد مسح بر روی همین موها کافی است.
· (اجویة الاسفتاءات، س 101و126)
2. محل مسح پا،عبارت است از روی پا از سر یکی از انگشتان تا مفصل ساق، و استحباب مسح پایین انگشتان پا ( یعنی جایی که موقع راه رفتن با زمین تماس پیدا می‌کند ) ثابت نشده است.
(اجویة الاسفتاءات، س 111)
توجه
اگر مسح پا،شامل سرانگشتان پا نباشد، بلکه فقط روی پا و مقداری از انگشتان مسح شود، وضو باطل است. بلی اگر شک داشته باشد که آیا هنگام مسح، از سر انگشتان پا مسح می‌کرده است یا نه؟
وضویش محکوم به صحت است؟
(اجویة الاسفتاءات، س 105)
3. مسح سر و پاها باید با رطوبتی که از آب وضو در دستها مانده، کشیده شود و اگر رطوبتی باقی نمانده نمی‌تواند دست را با آب تر کند، بلکه باید دست را با رطوبتی که در ریش یا ابرو هست مرطوب کند و مسح نماید،و احتیاط (واجب) آن است که مسح سر با دست راست باشد،ولی کشیدن مسح از بالا به پایین لازم نیست.
(اجویة الاسفتاءات، س 113 و استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 48و52)
توجه
· اگر شخص وضو گیرنده، هنگام شستن صورت و دستها به قصد وضو، اقدام به باز و بسته کردن شیر آب نماید اشکال ندارد و به صحت وضو لطمه‌یی نمی‌زند، ولی اگر بعد از فراغت از شستن دست چپ و قبل از مسح با آن، دستش را روی شیری که خیس است بگذارد و آب وضوی دست با آب خارج از وضو، مخلوط شود صحت مسح با رطوبتی که مختلط از آب وضو و آب خارج است، محل اشکال می‌باشد.
(اجویة الاسفتاءات، س 112 )
از آن جایی که مسح پاها باید با رطوبتی که از آب وضو در کف دو دست باقی مانده صورت بگیرد، لذا باید هنگامی مسح سر، به قسمت بالای پیشانی نرسد و با رطوبت صورت برخورد نکند تا این که رطوبت دست که هنگام مسح پا به آن نیاز دارد با رطوبت صورت مختلط از آب وضو و آب خارج است، محل اشکال می‌باشد.
(اجویة الاسفتاءات، س 142)
4. در مسح باید دست را بر سر یا پا بکشد، پس اگر دست را ثابت نگه دارد و سر یا پا را بر آن بکشد، مسح باطل است.
(استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 50)
5. محل مسح باید خشک باشد یا به قدری تر نباشد که رطوبت کف دست به آن اثر نکند.
(استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 51)
توجه
· اگر چند قطره آب برروی پا باشد واجب است محل مسح را از آن قطرات خشک کرد تا در هنگام مسح،رطوبت دست بر پا تأثیر بگذارد نه برعکس.
(اجویة الاسفتاءات، س 133)
6. اگر روی پا نجس باشد و برای مسح نتواند آن را آب بکشد، باید تیمم کند .
(استفتا از دفتر معظم‌له، باب طهارت،م 53)
7. فردی که به علت فلج شدن هر دو پای خود به کمک کفش طبی و عصای چوبی راه می‌رود و بیرون آوردن کفش برای مسح پاها برای او خیلی سخت و دشوار است، مسح برروی کفش کافی و مجزی است.
(اجویة الاسفتاءات، س 120)
دو نکته در ارتباط با کیفیت وضو
§ کسی که پی‌درپی از او باد خارج می‌شود،اگر نتواند وضوی خود را تا آخر نماز حفظ کند و تجدید وضو در اثنای نماز هم برای او خیلی دشوار باشد، می‌تواند با هر دو وضویی یک نماز بخواند یعنی برای هر نماز به یک وضو اکتفاکند،هر چند وضوی او در بین نماز باطل شود.
(اجویة الاسفتاءات، س 128)
§ بین زن و مرد در افعال و کیفیت وضو فرقی نیست، جز این که برای مردها مستحب است که هنگام شستن آرنج از قسمت بیرونی آن شروع کنند و زنها از قسمت داخلی آن.
(اجویة الاسفتاءات، س 146)