1. صالح و ديندار: يك رئيس جمهور بايد «صد در صد مسلمان و معتقد به احكام اسلامي و معتقد به اجراي احكام اسلام و مخالف با مكتبهاي انحرافي و معتقد به جمهوري اسلامي باشد».[1] علت چنين شرطي اين است كه با اين مقدمه، بسياري از مشكلات يا پيش نميآيد يا اگر پيش بيايد، نماينده در صدد رفع آن برميآيد: «اگرشايسته و متعهد به اسلام و دلسوز براي كشور و ملت باشد، بسياري از مشكلات پيش نميآيد و مشكلاتي اگر باشد، رفع ميشود».[2]
2. اخلاص در عمل:مراد از اخلاص آن است كه كارها به انگيزه الهي و براي رضاي خداوند باشد. از نظر رهبري انقلاب اسلامي، كار يك مسئول بايد نه فقط رضاي مردم، بلكه كسب رضاي خداوند باشد. كار مسئول امور و صاحب منصب در نظام اسلامي، فقط مواجهه با مردم نيست، اگر با خدا متصل نباشد، كار براي مردم و خدمت به آنها، يعني همان مسئوليت اصلياي كه دارد، معطّل خواهد ماند.[3] ايشان معتقد است «هنر مردم شهرهاي مختلف كشور اين است كه از ميان اين نامزدها، بهترين افراد را از لحاظ ايمان، اخلاص، امانت، دينداري و آمادگي براي حضور در ميدانهاي انقلاب انتخاب كنند و به كساني رأي دهند كه نسبت به نيازهاي مردم دردشناس‌ترين و دردمندترين افراد باشند.»[4]
3. جدايي از جريان نفاق: بر طبق انديشه رهبران ما، يك رئيس جمهور واقعاً بايد به اسلام معتقد باشند؛ نه فقط در ظاهر به آن اظهار نمايند. امام خميني در اين باره ميفرمايد: «همه چيز ما بايد روي موازين اسلامي‌باشد. افرادي كه تعيين ميشوند، بايد كساني باشند كه به درد اسلام و جمهوري اسلامي بخورند و عقيدهشان هم اين باشد كه اسلام خوب است، نه فقط اظهار كنند، ولي عقيده نداشته باشند، كما اينكه در اول انقلاب، خيليها اظهار اسلام ميكردند».[5]
4. دلسوز باشد:از نظر مقام معظم رهبري بيشتر مشكلات ملتها در هر جا كه رنجي بردهاند، اين بوده كه مسئولان دلسوزي كه تنها همتشان بر طرف كردن مشكلات مردم باشد در ميان آنها يا نبودهاند يا كم بودهاند:[ 6] «اميد آن دارم كه با وحدت كلمه و كوشش، در راه التيام بين قشرهاي مختلف، موفق شويد كه نمايندگاني متعهد، متفكر، دلسوز به ملت و به خصوص طبقه مستضعف و خدمتگزار به اسلام و مسلمين [باشيد]».[ 7]
5. معتقد به اسلام، جمهوري اسلامي و قانون اساسي: اين حساسيت به اندازهاي است كه امام خميني(ره) ميفرمايد: «من متواضعانه از شما ميخواهم كه حتي‌الامكان در انتخاب اشخاص با هم موافقت نماييد و اشخاص اسلامي، معتقد، غير منحرف از صراط مستقيم الهي را در نظر بگيريد و سرنوشت اسلام و كشور خود را به دست كساني دهيد كه به اسلام و جمهوري اسلامي و قانون اساسي معتقد و نسبت به احكام نوراني الهي متعهد باشند و منفعت خود را بر مصلحت كشور مقدم ندارند».[8]
6. شجاع باشد: بسياري از ملتها به اين دليل پيشرفت نكردهاند كه رؤسا و مسئولانشان، شجاعت نداشتهاند، پس «كساني را كه انتخاب ميكنيد، بايد مسائل را تشخيص دهند، نه افرادي باشند كه اگر روس يا آمريكا يا قدرت ديگري تشري زد بترسند، بايد بايستند و مقابله كنند».[9] مقام معظم رهبري معتقد است: «اين ملت، چون ملت شجاع و آزادهاي است، ملتي است كه تهديد قدرت‌هاي مستكبر جهاني او را به عقب نمينشاند، بنابراين نماينده او هم بايد شجاع باشد و نترسد، شجاعت در مقابل دشمن، شجاعت در مقابل باطل، شجاعت در پذيرش حرف حق».[10]
ب) چگونه ماندن: وقتي ملت توانست با انتخاب درست خود بر عرصة سياست تأثيرگذار باشد، باقي ماندن يك نماينده بر اين موقعيت، مهمترين دغدغه او خواهد بود و اين مسئله به تدبير و عمل سياسي نماينده منتخب وابسته است.
به موجب اصول قانون اساسي، رئيس جمهور در حدود اختيارات و وظايفي كه به موجب قانون اساسي يا قوانين عادي به عهده دارد، در برابر ملت، رهبر مسئول است. اين مسئوليت را ميتوان در انديشه رهبران ديد؛ مهمترين اين وظايف در انديشه رهبران ديني به اين شرح است:
1ـ عدم تجمل و اسراف در زندگي: در نظر مقام معظم رهبري «مسئولان نظام اسلامي نبايد در رفتار و عمل خودشان، مسرفانه و متجملانه زندگي كنند و بالاتر از آن، نبايد طوري زندگي كنند كه روش اسرافآميز و تجملآميز را به يك فرهنگ تبديل كنند».[11]
2ـ تلاش در راه حفظ استقلال كشور و عزت ملّي: از ديدگاه ايشان «اين مجاهدت، تنها راهي است كه ما در پيش داريم و بايد نگذاريم، در عزم خودمان فتوري به وجود بيايد. اين مجاهدت در ميدانهاي گوناگوني است كه اهم آنها، يكي مجاهدت در راه حفظ استقلال كشور و عزت ملي در برابر سياست توسعهطلبي و انحصارطلبياي است كه آمريكا در نگاه چند ساله اخير به دنيا دارد».[12]
3ـ مجاهدت در راه نشر فرهنگ اسلام و تفكر ديني: عامل ديگر مجاهدت در راه «نشر فرهنگ اسلام ناب و تفكر ديني و ترويج تفكري است كه به بيداري دنياي اسلام انجاميد، ترويج اين تفكر در دنياي اسلام، چيزي است كه در هيچ نقطهاي از دنياي اسلام، در زمان ما و لااقل قرنها پيش از زمان ما سابقه نداشته است».[13]
امام خميني (ره) نيز معتقد است، يك نماينده بايد مدافع اسلام ناب محمدي باشد: «مردم [به افرادي] رأي دهند كه متعهد به اسلام و وفادار به مردم باشند… و در يك كلمه، مدافع اسلام ناب محمدي (ص) باشند».[14]
4ـ مجاهدت در راه گسترش آباداني و توسعه زندگي مردم كشور: رهبري معتقد است: «ميدان ديگر، ميدان مجاهدت براي گسترش آباداني و توسعه زندگي مردم در داخل كشور است؛ البته بار عمده اين مجاهدت، بر دوش دستگاههاي اجرايي كشور است».[15]
5ـ مجاهدت براي بسط عدالت و رفع تبعيض و جلوگيري از تطاول بيت‌المال: «يكي از دشوارترين ميدانهاي مجاهدت، ميدان مجاهدت براي بسط عدالت است… تا وقتي در جامعه عدالت باشد، تبعيض نباشد، نگاه متفاوت به اشخاص و قشرها نباشد و امتيازطلبيهاي زيادي و نابحق و نابجا در جامعه وجود نداشته باشد، مردم بر خيلي از ناكاميها صبر ميكنند».[16] از نظر رهبري «وظيفه بزرگ امروز، بر طرف‌كردن مشكلات زندگي مردم است؛ چه مشكلات اقتصادي كه در درجه اول است و چه مشكلات ديگر كه آنها هم مسائل مردم است. وظيفه اول و اساس تكليف ما، به عنوان مسئول، خدمت به مردم است».[17]
6ـ مبارزه با فقر و فساد و تبعيض: «بنده باز هم با صداي بلند اعلام ميكنم كه مسئولان كشور، چه در قوّه مجريه، چه در قوّه قضائيه و چه در قوّه مقننه، بايد با فقر، فساد و تبعيض در اين مملكت، مبارزه كنند. اگر بخواهند وضع امنيت كشور را، وضع معيشت مردم را، وضع عزت بينالمللي ما را تأمين كنند، راهش مبارزه با همينهاست».[18]
7ـ پاسخگويي: حضرت آيت‌الله خامنهاي ميفرمايد: «مسئولان بلندپايه كشور، قواي سه‌گانه، همه بايد پاسخگو باشند؛ پاسخگوي كار خود، پاسخگوي تصميم خود، پاسخگوي سخني كه بر زبان آوردهاند و تصميمي كه گرفتهاند».[19]
8ـ معيار قرار دادن اسلام و قرآن.[20]
9ـ پايبندي به همه ارزشها و حركت بر اساس آن.[21]
10ـ عمل به قانون اساسي و خدمت به مردم و جلب محبت و اعتماد آنان.[22]
11-صالح باشد واهلیت برای ریاست جمهوری داشته باشد
آن كسانى كه خودشان را صالح ميدانند، براى خودشان اهليت قائلند، وارد ميدان شوند. ما هم كه ميخواهيم انتخاب كنيم، نگاه كنيم، حقيقتاً با معيارهائى كه معتقديم و بين همهى ماها مشترك است، بسنجيم. شايد بشود گفت كه بين همهى ايرانىها – معتقدين به انقلاب – اين معيارها تقريباً مشترك است. در هر كسى كه اين معيارها را مشاهده كرديم، كوشش كنيم، تلاش كنيم، كار كنيم – كار سالم – كه انتخابات به سمت انتخاب يك چنين كسى برود(23)
12-کار اجرائی بلد باشد ووابسته ودلبسته نظام اسلامیث باشد وبتواند قانون اساسی را اجرا کند
يكى وظيفه‌اش اين است كه بيايد صلاحيتهاى خودش را در معرض انتخاب مردم قرار دهد.
كسى كه در خود صلاحيتى احساس ميكند
و كار اجرائى بلد است، مى‌آيد و خود را در معرض
انتخاب مردم ميگذارد.
اداره‌ى مملكت و كار اجرائى، كار كوچكى نيست.
كارهاى بزرگ و بارهاى سنگينى بر دوش مجريان سطوح بالاست. ممكن است كسانى كه در سطوح ديگرى كار
ميكنند، ابعاد اين سنگينى را هم بعضاً تشخيص ندهند كه چقدر اين بار سنگين است.
آن كسانى كه وارد ميدان ميشوند، بايد كسانى باشند كه در خود توانائىِ كشيدن اين بار را بيابند؛ صلاحيتهائى را هم كه در قانون اساسى است و شوراى محترم نگهبان بر روى آنها تكيه خواهد كرد، در خودشان ملاحظه كنند و واقعاً وابسته و دلبسته‌ى به نظام و قانون اساسى باشند؛ بخواهند قانون اساسى را اجرا كنند؛ چون رئيس جمهور سوگند ميخورد كه قانون اساسى را اجرا كند؛ قسم دروغ كه نميشود خورد. كسانى كه اين را احساس ميكنند، در آن ميدان مى‌آيند؛(24)
پی نوشت ها :
[1] . صحيفه نور، ج 12، ص 75.
[2] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه، 25/9/1379
[22] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه25/9/79
[3] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه
[4] . صحيفه نور، ج 18، ص 179.
[5] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 24/11/1382.
[6] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه 4/3/1378.
[7] . صحيفه نور، ج 11، ص 273، 28/11/58.
[8] . همان، ص 269.
[9] . همان، صحيفه نور، ج 18، ص 198.
[10] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 24/11/1382.
[11] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 25/9/1379.
[12] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 19/6/82.
[13] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 19/6/82.
[14] . 11/1/67، صحيفه نور، ص 194.
[15]. سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 19/6/1382.
[16] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 19/6/1382.
[17] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 1/1/1378.
[18] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 7/1/1379.
[19] . سخنرانى امام خامنه ای روحی فداه ، 26/1/1383
[20] . 30/9/1370 و صحيفه نور، ج 12، ص 7، 22/12/58.
[21] . 23/2/1379 و صحيفه نور، ج 11، ص 273، مورخه 28/11/58.
[22] . 29/3/1379 و صحيفه نور، ج 21، ص 187، مورخه 15/3/68.
{23}امام خامنه ای روحی فداه24/7/91
{24}امام خامنه ای روحی فداه19/10/91