اول فرصت كار بدهید بعد انتقاد كنید
امام خامنه ای روحی فداه :من عقيده‌ام اين است كه از همه‌ى دولتها و از جمله دولتى كه منتخب است و ان‌شاءالله تا يكى دو هفته‌ى ديگر رسماً تشكيل و مشغول كار خواهد شد، بايد حمايت كرد، بايد كمك كرد، بايد همكارى كرد. دوستان گفتند كه اگر اينجور باشد، ما حمايت ميكنيم؛ اگر اينجور باشد، انتقاد ميكنيم. البته من با انتقاد مخالفتى ندارم، منتها توجه شود كه اولاً انتقاد با عيبجوئى فرق ميكند؛ ثانياً بايد فرصتى براى كار به‌وجود بيايد. من در مورد اين دولتى هم كه امروز سر كار است، در هشت سال قبل به بعضى‌ها كه هى ميخواستند انتقاد كنند، گفتم بگذاريد يك مقدارى وقت بگذرد و فرصتى و فضائى در اختيار اين دولت قرار بگيرد، تحركى پيدا كند، بعد اگر چنانچه انتقاد داشتيد، انتقاد را شروع كنيد؛ عجله نكنيد در شروع انتقاد. در مورد اين دولت و همه‌ى دولتها، ما همين نظر را داريم. ما معتقديم دولتها مسئوليتهاى سنگينى دارند، كارشان واقعاً سخت است؛ اداره‌ى كشور در بخش قوه‌ى مجريه، حقيقتاً كار دشوارى است؛ بايد همه كمك كنند. هيچ كس هم از ضعف خالى نيست. من به خودم نگاه ميكنم، ضعفهاى فراوانى را در خودم مشاهده ميكنم. طلبه‌ها گاهى كه كسى يك چيزى ميگويد، ميگويند آقا قياس به نفس نكن. بنده قياس به نفس ميكنم. به خودم نگاه ميكنم، ضعفهاى فراوانى را در خودم مشاهده ميكنم؛ ميگويم همه همين جورند. همه ضعفهائى دارند، قوّتهائى دارند، مشكلاتى دارند؛ بنابراين نبايد انسان توقعات را به قدرى بالا ببرد كه از توان منطقى خارج باشد؛ نه، بايد واقعيتها را ديد، مشكلات را مشاهده كرد و كمك كرد و دعا كرد كه خداى متعال ان‌شاءالله به اين دولت – و هر دولتى – كمك كند تا بتوانند ان‌شاءالله كارهايشان را انجام دهند؛ و مجموعه‌ى نيروهاى فعال سياسى و دانشجوئى و كارى و مديريتهاى مختلف بتوانند ان‌شاءالله دست به دست هم بدهند و كارها را پيش ببرند.(1)
معرفی کابینه یازدهم توسط حجه الاسلام دکتر حسن روحانی اولین آزمون وی برای اجرایی کردن شعار اعتدال بود. بر اساس چینش افراد کابینه، می توان تا حدودی منظور وی را از معنای اعتدال درک کرد. هر چند ایشان تاکنون بطور روشن معنای اعتدال را – از نظر خود- تعریف نکرده است اما بررسی نحوه چینش کابینه و برخی کنایه ها و تعریض های ایشان به مدیریت دولت قبل، بخصوص در عرصه سیاست خارجی ملاک خوبی برای درک صاحب نظران از مقصود اعتدال در نظر روحانی است. از این منظر به تحلیل چینش کابینه دولت یازدهم می پردازیم:
1- وجه مشترک غالب وزرای کابینه یازدهم، همکای با دولت سازندگی (هاشمی) ودولت اصلاحات ( خاتمی) یا نزدیکی و رفاقت آنان با آقای روحانی است. در واقع ایشان بر خلاف ادعای استفاده از جناح های مختلف تنها به استفاده از طیف های مختلف فکری که دارای قرابت و نزدیکی و سابقه آشنایی و دوستی با خود ایشان را دارند اکتفا کرده است.
آقای رحمانی فضلی نیز دارای سابقه آشنایی طولانی با آقای روحانی است و نزدیکی وی به طیف اصولگرایان (لاریجانی )تاثیری در این انتخاب نداشته است. آقای پورمحمدی نیز علیرغم آنکه به طیف اصولگرایان تعلق دارد ( از دوستان صمیمی هاشمی رفسنجانی)اما متصدی وزارتخانه ای است که حیطه وظایف وی با قوه قضاییه مشترک می باشد و عدم جدی بودن چنین وزارتخانه ای نمی تواند به معنای به بازی گرفتن اصولگرایان در کابینه تفسیر گردد.
2- کابینه روحانیرا مدیرانی عملگرا ( طیف میانه دولت سازندگی واصلاحات)تشکیل می دهند که بدلیل عدم بهره مندی از خصلت گفتمانی، قابلیت برقراری ارتباط با جامعه را ندارند. هر چند مزیت نسبی آقای روحانی در انتخابات یازدهم این بود که ایشان توانست به افکار عمومی چنین القا کند که راه برون رفت از مشکلات کنونی و ضعف های کشور، تمسک به مشی میانه و اعتدال گرایی است و البته از طرفی دیگر ضعف پرچمداران گفتمان مقاومت و پیشرفت در اثبات کارآمدی خود، به تمایل افکار عمومی به روحانی کمک ویژه ای نمود اما وی در غیاب گفتمان محوری در دولت یازدهم و عدم بهره مندی از کابینه گفتمانی ، بدون شک راه سختی را در تثبیت پایگاه اجتماعی خود در چهار سال آینده خواهد داشت. چرا که اولاً میزان آرای وی در مرز شکست و پیروزی است و ثانیاً عملگرایی صرفاً وسیله مناسبی برای تثبیت و یا افزایش پایگاه اجتماعی افراد و جریانات در جامعه ایران نیست.
از این منظر ممکن است نیروهای و جریانات سیاسی اجتماعی که در طیف مقابل دولت یازدهم قرار دارند با فعال نمودن ظرفیت های گفتمانی خود در بین بخشی از افکار عمومی متمایل به روحانی، گسست ایجاد نمایند.
3- بهترین راهی که آقای روحانی می توانست در اثبات اعتدال گرایی خود با هدف افزایش پایگاه اجتماعی دولت یازدهم (بیش از 51 درصد) بپیماید و افکار عمومی بیشتری را با خود همراه نموده و رقبای سیاسی، اجتماعی و گفتمانی خود را خلع سلاح نماید، استفاده از چهره های عملگرا و معتدل از هر دو طیف اصلاح طلب و اصولگرا بود که خصلت گفتمانی شان بروز چندانی ندارد و خطری برای روحانی محسوب نمی شود و عمدتاً به عملگرایی و اعتدال شناخته می شوند.
4- در غیاب افراد عمل گرا در کابینه –از هر دو جناح- طبیعتاً کار آقای روحانی برای تثبیت پایگاه اجتماعی خود قدری با دشواری مواجه است. هر چند نباید فراموش نکنیم آقای روحانی برای انتخابات 4 سال آینده بایستی به فکر افزایش پایگاه اجتماعی خود باشد و بایستی به گونه ای ملموس تر و جدی تر، به چینش افراد معتدل از هر دو جناح در دولت همت گمارد. اتخاذ برخی مواضع دو پهلو و دوگانه از سوی ایشان نظیر دانستن وزن یکسان برای اردوکشی های خیابانی سال 88 و وقایع کهریزک از اولین نشانه های (هر چند ضعیف) بروز چالش وی با نیروهای سیاسی و اجتماعی هر دو طیف اصلاح طلب و اصولگرا می باشد.
چرا که هر کدام از طیف های سیاسی و اجتماعی کشور یکی از این دو مساله را از دیگری عمیق تر و شدیدتر می دانند. از این رو دست گذاشتن بر حساسیت های دو طیف موجود در کشور و یکی انگاشتن این حساسیت ها، به نیت اجرای مشی اعتدال گرایی، کمی سادگی به نظر می رسد. با این اوصاف اگر چه قرابت آقای روحانی از لحاظ مشی فکری به اصلاح طلبان نزدیک تر است تا اصولگرایان، اما در صورتی که وی نتواند به فرمول راهگشا و جامعی در معرفی و اجرای اعتدال دست یابد، رابطه اش حتی با «اصلاح طلبان معتدل» نیز مانند نسبت احمدی نژاد با اصولگرایان خواهد شد و راه انتقاد و مخالفت هر دو جناح را با خود می گشاید.
آقای روحانی کار سختی در راضی کردن توقعات افکار عمومی برای حل مشکلات دارد ، اما وی دارای روحیه ای پوپولیستی می باشد که از نقاط قوت وی در برقراری ارتباط با افکار عمومی محسوب می شود. البته این روحیه ایشان، تفاوتهای عمیقی با «پوپولیست صادقانه» آقای احمدی نژاد دارد و بیشتر «پوپولیست تنزل یافته» محسوب می شود.
در حوزه اقتصادی:
افرادی که به عنوان مشاوران اقتصادی دولت آینده مطرح هستند، دغدغه ورود به عرصه اقتصاد اسلامی را نداشته اند. شاید یک یا دو نفر از آن‌ها این‌طور نباشد، ولی بخش اعظم آن‌ها این ویژگی را دارند. از شخص آقای دکتر روحانی به خاطر جایگاه روحانیت ایشان انتظار می‌رود که به این حوزه توجه ویژه‌ای داشته باشند. قضاوت کردن در مورد دولت کمی زود است. باید صبر کنیم؛ اگرچه به احتمال زیاد می‌توانیم بگوییم که اتفاق خاص و جدیدی نخواهد افتاد.
در کشور ما و در مراکز پژوهشی بحث‌های مختلفی مطرح است؛ مثلاً مسئله تدوین الگوی اسلامی ایرانی، پیشرفت آن و بیان جزئیاتش به طور جدی مطالبه امام خامنه ای روحی فداه ا ست؛ یعنی حتی اگر از دولت بگذریم، امام خامنه ای روحی فداه در بحث حوزه اقتصاد اسلامی مسائلی را عرضه کردند. طبعاً کسانی که کمی ولایت‌پذیری دارند، پیگیری مسائلی را که ایشان مطرح میکند وظیفه خود می‌دانند؛ پس این زمینه‌ها فعال خواهد ماند و پیش خواهد رفت. جدی گرفتن الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت یا حرکت‌هایی را که در خصوص اقتصاد مقاومتی شروع شده، نمی‌توانیم نادیده بگیریم. این مسائل هر دستاوردی در حوزه اقتصاد اسلامی داشته باشند، مغتنم و قابل استفاده است.
در کنار همه این‌ها، آنچه در مورد مطالبه‌گری دولت گفتیم بسیار ضروری است. اگر می‌خواهیم وارد حوزه اقتصاد اسلامی شویم، اولاً باید طرح را تا حد ممکن از نظر مدل‌های اقتصادی و پیش‌بینی‌ها دقیق کنیم. ثانیاً کار را تا زمانی که آثار جراحت از این بیمار برداشته نشده و به حیات عادی برنگشته است، رها نکنیم. اگر جراحی را انجام دهیم و درحالی‌که هنوز دوره نقاهت بیمار به پایان نرسیده او را رها کنیم، متأسفانه سبب زیان‌های جبران‌ناپذیری در اقتصاد خواهد شد. این درس مهمی برای ماست.
طرحهایی مانند : سهام عدالت
هدفمندی یارانه ها
مسکن مهر ، از جمله طرحهایی است که اقتصاد را زیر تیغ جراحی برده واکنون دوران نقاهت را طی میکند
سخن پایانی
نتیجه رای اعتماد به وزرا از میان 284 رای ماخوذه، به شرح ذیل است:
1 محمد علی نجفی آموزش و پرورش 142- رای نیاورد
2 محمود واعظی ارتباطات و فناوری اطلاعات 218 -وزیر
3 سید محمود علوی اطلاعات 227- وزیر
4 علی طیب‌نیا اقتصاد و امور دارایی 274- وزیر
5 محمد جواد ظریف امور خارجه 232-وزیر
6 سید حسن قاضی زاده هاشمی بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 260 – وزیر
7 علی ربیعی تعاون، کار و رفاه اجتماعی 163 – وزیر
8 محمود حجتی جهاد کشاورزی 177 – وزیر
9 مصطفی پورمحمدی دادگستری 201 – وزیر
10 حسین دهقان دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح 269 – وزیر
11 عباس آخوندی راه و شهرسازی 159 – وزیر
12 محمدرضا نعمت زاده صنعت، معدن و تجارت 199 – وزیر
13 جعفر میلی منفرد علوم تحقیقات و فناوری 105 _ رای نیاورد
14 علی جنتی فرهنگ و ارشاد اسلامی 234 – وزیر
15 عبدالرضا رحمانی فضلی کشور 256 – وزیر
16 بیژن نامدار زنگنه نفت 166 – وزیر
17 حمید چیت چیان نیرو 272 – وزیر
18 مسعود سلطانی فر ورزش و جوانان 117 – رای نیاورد
سوابق و گرایش سیاسی وزیران کابینه یازدهم
۱ علی طیب‌نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی علی طیب‌نیا،
اصلاح طلب
۲ سیدمحمود علوی وزیر اطلاعات
عضو جبهه ایستادگی (حزب محسن رضایی )
۳ جواد ظریف وزیر امور خارجه
اصلاح طلب
۴ محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
حزب اعتدال و توسعه ( اصلاحات)
۵ محمدعلی نجفی وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش
عضو حزب کارگزاران سازندگی (از اصحاب فتنه) رای نیاورد
۶ سیدحسن هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
مستقل
۷ علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
اصلاح طلب
۸ محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی
اصلاح طلب
۹ حسین دهقان وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
مستقل ( اصول گرا)
۱۰ مصطفی پورمحمدی وزیر دادگستری
اصولگرا – عضو جامعه روحانیت مبارز
۱۱ عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی
اعتدالگرا ( اصلاح طلب)
۱۲ محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت
عضو حزب اعتدال و توسعه (اصلاح طلب)
۱۳ جعفر میلی منفرد وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری
اصلاح طلب رای نیاورد
۱۴ علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
مستقل
۱۵ عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور
اصولگرا
۱۶ بیژن زنگنه وزیر نفت
اصلاح طلب – عضو حزب کارگزاران سازندگی
۱۷ حمید چیت‌چیان وزیر نیرو
مستقل
۱۸ مسعود سلطانی‌فر وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان
اصلاح طلب – عضو حزب اعتماد ملی ( رای نیاورد)
1- بيانات در ديدار دانشجويان ۱۳۹۲/۰۵/۰۶