آراستگی و نظم ظاهری

آراستگی و نظم ظاهری

آراستگی ظاهر یعنی رسیدگی به وضع ظاهری از نظر پاکیزگی ، نظم و ترتیب و … در پوشاک و …

البته این آراستگی ظاهری به معنای تجمل پرستی و پوشیدن لباسهای فاخر ، پیروی از مد و … نیست بلکه منظور استفاده مناسب از امکانات موجود و پوشیدن لباسهایی که در عین حالی که ساده هستند مرتب و تمیزند.

آراستگی ظاهر پیامبر  (ص)

هر شخصی آراستگی و زیبایی را دوست دارد . لذا رسول اعظم (ص)  نیز به نظافت لباس و بدن توجه زیادی داشتند.آن بزرگوارهر زمان که از منزل خارج می شد به  آینه یادر آب می نگریست و سرو صورت خود را مرتب می کرد.

حضرت تا اندازه ای به این آراستگی پایبند بود که هر زمان می خواست به دیدار اصحاب خویش برود خود را می آراست و مرتب می کرد و این پایبندی آنچنان بود که هنگام مسافرت هم از آن غافل نمی شد و شانه ، آینه و مسواک خود را همراه خود می برد.

جلوه های آراستگی پیامبر(ص)

1-   مسواک زدن : ایشان بر مسواک زدن و خلال کردن مداومت داشتند . در روایات آمده است ایشان هر زمان برای نماز شب بلند می شد دهانش را مسواک می زد.

ایشان  سه بار مسواک می زد : پیش از خواب ، پس از بیدار شدن و و پیش از آنکه نماز بخواند .

2-   خضاب کردن : روایات زیادی درباره این است که پیامبر (ص) موی خود را رنگ می کردند.

در روایت امده که پیامبر (ص) موی خود را با حنا خضاب و رنگ می کرد.

3-   سرمه کشیدن : ایشان سرمه دانی داشتند که وقت خواب در هر کدام از چشمهایشان سه بار سرمه می کشیدند.

از ان حضرت روایت شده که فرمود: سرمه سنگی به چشم خود بکشید چرا که چشم را روشن می کند و موی را می رویاند.

4- لباس پوشیدن: ایشان لباسهای ساده  می پوشیدند اما آنچه در مورد پوشش و پوشاک  آن حضرت بیشتر از همه چشمگیر بود سلیقه ، نوع و انتخاب رنگ آن است . اما لباسهای پیامبر

عرق چین پیامبر : پیامبر عرق چین سفید بر سر می گذاشتند .

ایشان می فرمودند :لباس سفید بر تن کنید و مردگانتان را در آن کفن کنید چرا که آن پاکیزه تر و نیکوتر است .

عبای پیامبر : ایشان عبای به رنگ سیاه می پوشیدند البته ایشان عبایی هم به  رنگ سبز داشتند که در اعیاد قربان و فطر بر شانه می انداختند .

5-   استعمال عطر: ایشان عطر و بوی خوش را دوست داشتند و هیچگاه عطر را رد نمی کردند.

انس می گوید: هیچ مشک و عنبری خوشبوتر از بوی رسول الله نبوییدم.

هر گاه پیامبر از مسیری می گذشت ، آنچنان بوی خوش عطرش در فضا می پیچید که اگر کسی بعد از مدتی از آنجا می گذشت ، می فهمید که پیامبر (ص) از آنجا گذر کرده است.

آراستگی در اسلام  :

عموماً اعتقاد بر این است که برداشتهای اولیه بسیار اهمیت دارند . بسیاری از ما می پذیریم که برداشتهای اولیه ای که ما از دیگران داریم ، روند ارتباط ما را با آنان به صورتی حیاتی شکل خواهند داد.

این پدیده در روانشناسی اجتماعی اثر تقدم گفته می شود ، از این روافراد برای حضور در مصاحبه شغلی ، دیدار با دوست جدید ، اولین ملاقات با همسر آیندة خویش که در آن نخستین برخورد را با دیگری دارند، با تمام دقت خود را آماده می کنند

این ارتباط ، یک ارتباط غیر کلامی گفته می شود . این ارتباط غیر کلامی در نگاه اول، در شکل گیری بر داشتهایی که افراد از ما دارند بسیار مهم است . به طور مثال یک نگاه ، نوع لباس ، قیافه ظاهری و خود کافی است ، تا اطلاعات زیادی را به طرف مقابل بدهد.

ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که آراستگی که محل بحث ماست، فقط مرتبط با یک نوع خاص از ارتباطات ذکر شده نیست ، بلکه می توان گفت، آراستگی در تک تک این موارد موضوع و مصداق پیدا می کند .

آراستگی در هر یک تز انواع ارتباط غیر کلامی مانند حالات چهره ، تماس چشمی ، قیافه ظاهری ، نگاه ، حرکات دست و بدن نوع لباس می تواند در نوع برداشتی که از ما می شود تأثیر گذار باشد.

« آراستن به معنای زینت دادن و تزیین کردن است . معنای دیگری مانند منظم ومرتب بودن و هماهنگ بودن ، آماده و مهیا بودن نیز گفته می شده که کاملاً مرتبط با معنای اول است، زیرا تزیین کردن به نوعی با نظم و هماهنگی همراه است  و معرف آماده و مهیا بودن برای مقصود مورد نظر ، در مقابل آراستن که معمولاً با یک افزایش همراه است ، پیراستن قرار می گیرد که ویژگی آن کاستن و زدن شاخ و برگ است.

آراستگی فطرت:

آراستگی لبخند روح ماست و به بیندگان و همراهان و هم از این رو به برقراری و استحکام روابط اجتماعی ما را یاری می رساند ، این نکته درست که آراستگی مرتبط با ظاهر انسان است ، اما خود گویای درون و شخصیت فرد می باشد . اگر فردی آراسته و مرتب بود می تواند برداشتی خوب از خود (د رون و شخصیتش ) به طرف مقابل تحویل دهد و همچنین به برقرار کردن ارتباط با دیگران  بسیار ساده و راحت می باشد . از جمله خلقیاتی که یک فرد آراسته ، با ظاهر آراسته اش به دیگران می فهماند مرتب و منظم بودن ، ساده بودن ، تجمل گرا بودن و ضعف شخصیتی یا قوی بودن شخصیت است.

بیان این مورد آخر به این نحو است که با توجه به ورود فرهنگ بیگانه در کشور ما و به دنبال آن  تبعیت افراد به خصوص جوانان از مد گرایی می توان به مورد آخر پی برد.

امروزه روانشناسان می گویند فردی که مدام در پی وفق دادن خود با الگوها و مدهای ارائه شده در جامعه باشد این حاکی از ضعف شخصیت وی می باشد، اما ان جوانی که با سلیقه خود لیاس بر تن می کند و سادگی . متانت را اصل در پوشش خود قرار می دهد دارای روحی قوی و به خود متکی است . البته باید به این نکته توجه کرد که پیرویاز مد همیشه بد نیست ، البته آن مدی که مطابق با دستورات جامعه است و مبتکر آن هم فردی در داخل جامعه باشد ، و از سوی غرب بر ما تحمیل نشده باشد.

همانطور کع انسان برای آراستگی ظاهری نیازمند لوازمی است ، برای آرایه هی درون خود نیز خیلی چیزها نیاز دارد از جمله حسن خلق، آداب معاشرت ، توجه به خدا و دوریجستن از رزایل اخلاقی از جمله لوازمی است که برای آراستگی باطنی لازم است. با این همه نمی توان آراستگی را منحصر به یک مورد دانست در ظاهر یا باطن بلکه در هر دو مورد لازم است.

همانطور که که ما متوجه آراسته بودن ظاهر و اطراف خود هستیم ، خانه خود را پاکیزه و مرتب نگاه می داریم ، دل ما هم خانه خداست باید به خود بیاییم و توجه کنیم به اینکه دلمان را به چه چیز هائی بیارائیم ، باید ببینیم روحمان را با چه لوازمی  آرایش کنیم ، خداوندی که دنیا را سرتاسر زیبایی کرده، ما هم بیاییم درس خدایی بگیریم و درونمان را با زیبائیهای خدائی بیاراییم .

اهمیت آراستگی در آموزه های دینی :

تعالیم آسمانی ما با ویژگی های جسم و روح  انسان هماهنگی دارد، و به گواهی روانشناسان

حس زیبائی دوستی و زیبائی را دوست دارد ، و از ژولیدگی بیزار می باشد . بنابراین در قرآن به این مسئله تاکید می کند، و به بندگانش دستود داده:

« یا بنی آدم خذوا زینتکم عند کل مسجد» ای فرزند آدم هر گاه به مسجد می روی خود را بیارای و زینت کن.

همچنین بزرگان دین ما بخصوص ائمه علیه السلام در آموزه های دینی به این مسئله توجه

کرده اند ، رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: « خداوند دوست می دارد هرگاه مومنی نزد برادرش می رود ، آماده و آراسته باشد.»

در آیه بالا خداوند یک امر ظاهری را توام با یک امر معنویو دینی دانسته است که این حکایت از تأثیر گذاری زیاد وضع ظاهری در حاضر شدن در مکانهای عمومی است، آن هم مکانی که در آن به عبادت خداوند پرداخته می شود ، و آراسته حاضر شدن افراد در مسجد خود باعث جذب افراد بسیار زیادی که خیلی به مسائل عبادی توجه نمی کنند شود، همان طور که فردی با وضعیت نا آراسته ای در مسجد حاضر شود ، چه بسا باعث دل زدگی جوانان از این مکان گردد، این خود یک درس بزرگ از این آیه قرآن است.

بخصوص ما با رعایت این کار می توانیم باعث جذب افراد شویم. هنگامی که فردی بنا بر اتفاق گذرش به مسجد می افتد هنگامی که وضعیت نمازگزاران در حالیس مطلوب ببیند و آنان را آراسته و تمیز ببیند این خود باعث جذب آن فرد به این مکان می شود تا دفعة بعد از روی اختیار و با شوق و ذوق آید ، البته این یک راه جذب افراد به مسجد و مکانهای مقدس است.

اسلام به مسلمانان توصیه می کند که در برخورد با مردم و موقع حضور در اجتماع به زیبائی و آراستگی ظاهر خود اهتمام ورزند و گزارش شده پیامبر اکرم (ص) به آب نگاه می کرد و موی خود را تمیز و مرتب می کرد و شانه می زد و با ظاهری آراسته با مردم مواجه می شد و می فرمود:

« خداوند دوست دارد هر گاه بنده اش از خانه خارج می شود ، خود را برای برادرانش بیاراید.»

البته این نکته را هم باید رعایت کرد که نه فقط هنگام حضور در اجتماع و در نزد دیگران باید خود را مرتب کرد و آرائید بلکه انسان در همه حال ، حتی در حال تنهائی و خانه شخصی خود هم باید تمیزی و مرتب بودن را رعایت کند.

انسان هنگام حضور در نزد خداوند هم باید به رعایت پاکیزگی و مرتب بودن بپردازد مخصوصاً در حال نماز که در دستورات و احکام دین ما هم این مسئله وارد شده است.

زیبایی و آراستگی ظاهر از دیدگاه قرآن

بعضی گمان می کنند همین مقدار که انسان ایمان محکم و باطنی پاک و آراسته داشته باشد کافی است و ظاهر و شکل و قیافه او هر گونه باشد عیب ندارد ، چنین گمانی از نظر اسلام باطل می باشد بلکه به عکس بخشی از برنامه ها و دستورهای اسلامی مربوط به نظافت و زیبای و آراستگی ظاهر ، و قیافه و لباس و… است این همه سفارشات و تاکید پیرامون این مسئله اهمیت آن را در روابط اجتماعی می رساند و بیانگر آن است که اگر انسان ایمان داشته باشد نشانه ایمان او در ظاهر همین آراستگی ظاهری اوست و اولین چیزی که مردم از او می بینند همین نظافت و پاکیزگی اوست . بنابراین یک فرد با ایمان ابتدا می تواند از طریق آراستگی ظاهری مردم را بسوی خود جذب و سپس با ایمانش بر آنها تأثیر بگذارد.

نکته اصلی این است که همة انسانها ظاهر آراسته و مرتب را دوست دارند چرا که یکی از حسهای درون انسان ، حس زیبای است و بنابراین همین حس اگر رعایت نظافت و پاکیزگی نشود بر خلاف فطرت انسانها عمل کرده است و کسی که برخلاف فطرت انسانها عمل می کند هیچگاه محبوب آنها واقع نخواهد شد.

پسبرای اینکه رضایت همگان را جلب کنیم و نزد آنها محبوب باشیم لازم است منظم باشیم . لباسهایمان تمیز و پاکیزه باشد و ظاهری پاکیزه و آراسته داشته باشیم .

قرآن کریم می فرماید : ای فرزند آدم ! زینت خود را هنگام رفتن به مسجد با خود بردارید… بگو چه کسی زینتهای الهی را برای بندگان خود آفریده  و و روزیهای پاکیزه را حرام کرده است؟

این آیات بیانگر آن است که مسلمانمان باید با پوشیدن لباسهای پاک و مرتب و تمیز و شانه زدن موها و بکار بردن عطر و مانند انها بهره مند شوند و این نعمتها را هرگز بر خود حرام نکنند بلکه از آن به نحو احسن بهره برداری نمایند.

رسول اکرم (ص) می فرمایند: با هر چیزی که توان دارید نظافت کنید چرات که خداوند متعال ، اسلام را بر اساس نظافت بنا کرده است و جز انسان پاکیزه و پاک وارد بهشت نگردد.

در روایات آمده شخصی از امام صادق (ع) در مورد آیة « و امّا بنعمه ربّک فحدِّث » پرسید : آشکار نمودن نعمت که در آیه ذکر شده چگونه است ؟ آن حضرت در پاسخ گفت: لباسش را پاکیزه سازد ، خویش را خوشبو کند ، خانه اش را پاکیزه نماید و آستانه خانه اش را جارو وتمیز کند.

همچنین روایت شده است که پیامبر (ص) در آینه می نگریست و موهای خود را مرتنب می کرد و شانه می زد و گاهی در آب می نگریست و مویش را می آراست و علاوه بر خانواده اش خود را برای اصحاب نیز می آراست و می فرمود: « خداوند از بنده اش میپسندد که برای رفتن نزد برادرانش خود را برای آنها آماده کند و زیبا سازد.»

این گفتارهاکه نمونه هایی از صدها گفتار پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) می باشد بیانگر اهمیت نظافت و پاکیزگی از نظر اسلام است و عمل به این دستورات موجب ارتقاء مقام در پیشگاه خداوند و محبوبیت در نزد مردم می شود . چرا که خداوند در قرآن می فرماید:

« إنَّ اللهُ یحبُّ المتطهرین»

در آخر هم سخنی از استاد مطهری را بیان می کنم : « گرایش انسان به زیبایی و جمال یکی از خواستهای فطری انسان و احساس لذت از زیبایی و تناسبها و پاکیزگی ها، با سرشت آمیخته شده است.»