9. نمونه‌هایی از موارد انطباق مؤونه

1. کالاهای مصرفی بی دوام و بادوام

کالاهای مصرفی بی دوام از قبیل قند، شکر، برنج، روغن و مانند آن که در احتیاجات روزانه‌ی زندگی مصرف می‌شود اگر از درآمد سال به منظور مصرف سالانه‌ خریداری کند و به مصرف برساند مؤونه به حساب می‌آید و خمس ندارد و هر مقدار از آن را که در انتهای سال مصرف نکند مؤونه نیست و بایستی خمس آن را بپردازد و اما کالاهای مصرفی بادوام از قبیل خانه‌ی مسکونی، لوازم خانگی، اتومبیل شخصی، زیورآلات زنانه و مانند آن که هنگام استفاده عین آنها باقی می‌ماند (و به عبارت دیگر بهره‌دهی آن مدت‌دار است) و به عنوان نیاز زندگی از درآمد خریداری و استفاده می‌شود مؤونه است و خمس ندارد.

8-نمونه‌هایی از موارد عدم انطباق مؤونه

1. سرمایه

1. سرمایه‌یی که با کسب و کار (اعم از حقوق و غیره) به دست آمده، خمس دارد، بنابراین کسی که مالی را به عنوان سرمایه‌ی مضاربه به دیگری می‌دهد واجب است خمس آن را بپردازد، همچنین سود حاصل از تجارت با سرمایه، هر مقدار که صرف مؤونه‌ی زندگی شود خمس ندارد و آنچه از مخارج سال زیاد بیاید خمس دارد. (اجوبة الاستفتاءات، س 895و952)

· همانطوری که قبلاً گفتیم در خمس در آمد، مؤونه استثنا می­شود و خمس ندارد.

4. معنای مؤونه

منظور از مؤونه در این جا هزینه­ی سالانه است (نه هزینه­ی درآمد) و عبارت است از مخارجی که فرد برای اصلاح امر معاش و معاد خود و خانواده تحت تکفل خویش مصرف می­کند، مثل مخارج و هزینه­های خوراک، پوشاک، مسکن، اثاث خانه، وسیله­ی نقلیه، کتاب، مسافرت­های متداول، صدقات، جوایر، نذورات، کفارات، مهمانی­ها و غیره.

· بر هر فرد واجب شرایط واجب است خمس در آمد مازاد برمؤونه­ی خود را پرداخت کند.

1. معنای در آمد

منظور از درآمد در این جا، مال و ثروتی است که از راه فعالیت­های اقتصادی به دست می­آید، و به اصطلاح عنوان کسب در آن دخالت دارد.

1. معنای خمس

خمس در لغت به معنی یک پنجم است، ودر اصطلاح یکی از واجبات مهم مالی در دین اسلام به شمار می­رود، و عبارت است از مالی که هر فرد واجب شرایط به نسبت یک پنجم طبق ضوابط خاصی باید بپردازد.

16. راه­های ثابت شدن اول ماه

– 1. رؤیت شخص مکلف.

– 2. شهادت دو فرد عادل.

– 3. شهرتی که مفید علم باشد.

– 4. گذشت سی روز.

– 5. حکم حاکم.

(اجوبة الاستفتاءات، 848)

12. جاهایی که قضا واجب است ولی کفاره واجب نیست

1. کسی که در روز ماه رمضان نیت روزه نمی­کند، یا از روی ریا روزه می­گیرد ولی هیچ یک از کارهایی که موجب باطل شدن روزه است انجام نمی­دهد قضای آن روز بر او واجب است، ولی کفاره واجب نیست. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م73)

9. کفاره­ ی افطار قضای ماه رمضان

کسی که قضای روزه­ی ماه رمضان را گرفته جایز نیست بعد از ظهر روزه را باطل کند و اگر عمداً چنین کاری را انجام دهد باید کفاره بپردازد. (اجوبة الاستفتاءات، س 805)

8-کفاره­ ی افطار عمدی روزه­ی ماه مبارک رمضان

1. وجوب کفاره و موارد آن

1. هرگاه در ماه مبارک رمضان کارهایی که روزه را باطل می­کند را از روی عمد و اختیار و بدون عذر شرعی انجام دهد، علاوه بر این که روزه­ی او باطل می­شود و قضا دارد کفاره نیز بر او واجب است اعم از این که هنگام انجام مفطر، عالم به وجوب کفاره باشد یا نه. (اجوبة الاستفتاءات، س 750و 822 و استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م 53)

6. فرو بردن سر درآب

1. اگر روزه­دار عمداً تمام سر را در آب فرو ببرد، بنابر احتیاط واجب روزه­اش باطل است و باید روزه­ی آن روز را قضا کند. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م33)

2. در حکم مسأله­ی قبل فرقی نیست میان این که در هنگام فرو بردن سر در آب، بدن او نیز در آب باشد یا این که بدن او در بیرون باشد و فقط سر را در آب فرو ببرد. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م34)

7. مفطرات

· به کارهایی که روزه را باطل می­کند «مفطرات روزه» می­گویند.

1. خوردن و آشامیدن

1. اگر روزه دار عمداً و آگاهانه چیزی بخورد یا بیاشامد روزه­ی او باطل می­شود، خواه آن چیز از خوراکی­ها و آشامیدنی­های معمول باشد و خواه از چیزهای غیرخوراکی مانند کاغذ یا پارچه و امثال آن و خواه زیاد باشد یا کم، مانند قطره­های بسیار کوچک آب یا خرده­ی کوچکی از نان. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه، م17)

6. نیّت روزه

1. معنی و لزوم نیت

روزه مانند همه‌ی عبادت‌های دیگر باید با نیت همراه باشد، بدین معنی که خودداری انسان از خوردن و آشامیدن و سایر چیزهای باطل کننده‌ی روزه، به خاطر دستور خداوند باشد و همین که چنین عزمی د-

ر او باشد کافی است و لازم نیست آن را بر زبان بیاورد. (استفتا از دفتر معظم له، باب روزه ، م3)