12. شکیات نماز 23 قسم است:
8 قسم شکهای باطل
6 قسم شکهایی که نباید به آن اعتنا کرد.
9 قسم شکهای صحیح
شکهایی که نماز را باطل می‌کند:
– 1. شک در رکعتهای نماز دو رکعتی، مانند نماز صبح و نماز مسافر.
– 2. شک در رکعتهای نماز سه رکعتی (مغرب).
– 3. شک در نماز چهاررکعتی هرگاه یک طرف شک، یک باشد، مثل این که شک کند یک رکعت خوانده یا سه رکعت خوانده یا سه رکعت.
– 4. شک در نماز چهار رکعتی پیش از تمام شدن سجده‌ی دوم در حالی که یک طرف شک دو باشد، مانند شک دو و سه، قبل از اتمام دو سجده.
– 5. شک بین دو و پنج یا بیشتر از پنج.
– 6. شک بین سه و شش یا بیشتر از شش.
– 7. شک بین چهار و شش یا بیشتر از شش.
– 8. شک در عدد رکعتهای نماز که اصلاً نداند چند رکعت خوانده است.
2. شکهایی که اعتبار ندارد(شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد)
– 1. شک بعد از محل، مثل این که بعد از داخل شدن در رکوع، شک در حمد و سوره کند.
– 2. شک بعد از سلام.
– 3. شک بعد از گذشتن وقت نماز.
– 4. شک کثیر الشک یعنی کسی که زیاد شک می‌کند.
– 5. شک امام و مأموم.
– 6. شک در نمازهای مستحبی
توجه
· اگر شخصی بعد از چند سال شک کند که نمازهایش صحیح بوده یا نه، به شک خود اعتنا نکند؛ (زیرا به شک بعد از عمل اعتنا نمیشود). (اجوبة الاستفتاءات، س 519)
· کثیرالشک باید بنابر انجام کاری بگذارد که در آن شک کرده است، مگر آن که موجب بطلان نماز شود که در این صورت بنابر عدم انجام آن می‌گذارد، بدون این که در این مورد فرقی بین رکعت‌ها و افعال و اقوال نماز باشد (مثلاً اگر شک کند سجده یا رکوع به جا آورده یا نه، بنا بگذارد که به جا آورده است، هر چند از محل آن نگذشته است، اما اگر شک کند نماز صبح را دو رکعت خوانده یا سه رکعت بنا گذارد که دو رکعت خوانده است). (اجوبة الاستفتاءات، س 518)
· شک در اقوال و افعال نافله همان حکم شک در اقوال و افعال نماز فریضه را دارد یعنی اگر از محل آن تجاوز نکرده است به آن اعتنا می‌شود و اگر از محل انجام آن تجاوز کرده است به آن اعتنا نمیشود (مثلاً اگر شک در حمد یا رکوع کند، چنانچه از محل آن نگذشته است باید به جا آورد و اگر از محل آن گذشته است اعتنا نکند).
(اجوبة الاستفتاءات، س 517)
3. شکهایی صحیح (شک در عدد رکعتهای نمازهای چهار رکعتی در 9 صورت صحیح است)
– 1. شک میان دو و سه بعد از سر برداشتن از سجده دوم.
– 2. شک میان دو و چهار بعد از سربرداشتن از سجده‌ی دوم.
– 3. شک میان دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده‌ی دوم.
– 4. شک میان چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده‌ی دوم.
– 5. شک میان سه و چهار در هر جای نماز.
– 6. شک میان چهار و پنج در حال ایستاده.
– 7. شک میان سه و پنج در حال ایستاده.
– 8. شک میان سه و چهار و پنج در حال ایستاده.
– 9. شک میان پنج و شش در حال ایستاده.
دو نکته در ارتباط با شکیات نماز
· تعداد رکعتهای نماز احتیاط (که برای شک در رکعتهای نماز به جا آورده می‌شود) به تعداد کمبود احتمالی در نماز است، بنابراین در شک بین دو و چهار، دو رکعت نماز احتیاط، واجب است و در شک بین سه و چهار، یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته واجب است. (اجوبة الاستفتاءات، س 522)
· اگر کلمه‌یی از ذکرهای نماز یا آیات قرآنی یا دعاهای قنوت، سهواً غلط خوانده شود سجده‌ی سهو واجب نیست. (اجوبة الاستفتاءات، س 523)