اول : گریه ها و ناله ها
عن الامام الصادق (ع): … (قال عمر لفاطمه الزهراء(ع) فاختاري ان شئت خروجه(الي)لبيعه ابي بكر او احراقكم جميعا (والا احرقكم بالنار) فقالت و هي باكيه اللهم اليك نشكوا قد نبيك و رسولك وصفيك…
در حديث مفضل از امام صادق(ع) : …(عمر به حضرت زهراء(ع) گفت اگر مي خواهي انتخاب كن خروج علي را براي بيعت با ابابكر يا به آتش كشيدن همه شما را، فاطمه در حال گريه فرمود:پروردتگار به تو شكايت مي كنيم از نبودن پيغمبرت و رسولت و برگزيده ات …
منابع شيعه :
1- عوالم العلوم 11/401 (الشیخ عبدالله بحرانی م.قرن11)
2- بحارالانوار53/19-18-19 (علامه مجلسی م.1110)
… فلما شمع القوم صوتها وبكاء‌ها انصرفوا باكين فكادت قلوبهم تتصدع و اكبادهم تنفطر و بقي عمر و معه قوم…
وقتي مردم صداي او (فاطمه ع)و گريه اش را شنيدند،همه گريه كردند و رفتند و نزديك بود قلبشان شكافته شود، اما عمر و هوادارانش همانجا ماندند…
منابع شيعه:
1- بحارالانوار28/356 (علامه مجلسی م.1110)
2- بیت الاحزان /83 (شیخ عباس قمی م/1359)
3- الغدیر5/273(علامه امینی)
4- الامام علی (ع) /709(رحمانی همدانی)
منابع اهل سنت:
1- الامامه و السیاسه 1/30-20(ابن قتیبه م.276)
2- اعلام النساء 4/114-115(عمر رضا کحاله)
(3)
… و سمعتها و قد رخت صرخه حسبتها قد جعلت اعلي المدينه اسفلها…
(عمر در نامه اش به معاوي هضمن بيان لگد زدنش به فاطمه زهراء(ع) نوشت) :… و شنيدم كه او (فاطمه زهراء(ع) فريادي كشيد كه گمان كردم شهر مدينه زيروروشد.
منابع شيعه:
1- بحارالانوار30/294 (علامه مجلسی م.1110)
2- عوالم العلوم 11/409 (الشیخ عبدالله بحرانی م.قرن11)
3- بیت الاحزان /121 (شیخ عباس قمی م/1359)
(4)
قال الصادق(ع) : لمفضل … و هجوم عمر و قنفذ و خالد و صفقه خدها… و هي تجهر بالبكاء و تقول وا ابتاه وا رسوالله …
امام صادق(ع) فرمودند:و هجوم عمر و قنفذ و خالدبن وليد…كه در اين هنگام فاطمه(ع) بلند مي گريست و مي گفت وا ابتاه وا رسول الله…
منابع شيعه:
1- الهدایه الکبری /407(الخصیبی م.334)
2- حلیه الابرار2/652 و(ط.دارالحکمه الکتب العلمیه)2/668(سید هاشن بحرانی م.1107)
3- بحارالانوار53/19 (علامه مجلسی م1110)
4- عوالم العلوم 11/443-441 (الشیخ عبدالله بحرانی م.قرن11)
5- ماساه الزهراء 2/60 (سید جعفر مرتضی عاملی)
6- نوائب الدهور3/150(علامه میر جهانی)
7- فاطمۀ بهجۀ قلب المصطفی(ترجمه)/738- عربی 2/522 (رحمانی همدانی)
(5)
فرفع(عمر) السيف و هو في غمده فوجا به جنبها… فصاحت يا ابتاه…
عمر شمشيرش را كه در غلاف بود بلند كرد و به پهلوي فاطمه(ع) زد،فاطمه (ع)ناله اي زد اي پدر…
منابع شيعه :
1- کتاب سلیم 2/584-594 ( تحقیق محمد باقر انصاری/150-387)(سلیم بن قیس هلالی م.90)
2- عوالم العلوم 11/409 (الشیخ عبدالله بحرانی م.قرن11)
3- بحارالانوار28/269-43/197 (علامه مجلسی م1110)
4- مجمع النورین /81 (ابوالحسن مرندی م.1349)
5- بیت الاحزان /109 (شیخ عباس قمی م/1359)
6- ماساه الزهراء 2/155 (سید جعفر مرتضی عاملی)
(6)
… ثم امسكها خالد و ساقهما عمر و من معه سوقا عنيفا و اجتمع الناس ينظرون وامتلات شوارع المدينه بالرجال و رات فاطمه (ع)ما صنع عمر،فصرحت و ولولت…
… عمر با يارانش آنها را (علي ع و بعضي از يارانش) با خشونت مي كشاندند،كوچه هاي مدينه پر از جمعيت بود همه در آنجا حاضر و نگاه مي كردند،از آن طرف فاطمه(ع) مي ديد كه عمر چه مي كند پس ناله و فغان سرداد و كمك مي طلبيد…
منابع شيعه :
1- بحارالانوار28/222-323(علامه مجلسی م1110)
2- النص والاجتهاد /21(سید شرف الدین عاملی م1377)
3-بیت الاحزان /113 (شیخ عباس قمی م/1359)
منابع اهل سنت:
1- السقیفه و فدک/72 (جوهری م323)
2- شرح نهج البلاغه 6/49-48-57 (ابن ابی الحدید م656)
(7)
… فضربت كفيها بالسوط فالمها فسمعت لها زفيرا و بكاء
(عمر در نامه اش به معاويه نوشت)… با تازيانه به دستهاي فاطمه(ع) زدم آنقدر دستهايش درد گرفت كه صداي ناله و گريه اش بلند شد…
منابع شيعه:
1- بحارالانوار30/293 (علامه مجلسی م1110)
2-عوالم العلوم 11/409 (الشیخ عبدالله بحرانی م.قرن11)
3- مجمع النورین /110 (ابوالحسن مرندی م.1349)
(8)
عن مولي اسماعيل سبزواري:… فلطمها علي وجهها … فارتفع صوتها بالانين و البكاء…
از مولي اسماعليل سبزواري :… عمر چنان سيلي به صورت فاطمه(ع) زد كه گوشواره اش شكست و ناله و گريه بانو بلند شد…
منبع شيعه :
جامع النورین /206(ابوالحسن المرندی م.1349)
(9)
عن جعفر بن محمد عن آبائه (ع):لما حضرت فاطمه الوفاه بكت فقال لها اميرالمومنين: يا سيدتي ما يبكيك ؟قالت: ابكي ما تلقي بعدي…
از امام صادق(ع) :حضرت زهراء(ع) در لحظات آخر عمرشان شروع به گريه كردند،اميرالمومنين(ع) فرمودند: يا سيدتي چرا گريه مي كني حضرت فرمودند: گريه ام بخاطر ظلمهايي است كه بعد از من به تو مي رسد.
منابع شيعه:
1- بحارالانوار43/218(علامه مجلسی م1110)
2-بیت الاحزان /192 (شیخ عباس قمی م/1359)
(10)
بعد ايقافهم اميرالمومنين(ع) بين يدي ابي بكر و شكايا فاطمه (ع)الي رسول الله (ص) انها انت انه و قالت: وامحمداه،واحبيباه،واابالقسماه،وا احمداه،واناصراه،واقله ناصراه،واغوثاه،واطول كربتاه،واحزناه،وامصيبتاه،واسوء صباحاه…
بعد از آنكه اميرمومنان را نزد ابي بكر بردند و حضرت زهراء(ع) شكوه هايي از آنها به پيامبر فرموده: با فرياد،ناله زد: اي محمد(ص) به فريادم برس !واي حبيب من!واي اي پدر!اي ابوالقاسم به فريادم برس!اي احمد به فريادم برس!اي ياري كننده به فريادم برس!واي از كمي يار!واي اي فريادرس!واي از طول كشيدن سختيها!واي از اندوه فراوان!واي از براي مصيبتها!واي از براي بدي روزها!
منابع شيعه:
1-علم الیقین فی اصول الدین /686-688 (فیض کاشانی م1091)
2- بیت الاحزان /188 (شیخ عباس قمی م/1359)
3- امام علی (ع)/710(رحمانی همدانی)
به منابع زير هم رجوع شود:
منابع شيعه:
1-علم الیقین فی اصول الدین /686-688 (فیض کاشانی م1091)
2- امام علی (ع)/710(رحمانی همدانی)
دوم : شکایتها
(1)
فصاحت يا ابتاه فرفع السوط به ذراعها فنادت يا رسول الله لبئس ما خلفك ابوبكر و عمر …
(در هنگام هجوم به خانه)… پس (فاطمه ع) فرياد زد اي پدر جان پس عمر با تازيانه بر بازوي حضرت زد پس حضرت ندا برآورد اي رسول خدا ببين بعد از شما عمر و ابي بكر چه ظلمهايي به ما كردند…
منابع شيعه:
1- کتاب سلیم 2/577 ( تحقیق محمد باقر انصاری/150-387)(سلیم بن قیس هلالی م.90)
2- بحارالانوار28/269(علامه مجلسی م1110)
3-جامع النورین /98(ابوالحسن المرندی م.1349)
4- بیت الاحزان /110 (شیخ عباس قمی م/1359)
منابع اهل سنت:
1- موتمر علمای بغداد135-137 ( مقاتل بن عطیه م525 )
2-الامامه والسیاسه1/30(ابن قتیبه م.276)
(2)
قال فاطمه زهراء(ع):يا رسول الله هكذا كان يفعل بجبيبتك وابنتك…
فاطمه زهراء(ع) فرمود:اي پيامبر خدا اين گونه با جگر گوشه و دخترت رفتار شد…
منابع شيعه:
1- بحارالانوار30/294(علامه مجلسی م1110)
2-عوالم العلوم 11/409 (الشیخ عبدالله بحرانی م.قرن11)
3-جامع النورین /110(ابوالحسن المرندی م.1349)
4- بیت الاحزان /121 (شیخ عباس قمی م/1359)
(3)
وجعلوا يقودون اميرالمومنين(ع) حتي اوقفوه بين يدي ابي بكر فلحقته فاطمه(ع) الي المسجد لتخلصه فلم يتمكن من ذلك فعدلت الي قبر ابيها فاشارت اليه بحزنه و نحيب …. ثم قالت وا اسفاه عليك يا ابتاه و اثكل حبيبك ابي الحسن الموتمن و ابي سبطيك الحسن و الحسين و من ربيته صغيرا و آخيته كبيرا و اجل احبائك لديك و احب اصحابك عليك اولهم سبقا الي الاسلام و مهاجره اليك يا خير الانام فها هو يساق في الاسر.
بعد از اينكه اميرالمومنين(ع) را به زور نزد ابي بكر بردند و حضرت زهراء(ع)خود را به علي (ع)رسانيد تا ايشان را از دست آنها خلاص نمايد ولي نتوانست چنين كند پس رو به قبر پدرش كرده و با حزن و شيون و گريه شديد به قبر پدر اشاره نموده و بعد از سرودن اشعاري فرمود:
پدر جان واحسرتا بر تو واي بر مصيبت و داغ ابوالحسن حبيب و دوست مورد اعتماد تو و پدر نوه هايت(حسنين ع)،همانكه در كودكي او را پرورش دادي و در بزرگي او را برادر خويش ساختي،بهترين دوست و محبوبترين يارت،اولين مسلمان و هجرت كننده به سويت اي سرور خلق،آنها او را اسير كرده اند.
منابع شيعه:
علم الیقین فی اصول الدین /686-688 (فیض کاشانی م1091)
(4)
قال الصادقع:… فقالت وهي باكيه:اللهم اليك نشكوا فقد نبيك و رسولك و صفيك وارتداد امته علينا و منعهم ايانا حقنا الذي جعلته لنا في كتابك …و هي تجهر بالبكاء و تقول :وا ابتاه وا رسول الله ابنتك فاطمه تكذب و تضرب و يقتل جنين في بطنها…
امام صادق(ع) فرمودند:… پس حضرت زهراء(ع)در حاليكه گريان بودند فرمودند:اي خدا به تو شكايت مي كنم از نبودن پيامبرت و برگزيده ات و مرتد شدن امتش بر ضد ما و منع كردن اينها حق ما را ،همان حقي كه تو براي ما در كتابت قرار داده اي … (بعد از سيلي زدن او) حضرت فاطمه(ع) بلند گريه مي كردند و مي گفتند:وا ابتاه،وا رسول الله،دخترت فاطمه تكذيب شده و زده مي شود و فرزند او در شكمش كشته مي شود…
منابع شيعه:
1- الهدایه الکبری /407(حسین بن حمدان الخصیبی م.334)
2-حلیه الابرار2/652(سید هاشن بحرانی م.1107)
3- بحارالانوار53/19 (علامه مجلسی م1110)
4- عوالم العلوم 11/441-443 (الشیخ عبدالله بحرانی م.قرن11)
5- نوائب الدهور3/149(علامه میر جهانی)
6- فاطمۀ بهجۀ قلب المصطفی2/533 (رحمانی همدانی)
7- ماساة الزهراء 2/60 (سید جعفر مرتض عاملی)
سوم : خطبه ها
(1)
الخطبه الفدكيه:
عن ابي عبدالله جعفربن محمد عن ابيه عن جده علي بن الحسين عن عمته زينب بنت اميرالمومنين علي بن ابيطالب انه لما اجمع ابوبكر و عمر علي منع فاطمه فدكا و بلغها ذلك لاثت خمارها علي راسها واشتملت بجلبابها و اقبلت في لمه من حفدتها ونساء قومها تطا ذيولها،ما تخرم مشيتها مشيه رسول الله حتي دخلت علي ابي بكر و هو في حشد من المهاجرين و الانصار و غيرهم،فنيطت دونها ملاء ه فجلست ثم انت انه اجهش القوم لها بالبكاء.
فالخطبه تشتمل علي محامد الله و المعارف و الاحكام وعلل تشريعها والشكايا و تذمم الامه لا نحرافها بعد رسول الله(ص) ونحن ناتي ببعضها اليسير:
ايها المسلمون ااغلب علي ارثيه،يابن ابي قحافه افي كتاب الله ان ترث اباك و لا ارث ابي ؟لقد جئت شيئا فريا(علي الله و رسوله) افعلي عمد تركتم الله و نبذتموه وراءظهوركم اذ يقول: (و ورث سليمان داوود)
خطبه فدك:
امام صادق(ع) از پدر خويش و آن حضرت از امام سجادع و آن حضرت از حضرت زينب(ع)دختر اميرالمومنين علي (ع) نقل كرده اند كه چون عمر و ابوبكر در گرفتن فدك از حضرت فاطمه(ع) همدستي نمودند واين خبر به آن حضرت رسيد،فاطمه زهراء(ع)مقنعه بر سر نموده و چادر پوشيده و به صورت كشيدند و با جمعي از كنيزان و خويشاوندان و زنان بني هاشم در حاليكه به خطر بلندي لباس،مقداري از آن بر زمين و زير پاي حضرت قرار مي گرفت و راه رفتن ايشان مثل راه رفتن پدرشان رسول خدا بود به طرف مسجد حركت كردند تا اينكه بر ابوبكر وارد شدند در حاليكه او در جمع زيادي از مهاجرين و انصار و غير ايشان بود پس ميان حضرت ابوبكر پرده اي نصب شد و حضرت جلوس فرمودند و ناله اي جانسوز كشيدند چنانكه گريه انصار و مهاجرين را بلند كرد.
پس اين خطبه مشتمل بر حمدها و شكرهاي الهي و معرفت و احكام و علل تشريع بعضي از احكام و شكايتها و مذمت قوم بر انحراف بعد از رسول خدا مي باشد.
و ما به مقدار كمي از آن اشاره مي كنيم:
اي مسلمانان آيا رواست كه از ارث محروم گردم،اي پسر ابي قحافه آيا در كتاب خداست كه تو از پدرت ارث ببري و من از پدرم ارث نبرم.هر آينه سخن دروغي به خدا و رسول نسبت دادي.آيا از روي عمد كتاب خدا را ترك كرديد و پشت انداختيد؟! در حاليكه (خداوند) مي فرمايد: و سليمان از داوود ارث برد. (نمل /16)
(اين خطبه سندهاي متعددي دارد كه در منابع شيعه و سني ذكر شده،در بعضي از اين منابع متن كال خطبه يا قسمتي از آن آمده است)
منابع شيعه:
1- تثبیت الامامه /30(امام الزید الیمنی م.298)
2- شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار/36(قاضی نعمان مغربی م.363)
3- دلائل الامامه/117(ابوجعفر محمد طبری م.قرن4)
4- تلخیص الشافی 3/143(شیخ طوسی م.240)
5- الاحتجاج1/131-139(طبرسی م.560)
6- طرائف /263(سید بن طاووس م.664)
7- بحارالانوار29/226 (علامه مجلسی م.110)
8- تفسیر نورالثقلین 2/172و1/450(حویزی م.1112)
9- کنز الدقائق 2/378(محمد بن محمد رضا قمی م.قرن11)
10- عوالم العلوم 11/468 (الشیخ عبدالله بحرانی م.قرن11)
11-مجمع النورین /130 (ابوالحسن مرندی م.1349)
12- الغدیر 7/192(علامه امینی)
13- المیزان15/370(علامه طباطبائی)
14- بیت الحزان /121 (شیخ عباس قمی م.1359)
15- مواقف الشیعه 1/463 (میانجی)
منابع اهل سنت:
1- بلاغاه النساء/12(ابن طیفور م.280)
2- السقیفه و فدک/101(ابوبکر جوهری م.323)
3- مروج الذهب2/311 و(ط.آخر)2/304 راجع به غصب فدک اشاره کرده به کتاب اخبار الزمان والاوسط(مسعودی م.346)
4- مناقب اهل بیت/417(ابن مغازلی م.483)
5-شرح نهج البلاغه 16/263 و(ط.آخر)16/251(ابن ابی الحدید معتزلی م.656)
6- جواهر المطالب فی مناقب الامام علی (ع) 1/161(الباعونی شافعی م.871)
(2)
العلامه المجلسي عن الصدوق و هو باسناده عن عبدالله بن الحسن عن امه فاطمه بنت حسين بن علي بن ابيطالب (ع)قالت،لما اشتدت عله فاطمه بنت رسول الله و غلبها،اجتمع عندها نساء المهاجرين و الانصار فقلن لها يا بنت رسول الله عائفه لدنيا كن قاليه لرجالكن… و شئتهم (شناتهم) بعد ان سبرتهم … و يحهم اني زحزحوها عن رواسي الرساله،و قواعد النبوه و مهبط الوحي (الروح)الامين،و الطبين (الطيبين)بامر الدنيا و الدين،الا ذلك هوالخسران المبين.
علامه مجلسي از مرحوم صدوق و ايشان با اسنادشان از عبدالله بن حسن از مادرش فاطمه دختر امام حسين(ع) نقل كرده كه حضرت فاطمه دختر امام حسين فرمود:در دوران شدت بيماري حضرت زهراء(ع) زنان مهاجر و انصار به عيات حضرت رفتند و به حضرت (ع) گفتند: اي دختر رسول خدا با اين بيماري چگونه صبح كردي؟ پس حضرت (ع) فرمودند:
به خدا سوگند صبح كردم در حاليكه از دنياي شما ناخوشنود و ازمردان شما خشمگين و ناراحتم… و بعد از آنكه آنها را آزمودم از آنان بيزاري جستم… واي بر آنها خلافت را از پايگاه استور رسالت،و پايه هاي محكم نبوت و از انسان آگاه به امور دين و دنيا منحرف كردند و آگاه باشيد اكه اين همان خسران آشكار است.
منابع شيعه:
1- معانی الاخبار/354-355
2- الاحتجاج 1/147
3- دلائل الامامه(ط.موسسه البعثه)/118 و(ط.آخر)/40-41
4- بحارالانوار43/158 و159
5-النص و الاجتهاد(ط.سیدالشهداء)/62
6- ابوهریره (ي.بهمن انتشارات انصاریان)/140
7- کشف الغمه فی معرفه الائمه(ناشر:دارالاضواء بیروت)2/14(ابوالفتح الاربلی م.693)
8- بیت الاحزان/173
9-مواقف الشیعه 1/488
10- فاطمه بهجه قلب المصطفی (ترجمه )/526
منابع اهل سنت:
1- السقیفه و فدک(شرکه الکتبی بیروت)120 (جوهری م323)
2- شرح نهج البلاغه 16/233 (ابن ابی الحدید م656)
3- جواهر المطالب فی مناقب الامام علی (ع) (ناشر:مجمع احیاء الثقاله الاسلامیه)1/169
چهارم : غضب بر ابابکر وعمر
مقدمه :
درا ين فصل روايات زيادي از كتب معتبر روائي و تاريخي اهل سنت ذكر شده و همگي گواه بر اين است كه فاطمه زهراء(ع) تا لحظه شهادت برابوبكر و عمر غضبناك بوده و هرگز از آنان راضي نشدند.
در انتهاي اين تحت عنوان تكمل بيان از بسياري منابع معتبر شيعه و سني نقل شده كه غضب فاطمه زهراء(ع) همان غضب پيامبر (ص)و عين غضب خداست.
در نتيجه كسانيكه فاطمه زهراء(ع) را غضبناك كردند خدا و رسولش(ص) را غضبناك نمودند.
(1)
فقال عمر لابي بكر: انطلق بنا الي فاطمه فانا قد اغضبناها… فلم تاذن لهما… قالت فاني اشهد الله و الملائكه انكما اسخطتماني و ما ارضيتماني و لئن لقيت النبي لاشكونكما اليه…
عمر به ابي بكر گفت: بيا به سراغ فاطمه(ع) برويم چرا كه ما او را غضبناك كرده ايم اما حضرت به آنها اجازه عيادت ندادند…
حضرت فاطه(ع) فرمود: همانا من،خدا و ملائكه را گواه و شاهد مي گيرم كه شما دو نفر مرا به خشم آورده و مرا از خود خشنود نساخته ايد و هر گاه رسول خدا(ص) را ملاقات كنم از شما به آن حضرت شكايت خواهم كرد….
منبع شيعه :
بحارالانوار28/357 و29/628(علامه مجلسی م.110)
منابع اهل سنت :
1- الامامه و السیاسه 1/20-31(ابن قتیبه م.276)
2- اعلام النساء 4/122-124(عمر رضا کحاله)
3- عمر بن الخطاب /88(عبدالرحمن احمد البکری)
(2)
فغضبت فاطمه بنت رسول الله فهجرت ابابکر فلم تزل مهاجرته حتی توفیت…
فاطمه(ع) دختر رسول خدا بر ابوبکر خشم رفت و از او کناره گیری کرد و آن دوری از ابوبکر پیوسته استمرار یافت تا حضرت از دنیا رفتند…
منابع شیعه:
1- خلاصه عبقات الانوار1/86(آیه الله سید علی میلانی)
2- اضواء علی الصحیحین (ط.پاسدار اسلام)/378(شیخ محمد صادق نجمی)
منابع اهل سنت:
1- مسند احمد(ط.دارصادر بیروت)1/6(احمد بن حنبل م.241)
2- صحیح بخاری (دارالفکر بیروت)4/42 و ح2862(بخاری م.256)
3- السنن الکبری(دارالفکر بیروت)6/300 (مع اختلاف یسیر) (بیهقی م.458)
4- سیره النبویه (ط.دارالمعرفه بیروت)4/576(ابن کثیر م.774)
5- البدایه و النهایه(ط.داراحیاء التراث العربی بیروت)5/306(ابن کثیر م.774)
6- فتح الباری(ط.دارالمعرفه للطباعه و النشر بیروت)6/139(این حجر عسقلانی م.852)
(3)
…فوجدت فاطمه علي ابي بكر في ذلك فهجرته…
فاطمه(ع) بر ابوبكر غضب نمود و با او قطع رابطه كرد…
منابع شيعه :
1- العمده (ط.جامعه مدرسين)/390(ابن البطريق حلي م.600)
2- الطرائف(ط.الخيام)/285(سيد بن طاووس م.664)
3- شرح اصول كافي(12 جلدي)7/218(مولي محمد صالح مازندراني م.1081)
4- بحارالانوار29/112(علامه مجلسی م.110)
5- مجمع النورین /238(ابوالحسن مرندی م.1349)
6- النص والاجتهاد (ط.سيدالشهداءع) 51و59 (سید شرف الدین عاملی م1377)
7- وصول الاخيار الي اصول الاخبار(ط.الخيام)/169
8- الغدير(ط.دارالكتاب اعربي بيروت) 7/227(علامه اميني)
9- كتاب الاربعين في امامه الائمه الطاهرين(ط.مطبعه الامير )/522(محمد طاهر قمي شيرازي)
10- الامام علي (ع)(ناشر : المنير للطباعه و النشر تهران)/740(رحماني همداني)
11- ابوهريره(ط.بهمن انتشارات انصاريان)/138(سيد عبدالحسين شرف الدين)
12- اضواء علي الصحيحين(ط.پاسدار اسلام )/379(شيخ محمد صادق نجمي)
منابع اهل سنت:
1- الطبقات الکبری(ط.دارصادر بیروت)2/315(محمد بن سعد بن منبع البصری م.230)
2- صحيح بخاري(ط.دارالفكر بيروت)5/82-ح3913-ح6230(بخاري م.256)
3- صحيح مسلم(ط.دارالفكر بيروت) 5/153-ح 3304(مسلم م.261)
4- تاريخ المدينه(ناشر :دارالفكر)1/196(نميري م.262)
5- مشكل الاثار1/47-48(طحاوي م.321)
6- السقيفه و فدك (ط.شركه الكتبي)/107 (ابوبكر جوهري م.323)
7- مسند الشاميين (ط.موسسه الرساله البيروت)4/198 (طبراني م.360)
8- شرح نهج البلاغه 16/218 (ابن ابی الحدیدمعتزلي م.656)
9- سير اعلام النبلاء(ط.موسسه الر ساله )2/121(ذهبي م.748)
10- اعلام النساء(عمر رضا كحاله)
11- صحيح ابن حبان(ط.موسسه الرساله )11/153 و14/573(ابن حيان)
(4)
قال ابن ابي الحديد: والصحيح عندي انها ماتت و هي واجده علي ابي بكر و عمر و انها اوصت الا يصليا عليها…
ابن ابي الحديد گويد نظر صحيح نزد من اين است كه:
همانا فاطمه(ع) از دنيا رفت در حاليكه بر ابي بكر و عمر غضبناك بو دو (اين غضب در حدي بود كه)وصيت كرد آن دو بر او نماز نخوانند…
منبع اهل سنت:
شرح نهج البلاغه 6/50 (ابن ابی الحدیدمعتزلي م.656)
(5)
والله لا ارضي عنكما ابدا حتي القي ابي رسول الله(ص) و اخبره بما صنعتما فيكون هو الحاكم فيكما…
در روايت است كه حضرت زهراء(ع) به اين دو (عمر و ابوبكر)فرمودند:شما مرا به غضب درآورديد و راضي نمي شوم از شما تا اين كه پدرم رسول خدا(ص)را ملاقات كنم و به او خبر دهم از آنچه كه شما انجام داديدپس او درباره شما حكم نمايد…
منابع شيعه:
1- بحارالانوار28/388 (العلامة مجلسی م.1110)
2- بيت الاحزان/186(شيخ عباسي قمي م.1359)
(6)
قال الصادق(ع):فخرجا من عندها (ع) و هي ساخطه عليهما….
امام صادق(ع) فرمودند: آن دو (عمر و ابوبكر) از نزد فاطمه(ع) خارج شدند در حاليكه بر آنها غضبناك بود…
منابع شيعه:
1- دلائل الامامه(ط.موسسه البعثه )/135 (ابوجعفر محمد طبري م. قرن4)
2-بحارالانوار 43/171(علامه مجلسي م.110)
(7)
… فضربني بيده حتي انتثر قرطي من اذني… فهذه امه تصلي علي ؟!
و قد تبرا الله و رسوله منهم و تبرات منهم…
(حضرت زهراء(ع) فرمودند) … او چنان سيلي به صورتم زد كه گوشواره ام از گوشم افتاد.. آيا چنين امتي مي خواهند بر من نماز بخوانند؟!با اينكه خدا و رسولش از آنان بيزارند و من نيز از آنان تبري مي جويم…
منابع شيعه:
1- مجمع النورين /147(ابوالحسن المرندي م.1349)
2- فاطمه بهجه قلب المصطفي 2/513 (رحماني همداني)
« تكميل بيان»
(1). قال رسول الله(ص): فاطمه بضعه مني فمن اغضبها اغضبني…
از پيامبر اكرم(ص) فاطمه(ع) پاره تن من است،هر كس او را به خشم آورد مرا به خشم در آورده.
منابع شيعه:
1- مناقب آل ابي طالب /112(ابن شهر آشوب م.588)
2- الطرائف /262(سيد بن طاووس م.664)
3- مختلف الشيعه 1/121(علامه حلي م.726)
4- شرح اصول كافي 7/218(مولي محمد صالح مازنداراني م.1081)
5- بحارالانوار29/236 و31/59(علامه مجلسي م.1110)
6- قواعد الاحكام 1/122
7- ارشاد الاذهان 1/143
8- الغدير7/174(علامه اميني)
منابع اهل سنت:
1- صحيح بخاري /ح3483-3437(بخاري م.256)
2- نظم در رالسمطين /176(زرندي حنفي م.750)
3- كنزالعمال 6/220(متقي هندي م.975)
4- فيض القدير 4/142(مناوي م.103)
5- ينابيع الموده 2/52(قندوزي الحنفي م.1294)
6- الاحادوالمثاني 5/361(ابن ابي عاصم)
(2). انما فاطمه بضعه منني يوذيني ما آذاها …
همانا فاطمه(ع) پاره تن من است،هر آنچه او را بيازارد مرا مي آزارد.
منابع شيعه:
1-الايضاح /541(مع اختلاف يسير)(فضل بن شاذان م.260)
2- تثبيت الامامه(ط.دارالامام السجاد)/28(امام الزيد اليمني م.298)
3- اقبال الاعمال (ط.مكتب الاعلام الاسلامي)3/164(سيد بن طاووس م.664)
4-الطرائف(م.الخيام)/262(سيد بن طاووس م.664)
5- كتاب الاربعين(ط.المحقق)/158(محمد طاهر قمي شيرازي)
منابع اهل سنت:
1- صحيح مسلم 7/141 و ح 4483(مسلم م.261)
2- سنن ترمذي 2/319 و 5/360(ابوعيسي ترمذي م.279)
3- الاحاد و المثاني 5/362(ابن ابي عاصم)
(3). قاتل رسول الله لفاطمه : ان الله يغضب لغضبك و يرضي لرضاك
رسول خدا به فاطمه(ع) فرمود: همانا خداوند به غضب تو،غضب مي كند و به خشنودي تو خشنود مي شود.
منابع شيعه:
1- مسند زيدبن علي (ناشر:دارالحياه بيروت)/459(زيدبن علي م.122)
2- عيون اخبارالرضا(موسسه العلمي بيروت )/51 (شيخ صدوق م.381)
3- امالي صدوق(موسسه البعنه)/467(شيخ صدوق م.381)
4- التعجب(ناشر:مكتبه المصطفوي)/55(الكراجي م.449)
5- امالي طوسي(ناش:دارالثقافه)/427(شيخ طوسي م.460)
6- روضه الواعظين /149(ابوعلي فتال نيشابوري م.508)
7- بحارالانوار 21/279(علامه مجلسي م.1110)
8- الغدير 7/235(علامه اميني)
منابع اهل سنت:
1- مسند ابي يعلي 1/190(موصلي م.307)
2- السقيفه و فدك(ط.شركه الكتبي )/108(ابوبكر جوهري م.323)
3- اسد الغابه 5/522(ابن اثير م.630)
4- مجمع الزوائد(ناشر: دارالكتب العلميه)9/203(علي بن ابي بكر الهيثمي م.807)
5- تهذيب التهذيب 12/441(ابن حجر عسقلاني م.852)
6- الاصابه 8/159 و(ط.دارالكتب العلميه)9/203(علي بن ابي بكر الهيثمي م.807)
7- كنز العمال 7/111و(ط.موسسهن الرساله بيروت)13/674(متقي هندي م.975)
8- ينابيع الموده 2/56(قندوزي الحنفي م.1294)
9- مستدرك علي الصحيحين 3/154(حاكم نيشابوري)
(4). قال رسول الله (ص): ان الله ليغضب لغضب فاطمه و يرضي لرضاها.
رسول خدا(ص) فرمودند: همانا خداوند غضبناك مي شود به خاطر غضب فاطمه(ع) و راضي مي شود به خاطر رضاي او.
منابع شيعه:
1- امالي صدوق(ط.موسسه البعثه)/467(شيخ صدوق م.381)
2- عيون اخبار الرضا(ط.موسسه الاعلمي بيروت)1/51(شيخ صدوق م.381)
3- التعجب(ط.مكتبه المصطفي )/55(الكراجي م.449)
4- الاحتجاج(طبرسي م.560)(بحارالانوار از اين منبع نقل كرده)
5-كشف الغمه(ط.دارالاضواء بيروت)2/95(ابوالفتح الاربلي م.639)
6- بحارالانوار43/19-21(علامه مجلسي م.1110)
7- الغدير 7/235(علامه اميني)
منبع اهل سنت :
1- كنز العمال 12/111(متقي هندي م.975)
2- يناييع الموده 2/56(قندوزي الحنفي م.1294)
(5) .قال رسول الله(ص) :فاطه بضعه مني من آذاها فقد اذاني و من آذاني فقد آذي الله و من آذي الله اكبه الله في النار.
رسول خدا(ص) فرمودند:فاطمه(ع)پاره تن من است،كسي كه او را بيازارد مرا آزرده و كسي كه مرا بيازارد خدا را آزرده و كسي كه خدا را بيازارد خدا او ر ابا صورتش در آتش خواهد انداخت.
منبع شيعه:
عوالي اللالي 4/93(احصائي)
به منابع زير،نيز رجوع شود:
منابع اهل سنت:
1- مسند احمد/ح52(احمد بن حنبل م.241)
2- السنن الكبري 6/300(بيهقي م.458)
3- جامع الاصول لاحاديث الرسول 4/482و10/386(ابن اثير م.630)
4-التلخيص 3/154(ذهبي م.748)
5- البدايه و انهاغيه 5/249(ابن كثير م.774)
6- وفاء الوفاء2/995(سمهودي م.911)
7- تفسير الوصول الي جامع الاصول 2/42(شيباني م.944)
8- تاريخ الخميس 2/173(ديار بكري م.966)
9- كنز العمال 5/584(متقي هندي م.975)
پنجم : نفرین بر ابابکر
(1)
… وهي تقول: و الله لادعون الله عليك في كل صلاه اصليها.
حضرت فاطمه(ع) به ابابكر فرمودند:به خدا قسم تو را در هر نمازي كه بخوانم نفرين خواهم كرد.
منابع شيعه:
1- بحارالانوار28/35721(علامه مجلسي م.1110)
2- عوالم العلوم 11/416(شيخ عبدالله بحراني م.قرن11)
3- مجمع النورين/135(ابوالحسن المرندي م.1349)
3- بیت الاحزان /84 (شیخ عباس قمی م/1359)
منبع اهل سنت:
الامامه و السياسه(انتشارات شريف راضي قم )1/31-20(ابن قتيبه م.276)
(2)
… قالت(فاطمه عليها السلام) و الله لادعون الله عليك
فاطمه(ع) به ابابكر فرمودند: به خدا قسم تو را نفرين خواهم كرد.
منابع اهل سنت:
1- السقيفه و فدك/104(ابوبكر جوهري م.323)
2- شرح نهج البلاغه 16/214(ابن ابی الحدیدمعتزلي م.656)
ششم: وصیت به اینکه ابابکر وعمر در تشییع و نماز او حاضر نشوند
قالت فاطمه زهراء(ع) لعلي بن ابيطالب(ع) سالتك بحق رسول الله(ص) اذا انا مت ان لا يشهداني و لا يصليا علي .
حضرت فاطمه(ع)به اميرالمومنين(ع) فرمودند: من از تو بحق رسول خدا(ص) مي خواهم بعد از آنكه از دنيا رفتم آن دو نفر (عمر و ابابكر) بر جنازه من حاضر نشوند و بر بدنم نماز نخوانند.
منابع شيعه :
1- علل الشريع 1/177(شيخ صدوق م.381)
2- الاختصاص /185(شيخ مفيد م.413)
3- بحارالانوار 29/193و8/103(چاپ قديم) و30/348(علامه مجلسي م.1110)
4- مجمع النورين /123(ابوالحسن المرندي م.1349)
5- فاطمه بهجه قلب المصطفي (ترجمه)/771(رحماني همداني)
(2)
شيخ صدوق روايت كرده است كه از امام صادق(ع) پرسيدند: به چه دليل حضرت زهراء (ع) را شبانه دفن كرده و ايشان را در روز به خاك نسپردند؟
امام (ع) فرمودند:
لانها اوصت ان لا يصلي عليها الرجلان الاعرابيان
زيرا كه آن حضرت (ع) وصيت نمود كه آن دو عرب جاهلي (عمر و ابابكر) بر جنازه وي نماز نخوانند.
منبع شيعه:
علل الشرايع/185(شيخ صدوق م.381)
(3)
… ان فاطمه لما حضرتها الوفاه اوصت عليا ان لا يصلي عليها ابوبكر و عمر فعمل بوصيتها…
همانا حضرت فاطمه(ع) هنگام شهادت،به اميرمومنان(ع) وصيت كرد كه عمر و ابابكر بر او نماز نگذارند پس حضرت علي (ع) بوصيت او عمل كرد…
منبع شيعه:
مناقب آل ابي طالب(ط.مطبعه الحيدريه نجف)3/137(ابن شهر آشوب م.588)
(4)
فلما حضرتها الوفاه اوصت الا يصلي (ابابكر)عليها…
چون لحظات احتضار فاطمه(ع) فرا رسيد وصبت كرد كه (ابابكر) به وي نماز نخواند.
منبع شيعه :
بحارالانوار 29/329(علامه مجلسي م.1110)
منابع اهل سنت:
1- السقيفه و فدك /104(ابوبكر جوهري م/323)
2- شرح نهج البلاغه 16/214(ابن ابي الحديد المعتزلي م.656)
(5)
وردت به الروايات المستفيضه الظاهره التي هي كالتواتر انها اوصت بان تدفن ليلا حتي لا يصلي الرجلان عليها و صرحت بذلك و عهدت فيه…
روايات مستفيضه كه در حد تواتر است دلالت مي كند كه حضرت زهراء(ع)وصيت نمود،وي را شبانه دفن كنند براي انكه آندو مرد(ابوبكر و عمر) بر او نماز نخوانند و به اين خواسته اش تصريح و تاكيد فرمود و بر انجام آن پيمان گرفت.
منبع اهل سنت:
شرح نهج البلاغه 16/281(ابن ابي الحديد معتزلي م.656)
(6)
فلما حضرتها الوفاه اوصت… ولا يدع احدا منهم يصلي عليها…
حضرت فاطمه(ع) در هنگام شهادت به اميرمومنان (ع) وصيت نمودند كه نگذارد احدي از ظالمان بر ايشان نماز گذارد…
منابع شيعه:
1- الاستغاثه 1/10
2- حديث نحن معاشر الانبياء…الشيخ المفيد/28(شيخ مفيد م.413)
در منابع زير،نيز به اينكه آن دو در تشييع و نماز حاضر نشوند اشاره شده است.
منابع شيعه :
1- علل الشرايع(ط.شريعت قم)1/246(شيخ صدوق م.381)
2- تلخيص الشافي(ط.مكتبه العلمين )3/150(شيخ طوسي م.460)
هفتم:اجازه ندادن به عیادت از خود
عن ابي عبدالله (ص)… لم تدع احدا ممن آذاها يدخل عليها…
ازا مام صادق (ع)… (فاطمه ع) به هيچ يك از آزار كنندگانش اجازه عيادت نداد.
منابع شيعه:
1- دلائل الامامه /45(ابوجعفر محمد طبري م.قرن4)
2- بحارالانوار 43/170(علامه مجلسي م.1110)
3- فاطمه بهجه قلب المصطفي 2/575(رحماني همداني)
(2)
عن ابي عبدالله (ع):… فلما مرضت فاطمه(ع) مرضها الذي ماتت فيه اتياها عائدين و استاذنا عليها فابت ان تاذن لهما…
از امام صادق(ع) :… هنگاميكه فاطمه(ع) بيمار شد،همان بيماري كه در آن از دنيا رفت آن دو به بهانه عيادت آمده و اجازه خواستند وارد منزلش شوند ولي او ابا كرد كه به آن دو اجازه دهد…
منابع شيعه:
1- علل الشرايع1/187(شيخ صدوق م.381)
2- بحارالانوار 43/203(علامه مجلسي م.1110)
3- بیت الاحزان /186 و(ط.دارالحكمه)/172(شیخ عباس قمی م/1359)
(3)
… فاستاذنا علی فاطمه فلم تاذن لهما…
… عمر و ابابکر به عیادت فاطمه(ع) رفتند ولی ایشان اجازه ورود ندادند…
منابع شیعه:
1- بحارالانوار28/388 (العلامة مجلسی م.1110)
2- الغدیر 7/229(علامه امینی)
منابع اهل سنت:
1- الامامه و السیاسه 1/20-31 و(ط.آخر)1/13(ابن قتیبه م.276)
2- اعلام النساء 4/122-124(عمر رضا کحاله)
3-الامام علی بن ابیطالب1 /192(رحمانی همدانی)
4- عمر بن خطاب /88(عبدالرحمن احمد بکری)
هشتم:روی برگرداندن از ابابکر وعمر
(لما لم تاذن لهما) فاتیا علیا فلکماه فادخلها علیها فلما قعدا عندها حولت وجهها الی الحائط …
(چونکه فاطمه زهراءع به آن دو اجازه عیادت نداد)پس نزد امیرالمومنین(ع) آمده و با ایشان صحبت کردند(بالاخره امیرالمومنین ع به آنان اجازه ورود داد) و آن دو را وارد منزل نمود،اما هنگامی که در مقابل آن حضرت نشستند،آن حضرت صورتش را از آنها به طرف دیوار برگرداند.
منابع شیعه:
1- بحارالانوار28/357 و31/621 (علامة مجلسی م.1110)
2- الغدیر 7/229(علامه امینی)
منابع اهل سنت:
1- الامامه و السیاسه 1/20-31 و(ط.آخر)1/13(ابن قتیبه م.276)
2- اعلام النساء 4/122-124(عمر رضا کحاله)
3-الامام علی بن ابیطالب1 /192(رحمانی همدانی)
4- عمر بن خطاب /88(عبدالرحمن احمد بکری)
(2)
(لما وردا فی منزلها باذن امیرالمومنین)…حولت وجهها عنهما فتحولا و استقبلا وجهها حتی فعلت مرارا وقالت یا علی جاف الثوب و قالت لنسوه حولها حولن وجهی.
(پس از آنکه از امیرمومنانع طلب وساطت کردند و وارد شدند)حضرت فاطمه(ع) صورتش را از آن دو برگرداند،پس آن دو (عمر و ابابکر)برخواسته و مقابل آن حضرت نشستند تا اینکه چند بار این مسئله (روبرگرداندن فاطمه زهراءع از آن دو)تکرار شد.دراین هنگام حضرت فاطمه(ع) فرمود: یا علی : جامه را روی صورتم برگردان و به زنانی که اطرافش بودند فرمود: روی مرا برگردانید.
منابع شیعه:
1- علل الشرایع (ط.المطبعۀ الحیدریۀ فی النجف) /187(شیخ صدوق م.381)
2- بحارالانوار43/204(علامه مجلسی م. 1110)
3-بیت الاحزان /187 و(ط.دارالحکمه)/173(شیخ عباس قمی م1359)
نهم : جواب سلام ندادن
مقدمه:
« سلام نمودن وجواب سلام دادن به بعضی افراد، در روایات نهی شده است».
از امام صادقع نقل شده: لا تسلموا علی الیهود و لا علی النصاری و لا علی المجوس و لا عبده الاوثان و…
بر یهودی و نصرانی و مجوس و بت پرستان و … سلام نکنید.
لا تسلم علی شارب الخمر ان مررت به و ان سلم علیک فلا ترد علیه،السلام
اگر بر کسیکه شراب می‌‌آشامد عبور کردی بر او سلام نکن و اگر او بر تو سلام کرد جوابش نده.
(1)
عن الامام الصادق ع فی حکایه ورودهما فی منزلها… فلما وقع بصرهما علی فاطمه سلما علیها فلم ترد علیهما.
امام صادقع در بیان حکایت ورود آن دو (عمر و ابابکر به بهانه عذر خواهی ) به منزل حضرت فاطمه(ع) فرمودند:…وقتی حضرت فاطمه (ع) را دیدند بر ایشان سلام کردند ولی آن حضرت جواب آن دو را ندادند…
منابع شیعه:
1- علل الشرایع1/177 و (ط.المطبعۀ الحیدریۀ فی النجف) /187(شیخ صدوق م.381)
2- بحارالانوار43/203(علامه مجلسی م. 1110)
3- بیت الاحزان /و(ط.دارالحکمه)/172(شیخ عباس قمی م1359)
(2)
فلما قعدا عندها حولت وجهها الی الحائط فسلما علیها فلم ترد علیهما السلام.
در قضیه عیادت… این دو(عمر و ابی بکر) نزد فاطمه (ع) نشستند و سلام کردند لکن فاطمه(ع) جواب سلامشان را نداد.
منابع شیعه:
1- بحارالانوار28/388 (العلامة مجلسی م.1110)
2-الغدیر 7/229 (علامه امینی)
3-بیت الاحزان /84 (شیخ عباس قمی م/1359)
4- فاطمه بهجه قلب المصطفی (ترجمه )/735 (رحمانی همدانی)
منابع اهل سنت:
1-الامامه و السیاسه 1/13 و(ط.امیر)1/20-31(ابن قتیبه م.276)
2- اعلام النساء 4/122-124(عمر رضا کحاله)
3- الامام علی (ع) /709(رحمانی همدانی)
دهم:تکلم نکردن با ابابکر وعمر تا هنگام شهادت
(عن ابی عبدالله ع فی قضیه عیادتهما عنها (ع) قالت : (لا میرالمومنین ع) و الله لا آذن لهما ولا اکلمهما کلمه من راسی حتی القی ابی فاشکوهما الیه بما صنعاه و ارتکباه منی.
(از ام صادق ع در قضیه عیادت آن دو از حضرت زهراءع نقل شده که) آن حضرت (ع) به امیرالمومنین ع فرمودند: به خدا قسم به این دو(عمر و ابابکر) اذن نمی‌دهم و یک کلام با این دو صحبت نمی‌کنم تا اینکه پدرم را ملاقات کنم و از آنچه این دو انجام دادند و مرتکب شدند هب پدرم شکایت بنمایم.
منابع شیعه :
1- علل الشرایع 1/177 (ط.المطبعۀ الحیدریۀ فی النجف)1 /186(شیخ صدوق م.381)
2- بحارالانوار43/203(علامه مجلسی م. 1110)
3- بیت الاحزان /187 و(ط.دارالحکمه)/173(شیخ عباس قمی م1359)
4- مجمع النورین/143 (ابوالحسن مرندی م1349)
(2)
فوجدت فاطمه علی ابی بکر فی ذلک فهجرته فلم تکلمه حتی توفیت…
فاطمه (ع) از ابی بکر سخت ناراحت شده و از او دوری کرد و تا زنده بود با وی سخن نگفت …
منابع اهل سنت:
1- المصنف(ط.الاعلمی بیروت)5/472(صنعانی م.211)
2- صحیح بخاری 5/-83 و8/3(بخاری م.256)
3- صحیح مسلم 5/154(مسلم م.261)
4- مسند الشامیین(ي.موسسه الریاسه)4/198(طبرانی م.360)
5- فتح الباری(ط.دارالمعرفه بیروت)6/139(ابن حجر عسقلانی م.852)
6- شرح مسلم (ط.دارالکتاب العربی بیروت)12/77
(3)
… و هجرته فلم تکلمه حتی ماتت (توفیت)…
… فاطمه (ع) تازنده بود با وی (ابوبکر) سخن نگفت …
منابع شیعه:
1- العمده (ط.جامعه مدرسین)/390 (ابن البطریق حلی م.600)
2- الطرائف(ط.الخیام)/258 (سید بن طاووس م.664)
3- کشف الغمه فی معرفه الائمه (ناشر:دارالاضواء بیروت)2/102(ابو ال فتح الاربلی م.984)
4- وصول الاخیار الی اصول الاخبار(ط.الخیام)/69(عبدالصمد العاملی و الد شیخ بهائی م.984)
5- کتاب الاربعین فی امامه الائمه الطاهرین(ط.مطبعه الامیر)/552(محمد طاهر قمی شیرازی م.1098)
6- شرح اصول کافی (2 جلدی)7/218 (مولی محمد صالح مازندرانی م.1081)
7- کتاب الاربعین فی امامه الائمه الطاهرین(ط. مطبعه الامیر)/522 (محمد طاهر قمی شیرازی م.1098)
8- بحارالانوار 29/12 (علامه مجلسی م.1110)
9- مجمع النورین /238 (ابوالحسن المرندی م.1349)
10- النص والاجتهاد (ط.سیدالشهداءع) /51و59 (سید شرف الدین عاملی م1377)
11- الغدیر(ط.دارالکتاب العربی بیروت) 7/227(علامه امینی)
منابع اهل سنت:
1- صحیح بخاری (ط.دارالفکر بیروت)5/82 و ح3913-ح6230(بخاری م.256)
2- صحیح مسلم((ط.دارالفکر بیروت)5/153 وح 3304(مسلم م.261)
3- تاریخ المدینه(ط.قدس قم)1/198 (نمیری م.262)
4-الطبقات الکبری(ط.دارصادر بیروت)2/314 (محمد بن سعد بن منبع البصری م.230)
5-تاریخ الامم الملوک(ط.بیروت)2/443 (ط.مطبع الاستقامة بالقاهرة)3/198 و (ط.آخر)3/202 (طبری م.310)
6- مشکل الآثار1/471-48(طحاوی م.321)
7-السقیفه و فدک(ط.شرکه الکتبی )/108(ابوبکر جوهری م.232)
8- مسند الشامیین(ط.موسه الرساله البیروت)4/198(طبرانی م.360)
9- السنن الکبری(ط.دارالفکر بیروت)6/302 (بیهقی م.323)
10- سیر اعلام النبلاء(ط.موسسه الرساله)2/121(ذهبی م.748)
11- سیره النبویه(ط.دارالمعرفه )4/567(ابن کثیر م.774)
12- البدایه و النهایه(ناشر:داراحیاء التراث العربی بیروت)5/306(ابن کثیر م.774)
13- وفاءالوفاء 2/995-996(سمهودی م.911)
14- صحیح ابن حیان (ط.موسسه الرساله)11/153 و14/573(ابن حبان)
15- شرح مسلم (ط.دارالکتاب العربی بیروت)12/75
(4)
عن فاطمه الزهراء (ع):
… و الله لا اکلم عمر حتی القی الله…
از حضرت زهراءع نقل شده است:
… به خدا قسم تا زنده ام با عمر سخن نخواهم گفت…
منابع شیعه:
1- کتاب الاربعین /155-156(محمد طاهر قمی شیرازی م.1098)
2- بیت الاحزان /113 (شیخ عباس قمی م/1359)
منابع اهل سنت:
1- السقیفه و فدک(مکتبه نینوا الحدیثه)/72 (ابوبکرجوهری م323)
2- کامل ابن اثیر 11/112-113(ابن اثیر م.630)
3- شرح نهج البلاغه 6/49 (ابن ابی الحدید م656)
4- عمربن خطاب/182(عبدالرحمن احمد البکری)
(5)
قالت فاطمه الزهراء(ع) لابی بکر:
والله لا کلمتک ابدا والله لا هجرتک ابدا…
(حضرت فاطمه(ع) خطاب به ابوبکر فرمودند)
… به خدا قسم با تو هیچ وقت سخن نخواهم گفت و به خدا قسم برای همیشه از تو دوری می‌‌جویم…
منبع اهل سنت:
السقیفه و فدک(مکتبه نینوا الحدیثه)/72 (ابوبکرجوهری م323)
***
در منابع زیر،نیز به تکلم نکردن حضرت(ع) تا آخر عمر،با آن دو اشاره شده است.
منابع اهل سنت:
1- جامع الاصول لاحادیث الرسول4 /482 (ابن اثیر م.630)
2- شرح نهج البلاغه 6/46و16/218و(16/246 نقل مشابه) (ابن ابی الحدید م656)
3- التخلیص 3/154(ذهبی م.748)
4- فتح الباری 6/139(ابن حجر عسقلانی م.852)
6- کنزالعمال 5/584(متقی هندی م 975)
7- اعلام النساء 4/122-124(عمر رضا کحاله)