در فرهنگ اسلامى و روايات پيشوايان دين، براى مناسبت هاى ماه هاى قمرى، آداب و اعمالى نقل شده است؛ در اين میان ضرورت بازخوانی تقويم ماه محرم و حوادث مهمّى كه در آن واقع شده است و يادآورى اين ايّام و تجديد خاطره هاى مهمّ تاريخى و از اهتمام به انجام اعمال و اداب مناسب ماه محرم در تعمیق معارف اسلامی در جامعۀ اسلامی نقش به سزایی ایفا خواهد کرد.[1]

ماه محرم در یک نگاه

اوّل محرّم آغاز سال هجرى قمرى است، گرچه هجرت در ماه ربيع الأوّل صورت گرفت؛ ولى به مناسبت آغاز سال، سزاوار است همه مؤمنان به ياد حادثه عظيم هجرت و آثار مهم آن در تاريخ اسلام و فداكارى هاى مولاى متّقيان على عليه السلام در ليلة المبيت باشند.[2]

دوم محرّم روز ورود امام حسين عليه السلام و يارانش به سرزمين كربلا در سال 61 هجرى قمرى[3] است كه سرآغاز حماسه هاى عظيم عاشوراست.[4]

هفتم محرّم روز جلوگيرى كردن حرم حسينى عليه السلام از دستيابى به آب است؛ در اين روز دستورى از سوى عبيداللَّه بن زياد براى عمر بن سعد رسيد كه بين حسين عليه السلام و يارانش و آب حايل شوند، تا قطره اى از آب فرات ننوشند![5]،[6]

نهم محرّم (تاسوعا) به نقل از امام صادق عليه السلام روزى است كه امام حسين عليه السلام و يارانش را در كربلا محاصره كردند و دشمنان براى جنگ با آن حضرت اجتماع نمودند، و پسر مرجانه و عمر بن سعد از زيادى لشكر خويش خوشحال شدند، و امام حسين عليه السلام و اصحابش را در آن روز ضعيف شمردند، و يقين كردند كه براى امام حسين عليه السلام ياورى نخواهد آمد و مردم عراق وى را كمك نخواهند كرد؛ آنگاه فرمود:«بِأبي المُسْتَضْعَفُ الغَريبُ؛پدرم فداى آن ضعيفِ غريب باد».[7]،[8]

در اين روز شمر همراه با نامه اى از سوى عبيداللَّه بن زياد خطاب به عمر بن سعد وارد كربلا شد كه بر حسين عليه السلام و يارانش سخت بگير! تا تسليم شوند و وادار به بيعت گردند و در صورت امتناع، همه آنها را به قتل برسان. امام حسين عليه السلام حاضر به پذيرش ذلّت بيعت با دشمن نشد؛ ولى از آنان خواست كه آن شب را به وى مهلت دهند، تا به عبادت و دعا و نماز بپردازد، و فردا در معركه نبرد با آنان روبه رو خواهد شد.[9]

دهم محرّم ( عاشورا)، روز پرحماسه و فراموش نشدنى تاريخ اسلام و تشيّع؛ روز فداكارى، جانبازى و[10]شهادت سرور و سالار شهيدان حضرت اباعبداللَّه الحسين عليه السلام و ياران باوفايش، در سرزمين كربلا است.[11]

دوازدهم محرّم بنابر روايتى روز شهادت امام زين العابدين عليه السلام در سال 94 يا 95 هجرى قمرى است.[12]،[13]

 بيست و پنجم محرّم نیز بنابر روايتى ديگر روز شهادت امام زين العابدين عليه السلام است.[14]،[15]

آداب ماه محرم

ماه محرّم؛ ماه حماسه و ماتم

ماه محرّم، ماه غم و اندوه اهل بيت عليهم السلام و شيعيان آنهاست و ماه شهادت و يادآورى دلاورى ها و شجاعت ها و ايثارهاى سيّدالشّهدا امام حسين عليه السلام و ياران باوفاى او در كربلاست.[16]

 در حديثى از امام على بن موسى الرّضا عليهما السلام آمده است كه فرمود: «هنگامى كه ماه محرّم فرا مى رسيد، كسى پدرم را خندان نمى ديد و همواره محزون و غمگين بود، تا روز دهم يعنى روز عاشورا؛ آن روز روزِ مصيبت و حزن و اندوه و گريه پدرم بود و مى فرمود: امروز روزى است كه حسين عليه السلام شهيد شده است».[17]

برگزاری مجالس عزاداری

سزاوار است همه ارادتمندان اهل بيت عليهم السلام در ماه محرم الحرام با تشكيل مجالس سوگوارى، هرچه باشكوهتر در تعظيم اين شعائر بكوشند، و خطباى گرامى فلسفه شهادت آن بزرگواران و آثار مهمّ آن را براى بقاى اسلام و تشيّع، شرح دهند؛ مخصوصاً جوانان و نوجوانان خود را با اين مراسم آشنا كنند و در انجام اين مراسم از آنچه كه مايه وهن مذهب در نظر دوست و دشمن مى شود، جدّاً بپرهيزند، و توجّه داشته باشند كه عاشورا و مراسم حسينى است كه اسلام را زنده نگه داشته است، و هر سال خون تازه اى در عروق اسلام جارى مى سازد، و تا مراسم حسينى، پرشور و پرشكوه برپاست، آسيبى به اسلام نخواهد رسيد.[18]

سیاه پوشی

پوشيدن لباس سياه در عزاى امام حسين علیه السلام با توجّه به اينكه سبب تعظيم شعائر مى گردد، كراهت آن تحت الشعاع قرار گرفته و رنگ استحباب به خود مى گيرد،[19]لذا رجحان دارد.^[20]

از این رو جوانان و نوجوانان و بزرگسالان همه لباس سياه پوشيده، يكپارچه در مراسم سوگوارى امام حسين عليه السلام و شهداى كربلا شركت كنند.[21]

اخلاص در عزاداری امام حسین علیه السلام و پرهیز از غلو

در عزاداری امام حسین علیه السلام قبل از هر چيز بايد اهداف سالار شهيدان عليه السلام و ياران شجاعش از اين قيام خونين به وسيله خطباى محترم و مدّاحان عزيز تشريح شود.سپس به مراسم سوگوارى بپردازند، و عزا دارى ها بايد به همان شكل سنّتى و خالى از پيرايه و با خلوص نيّت انجام گيرد.[22]

هم چنین عزاداران محترم (خطبا و مداحان و آحاد مردم سوگوار)از كلمات غلوآميز كه ائمّه هدى عليهم السلام يا بزرگان شهدا را هم رديف خداوند قرار مى دهد، جداً اجتناب كنند؛ لذا بر همه لازم است كه امر به معروف و نهى از منكر را در اين مسئله مهم فراموش نكنند و جاهلان خطاكار را به وظايف خود آشنا سازند و بهانه به دست دشمنان بهانه جو ندهند.^[23]

بی تردید بايد از هرگونه كارى كه باعث هتك حرمت آن بزرگواران شود، و موجب وهن مذهب در نظر ديگران گردد، و به بدن آسيب مى رساند پرهيز نمود. هم چنین تعبيراتى كه در عرف، توهين آميز است، مانند نسبت سگ به خود دادن، يا صداى حيوانات در آوردن، اجتناب گردد. و بايد به همه نصيحت كنیم كه از اين امور، كه باعث وهن اين مراسم بزرگ مى شود و موجب ناراحتى حضرت بقيّةاللَّه عجّل اللَّه تعالى فرجه الشّريف مى گردد، پرهيز كنند.^[24]

اعمال ماه محرم

اعمال شب و روز اول ماه محرم

به هنگام رؤيت هلال محرّم، مستحب است تكبير بگويى و اگر مى توانى دعاى مشروحى را كه سيّد در «اقبال الاعمال» آورده است، بخوانى.[25]

در شب اوّل محرّم صد ركعت نماز بخوان، و در هر ركعت سوره «حمد» و «قل هو اللّه» را مى خوانى و هر دو ركعت را به يك سلام پايان مى دهى؛ در روايتى از رسول خدا صلى الله عليه و آله آمده است: هر كس اين نمازها را[26]بخواند و روز اوّل ماه محرّم را روزه بگيرد، مانند كسى است كه در طول سال بر انجام خير مداومت داشته باشد و تا سال آينده از فتنه ها محفوظ خواهد بود. و اگر بميرد وارد بهشت خواهد شد.[27]،[28]

مطابق روايت ديگرى از رسول خدا صلى الله عليه و آله در شب اوّل محرم دو ركعت نماز مى خوانى به اين نحو که در ركعت اوّل سوره «حمد» و سوره «انعام» و در ركعت دوم سوره «حمد» و سوره «يس».[29]،[30]

علاوه بر اين نمازها، مستحب است نماز اوّل هر ماه نيز خوانده شود كه كيفيّت آن در اعمال مشترك ماه ها[31] گذشت.[32]

هم چنین در روز اوّل محرّم، روزه گرفتن مستحب است، كه در روايتى امام رضا عليه السلام فرمود: «هر كس اين روز را روزه بگيرد، و حاجت خويش را از خداوند بخواهد، خداوند دعايش را به اجابت خواهد رساند، اين روز همان روزى بود كه حضرت زكريّا ، از خداوند فرزندى را طلب كرد و خداوند دعايش را به اجابت رساند و يحيى را به وى عنايت فرمود».[33]،[34]

از امام على بن موسى الرضا عليهما السلام نقل شده است كه رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله روز اوّل محرّم، دو ركعت نماز مى خواند و پس از نماز دست ها را بلند مى كرد و اين دعا را سه مرتبه قرائت مى فرمود:«اللهُمَّ انْتَ الْإِلهُ الْقَديمُ، وَ هذِهِ سَنَةٌ جَديدَةٌ، فَاسْئَلُكَ فيهَا الْعِصْمَةَ مِنَ الشَّيْطانِ، وَ الْقُوَّةَ عَلى هذِهِ النَّفْسِ الْأَمَّارَةِ بِالسُّوءِ، وَ الْإِشْتِغالَ بِما يُقَرِّبُنى الَيْكَ…؛خدايا تويى معبود ازلى و اين سالى جديد است، پس در اين سال از تو مى خواهم مصونيت از شرّ شيطان را و توانايى بر (مبارزه با) نفسى كه به بدى بر مى انگيزد، و انجام دادن آنچه مرا به تو نزديك مى كند…»،«…رَبَّنا لاتُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ اذْ هَدَيْتَنا، وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً، انَّكَ انْتَ الْوَهَّابُ؛[35]… پروردگارا دل هايمان را بعد از آن كه ما را هدايت كردى (از راه حق) منحرف مگردان و از سوى خودت رحمتى بر ما ببخش، زيرا تويى بخشنده».[36]

روزه ي دهه ي اول محرم مستحب است جز عاشورا

 مرحوم «شيخ طوسى» فرموده است كه مستحب است دهه اوّل محرّم را روزه بگيرد؛ ولى در روز عاشورا از غذا و آب امساك نمايد، امّا روزه نگيرد، و چون وقتِ عصر فرا رسيد، به مقدار كمى، تربت تناول نمايد؛زيرا روزه گرفتن در اين روز شيوه بنى اميّه بود كه به شكرانه جريان كربلا، روزه مى گرفتند!.[37]،[38]

اعمال شب عاشورا

براى شب عاشورا، دعا و نمازهاى بسيارى نقل شده است كه برخى از آنها به اين شرح است:[39]

احياى شب عاشورا

 در روايتى از رسول خدا صلى الله عليه و آله آمده است كه «هر كس شب عاشورا را بيدار بماند (و به عبادت بپردازد)؛ گويا عبادت فرشتگان را انجام داده است …».[40]،[41]

نماز شب عاشورا

 پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: در شب عاشورا، چهار ركعت نماز مى گذارى و در هر ركعت يك مرتبه «حمد» و پنجاه مرتبه سوره «توحيد» را مى خوانى وقتى كه در ركعت چهارم سلام نماز را گفتى، ذكر خدا را[42]بسيار بگو و بر رسول خدا صلى الله عليه و آله صلوات بفرست و تا مقدارى كه ممكن است بر دشمنان اهل بيت عليهم السلام لعنت كن.[43]،[44]

هم چنین صد ركعت نماز بجا مى آورى، هر دو ركعت با يك سلام، كه در هر ركعت يك مرتبه «حمد» و سه بار سوره «توحيد» را مى خوانى و پس از پايان اين نمازها، هفتاد بار مى گويى:«سُبْحانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إلهَ إلَّااللَّهُ وَ اللَّهُ اكْبَرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إلَّابِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ»[45]

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه اين نماز را بخواند از مردان و زنان وقتى كه بميرد، خداوند قبرش را معطّر و خوشبو مى كند و هر روز تا هنگام دميدن صور نورى وارد قبرش مى شود ….[46]،[47]

اعمال روز عاشورا

روز عاشورا ، روز شهادت امام حسين عليه السلام و ياران باوفاى اوست، روز اندوه و غم و مصيبت ائمّه اطهار عليهم السلام و شيعيان آنها است لذا بر انجام اعمال و رعايت امورى در اين روز تأكيد شده است که عبارتند از:

لعن قاتلان امام حسین علیه السلام

مكرر در زيارات وارده از ائمه هدى عليهم السلام لعن و نفرين بر مؤسيسن فاجعه كربلا و جنايتكاران صحنه طف رسيده است. در زيارت عاشورا كه عده اى از صلحا و بزرگان بر آن مداومت مى كنند يا لااقل در روز عاشورا مى خوانند، علاوه بر اينكه بيش از صد مرتبه بر مؤسس فاجعه كربلا لعن و نفرين شده، در يك مورد هم تصريح به نام او گرديده است.[48]

 مرحوم مجلسى در طى اخبار بحارالانوار نقل فرموده كه: خداوند متعال و جبرئيل و آدم و نوح و ابراهيم و اسماعيل و موسى و سليمان و عيسى عليهم السلام (على رغم مدافعين يزيد!) يزيد قاتل حسين عليه السلام را لعن كردند.[49]

لذا شایسته است شیعیان آن حضرت، در روز عاشورا از لعن و بيزارى جستن از قاتلان آن حضرت غافل نشوند و بر اين امر اهتمام ورزند.[50] و هزار مرتبه بر قاتلان آن حضرت لعنت كنند و بگويند:«اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَيْنِ عليه السلام».[51]،[52]

تعطیلی کار در روز عاشورا

شايسته است شيعيان در اين روز دست از كسب و كار بكشند و نيازهاى خانه را امروز تهيّه و ذخيره نكنند و به عزادارى و نوحه سرايى بپردازند و همچون كسانى كه عزيزترين افراد خويش را از دست داده اند، غم زده و اندوهگين باشند.[53]

در تبیین حکمت دست کشیدن از کار در روز عاشورا باید گفت، بنى اميه به گمان پيروزى بر اهل بيت عليهم السلام در روز عاشورا، آن را روز مسعودى مى شمردند، لذا در روايات شديداً از تبرك به آن روز نهى شده، و حتى دستور داده اند كه آن روز را روز ذخيره آذوقه سال و مانند آن نكنند، بلكه كسب و كار را در آن روز تعطيل كرده، و عملا از برنامه بنى اميه فاصله بگيرند؛ از این رهگذر مقصود اسلام توجه دادن مسلمين به اين حوادث است، تا از نظر عمل خود را بر حوادث تاريخى سازنده تطبيق دهند، و از حوادث مخرب و روش بنيان گذاران آنها فاصله گيرند.[54]

در این زمینه امام على بن موسى الرّضا عليه السلام فرمود: هر كس در روز عاشورا، دست از تلاش براى دنيا بردارد، خداوند حاجت هاى دنيوى و اخروى او را برآورده مى سازد، و هر كس كه روز عاشورا، روز اندوه و غم و گريه اش باشد، خداوند روز قيامت را روز سرور و شادى او قرار دهد و در بهشت با ديدار ما، چشمش روشن مى شود، و هر كس كه روز عاشورا را براى خود روز بركت بداند و در آن روز براى منزل خويش اموالى را ذخيره سازد، آن اموال براى او بركتى نخواهد داشت.[55] (البته كسانى كه با مسائل بسيار ضرورى مردم سر و كار دارند مانند اطباى كشيك و امثال آنها از اين امر مستثنا هستند).[56]

هم چنین در روایت دیگر آمده است:«اگر بتوانى در روز عاشورا كسب و كار را تعطيل كنى بهتر است؛ زيرا كه روز نحسى است كه كسب مؤمن در آن روز به نتيجه نمى رسد و اگر به نتيجه برسد، خير و بركت در آن نخواهد بود، و نيز در چنين روزى، كسى از شما چيزى را براى خانه اش ذخيره نكند كه اگر چنين كند براى اهلش مبارك نخواهد بود».[57]،[58]

تسلیت گویی

سزاوار است عاشقان و علاقه مندان مكتب سالار شهيدان امام حسين عليه السلام در روز عاشورا برخيزند و بر رسول خدا و علىّ مرتضى و فاطمه زهرا و حسن مجتبى و ساير امامان از ذريّه آن حضرت عليهم السلام سلام كنند و آنان را در اين مصيبت هاى بزرگ، با دلى سوزان و اشكى روان تسليت گويند.[59]

و اين زيارت را بخوانند:«السَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ ادَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ نُوحٍ نَبِىِ اللَّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ ابْراهيمَ خَليلِ اللَّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ مُوسى كَليمِ اللَّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ عيسى رُوحِ اللَّهِ…؛سلام بر تو اى وارث آدم برگزيده خدا، سلام بر تو اى وارث نوح پيامبرخدا، سلام بر تو اى وارث ابراهيم خليل خدا، سلام بر تو اى وارث موسى هم صحبت خدا، سلام بر تو اى وارث عيسى روح خدا»،«… السَّلامُ عَلَيْكَ يا ابا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ، احْسَنَ اللَّهُ لَكَ الْعَزآءَ فى اخيكَ الْحُسَيْنِ، يا مَوْلاىَ يا ابا عَبْدِاللَّهِ، انَا ضَيْفُ اللَّهِ وَضَيْفُكَ، وَجارُ اللَّهِ وَجارُكَ، وَلِكُلِّ ضَيْفٍ وَجارٍ قِرىً، وَقِراىَ فى هذَا الْوَقْتِ انْ تَسْئَلَ اللَّهَ سُبْحانَهُ وَتَعالى ، انْ يَرْزُقَنى فَكاكَ رَقَبَتى مِنَ النَّارِ، انَّهُ سَميعُ الدُّعآءِ، قَريبٌ مُجيبٌ؛[60]…سلام بر تو اى ابا محمد امام حسن، خداوند در عزاى برادرت حسين به بهترين وجه تسلّايت دهد، اى مولاى من اى ابا عبداللَّه، من ميهمان خدا و ميهمان توام، و همجوار خدا و همجوار توام و براى هر ميهمانى و همجوارى حقّ پذيرايى است و حقّ پذيراييم در اين وقت اين باشد كه از خداوند پاك و منزّه و برتر بخواهى كه آزادى از آتش دوزخ را روزيم گرداند، زيرا كه او شنواى دعا و نزديك و اجابت كننده است».[61]

شیوه تسلیت گفتن شیعیان در روز عاشورا 

امام باقر عليه السلام فرمود: شيعيان در اين روز به يكديگر تسليت بگويند، اگر چنين كنند من ضمانت الهى مى كنم كه تمام آن ثواب هایی که براى زيارت امام حسين عليه السلام در روز عاشورا از نزديك بيان شده) براى او نوشته شود. و چه بهتر كه با اين جمله ها باشد:«عَظَّمَ اللَّهُ أُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلامُ، وَ جَعَلَنا وَ إِيَّاكُمْ مِنَ الطَّالِبِينَ بِثارِهِ، مَعَ وَلِيِّهِ الْإِمامِ الْمَهْدِيِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلامُ؛[62]خداوند پاداش ما را در مصيبت امام حسين علیه السلام كه درود خدا بر او باد عظيم گرداند، و ما و شما را ازخونخواهانش به همراه وليّش امام مهدى عج الله تعالی از خاندان محمّد كه درود خدا بر ايشان باد قرار دهد».[63]

مداومت در خواندن سوره توحید

خواندن هزار مرتبه سوره «توحيد» در اين روز فضيلت فراوانى دارد، امام صادق عليه السلام فرموده است: هر كس در روز عاشورا هزار مرتبه سوره «توحيد» را بخواند، خداوندِ رحمان به وى نظر (رحمت) افكند و هر كس را كه خداوندِ رحمان (با ديده رحمت) نظر كند، وى را مجازات نخواهد كرد.[64]،[65]

گرسنگی و تشنگی بدون نیت روزه در عاشورا

در روز عاشورا شايسته است كه از خوردن و آشاميدن بدون قصد روزه خوددارى نمايند تا اين كه وقت عصر فرا رسد و از غذا و آب مختصرى كه مصيبت زدگان استفاده مى كنند، تناول نمايند.[66] مرحوم «علّامه مجلسى» در كتاب «زاد المعاد» گفته است كه بهتر است روز نهم و دهم ماه محرّم را روزه نگيرند، زيرا بنى اميّه اين دو روز را براى بركت و شكر بر قتل امام حسين عليه السلام (به عنوان ظاهرسازى) روزه مى گرفتند؛ از طريق اهل بيت عليهم السلام احاديث فراوانى در مذمّت روزه اين دو روز، مخصوصاً روزه روز عاشورا نقل شده است.[67]

تسلب و حالت ماتم زدگان 

همچنين در روز عاشورا باید از مزاح و خنده و ديگر سرگرمى هاى مسرّت بخش دنيوى خوددارى نمود.[68]

بر این اساس سزاوار است عزاداران هنگام غروب روز عاشورا، به ياد مصائب فرزندان و اطفال و زنان حرم امام حسين عليه السلام باشند، زيرا آن هنگام از سخت ترين لحظات حرم آل پيامبر صلى الله عليه و آله بود. دشمنان سرمست از باده پيروزى، و اجساد شهيدان روى خاك كربلا، و زنان و كودكان نالان و گريان و پريشان بودند؛ در همان زمان دستور غارت و آتش زدن خيمه ها صادر شد. اطفال يتيم، زنان بى سرپرست و كودكان تشنه، هر كدام به سويى مى دويدند و در آن ميان، زينب و زين العابدين و امّ كلثوم عليهم السلام پناهگاه اين مصيبت ديدگان بودند و همه غم ها را به دل و جان مى خريدند و همه دشوارى ها را بر خويش هموار مى ساختند، تا ديگران را آرام كنند.[69]

در آن غروب، مصائبى بر خاندان رسول اللَّه صلى الله عليه و آله رفت كه قابل تصوّر نيست و اندوهى بر آنان فرود آمد كه قابل بيان كردن نمى باشد؛ مصائبى كه اشك ها را از ديده ها سرازير مى سازد و اعماق روح و جان را آزار مى دهد.[70]

توصیه اکید امام صادق علیه السلام به زیارت امام حسین علیه السلام

 اهمّيّت و آثار فراوانى كه زيارت قبر امام حسين عليه السلام از نزديك، يا دور در اين روز غم انگيز و حزن آفرين دارد، غیر قابل انکار است؛ جابر جعفى مى گويد: روز عاشورا بر امام صادق عليه السلام وارد شدم، به من فرمود: «كسى كه شب عاشورا نزد قبر امام حسين عليه السلام بيتوته كند، روز قيامت در حالى كه به خونش آغشته است و گويا با امام حسين عليه السلام در يك ميدان شهيد شده، محشور مى شود».[71] در فرازی دیگر از آن حضرت می خوانیم که فرمود: كسى كه روز عاشورا امام حسين عليه السلام را زيارت كند بهشت بر او واجب مى شود.[72]،[73]

هم چنین كسى كه روز عاشورا نزد قبر امام حسين عليه السلام به ياد آن حضرت، زوّارش را سيراب كند مثل كسى است كه به لشكر امام حسين علیه السلام آب داده و در آن ميدان حاضر بوده است.[74]،[75]

غسل زیارت

در بعضى از روايات استحباب غسل كردن براى زيارت روز عاشورا نيز مورد اشاره قرار گرفته است [76]،[77]

خواندن زیارت عاشورا

خواندن زيارت امام حسين عليه السلام معروف به «زيارت عاشورا» در اين روز ثواب فراوانى دارد.اين زيارت را مى توان از راه دور يا نزديك خواند و بسيار بافضيلت و يكى از كيمياهاى سعادت است.[78]

سخن آخر:(عزاداران از اعمالی كه موجب وهن اسلام درنظر ديگران است، بپرهيزند)

در خاتمه باید گفت صهيونيست‌ها و حاميان غربی آنها با بيداری مسلمين و پیروزی جبهۀ مقاومت، منافع نامشروع خود را در خطر می‌بينند و شكست آنها در عراق، سوریه، یمن و لبنان، آنان را از پيروزی نظامی مأيوس ‌ساخته ، به فكر ايجاد جنگ داخلی در ميان مسلمانان افتاده‌اند و تمام قدرت شيطانی و تبليغاتی خود را در اين راه به كار گرفته‌اند.[79]

در چنين شرايطی بايد به همه‌ی مسلمين هشدار داد که مسلمانان هوشيار باشند تا در دام دشمنان نيفتند؛ به ویژه آنکه مجالس حسينی كه ميعادگاه ميليون‌ها نفر از عاشقان اين مكتب است، بهترين فرصت  برای دعوت به اتحاد و اتفاق مسلمين است.[80]

 بنابراين اولاً لازم است عزاداری مراسم هرچه با شكوه‌تر ولی ساده و خالی از پيرايه‌ها و سخنان شرك‌آلود و غلوآميز باشد و عزاداران عزيز از اعمالی كه موجب وهن اسلام در نظر ديگران است، بپرهيزند. [81]

ثانيا خطبای محترم علاوه بر مراسم سوگواری كه مايه‌ی خير و بركت است، عزداران عزيز مخصوصا نسل جوان را به اهداف قيام حسينی آشنا سازند و تاكيد كنند كه عاشورا يك جريان جاودانی و مستمر مبارزه حق در برابر باطل است، نه يك واقعه تاريخی گذرا. [82]

ثالثا مداحان گرامی كه از دعبل‌ها و كميت‌ها و فرزدق‌ها الگو می‌گيرند بايد مراثی خود را با حماسه‌ها بياميزند و با اين كار اين مجلس پرشور را به كلاس‌های درس انسان‌ساز مبدل كنند. [83]

رابعا در مناطقی كه شيعه و اهل سنت در كنار هم قرار دارند، كاملا مراقب حركات مشكوك دشمنان و تفرقه‌افكن باشند و اجازه ندهند كمترين حركتی بر خلاف محبت و رأفت اسلامی كه موجب شادی دشمن می‌گردد، انجام گيرد. [84]

خامسا مسؤولان محترم نيز می‌توانند صادقانه از اين مجالس پرشور برای تبيين مسايلی كه مسلمين جهان در شرايط حاد دنيای كنونی به آن نياز دارند كاملا بهره گيرند، و خلاصه در سايه‌ی اين پرچم‌های حسينی به حل مشكلات مادی و معنوی جهان اسلام بپردازيم.[85]

پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem.ir