روزه با آن آدابی که خواسته‌اند، بدون «انقطاع الی الله» بالا نمی‌رود
رجانيوز/ گروه فرهنگی: گفتار زير در آستانه ماه مبارك رمضان و در جلسه اخلاقي امام خميني(ره) براي طلاب ايراد شده و با بيان عرفاني و لطيف ايشان، برخي تذكرات مهم را گوشزد كرده است. این گفتار در کتاب جهاد اکبر یا مبارزه با نفس ص 36 منتشر شده است که طی آن حضرت امام(ره) پس از بحثی کوتاه درباره مناجات شعبانیه، سخنانی در باب آمادگی برای ماه رمضان ایراد می کنند که مشروح آن در پی می آید:
مردان آگاه الهي بايد پيش از فرا رسيدن ماه مبارك رمضان، خود را براي صومي كه در حقيقت انقطاع و اجتناب از لذات دنياست (و اين اجتناب به طور كامل، همان انقطاع الي الله مي‌باشد) آماده و مهيا كنند، كمال انقطاع به اين سادگي نمي‌شود، احتياج فوق‌العاده به تمرين، زحمت، رياضت، استقامت و ممارست دارد تا بتواند با تمام قوا از «ما سوي الله» منقطع شود و به غير خداوند توجهي نداشته باشد. تمام صفات وارسته انساني، در انقطاع كامل الي الله نهفته و اگر كسي بدان دست يافت، به سعادت بزرگي نايل شده است. ليكن با كوچك‌ترين توجه به دنيا، محال است «انقطاع الي الله» تحقق يابد و كسي كه بخواهد روزه ماه مبارك رمضان را با آن آدابي كه از او خواسته‌اند انجام دهد، لازم است انقطاع كامل داشته باشد تا بتواند مراسم و آداب مهماني را به جا آورده و به مقام ميزبان تا آنجا كه ممكن است، عارف گردد.
طبق فرمايش حضرت رسول اكرم(ص) (بنا بر خطبه‌اي كه به آن حضرت منسوب است) همه بندگان در ماه مبارك رمضان به مهماني خداوند تعالي دعوت شده‌اند و مهمان پروردگار خود مي‌باشند. آنجا كه مي‌فرمايد: «ايها الناس، انه قد اقبل اليكم شهر الله … و قد دعيتم فيه الي ضيافة الله …»
شما در اين چند روزي كه به ماه مبارك رمضان مانده به فكر باشيد، خود را اصلاح كرده، توجه به حق تعالي پيدا كنيد. از كردار و رفتار ناشايسته خود استغفار كنيد. اگر خداي نخواسته گناهي مرتكب شده‌ايد، قبل از ورود به ماه مبارك رمضان توبه نماييد. زبان را به مناجات حق تعالي عادت دهيد، مبادا در ماه مبارك رمضان از شما غيبتي، تهمتي و خلاصه گناهي سر بزند كه در محضر ربوبي با نعم الهي و در مهمانسراي باريتعالي آلوده به معاصي باشيد. شما در اين ماه شريف به ضيافت حق تعالي دعوت شده‌ايد: «دعيتم فيه الي ضيافة الله»، خود را براي مهماني با شكوه حضرت حق آماده سازيد؛ لااقل به آداب صوري و ظاهري روزه پايبند باشيد، (آداب حقيقي باب ديگري است كه به زحمت و مراقبت دايم نياز دارد)،معناي روزه فقط خودداري و امساك از خوردن و آشاميدن نمي‌باشد، از معاصي هم بايد خودداري كرد اين از آداب اوليه روزه مي‌باشد كه براي مبتدي‌هاست. (آداب روزه براي مردان الهي كه مي‌خواهند به معدن عظمت برسند غير از اين مي‌باشد). شما اقلا به آداب اوليه روزه عمل نماييد و همان‌طور كه شكم را از خوردن و آشاميدن نگه مي‌داريد، چشم و گوش و زبان را هم از معاصي باز داريد. از هم‌اكنون بنا بگذاريد كه زبان را از غيبت، تهمت، بدگويي و دروغ نگه داشته، كينه، حسد و ديگر صفات زشت شيطاني را از دل بيرون كنيد. اگر توانستيد «انقطاع الي الله» حاصل نماييد، اعمال خود را خالص و بي‌ريا انجام دهيد و از شياطين انس و جن منقطع شويد.
ليكن به حسب ظاهر از رسيدن و دست يافتن به چنين سعادت ارزنده‌اي مأيوس مي‌باشيم، اقلا سعي كنيد روزه شما مشفوع به محرمات نباشد، در غير اين صورت اگر روزه شما صحيح شرعي باشد، مقبول الهي نبوده و بالا نمي‌رود؛ بالا رفتن عمل و مقبوليت آن با صحت شرعي خيلي تفاوت دارد. اگر با پايان يافتن ماه مبارك رمضان در اعمال و كردار شما هيچ‌گونه تغييري پديد نيامد و راه و روش شما با قبل از ماه صيام فرقي نكرد، معلوم مي‌شود روزه‌اي كه از شما خواسته‌اند، محقق نشده است. آنچه انجام داده‌ايد، روزه عامه و حيواني بوده است.
در اين ماه شريف كه به مهمانسراي الهي دعوت شده‌ايد، اگر به حق تعالي معرفت پيدا نكرديد يا معرفت شما زيادتر نشد، بدانيد در «ضيافت‌الله» درست وارد نشديد و حق ضيافت را به جا نياورده‌ايد. نبايد فراموش كنيد كه در ماه مبارك كه «شهر الله» مي‌باشد و درهاي رحمت الهي به روي بندگان باز است و شياطين و اهريمنان به حسب روايت، در غل و زنجير به سر مي‌برند، اگر شما نتوانيد خود را اصلاح و مهذب نماييد، نفس اماره را تحت مراقبت و كنترل خود درآوريد، هواهاي نفسانيه را زير پا گذاشته، علاقه و ارتباط خويش را با دنيا و ماديت قطع كنيد. بعد از پايان يافتن شهر صيام مشكل است بتوانيد اين مسايل را به مرحله عمل درآوريد. بنابراين از فرصت استفاده كنيد و پيش از آنكه اين فيض عظمي سپري شود در مقام اصلاح تزكيه و تصفيه امور خود برآييد. خود را براي انجام وظايف ماه صيام آماده و مهيا سازيد. طوري نباشد كه پيش از فرا رسيدن شهر رمضان، همانند ساعت به دست شيطان كوك شده ـ در اين يك ماه كه شياطين در زنجيرند ـ شما به طور خودكار به معاصي و اعمال خلاف دستورات اسلام مشغول شويد. گاهي انسان عاصي و گناهكار بر اثر دوري از حق و كثرت معصيت، آنچنان در تاريكي و ناداني فرو مي‌رود كه ديگر نيازي به وسوسه شيطان ندارد. خود به رنگ شيطان درمي‌آيد. «صبغة الله» مقابل صبغة الشيطان است و كسي كه دنبال هواي نفس رفت و از شيطان متابعت كرد، به تدريج به صبغه او درمي‌آيد.
شما تصميم بگيريد لااقل در اين يك ماه از خود مراقبت به عمل آوريد، از گفتار و كرداري كه خداوند تبارك و تعالي راضي نيست، اجتناب كنيد. از هم‌اكنون در همين مجلس با خداي خود عهد ببنديد كه در ماه مبارك رمضان از غيبت، تهمت و بدگويي نسبت به ديگران خودداري كنيد. زبان، چشم، دست، گوش و ديگر اعضا و جوارح را تحت اراده خود درآوريد. اعمال و اقوال خود را مراقبت نماييد، شايد همين عمل شايسته موجب گردد كه خداوند تبارك و تعالي به شما توجه فرموده، توفيق عنايت كند و پس از سپري شدن شهر صيام كه شياطين از زنجير رها مي‌گردند، شما اصلاح شده باشيد و ديگر فريب شيطان را نخوريد و مهذب گرديد.
باز تكرار مي‌كنم: تصميم بگيريد در اين سي روز ماه مبارك رمضان مراقب زبان، چشم، گوش و همه اعضا و جوارح خود باشيد و دايما متوجه باشيد اين عمل كه مي‌خواهيد انجام دهيد، اين سخني كه مي‌خواهيد بر زبان آوريد، اين مطلبي كه داريد استماع مي‌كنيد، از نظر شرع چه حكمي دارد؟ اين آداب اولي و ظاهري صوم است اقلا به اين آداب ظاهري صوم پايدار باشيد. اگر ديديد كسي مي‌خواهد غيبت كند، جلوگيري كنيد و به او بگوييد ما متعهد شده‌ايم كه در اين 30 روز ماه رمضان از امور محرمه خودداري ورزيم و اگر نمي‌توانيد او را از غيبت باز داريد، از آن مجلس خارج شويد ننشينيد و گوش كنيد، مسلمين بايد از شما در امان باشند، كسي كه ديگر مسلمانان از دست و زبان و چشم او در امان نباشد، در حقيقت مسلمان نيست؛ مسلمان ظاهري و صوري مي‌باشد و «لااله‌‌الاالله» صوري گفته است. اگر خداي نخواسته خواستيد به يكي جسارت كنيد اهانت نماييد و يا مرتكب غيبت شويد، بدانيد كه در محضر ربوبي هستيد، مهمان خداي متعال مي‌باشيد و در حضور حق تعالي به بندگان او اسائه ادب مي‌كنيد و اهانت به بنده خدا، اهانت به خداست. اينان بندگان خدا هستند. خصوصا اگر اهل علم بوده و در صراط علم و تقوي باشند.
گاهي مي‌بينيم كه انسان به واسطه اين امور به جايي مي‌رسد كه در وقت مرگ، خدا را تكذيب مي‌كند، آيات الهي را منكر مي‌شود «ثم كان عاقبة الذين اسؤوا السوء ان كذّبوا بايات الله و كانوا بها يستهزؤون». اين امور به تدريج واقع مي‌شود. امروز يك نظر غيرصحيح، فردا يك كلمه غيبت و روز ديگر اهانتي به مسلمانان و… كم كم اين معاصي در قلب انباشته مي‌شود و قلب را سياه كرده، انسان را از «معرفة الله» باز مي‌دارد. تا آنجا كه همه چيز را انكار كرده و حقايق را تكذيب مي‌نمايد.
طبق بعضي آيات به تفسير برخي از روايات، اعمال انسان به رسول خدا(ص) و ائمه طاهرين(ع) عرضه مي‌شود و از نظر مبارك آنان مي‌گذرد. وقتي كه آن حضرت به اعمال شما نظر كنند و ببينند كه از خطا و گناه انباشته است، چقدر ناراحت و متأثر مي‌شوند؟ نخواهيد كه رسول خدا ناراحت و متأثر شوند، راضي نشويد كه قلب مبارك آن حضرت شكسته و محزون شود. وقتي آن حضرت مشاهده كنند كه صفحه اعمال شما مملو از غيبت و تهمت و بدگويي نسبت به مسلمانان مي‌باشد و تمام توجه شما هم به دنيا و ماديات است و قلوب شما از بغض، حسد، كينه و بدبيني به يكديگر لبريز شده، ممكن است در حضور خداي تبارك و تعالي و ملائكةالله خجل گردد كه امت و پيروان او نسبت به نعم الهي، ناسپاس بوده و اينگونه افسار گسيخته و بي‌پروا به امانت خداوند تبارك و تعالي خيانت مي‌كنند.
قلب انسان مانند آينه، صاف و روشن است و بر اثر توجه فوق‌العاده به دنيا و كثرت معاصي كدر مي‌شود. ولي اگر انسان لااقل، صوم را براي حق تعالي خالص و بي‌ريا انجام دهد (نمي‌گويم عباد است ديگر خالص نباشد، همه عبادات لازم است خالص و بي‌ريا انجام گيرد) اين عبادات را كه اعراض از شهوات، اجتناب از لذات و انقطاع از غيرخداست، در اين يك ماه به خوبي انجام دهد، شايد تفضل الهي شامل حال او شده و آينه قلبش از سياهي و كدورت زدوده شود و اميد است كه او را از عالم طبيعت و لذات دنيوي منحرف و منصرف سازد و آنگاه كه مي‌خواهد وارد شب قدر شود، نورانيت‌هايي را كه در آن شب براي اولياء و مؤمنان حاصل مي‌شود به دست آورد.
و جزاي چنين روزه‌اي خداست، چنانكه فرموده است: «الصوم لي و انا اجزي به» چيز ديگري نمي‌تواند پاداش چنين روزه‌اي باشد. جنات نعيم در مقابل روزه او بي‌ارزش بوده، نمي‌تواند پاداش آن به حساب آيد.
ولي اگر بنا باشد كه انسان به اسم روزه، دهان را از مطعومات ببندد و به غيبت مردم باز كند و شب‌هاي ماه رمضان را كه مجالس شب‌نشيني گرم و داير بوده، وقت و فرصت بيشتري است با غيبت، تهمت و اهانت به مسلمانان به سحر برساند، چيزي عايد او نمي‌شود و اثري بر آن مترتب نمي‌گردد، بلكه چنين روزه‌‌داري آداب مجلس مهماني حق را رعايت نكرده و حق ولي نعمت خود را ضايع نموده است؛ ولي نعمتي كه پيش از آفرينش انسان، همه‌گونه وسايل زندگي و آسايش را براي او فراهم كرده و اسباب تكامل را تهيه ديده است. انبياء را براي هدايت فرستاد، كتاب‌هاي آسماني نازل فرموده است. براي رسانيدن انسان به «معدن عظمت» و «نور ابهج» قدرت داده، عقل و ادراك عنايت كرده، كرامت‌ها فرموده است و اكنون از بندگانش دعوت به عمل آورده كه به مهمانخانه او وارد شده، بر خوان نعمت او بنشينند و شكر و سپاس حضرتش را تا آنجا كه از دست و زبان آنان برمي‌آيد، ادا كنند.
آيا صحيح است كه بندگان از خوان نعمت او بهره‌مند شوند، از وسايل و اسباب آسايشي كه در اختيار آنان قرار داده استفاده كنند و با مولا و ميزبان خود مخالفت ورزند و بر ضد او قيام كنند؟ يا اسباب و وسايلي كه او به آنان ارزاني داشته عليه او و بر خلاف خواست او به كار برندۀ
آيا اين ناسپاسي و نمك‌نشناسي نيست كه انسان سر سفره مولاي خويش بنشيند و با اعمال و كردار گستاخانه و بي‌ادبانه خود، نسبت به ميزبان محترم كه ولي‌نعمت او نيز مي‌باشد، اهانت و جسارت كند و كارهايي را كه نزد ميزبان زشت و قبيح است مرتكب شود؟