احادیث حکومت، مدیریت و خدمت

 قال النبي – صلي الله عليه و آله – : کلا، و الذي نفس محمد بيده! ان شملته الآن لتحترق عليه في النار، کان غلها من فيء المسلمين يوم خيبر.
(مدعم، از خدمتکاران پيامبر – صلي الله عليه و آله – در يکي از جنگ ها، همراه وي بود. او، در آن جنگ، به تير دشمن شهيد گشت. مسلمانان، کنار پيکر او گرد آمده، مي گفتند: بهشت بر تو گوارا باد! ولي پيامبر – صلي الله عليه و آله – سخني نمي فرمود و خشمناک به نظر مي رسيد. حاضران، علت خشم را نمي دانستند که ناگهان) پيامبر – صلي الله عليه و آله – فرمودند: نه هرگز، سوگند به خداوندي که جان محمد در دست اوست، روپوش او هم اکنون وي را در ميان آتش شعله ور خود مي سوزاند، چون او، آن روپوش را از فيء مسلمانان (بدون رعايت مقررات) در روز (جنگ) خيبر برداشته بود.
«سيره ابن هشام، ج 3، ص 354»
قال امام الرضا – عليه السلام – : ما ذِئبانِ ضارِيانِ في غَنَمٍ قَد تَفَرَّّقَ رُعاتُها بِاَضَرَّ في دينِ المُسلِمٍ مِن طَلَبِ الرّياسَة.
امام رضا – عليه السلام – فرمودند: زياني که دو گرگ گرسنه به گله گوسفندي بي چوپان مي زنند از زيان رياست طلبي در دين مسلمانان بيش تر نيست.
«بحار الأنوار، ج 73، ص 145»
قال الباقر – عليه السلام – إلي عمر بن عبد العزيز: اِفتَحِ البابَ وَ سَهِّلِ الحِجابَ وَ اُنصُرِ المُظلومَ وَ رَدِّ المَظالِمَ.
امام باقر – عليه السلام – به عمر بن عبد العزيز فرمودند: در را به روي مردم باز کن و دسترسي مردم را به خودت آسان گردان و ستمديده را ياري کن و حق ستمديدگان را به آنان برگردان.
«بحار الأنوار، ج 46، ص 346»

قال الامام الصادق – عليه السلام – : اِياکَ وَ الرّياسَةَ فَما طَلَبَهَا اَحَدٌ اِلاّ هَلَکَ.
امام صادق – عليه السلام – فرمودند: از رياست طلبي دوري کن که هر که آن را طلب کند، نابود مي شود.
«بحار الأنوار، ج 14، ص 47»
قال الامام الصادق – عليه السلام – : اِياکُم وَ هؤُلاءِ الرُّؤَساءِ الَّذينَ يتَرئَّسونَ فَوَ اللهِ ما خَفَقَتِ النِّعالُ خَلفَ رَجُلٍ اِلاّ هَلَکَ وَ اَهلَکَ.
امام صادق – عليه السلام – فرمودند: از رئيس هايي که دوست دارند رياست کنند، پرهيز کنيد. سوگند به خدا، هر مردي کفش ها پشت سر او به صدا در آيند هم خودش هلاک شود و هم آنان که به دنبال او راه مي روند (و او را به رياست قبول دارند).
«بحار الأنوار، ج 73، ص 150»
قال موسي بن جعفر – عليه السلام – : اِنَّ السُلطانَ العادِلَ بِمَنزِلَةِ الوالِدِ الرَّحيمِ.
امام کاظم – عليه السلام – فرمودند: فرمانرواي عادل، به منزلة پدر مهربان است.
«وسائل الشيعه، ج 18، ص 472»
قال الامام الصادق – عليه السلام – : مَن تَوَلّي اَمراً مِن اُمُورِ النّاسِ وَ فَتَحَ بابَهُ وَ رَفَعَ سِترَهُ وَ نَظَرَ في اُمُورِ النّاسِ کانَ حَقًّا عَلَي اللهِ اَن يؤمِنَ رَوعَتَهُ يومَ القِيامَةِ وَ يدخِلَهُ الجَنّةَ.
امام صادق – عليه السلام – فرمودند: کسي که کاري از کارهاي مردم به عهده اش گذاشته شود و او درِ محل کار خود را روي مردم باز کند، پرده ها و موانع را کنار بزند و با دقت به فکر اصلاح امور مردم باشد، بر خداوند است که روز قيامت او را در امان قرار دهد و به بهشت برد. «بحار الأنوار، ج 75، ص 340»
قال الامام علي – عليه السلام – : اَلرِّشا فِي الحُکمِ الکُفرُ بِاللهِ العَظيمِ.
امام علي – عليه السلام – فرمودند: رشوه گرفتن در حکم کفر به خداي بزرگ است.
«الکافي، ج 5، ص 127»
قال الامام علي – عليه السلام – : تَجاوَز مَعَ القُدرَةِ وَ اَحسِن مَعَ الدَّولَةِ تَکمُلُ لَکَ السِّيادَةَ.
امام علي – عليه السلام – فرمودند: در موقع اقتدار گذشت کن و زماني که به مقام رسيدي، نيکي کن تا رياست و آقايي تو کامل شود.
«مستدرک الوسائل، ج 12، ص 347»
قال الامام علي – عليه السلام – : اِعلَم اِنَّ الشّاغِلَ بِالصَّغيرِ يخِلُّ بِالمُهِمِّ وَ اِفرادُ المُهِمُّ بِالشُّغلِ ياتي عَلَي الصَّغيرِ و يلحِقُهُ بِالکَبيرِ فابدَا بِالمُهِمِّ وَ لا تَنسَ النَّظَرَ فِي الصَّغيرِ وَ اجعَلِ الاُموُرِ الصِّغارَ مَن يجمَعُها وَ يعِرَّ مِنها عَلَيکَ.
امام علي – عليه السلام – فرمودند: بدان که اگر فقط به کارهاي کوچک و کم اهميت بپردازي از کارهاي مهم و حياتي باز خواهي ماند؛ چنان که پرداختن به کارهاي مهم، امور کوچک را از ياد مي برد و آنها نيز به مشکل و کار مهم تبديل مي شوند. پس ضمن اولويت دادن و پرداختن به امور مهم، از مسائل جزئي نيز به کلي غافل مشو و کارهاي کوچک را واگذار به کسي که تو را کفايت کند.
«بحار الأنوار، ج 17، ص 424»
قال الامام علي – عليه السلام – : اَمّا لا يکُن حَظُّکَ في وِلايتِکَ ما لا تَستَفيدُهُ وَ لا غَيضاً تَشتَفيهِ وَلکِن اَمانَةُ باطِلٍ وَ اِحياءُ حَقٍّ.
امام علي – عليه السلام – (به ابن عباس) فرمودند: مبادا هدف تو از فرمانروايي، سودجويي و جمع مال، يا خنک کردن خشمي باشد. بلکه بايد هدف تو از بين بردن باطل و احياي حق باشد.
«مناقب، ج 2، ص 101»
قال الامام علي – عليه السلام – : مَنِ اختالَ في وِلايتِهِ اَبانَ عَن حِماقَتِهِ.
امام علي – عليه السلام – فرمودند: کسي که به مقام خود مغرور شود پرده از حماقت خود برداشته است.
«غرر الحکم، ص 346»
قال الامام علي – عليه السلام – : وَ اِنَّ عَمَلَکَ لَيسَ لَکَ بِطُعمَةِ وَ لکِنَّهُ في عُنُقِکَ اَمانَةٌ.
امام علي – عليه السلام – (به اشعث) فرمودند: اين مقام براي تو طعمه نيست بلکه امانتي است در گردن تو.
«بحار الأنوار، ج 32، ص 361»
قال الامام علي – عليه السلام – : دَخَلتُ بِلادَکُم بِاَشمالي هذِهِ وَ رِحلَتي وَ راحِلَتي هاهِي فَاِن اَنَا خَرَجتُ مِن بِلادِکُم بِغَيرِ ما دَخَلتُ فَاَنَا مِنَ الخائِنينَ.
امام علي – عليه السلام – فرمودند: آن روز که به شهر شما آمدم، با اين لباس پشمي و مرکب سواري و کوله بارم آمدم. اگر روزي که خواستم از شهر شما بروم، بيش تر از آن چه با خود داشتم بردم از خيانت کارانم.
«بحار الأنوار، ج 40، ص 3265»
قال الامام علي – عليه السلام – : جُودُ الوُلاةِ بِقيء المُسلِمينَ جَورٌ وَ خَتَرٌ.
امام علي – عليه السلام – فرمودند: بذل و بخشش کارگزاران از بيت المال، ظلم و خيانت است.
«غرر الحکم، ص 343»
قال الامام علي – عليه السلام – : اَدِقُّوا اَقلامَکُم قارِبُوا بَينَ سُطُورِکُم وَ احذِفُوا عنّي فُضُولَکُم وَاقصُدُ واقصد المَعاني وَ اِياکُم وَ الاِکثارَ فَاِنَّ اَموالَ المُسلِمينَ لا تَحتَمِلُ الاَضرارَ.
امام علي – عليه السلام – (به کارگزاران خود) فرمودند: نوک قلم ها را تيز کنيد، سطرها را نزديک هم قرار دهيد، مطالب اضافي را از متن حذف کنيد، فقط مسائل لازم را بنويسيد و از زياده روي در نوشتن بپرهيزيد، زيرا اموال مسلمانان تحمل ضرر و زيان را ندارد.
«وسائل الشيعه، ج 17، ص 404»
قال الامام علي – عليه السلام – : مَن لَم ينصِفِ المَظلوُمَ مِنَ الظّالِمِ سَلَبَهُ اللهُ قُدرَتَهُ.
امام علي – عليه السلام – فرمودند: هر صاحب قدرتي که داد مظلوم را از ظالم نگيرد و به ياري مظلوم نشتابد، خداوند قدرتش را از او مي گيرد.
«غرر الحکم، ص 341»
قال الامام علي – عليه السلام – : مِن اَماراتِ الدَّولَةِ اليقظَةُ لِحَراسَةِ الاُمُورِ.
امام علي – عليه السلام – فرمودند: از نشانه هاي (لياقت و شايستگي) دولت، بيداري و هوشياري براي حفظ و حراست امور است.
«غرر الحکم، ص 341»
قال الامام علي – عليه السلام – : اِنَّ شَرَّ وُزَرائِکَ مَن کانَ لِلأشرارِ قَبلَکَ وَزيراً وَ مَن شَرِکَهُم فِي الآثامِ.
امام علي – عليه السلام – (در نامه اي به مالک اشتر) فرمود: بدترين وزيران و کارگزاران تو کساني اند که در نظام باطل گذشته وزير (و مسئول) بوده اند و در گناهان آنان دست داشتند.
«نهج البلاغه، نامه 53»
قال الامام علي – عليه السلام – : تَوَلِّي ألاَراذِلِ وَ الاَحداثِ الدُّوَلَ دَليلٌ عَلي اِنحلالِها و اِدبارِها.
امام علي – عليه السلام – فرمود: هرگاه آدم هاي پست و کم تجربه دولت ها را به دست گيرند، نشان انحلال و شکست آن دولت ها خواهد بود.
«غرر الحکم، ص 345»
قال الامام علي – عليه السلام – : يستَدَلَّ عَلَي ادبارِ الدُّوَلِ بِاَربَعٍ: تَضييعِ الاُصولِ وَ التَّمَسُّکِ بِالفُرُوعِ وَ َتقديمِ الاَراذِلِ وَ تَاخيرِ الاَفاضِلِ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: چهار چيز باعث شکست دولت ها مي شود: ضايع کردن اصول (مسائل مهم) و سرگرم شدن به فروع (امور کم اهميت) و و به کار گماردن آدم هاي پست و کنار گذاردن انسان هاي فاضل.
«غرر الحکم، ص 342»
قال الامام علي – عليه السلام – : مَن رُفِعَ بِلا کِفاتِهِ وُضِعَ بِلا جِنايةِ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: کسي که بدون شايستگي (مقامش) بالا رود، بدون جرم پايين کشيده شود.
«غرر الحکم، ص 344»
قال الامام علي – عليه السلام – : آلَةُ الرِّياسَةِ سَعَةُ الصَّدرِ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: ابزار رياست، داشتن سعة صدر است.
«بحار الأنوار، ج 82، ص 357»
قال الامام علي – عليه السلام – إلي قثم بن عباس: اَجلِس لَهُمُ العَصرَينِ وَ اَفتِ مُستَفتي وَ عَلِمِ الجاهِلَ وَ ذاکِرِ العالِمَ وَ لا يکُن لَکَ اِلَي النّاسِ سَفيرٌ اِلاّ لِسانُکَ وَ لا حاجِبٌ الاّ وَجهُکَ وَلا تَحجُبَنَّ ذا حاجَةٍ عَن لِقائِکَ بِها. امام علي – عليه السلام – به قثم بن عباس فرمود: عصرها بين مردم بنشين، به سؤالات شرعي آنان پاسخ ده و به نادانان بياموز و با دانشمندان سخن بگو. نباشد سفيري بين تو و مردم جز زبانت و نيز حاجبي ميان تو و آنان جز چهره خودت نباشد و هيچ صاحب حاجتي را از ملاقات با خودت محروم نساز.
«مستدرک الوسائل، ج 9، ص 358»
قال الامام علي – عليه السلام – : وَ اَمّا بَعدُ فَلا تُطَوِّلُنَّ اِحتِجابَکَ عَن رَعِيتِکَ فَاِنَّ احتِجابَ الوُلاةِ عَنِ الرَّعِيهِ شُعبَةٌ مِنَ الضّيقِ وَ قِلَّةُ عِلمٍ بِالاُمُورِ.
امام علي – عليه السلام – (در نامه اي به مالک اشتر) فرمود: و اما بعد، فاصله ات را از مردم طولاني نکن، زيرا جدايي حاکمان از مردم باعث مي شود حاکمان در تنگنا قرار بگيرند و به بسياري از مسائل و امور آگاه نشوند.
«نهج البلاغه، نامه 53»
قال الامام علي – عليه السلام – : زَکاةُ السُّلطانِ اِغاثَةُ المَلهُوفِ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: زکات فرمانروايي، فريادرسي گرفتاران است.
«مستدرک الوسائل، ج 7، ص 46»
قال الامام علي – عليه السلام – : وَ اَشعِر قَلبَکَ الرَّحمَةَ لِلرَّعِيةِ وَ المَحَبَّةَ لَهُم وَ اللُّطفَ بِهِم وَ لا تَکونَنَّ عَلَيهِم سَبُعاً ضارِياً تَغتَنِمُ اَکلَهُم.
امام علي – عليه السلام – (در نامه اي به مالک اشتر) فرمود: دلت را از محبت به مردم و مهرباني و لطف در حق آنها پر گردان. مبادا مانند حيوان درنده در فکر دريدن آنان باشي.
«نهج البلاغه، نامه 53»
قال الامام علي – عليه السلام – : فَليکُن اَحَبَّ الذَّخائِرِ اِلَيکَ ذَخيرةُ العَمَلِ الصّالِحِ فَاَملِک هَواکَ وَ شُحَّ بِنَفسِکَ.
امام علي – عليه السلام – (در نامه اي به مالک اشتر) فرمود: … بيش ترين چيزي که براي خود ذخيره مي کني، عمل صالح باشد. پس بر نفس خود مالک باش و بخل بورز بر خودت (خود را به آساني مفروش).
«نهج البلاغه، نامه 53»
قال الامام علي – عليه السلام – : مَن جَعَلَ مُلکَهُ خادِماً لِدينِهِ اِنقادَ لَهُ کُلُّ سُلطانٍ، وَ مَن جَعَلَ دينَهُ خادِمَاً لِمُلکِهِ طَمَعَ لَهُ کُلُّ اِنسانٍ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: هر کسي که مقام و قدرت خود را در خدمت دين قرار دهد، همة قدرت ها تسليم او خواهند شد و هر که دين را در خدمت مقام خود قرار دهد، همه در او طمع کنند.
«غرر الحکم، ص 344»
قال الامام علي – عليه السلام – : «مِن حَقِّ الرّاعي اَن يختارَ لِرَّعيتِهِ ما يختارَهُ لِنَفسِهِ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: از حقوق مردم بر حاکمشان اين است که حاکم هر امري را که براي خود صلاح مي داند، براي جامعه و مردم خود نيز همان را بخواهد.
«غرر الحکم، ص 344»
قال الامام علي – عليه السلام – : زَکاةُ القُدرَةِ الاِنصافُ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: زکات قدرت، انصاف است.
«غرر الحکم، ص 342»
قال الامام علي – عليه السلام – : مَنِ اتَّخَذَ الحَقَّ لُجاماً اِتَّخَذَهُ النّاسُ اِماماً.
امام علي – عليه السلام – فرمود: هر که حق را پيش روي خود قرار دهد و بر محور حق حرکت کند، مردم او را به رياست و زعامت مي پذيرند.
«غرر الحکم، ص 331»
قال الامام علي – عليه السلام – : مَن طَلَبَ الرّئاسَة بِغَيرِ حَقٍ حُرِمَ الطّاعَة لَهُ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: هر که ناحق به دنبال رياست باشد، اطاعت از او حرام است.
«تحف العقول، ص 321»
قال الامام علي – عليه السلام – : يحتاجُ الاِمامُ اَلي قَلبٍ عَقولٍ وَ لِسانٍ قَئُولٍ وَ جَنانٍ عَلي اِقامَةِ الحَقِّ صَئُولٍ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: رهبر نيازمند سه چيز است: قلب انديشمند و متفکر، زبان گويا و دل پر جرئت و قاطع در برابر اجراي حق.
«غرر الحکم، ص 340»
قال الامام علي – عليه السلام – : صَيرِ الدّينَ حِصنَ دَولَتِکَ وَ الشُّکرَ حِزرَ نِعمَتِکَ فَکُلَّ دَولَةً يحوطُهَا الدّينُ لا تُغلَبُ وَ کُلُّ نِعمَةٍ يحرُزُهَا الشُّکرَُ لا تُسلَبُ.
امام علي – عليه السلام – فرمود: دين را دژ و حصار محکم حکومت خود قرار ده و با شکر گزاري، نعمت ها را حفظ کن؛ زيرا هر قدرتي که دين او را احاطه کرده باشد (عامل به دين باشد)، هرگز شکست نمي خورد و هر نعمتي که با سپاسگزاري همراه باشد، گرفته نمي شود.
«غرر الحکم، ص 343»
قال رسول الله – صلي الله عليه و آله – : مَن وَلّي شَيئاً مِن اَمرِ اُمَّتي فَلَم ينصَح لَهُم وَ يجتَهِد لَهُم کَنَصيحَتِهِ لِنَفسِهِ کَبَّهُ اللهُ عَلي وَجهِهِ يومَ القِيامَةِ فِي النّارِ.
رسول خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود: کسي که متولي کاري از کارهاي امت من شود و همان طور که براي خود دل مي سوزاند براي امت من دل نسوزاند و خير خواهانه و با تلاش براي آنان قدم بر ندارد، خداوند در قيامت او را با صورت در آتش مي اندازد.
«تاريخ بغداد، ج 8، ص 472»
قال رسول الله – صلي الله عليه و آله – : اَصلِح وَزيرَکَ فَاِنَّهُ الَّذي يقُودُکَ اِلَي الجَنَّةِ اَوِ النّارِ.
رسول خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود: وزير خود را صالح گردان، زيرا همانا او کسي است که تو را به بهشت يا جهنم مي برد.
«بحار الأنوار، ج 74، ص 166»
قال رسول الله – صلي الله عليه و آله – : مَنِ استَعمَلَ عامِلاً مِنَ المُسلِمينَ وَ هُوَ يعلَمُ اَنَّ فيهِم اَولَي بِذلِکَ مِنهُ وَ اَعلَمُ بِکِتابِ اللهِ وَ سُنَّةِ نَبِيهِ فَقَد خانَ اللهَ وَ رَسولَه وَ جَميعَ المُسلِمينَ.
رسول خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود: هر که در ميان چند مسلمان يک نفرشان را رئيس قرار دهد و بداند در ميان آن چند نفر کسي بهتر و لايق تر و عالم تر به کتاب خدا و سنت نبيش است، به خدا و رسولش و همه مسلمانان خيانت کرده است.
«جامع الصغير، ج 1، ص 455»
قال رسول الله – صلي الله عليه و آله – : مَن وَلّي شَيئاً مِن اُمُورِ المُسلِمينَ اِلاّ اُتِي بِهِ يومَ القِيامَة وَ يداهُ مَغلُولَتانِ اِلي عُنُقِهِ لا يفُکُّهُما اِلاّ عَدلٌ.
رسول خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود: هر که ولايت و مسئوليت کاري از امور مسلمانان به او واگذار شود، روز قيامت او را در حالي که دستان او را به گردنش بسته اند مي آورند و چيزي جز عدالت او را از غل و زنجير آزاد نمي سازد.
«عوالي اللآلي، ج 1، ص 366»
قال رسول الله – صلي الله عليه و آله – : مَن اَحَبَّ اَن يتَمَثَّلَ لَهُ الرِّجالُ قِياماً فَليتَبَّوأ قعَدُهُ مِنَ النّار.
رسول خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود: کسي که دوست دارد مردم جلوي پاي او بايستند، جايگاهش پر از آتش خواهد شد.
«بحار الأنوار، ج 73، ص 150»
قال رسول الله – صلي الله عليه و آله – : اَوَّلُ ما عُصِي بِهِ الله تَبارَکَ وَ تَعالي سِتُّ خِصالٍ: حُبُّ الدُّنيا وَ حُبُّ الرّياسَة وَ حُبُّ الطَّعامِ وَ حُبُّ النِّساءِ وَ حُبُّ النُّومِ وَ حُبُّ الرّاحَة.
رسول خدا – صلي الله عليه و آله – فرمود: نخستين چيزي که موجب عصيان پروردگار گرديد، شش گناه بود: دنيا طلبي، رياست طلبي، شکم پرستي، شهوت پرستي، علاقه به خواب و راحت طلبي.
«بحار الأنوار، ج 73، ص 153»
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
كَماتَكُونوا يُوَلّى علَيكُم ؛
هـر گونه شما بـاشيد، هـمان گونه بر شمـا حكومت مى‏شود .
كنزالعمّال : 14972 منتخب ميزان الحكمة : 616
امام على عليه‏السلام:
مَن‏جارَت وِلايَتُهُ زالَت‏دَولَتُهُ ؛
هركه حكومتش ستمگرباشد، دولتش‏زوال پذيرد.
غرر الحكم : 8365 منتخب ميزان الحكمة : 616
امام على عليه‏السلام :
إذا بَنَى المَلِكُ على قَواعِدِ العَدلِ ودَعَمَ بدعائمِ العَقلِ ، نَصَرَ اللّه‏ُ مُوالِيَهُ وخَذَلَ مُعادِيَهُ ؛
هرگاه حكومت بر پايه‏هاى دادگرى بنا شود و با ستون‏هاى خرد برپا گردد ، خداوند دوستداران آن را يارى رساند و دشمنانش را تنها و بى‏ياور گذارد .
كذا ، ولعلّ كلمه «مُلكَهُ» سقطت من الحديث (كما في هامش المصدر) .غرر الحكم : 4118 منتخب ميزان الحكمة : 514
امام على عليه‏السلام :
آفـةُ المُـلوكِ سُوءُ السِّيرَةِ، آفـةُ الوُزَراءِ خُـبـثُ السَّريرَةِ ؛
آفتِ شاهان ، بدرفتارى است؛ آفتِ وزيران ، بدسگالى است .
غرر الحكم : (3928- 3929) منتخب ميزان الحكمة : 514
امام على عليه‏السلام :
مَن جَعَلَ مُلكَهُ خادِما لدِينِهِ انقادَ لَهُ كلُّ سُلطانٍ ، مَن جَعَلَ دِينَهُ خادِما لمُلكِهِ طَمِعَ فيهِ كلُّ إنسانٍ ؛
هركس حكومت خود را در خدمت دينش قرار دهد ، هر سلطانى مطيع او شود ؛ هر كس دينش را در خدمت حكومتش در آورد ، هر انسانى در او طمع كند .
غرر الحكم : (9016ـ9017) منتخب ميزان الحكمة : 514
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
إنّا واللّه لانُوَلِّي على هذاالعَمَلِ أحَدا سَألَهُ ، ولا أحَدا حَرَصَ علَيهِ ؛
به خدا سوگند ما كسى را كه متقاضى اين كار (حكومت)، يا بر آن حريص باشد، به اين كار نمى‏گماريم .
صحيح مسلم : 3 / 1456 / 14 منتخب ميزان الحكمة : 618
الامام علی علیه السلام
فيما كَتبَ للأشتَرِ لمَّا وَلاّهُ مِصرَ: ثُمّ انظُرْ في اُمورِ عُمّالِكَ ، فاستَعمِلْهُمُ اختِبارا ، ولا تُوَلِّهِم مُحاباةً وأثَرَةً ؛ فإنَّهُما جِماعٌ مِن شُعَبِ الجَورِ والخِيانَةِ . وتَوَخَّ مِنهُم أهلَ التَّجرِبةِ والحَياءِ مِن أهلِ البُيوتاتِ الصّالِحَةِ ، والقَدَمِ في الإسلامِ المُتَقَدِّمَةِ ؛
امام على عليه‏السلام
– در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر- : ديگر آن كه در كارهاى كارگزارانت انديشه و تأمّل كن و پس از آزمودنِ آنها ، ايشان را به كار گمار و به صرف جانبدارى يا علاقه به كسى او را عهده‏دار كارى مكن ؛ زيرا اين دو ، كانونِ انواع ستم و خيانت است . كارگزاران خود را از ميان افراد با تجربه و آبرومند و خاندان‏هاى‏نيك و خوشنام‏و پيشگام در اسلام انتخاب كن.
نهج البلاغة : الكتاب 53 منتخب ميزان الحكمة : 618
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَنِ استَعمَلَ غُلاما في عِصابَةٍ فيها مَن هُو أرضى للّه‏ مِنهُ فَقَد خانَ اللّه‏؛
هركس‏از ميان گروهى‏مردى را به كار گمارد در حالى كه در بين آنها خداپسندتر از او وجود دارد، به خدا و رسول او و مؤمنان خيانت كرده‏است.
بحار الأنوار : 23 / 75 / 24 منتخب ميزان الحكمة : 618
امام علي(عليه السلام) فرمودند:
لا نِعمَةَ أهنَأُ مِنَ الأمنِ ؛
هيچ نعمتى گواراتر از امنيّت نيست .
غرر الحكم و درر الكلم، حديث10911
امام علي(عليه السلام) فرمودند:
رَأسُ السِّياسَةِ استِعمالُ الرِّفقِ ؛
سرلوحه سياست ، به كار بردن مداراست .
غرر الحكم و درر الكلم، حديث5266
امام علي(عليه السلام) فرمودند:
مِن أماراتِ الدَّولَةِ اليَقَظَةُ لِحِراسَةِ الأُمُورِ ؛
از نشانه‏هاى [پايدارى] دولت ، بيدارى براى حراست از امور است .
غرر الحكم و درر الكلم، حديث9360
امام صادق عليه السّلام فرمودند:
تَزاوَرُوا وَ تَلاقُوا وَ تَذاكَرُوا و اَحْيُوا اَمْرَنا ؛
به زيارت و ديدار يكديگر برويد، با هم به سخن و مذاكره بنشينيد و امر ما را (كنايه از حكومت و رهبرى ) زنده كنيد.
بحارالانوار، ج 71، ص 352
قال رسول الله – صلى الله عليه وآله -:
لتنقضن عرى الاسلام عروة ، كلما انتقضت عروة تشبث الناس بالتى تليها، فاولهن نقض الحكم ، و اخرهن الصلاة ؛
دستگيره هاى اسلام يك به يك شكسته مى شود، هرگاه يك دستگيره نابود شود مردم به آن چه نزديك آن است چنگ مى زنند، اول آنها شكستن حكومت است (حكومت اسلامى را از دست صاحب آن خارج مى كنند) و آخر آن ها نماز است (نماز را ترك مى كنند).
(اصول وافى ، ج 2، ص 72)
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما من رجل من المسلمین أعظم أجرا من وزیر صالح مع إمام یطیعه و یأمره بذات اللَّه؛
پاداش هیچ یک از مسلمانان از وزیر شایسته اى که با پیشوائى باشد و او را اطاعت کند و به فرمان خدا وادارد بزرگتر نیست.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لتنتقضنّ عرا الإسلام عروه عروه فکلّما انتقضت عروه تشبّث النّاس بالّتی تلیها فأوّلهنّ نقض الحکم و آخرهنّ الصّلاه؛
دستاویزهاى اسلام یکایک شکسته مى شود و چون دستاویزى شکسته شد مردم به دستاویز بعدى چنگ مى زنند، نخستین دستاویزى که شکسته مى شود حکومت حق است و آخر آن نماز است.
نهج الفصاحه
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کما تکونوا یولّى علیکم؛
چنان که هستید بر شما حکومت کنند.
نهج الفصاحه
پيامبراکرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله وسلم می فرمایند:
عُمّالُكُمْ اَعْمالُكُمْ، كَما تَـكونونَ، يُوَلّى عَلَيْكُمْ؛
كارگزاران شما [نتيجه] اعمال شما هستند، همان گونه كه هستيد، بر شما حكومت مى‏شود.
شرح شهاب الاخبار، ص 260.
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
مَن عَمِلَ بِالْعَدلِ حَصَّنَ اللّه‏ُ مُلكَهُ
هر كس به عدالت رفتار كند، خداوند حكومتش را حفظ خواهد كرد.
غررالحكم، ج5، ح 8722
امام علی (علیه‌ السلام) فرمودند:
ثُباتُ الدُّوَلِ بِإقامَةِ سُنَنِ العَدلِ؛
پایداری دولتها به برپا داشتن راه و رسم دادگری است.
غررالحکم و دررالکلم، ح 4715