كسب و كار مانع اقامه نماز نشود
نور خدا در خانههائى قرار دارد كه خداوند اذن فرموده كه ديوارهاى آن را بالا برند و مرتفع سازند، تا از دستبرد دشمنان و هوسبازان در امان باشند، كه مقصود از اين خانهها، مساجد و
1- (3و4و5) ميزان الحكمة، ج 5، ص 378.
2- نهجالفصاحه، حديث 54.
(58)
علامه طباطبائى در اين زمينه مىفرمايد:
«مراد از اقامه نماز و اتياء زكوة، آوردن همه اعمال صالح است، كه خداى تعالى بندگان را به آنها مأمور كرده، كه در زندگى دنيايشان انجام دهند.
نماز و زكوة هر يك در باب خود ركنى هستند و اين كه بين تجارت و بيع و ذكر خدا و اقامه نماز و دادن زكوة، تقابل وجود دارد، با در نظر گرفتن اينكه اين دو از مصاديق ذكر خدايند، اين معنا را مىرساند كه مراد از ذكرالله، ذكر قلبى است، كه در مقابل فراموشى و غفلت از ياد خدا قرار دارد و مراد از زكوة و نماز ذكر عملى است، در واقع اينها جز ياد مستمر خدا به چيز ديگرى نمىپردازند، اينجاست كه درك مىكنيم، تقابل بين تجارت و بيع و ذكر خدا و اقامه نماز و دادن زكوة چقدر زيباست(1)».
قرآن كريم در بيان اين مطلب مىفرمايد:
«رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَ لاَ بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ أقَامَ الصَّلوةَ وَ ايِتَاءَ الزَّكوةَ يَخَافُونَ يَوما تَتَقلّبُ فِيهِ الْقُلُوبِ وَ ألأَبْصَارِ(2)». مردانى كه نه تجارت و نه معامله آنها را از ياد خدا و بر پا داشتن نماز و اداى زكوة غافل نمىكند، آنها از روزى مىترسند كه دلها و چشمها در آن زير و رو مىشود.
1- الميزان، ج 15، ص 177.
2- سوره نور آيه 27.
(59)
ايستادگى در برابر وسوسهگران نماز
در صدر اسلام مشركان با اصرار از مسلمانان مىخواستند تا از دين خود دست بردارند و لذا پيامبر، جواب دندان شكنى به آنها داده و مىگويد: علاوه بر توحيد دستور داريم، نماز را اقامه كرده و تقوى پيشه كنيم و سرانجام بازگشت همه به سوى خداست «وَ اَنْ أَقيِمُوا الصَّلوةَ وَ اتَّقُوهُ وَ هُو الَّذِى اِلَيْهِ تُحْشَروُنَ(1)».
نماز وسيلهاى براى اعلام برائت بر عليه منافقان
پس از اينكه منافقان با مخالفت صريح خويش نسبت به جهاد كوتاهى كردند و آن را ناديده گرفتند، خداوند به پيامبرش دستور مىدهد «وَ لَا تُصَلّ عَلى اَحَدٍ مِنْهُم مَاتَ اَبدا وَلاَ تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ(2)».
بر هيچيك از آنها نماز نگذارد و در كنار قبور منافقان براى دعا و طلب آمرزش قرار نگيرد، در واقع دستور مىدهد با چنين افرادى معامله مسلمان نشود و اين خود نوعى مبارزه با منافقان مىباشد.
نماز باز دارنده از زشتيها و بديها
نماز محور اصلى پرورش انسانهاست، زيرا آنها را از منكرات و زشتيها باز مىدارد، طبيعت نماز از آنجا كه انسان را به ياد نيرومندترين عامل بازدارنده از زشتيها، يعنى اعتقاد به مبدأ و معاد مىاندازد، داراى اثر باز دارندگى از فحشاء و منكرات است.
1- سوره انعام آيه 72.
2- سوره توبه آيه 84.
(60)
قرآن كريم در اين زمينه مىفرمايد:
«أقِمِ الصَّلوةَ اِنَّ الصَّلوةَ تِنْهى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ اَكْبرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ(1)» آنچه را از كتاب به تو وحى شده، تلاوت كن و نماز بر پادار كه نماز انسان را از زشتيها و منكرات باز مىدارد و خداوند مىداند كه شما چه كارهايى انجام مىدهيد.
از رسول خداروايت شده كه فرمود: «مَنْ لَمْ تَنْهى صَلوتُهُ عَنِ الفَحْشَاءِ وَ المُنْكَرِ لَمْ يَزِدُوابِها مِن اللَّهِ اِلاّ بُعْدا(2)» هر كس نمازش او را از ناسزا و بدى باز ندارد، بوسيله نماز از خدا دورتر شود. انسان براى مقدمات نماز خود را شستشو مىدهد، پاك مىكند، حرام و غصب را از خود دور مىسازد و به بارگاه دوست مىرود، همه اين امور تأثير بازدارنده در برابر فحشاء و منكرات دارد.
با نماز انسان براى خدا ركوع و سجود مىكند و در پيشگاه او پيشانى بر خاك مىنهد غرق در عظمت او مىشود و خودخواهى و خود برتر بينىها را فراموش مىكند.
دورى از فحشا و منكرات تنها ثمره نماز نيست، بلكه داراى فلسفه مهمترى مىباشد و آن ياد خداست و بزرگترين ذكرهاست كه ريشه و مايه هر خير و سعادت محسوب مىشود.
رهبر فرزانه و حكيم انقلاب اسلامى در توصيه خود به مردم و خصوصا جوانان مىفرمايد: «مردم ما، جامعه ما و بخصوص جوانان ما كه اكنون بار امانت سنگينى را بر دوش گرفتهاند بايد نماز را، منبع قدرتى لايزال بدانند و در برابر جبهه فساد و بىعدالتى و كجروى كه امروز شريعت را تهديد مىكند، از نماز و ياد خدا نيرو بگيرند، ميدان مبارزهاى كه امروز پيش روى ماست، ما را به تكيهگاه مستحكم ذكر خدا و اميد و اعتماد به او بيش از پيش، محتاج مىسازد،
1- سوره عنكبوت آيه 45.
2- نهجالفصاحه حديث 2822.
(61)
نماز با حضور، با توجه، نمازى كه از ياد ذكر سرشار است، نمازى كه در آن آدمى با خداى خود سخن مىگويد و به او دل مىسپارد، نماز كه والاترين معارف اسلام را پيوسته به انسان مىآموزد، چنين نمازى انسان را را از پوچى و بىهدفى و ضعف مىرهاند و افق زندگى را در چشمش روشن مىسازد و به او همّت و اراده و هدف مىبخشد و دل را از ميل به كجروى و گناه و پستى نجات مىدهد(1)».
كنترل اميال و هوسها و پيروزى بر آنها بوسيله نماز
قرآن كريم براى اينكه انسان حّب جاه و مقام را از سر بيرون كند و بتواند بر اميال و خواستههاى دل پيروز گردد، مىفرمايد: «اِسْتَعيِنُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلوةِ وَ اِنَّهَالَكَبيِرَةٌ اِلاّ عَلَىالْخَاشِعِينَ(2)» از صبر و نماز يارى جوئيد و با استعانت از خدا و كنترل خويش بر هوسهاى درونى پيروز شويد، البته اين كار، جز براى خاشعان، گران است، خاشعان كسانى هستند كه يقين دارند كه پروردگار خود را ملاقات خواهند كرد و به سوى او باز مىگردند، گوئى خداوند را با چشم مشاهده كردهاند و هيچ شك و ترديدى ندارند.
فردى از اميرالمؤمنين سوال كرد، آيا خداى خود را در ديدهاى؟ حضرت فرمود: آيا خدائى را كه نبينم، پرستش كنم؟ حضرت در ادامه فرمود: چشمهاى ظاهر هرگز او را مشاهده نكنند، بلكه قلبها بوسيله نور ايمان، او را درك مىنمايد.
نماز و صبر بهترين وسيله براى پيروزى است، چون صبر، هر بلا و حادثه عظيمى را
1- پيام مقام معظم رهبرى به اولين اجلاسيه نماز.
2- سوره بقره آيه 45.
(62)
كوچك مىكند و نماز كه روى آوردن به خدا و پناه بردن به اوست، روح ايمان را زنده مىسازد و به آدمى مىفهماند كه به جائى تكيه دارد، كه اتهامپذير نيست و به سببى دست زده و به ريسمان محكمى چنگ انداخته كه پاره شدنى نمىباشد، ولى آنچه مسلم است، انسان بايد قلبش در برابر خدا خاشع باشد، تا بتواند از نماز كمك بگيرد.
رهبر معظم انقلاب اسلامى، نماز را پشتوانه مستحكمى براى مبارزه با نفس دانسته و مىفرمايد: «نماز در حقيقت پشتوانه مستحكم و ذخيره تمام نشدنى در مبارزهاى است كه آدمى با شيطان نفس خود كه او را به پستى و زبونى مىكشد و شيطانهاى قدرت كه با زر و زور او را وادار به ذّلت و تسليم مىكنند، هميشه و در همه حال وجود دارد، كلمات و اذكار نماز هر يك خلاصهاى است كه به بخشى از معارف دينى اشاره مىكند و بطور مكرر و پى در پى آنرا به ياد نمازگزار مىآورد.
نمازى كه با تدّبر در معانى و بدون سهو و غفلت گزارده شود، انسان را روز به روز با معارف الهى آشناتر و به آن وابستهتر مىسازد»(1).
روزى پيامبر از ياران خود سؤال كردند.
اگر بر در خانه شما نهر آبى صاف و پاكيزه جارى باشد و هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهيد، آيا چيزى از آلودگى و كثافت در بدنتان مىماند؟
عرض كردند: نه.
حضرت فرمودند: نماز درست همانند اين نهر آب جارى است، هر زمانى كه انسان نماز
1- پيام مقام معظم رهبرى به اولين اجلاسيه نماز.
(63)
مىگزارد، گناهانى كه در ميان دو نماز انجام داده از ميان مىرود(1).
به اين ترتيب جراحاتى كه بر روح و جان انسان از گناه مىنشيند، با مرهم نماز التيام مىيابد و زنگارهائى كه بر قلب مىنشيند، زدوده و پاك مىشود.
مراد از اين كه نماز از منكر و زشتيها باز مىدارد چيست؟
«مراد از اين كه نماز از فحشا و منكر باز مىدارد، طبيعت نماز مىباشد، وقتى انسان مطيع فرمان خدا هر روز پنج بار نماز به جا آورد و در همه عمر ادامه دهد، ديگر به انجام گناهان كبيره ميل نكرده و روح او با گناه سازگارى ندارد، زيرا نماز مشتمل است، بر ذكر خدا و اين ذكر اولاً ايمان به وحدانيت خداى تعالى و رسالت نبى مكرمو جزاى روز قيامت را به نمازگزار تلقين مىكند و ثانيا او را وا مىدارد كه با روح و بدن خود متوجه ساحت عظمت و كبريائى خدا شده و او را حمد و ثنا گويد و براى انجام اين فريضه بايد از هر حدثى پاك و از هر آلودگى روحى به دور باشد و لذا اين امر در او ملكه پرهيز از فحشاء و منكر را بوجود مىآورد، ولى علت تامه براى آن نمىباشد(2)».