شوری/36، 38

1- مجادله/9-102- فاطر/10

نساء/5

1- نساء/15، 252- اسراء/323- نور/2-104- فرقان/68-695- احزاب/306- طلاق/1

1- نساء/2-4، 34، 19، 152- نور/2، 6، 263- طلاق/1-64- تحریم/1-55- بقره/222، 2666- یوسف/287- احزاب/28-34

  1- آل عمران/195 2- نساء/1، 32، 98-99، 124، 34، 128-129، 36، 127، 25 3- قیامت/39 4- توبه/72 5- رعد/23 6- نحل/97، 57-59 7- مومن/40 8- زخرف/69-70، 18، 16-17 9- محمد/19 10- فتح/6 11- حدید/18 12- بقره/282، 228، 223، 234-235، 240، 83، 221 13- روم/21 14- تغابن/14 15- تحریم/10-12 16- نور/31، 60، 32-33 17- احزاب/59، […]

1- توبه/292- رعد/413- انبیاء/444- حج/39-415- مائده/35

1- فتح/4، 7، 18-272- توبه/19-22، 29، 7-16، 122، 1233- بقره/261، 154، 190-195، 216-218، 244، 246-247، 249-252، 261، 58-594- نحل/1105- عنکبوت/676- نساء/84، 74-787- انفال/65-66، 20-26، 39-40-48، 55-608- حدید/10، 259- حج/39-40، 5810- احزاب/21-22، 2511- محمد/4-7، 20-24، 3512- حشر/2-1413- صف/4، 10-13

يَا أيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ (‏6)
اي كساني كه ايمان آورده‏ايد، اگر فاسقي برايتان خبري آورد، نيك وارسي كنيد، مبادا به ناداني گروهي را آسيب برسانيد و [بعد،] از آنچه كرده‏ايد پشيمان شويد.
مفسران در شأن نزول اين آيه نقل كرده‌اند:حارث بن ضرار خزاعي مي‌گويد: من خدمت رسول خدا مشرف شدم، ايشان مرا به اسلام دعوت فرمود. من نيز اسلام آوردم. مرا به دادن زكات دعوت كرد. آن را هم پذيرفتم و عرضه داشتم: يا رسول اللََّه! به سوي قوم و قبيله‏ام برمي‏گردم، و ايشان را به اسلام و دادن زكات مي‏خوانم، هر كس اجابتم كرد زكاتش را مي‏گيرم، و شما شخصي را (در فلان روز) بفرستيد تا هر چه زكات جمع‏آوري كرده‏ام به خدمت شما بياورد.حارث بين قوم خود رفت و دعوتش پذيرفته شد، و زكاتها را از آنان كه مسلمان شدند جمع كرد، ولي در آن تاريخي كه معين كرده بود فرستاده‏اي از ناحيه رسول خدا نرسيد. حارث پيش خود فكر كرد حتما حادثه‏اي رخ داده و رسول خدا از دست او خشمگين شده، لذا محترمين از قوم خود را خواست و به ايشان گفت: رسول خدا تاريخي معين كرد كه در آن تاريخ فرستاده‏اي براي گرفتن زكات نزد من مي‏فرستد، و رسول خدا هرگز خلف وعده نمي‏كند، و من خيال مي‏كنم اين تاخير جز براي اين نيست كه آن جناب خشمگين شده، به راه بيفتيد تا نزد آن جناب برويم.از سوي ديگر رسول خدا در رأس همان تاريخ، وليد بن عقبه را به سوي حارث روانه كرد، تا زكاتهايي را كه از اشخاص گرفته تحويل بگيرد، اما وليد در بين راه وحشت مي‏كند و برمي‏گردد، و به عرض رسول خدا مي‏رساند كه من نزد حارث رفتم و او از دادن زكات خودداري كرده، مي‏خواست مرا بكشد. رسول خدا فوراً لشكري به سوي حارث و قبيله‏اش روانه مي‏كند. لشكر آن جناب در بين راه به حارث و نفراتش برمي‏خورند كه از قبيله بيرون آمده و دارند مي‏آيند.

وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ يطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِّنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ
وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ (7) فَضْلاً مِّنَ اللَّهِ وَنِعْمَةً وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (8)‏و بدانيد كه پيامبر خدا در ميان شماست. اگر در بسياري از كارها از [رأي و ميل‏] شما پيروي كند، قطعاً دچار زحمت مي‏شويد، ليكن خدا ايمان را براي شما دوست‏داشتني گردانيد و آن را در دلهاي شما بياراست و كفر و پليدكاري و سركشي را در نظرتان ناخوشايند ساخت. آنان [كه چنين‏اند] ره‏يافتگانند.
نكات تفسيري
1. اين آيه مؤمنين را به اين نكته رهنمون مي‌سازد كه عامل هدايت و رشد آنان تنها خداي سبحان است وبه همين جهت است كه ايمان را محبوبشان كرده
و در دلهايشان زينت داده، و كفر و فسوق و عصيان را از نظرشان انداخته است. پس مؤمنين نبايد از اين نكته غفلت كنند كه رسول خدا را دارند. كسي را دارند كه از ناحيه خداوند سبحان مورد تاييد است. كسي كه از ناحيه پروردگارش بينه‏اي دارد كه مردم را تنها به راه رشد و تعالي مي‏برد، و به سوي گمراهي و ضلالت نمي‏كشاند. پس بايد از او اطاعت كنند، و هر چه او اراده مي‏كند اراده كنند، و هر چه او اختيار مي‏كند اختيار كنند، و اصرار نورزند كه پيامبر عظيم الشأن اسلام از آراء و ديدگاههاي آنان اطاعت كند، چون اگر پيامبر در بسياري از امور از آنان اطاعت كند، خودشان نيز هلاك مي‏شوند،و به تعب مي‏افتند.

وَإن طَآئِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأصْلِحُوا بَينَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَي الْأُخْرَي‏ فَقَاتِلُوا الَّتِي حَتَّي‏ تَفِي‏ءَ إِلَي‏ أَمْرِاللَّهِ فَإِن فَاءَت فَأصْلِحُوا بَينَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُواإِنَّ اللَّهَ يحِبُّ الْمُقْسِطِينَ‏(9)
و اگر دو طايفه از مؤمنان با هم بجنگند، ميان آن دو را اصلاح دهيد، و اگر [باز] يكي از آن دو بر ديگري تعدّي كرد، با آن [طايفه‏اي‏] كهتعدّي مي‏كند بجنگيد تا به فرمان خدا بازگردد. پس اگر باز گشت،ميان آنها را دادگرانه سازش دهيد و عدالت كنيد، كه خدا دادگران
را دوست مي‏دارد.
 در مورد شأن نزول اين آيه چند روايت نقل شده که به روايت مشهورتر اشاره مي‌کنيم:شخصي به رسول خدا عرضه داشت چه خوب بود سري به عبد اللََّه بن ابي ( بزرگ منافقين) بزنيد. رسول خدا بدون درنگ بر الاغي سوار شدو مسلمانان هم با او به راه افتادند، و راهي كه مي‏بايد طي مي‏كردند. زميني خشك و شوره‏زار بود، همين كه رسول خدا به عبد اللََّه و همفكرانش رسيد عبد اللََّه گفت: دور شو از من، به خدا سوگند بوي الاغت ناراحتم كرد.مردي از انصار گفت: به خدا سوگند الاغ رسول خدا خوشبوتر از تو است. بعضي از ياران عبد اللََّه به حمايت او برخاسته و بعضي از ياران رسول خدا به حمايت از آن جناب برخاستند، و هر دو طايفه عصباني بودند، دست به شاخه‏هاي خرما برده، بعضي با دست و با كفش به يكديگر زدند، اينجا بود كه آيه «وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَينَهُما» نازل شد به طوري كه در مجمع البيان آمده كسي كه به «عبد اللََّه بن ابي» آن پاسخ را داد عبد اللََّه بن رواحه بود، و زدوخوردي كه رخ داد بين فاميل او از قبيله اوس و فاميل عبد اللََّه بن ابي از قبيله خزرج بود.

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأصْلِحُوا بَينَ أخَوَيكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (10)‏
در حقيقت مؤمنان با هم برادرند، پس ميان برادرانتان را سازش دهيد و از خدا پروا بداريد، اميد كه مورد رحمت قرار گيريد.
شأن نزول
پيامبر خدا پس از نزول اين آيه ميان يك يك اصحابش عقد اخوت برقرار كرد، و از ميان اصحاب خود، علي را براي خود به برادري برگزيد.
ابن عباس مي‌گويد: پس از آنكه آيه إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ نازل شد رسول خدا ميان مسلمانان پيمان اخوت برقرار كرد، بين ابو بكر و عمر و بين عثمان و عبد الرحمن. تا اينكـه بين تمام يارانش هر كس طبق منزلتش با ديگري پيمان اخوت برقـرار کـرد، سپس بـه علي بن ابي‌طالب فرمود: تو برادر من هستـي
و من برادر توام.
ابن عمر مي‌گويد: هنگامي كه رسول خدا بين ياران خودپيمان اخوت برقرار كرد، علي در حالي كه اشك مي‌ريخت به پيامبرخدا عرضه داشت: يا رسول اللََّه! ميان اصحابت اخوت برقرار كردي و بين من و هيچکس اخوت برقرار نفرمودي؟! رسول خدا به او فرمود: تو در دنيا و آخرت برادر من هستي.
نکات تفسيري
1. کلمه إِنَّمَا براي حصر است و در اين آيه شريفه بيانگر اين است که ايماني که مدعيان آن ‌به حالت برادري نرسيده باشند، ايماني سست و ناقص است. تقوا با معيار برادري اندازه‌گيري مي‌شود و نفوس در اثر ايمان صفا پيدا مي‌كند، و صادقون و راستگويان از منافقان بازشناخته مي‌شوند. نظام اجتماعي‌، و سفارشات اخلاقي در متون ديني همه مسلمانان را به برادري ايماني دعوت مي‌کنند. مخالفت با اين نظامات و توصيه‌ها، ايمان را در‌دلها ضعيف و رقيق مي‌کند.
2. جمله «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» كه در آيه فوق آمده است يكي از شعارهاي اساسي و ريشه‏دار اسلامي است. شعاري بسيار گيرا، عميق، مؤثر و پرمعني. اسلام سطح پيوند و دوستي مسلمين را به قدري بالا برده كه به صورت نزديكترين پيوند دو انسان با يكديگر آنهم پيوندي بر اساس مساوات و برابري، مطرح مي‏كند، و آن علاقه «دو برادر» نسبت به يكديگر است.
بر اساس اصل اخوت اسلامي، مسلمانان از هر نژاد و هر قبيله، و داراي هر زبان و هر سن و سال، با يكديگر احساس عميق برادري مي‏كنند، هر چند يكي در شرق جهان زندگي كند، و ديگري در غرب.