رنگها می توانند از راههای گوناگونی بر روح، جسم و روان آدمی تأثیر بگذارند . رنگ لباس، رنگ غذا، رنگ کفش، رنگ مناظر طبیعت و… از این جمله اند که در طب اسلامی به آنها اشاره شده است.
حقیقت آن است که دانش روز برای رنگ درمانی حساب ویژه ای باز کرده است. موضوعی که در طب اسلامی مسبوق به سابقه بوده و ائمه علیهم السلام خواص متفاوتی برای رنگها ذکر کرده اند. در طب اسلامی اعتقاد بر این است که هر یک از رنگها دارای طیفی خاص است که با ردیفی از طول موج‌ها ارتباط دارد. حضرت علی(ع) در «نهج البلاغه» به آنها اشاره نموده است و در آیات و روایات توصیه هایی در به کارگیری صحیح از آنها آمده است.
رنگ لباس کودک و نوزاد در فرهنگ اسلامی از اهمیت خاصی برخوردار است . در این زمینه در روایات آمده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومان (علیهم السلام) به ویژه در آغاز تولد به نوع لباس کودک، اهمیت فراوان می دادند. تأکید بر پوشاندن لباس سفید بر کودک و نهی از پوشاندن لباس زرد بر او، در سیره، حکایت از اهمیت و تأثیر رنگ لباس بر کودک دارد. زید بن علی از پدرش امام سجاد (علیه السلام) نقل می کند که : لما ولدت فاطمه (علیهاالسلام) الحسن (علیه السلام) أخرج إلی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فی خرقه صفراء، فقال (صلی الله علیه و آله و سلم) ألم أنهکم أن تلفوه فی خرقه صفراء، ثم رمی بها و أخذ خرقه بیضاء فلفه فیها ؛ زمانی که حضرت فاطمه (علیهاالسلام) امام حسن (علیه السلام) را به دنیا آورد، [اطرافیان] او را در پارچه زردی پیچیدند و نزد رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) آوردند. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: مگر شما را از پوشاندن پارچه زرد بر نوزاد منع نکرده بودم؟ سپس پارچه زرد را به دور افکند و پارچه سفیدی بر او پوشاند.(1)
در تایید این مطلب در روایتی از مادر امام رضا (علیه السلام) آمده است که فرمود: لما ولد الرضا (علیه السلام) ناولته موسی (علیه السلام) فی خرقه بیضاء؛ وقتی [امام] رضا (علیه السلام) به دنیا آمد، او را در پارچه سفیدی پیچیدم و به امام کاظم (علیه السلام) دادم.(2) از این رو ، رنگ پوشش نوزاد در سیره معصومان (علیهم السلام) مهم دانسته شده و اصرار بر این است که رنگ لباس نوزاد سفید باشد، نه زرد.
در بیان دیگری از اهل بیت (ع) درباره خواص رنگها و تأثیرات آن امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: کمترین حدّ اسراف، استفاده بی‌جا [در حال عادی و کار] از لباس رسمی است که برای حفظ آبروست؛ همچنین می‌فرماید: پوشیدن کفش سیاه و نعلین زرد سنت است و نیز می‌فرماید: هر کس کفش زرد بپوشد پیش از آنکه کهنه شود سودی عایدش شود.
و درباره تأثیر رنگ سبز بر بدن و ایجاد نشاط و آرامش در روایتی از امام رضا (ع) نقل شده که فرمود: «الطیب نشره و العسل نشره، و الرکوب نشره و النظر الی الخضره نشره. یعنی: بوی خوش، عسل، سوارکاری و نگاه به مناظر سرسبز و خرم، باعث نشاط و شادی می‌شود.» (3)
امروزه نیز از رنگ سبز را برای درمان بیماری های عصبی و اختلالات روانی استفاده می شود و دانشمندان آنرا خنک کننده ،تعدیل کننده نورخورشید ،مسکن و هیپنوتیک توصیف کرده اند.رنگ سبز، در سیستم عصبی برای بی خوابی ها و خستگی ها موثراست .فشارخون را کم می کند و مویرگ ها را منبسط می سازد.(4) پیامبرگرامی اسلام (ص) از لباس سبزخوششان می آمده و فرموده اند :« وکان یعجبه الثیاب الخضر».( 5)
رنگ سفید، روشن ترین رنگ ها و نمادی از شادی ونشانه ای از صلح وصفا و تسلیم وکنایه از پاکی وبی آلایشی و فضیلت وبزرگواری است ورنگ سیاه ،تیره ترین رنگ ها ودرمقابل رنگ سفید،نشانه هیبت و وقار وشعارحزن وعزا می باشد. (6) حتی درآیاتی از قرآن سیاهی وسپیدی چهره انسان ها در قیامت هم علامت است. امام باقر (ع) نیزمی فرمایند: هر بنده ای در دلش نقطه سفیدی است که چون گناهی کند؛ خال سیاهی در آن پیدا می شود ؛ سپس اگر توبه کند آن سیاهی برود واگر به گناه ادامه دهد به آن سیاهی اضافه شود، تا جایی که روی سفیدی را بپوشاند ووقتی روی سفیدی پوشیده شد ، دیگر هرگز صاحب آن دل به سمت خیر نمی رود.(7) در روایات هم داریم که چون هفت روز از ولادت امام حسن علیه‌السّلام سپری شد، پیامبر (ص)، دو گوسفند اَبلَق (معرّب اَبْلَک، هر چیز دو رنگ خصوصاً سیاه و سفید) برای امام حسن (ع) عقیقه کردند.
پانوشتها:
1. مجلسی، 1403، ج 104، ص 109
2. حر عاملی، 1367، ج 15، ص 138
3. عیون اخبار الرضا باب 31/ حدیث 126
4. دایرة المعارف تشیع ،ج9،ص58
5. ترجمه المیزان ،ج17،ص62
6. دایره المعارف تشیع ،ج9،صص193 و451
7. اصول کافی ،کلینی ،ج3،ص375