امام علی علیه السلام خطاب به مالک اشتر می نویسد:
«انصف الله وانصف الناس من نفسک ومن خاصه اهلک ومن لک فیه هوی من رعیتک،فانک الاتفعل تظلم!ومن ظلم عبادالله کان الله خصمه دون عباده،ومن خاصمه الله ادحض حجته وکان الله حربا حتی ینزع اویتوب.ولیس شیء ادعی الی تغییر نعمه الله وتعجیل نقمته من اقامه علی ظلم،فان الله سمیع دعوه المضطهدین وهو للظالمین بالمرصاد». «نسبت به خدا ومردم،وخویشاوندان نزدیک،وافرادی ازرعیت خود که آنان را دوست داری،انصاف رارعایت کن،که اگرچنین نکنی،ستم رواداشته ای،وکسی که به بندگان خداستم کند،علاوه بربندگان،خدادشمن اوخواهدبود،وآن راکه دشمن شود،دلیل اورا نپذیرد،که با خدا سرجنگ دارد،تا آنگاه که ازدشمنی دست کشد،یاتوبه کند،وچیزی چون ستمکاری،نعمت خدارادگرگون نمی کند،وکیفراو رانزدیک نمی سازد،زیرا که خدا دعای ستمدیدگان را می شنود ودرکمین ستمکاران است».
الف.نکته ها وحکمت ها
1-انصاف باخدا(حق شناسی وشکرگزاری)در رابطه باخود وخواص ونزدیکان؛
2-انصاف با مردم(ادای حقوق مردم)دررابطه باخود وخواص ونزدیکان؛
3-ظلم بودن بی انصافی وبرابری آن بادشمنی خدا؛
4-تغییرنعمت وتعجیل عقوبت دراثرظلم؛
5-ضرورت توبه واصلاح.
ب.انتظارات،بایدها ونبایدها(اهداف رفتاری برای مدیر وفرمانده)
1-خوارا همسان دیگران وشریک ناگواری آنان بداند؛
2-ازهرگونه امتیاز دادن به خویشان یا نزدیکان پرهیزکند؛
3-رعایت نکردن انصاف رابرابر ظلم ودشمنی باخدا بداند؛
همه نعمت های خود راازخدا بداند ودر برابر آنها شاکر باشد؛
5-هرگاه متوجه ظلم به بندگان خدا شد،توبه وجبران کند؛
6-خدارا انتقام گیرنده ظلم های خودبداند.
ج.شواهد ازآیات قرآن وسخنان امام
اول:آیات قرآن
1-(اعدلوا هواقرب للتقوی واتقوا الله)؛«عدالت کنید!که آن رابه خود نگه داری نزدیک تراست».(1)
2-واذاقلتم فاعدلوا ولوکان ذا قربی)؛«وهنگامی که سخنی می گویید،پس عدالت رارعایت نمایید».(2)
3-یا ایهاالناس انما بغیکم علی انفسکم)؛«ای مردم!ستم شما،تنها به زیان خود شماست».(3)
دوم.روایات امام
1-«زکاه القدره الانصاف»؛«زکات قدرت وتوانایی،انصاف دادن است»؛(4)
2-الانصاف یرفع الخلاف وبوجب الائتلاف»؛«دادگری مخالفت راازمیان می برد وپیوند والفت بارمی آورد»
3-«الانصاف یولف القلوب»؛«دادگری دل هارابه هم پیوند می دهد»
4-«الانصاف زین الامره»؛«دادگستری آرایش حکومت است»
5-«الانصاف افضل الفضائل»؛«دادگستری برترین خوبی هاست»
6-الانصاف راحه»؛«داد دادن آسودگی است»
7-«المتعدی کثیرالاضداد والاعداء»؛»ستمگردشمنان وبدخواهان بسیاری دارد»
8-«المنصف کثیرالولیاء والائداء»؛«دادگستردوستان ونیک خواهان بی شماردارد»
9-«انصف من نفسکقبل ان ینتصف منک فان ذلک اجل لقدرک واجدر برضا ربک»؛«انصاف خودت پیش قدم باش،پیش ازآنکه آن راازتوبخواهند،زیرا این کارپایه جاه تورا برکشنده تروبه خشنودی پروردگارت سزاوارتراست»
10-«فانصفواالناس من انفسکم واصبروا لحوائجهم فانکم خزان الرعیه ووکلاء الائمه وسفراء الائمه»؛«(خطاب به خراج ستانان:)پس خودتان دادمردم رابدهید وانصاف رادرمعاشرت باآنان وامگذارید وبرای برآوردن نیازهایشان،حوصله به خرج دهید.شماخازنان رعیت ووکیلان امت وسفیران امامان هستید»؛(4)
پی نوشتها:
1.سوره مائده ایه 8
2.سوره انعام ایه 152
3.سوره یونس ایه 23
4.نهج البلاغه نامه 51