مسأله 1 ـ‌ اگر شخصی با اعتقاد به اینکه هنوز اذان صبح را نگفته‌اند مشغول خوردن سحری شود، سپس متوجه گردد که اذان صبح گذشته است حکم روزه او چیست؟
پاسخ ـ امام خمینی (ره)، آیة‌الله خامنه‌ای، آیةالله فاضل لنکرانی (ره)، آیة الله میرزا جواد تبریزی (ره)، آیة‌الله سیستانی،  آیة‌الله مکارم شیرازی و آیة‌الله نوری همدانی: اگر بدون بررسی و تحقیق در طلوع فجر، مشغول سحری شده، روزه‌اش باطل است و باید قضا کند.
آیة الله بهجت: اگر بدون بررسی و تحقیق در طلوع فجر مشغول سحری شده بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است و باید قضا کند.
تبصره: با وجود اینکه روزه چنین فردی باطل شده است اما او حق ندارد افطار کند و در طول روز بخورد و بیاشامد، بلکه باید تا اذان مغرب امساک نماید؛ یعنی از خوردن و آشامیدن خودداری کند.

گفتاري از امام خميني(ره) در آستانه ماه مبارک رمضان
روزه با آن آدابی که خواسته‌اند، بدون «انقطاع الی الله» بالا نمی‌رود
رجانيوز/ گروه فرهنگی: گفتار زير در آستانه ماه مبارك رمضان و در جلسه اخلاقي امام خميني(ره) براي طلاب ايراد شده و با بيان عرفاني و لطيف ايشان، برخي تذكرات مهم را گوشزد كرده است. این گفتار در کتاب جهاد اکبر یا مبارزه با نفس ص 36 منتشر شده است که طی آن حضرت امام(ره) پس از بحثی کوتاه درباره مناجات شعبانیه، سخنانی در باب آمادگی برای ماه رمضان ایراد می کنند که مشروح آن در پی می آید:

1- رسول خدا (ص ) فرمود :

« لکلّ شیء زکاه وزکاه الابدان الصیام »
برای هر چیزی زکاتی است وزکات بدنها روزه است ( الکافی ، ج ۴ ص ۶۲ )

۲- رسول خدا (ص ) فرمود :

« الصوم جَُنَّه من النار »
روزه سپر آتش ِ (جهنم ) است ( الکافی ، ج ۴ ص ۱۶۲ )

امام خميني (ره)«روز قدس، روز اسلام است.روز قدس، روز حيات اسلام است.روز قدس، روزي است که اسلام را بايد احيا کرد.روز قدس، روزي است که بايد سرنوشت ملت هاي مستضعف معلوم شود.روز قدس، يک روزجهاني است؛ روزي نيست که فقط اختصاص به قدس داشته باشد، روز مقابله مستضعفين با مستکبرين است.روز قدس که هم جوار […]

.ماه مبارک رمضان، ماه ضیافت اله
1 . ماه خوب خداشروع ماه مبارک رمضان، در حقیقت عید بزرگی برای مسلمانان است، چون ماه ضیافت الهی است، در این ماه فقط مؤمنین و کسانی که اهل ورود در این ضیافتند، بر سر سفره پروردگار منّان و کریم می‌نشینند. این، غیر از سفره عام کرم الهی است که همه انسآن ها، بلکه همه موجودات عالم از آن بهره‌مندند؛ این سفره خواص و ضیافت خاصان پروردگار است.(1)

اشاره
در بسيارى از آيات قرآن مجيد و روايات اسلامى و سرگذشت انبياء و اولياء و صالحان و در كتب علماى اخلاق و ارباب سير و سلوك روى مساله توكل به عنوان يك فضيلت مهم اخلاقى كه بدون آن نمى‏توان به مقام قرب الهى رسيد، ياد شده است.
منظور از توكل سپردن كارها به خدا، و اعتماد بر لطف اوست، زيرا «توكل‏» از ماده «وكالت‏» به معنى انتخاب وكيل نمودن و اعتماد بر ديگرى كردن است، بديهى است هر قدر وكيل توانايى بيشتر و آگاهى فزون‏تر داشته باشد شخص موكل احساس آرامش بيشترى مى‏كند، و از آنجا كه علم خدا بى پايان و تواناييش نامحدود است هنگامى كه انسان توكل بر او مى‏كند آرامش فوق‏العاده احساس مى‏كند، در برابر مشكلات و حوادث مقاوم مى‏شود، و از دشمنان نيرومند و خطرناك نمى‏هراسد، در سختيها خود را در بن بست نمى‏بيند و پيوسته راه خود را به سوى هدف ادامه مى‏دهد.
انسانى كه بر خدا توكل دارد هرگز احساس حقارت و ضعف نمى‏كند بلكه به اتكاى لطف خدا و علم و قدرت بى پايان او خود را پيروز و فاتح مى‏بيند و حتى شكست‏هاى مقطعى او را مايوس نمى‏سازد.
هرگاه توكل به مفهوم صحيح كلمه در جان انسان پياده شود به يقين اميدآفرين، نيروبخش و باعث تقويت اراده و تحكيم مقاومت و پايمردى است.

روزه از نظر بهداشت جسم و سلامت‏بدن و ابعاد دیگر داراى فواید فراوانى است، روزه در سلامت معده و پاکسازى آن از انواع غذاها که موجب انواع بیمارى‏هاست اثرات فوق العاده‏اى دارد.

مرکز بیماریها معده است
پیامبر خدا فرمود:
«المعده بیت کل داء، و الحمئه راس کل دواء» (۱)
معده مرکز و خانه هر دردى است، و پرهیز و اجتناب(از غذاهاى نامناسب و زیاد خورى) اساس و راس هرداروى شفابخش است.

اشاره
يكى ديگر از رذايل اخلاقى كه در طول تاريخ بشر آثار بسيار منفى فردى و اجتماعى داشته است مساله حسد است، حسد به معنى «ناراحت‏شد از نعمتهايى كه خداوند نصيب ديگران كرده و آرزوى زوال آنها و حتى تلاش و كوشش در اين راه‏»!
حسد فضاى روح آدمى را تيره و تار و فضاى زندگى او را ظلمانى و محيط جامعه را مملو از ناامنى مى‏كند!
حسودان نه آرامشى در دنيا دارند، نه آسايشى در آخرت و چون تمام تلاششان اين است كه نعمت را از محسود بگيرند، آلوده انواع جنايت‏ها مى‏شوند: دروغ مى‏گويند، غيبت مى‏كنند، دست‏به انواع ظلم و ستم مى‏زنند و حتى در حالات شديد و بحرانى از قتل و خونريزى نيز ابا ندارند!
در واقع مى‏توان گفت: حسد يكى از ريشه‏هاى اصلى تمام بديهاست و از دامهاى بسيار خطرناك شيطان است، همان دامى كه در نخستين روزهاى آفرينش بشر كار خود را كرد و فرزند آدم(ع) «قابيل‏» را به كام خود فروكشيد و دستش را به خون برادرش «هابيل‏» آلوده كرد و به همين دليل در روايات اسلامى، حسد يكى از اصول سه‏گانه كفر شمرده شده است(تكبر، حرص و حسد).

اشاره
فراموش نكرده‏ايم كه در حديثى از امام على بن الحسين(ع)، نخستين سرچشمه گناه و معصيت پروردگار تكبر ذكر شده بود كه گناه بزرگ ابليس بود و به خاطر آن به فرمان خدا پشت كرد و از كافران شد; سپس حرص به عنوان دومين سرچشمه گناه و ترك اولى از ناحيه آدم و حوا معرفى شده بود و بعد از اين دو، حسد بود كه سرچشمه گناه بزرگ فرزرند آدم(قابيل) گرديد و برادرش هابيل را به قتل رسانيد. (1)
نه تنها در داستان آدم كه در طول تاريخ انبياء و مبارزات آنان با اقوام منحرف، آثار منفى رذيله حرص به خوبى نمايه است، در تاريخ گذشته و امروز اقوام مختلف دنيا نيز مشاهده مى‏كنيم كه حرص و فزون‏طلبى، سرچشمه انواع جنايات و جنگها و خونريزى‏ها، قتل و غارت‏ها و پشت كردن به اصول انسانى و فضايل اخلاقى است.
نقطه مقابل آن قناعت است كه سبب آرامش، عدالت، صلح و صفا و برادى و اخوت است.
با توجه به ترتيبى كه براى ذكر فضايل اخلاقى و صفات نكوهيده برگزيده‏ايم(ترتيبى كه از حالات انبياء و پيامبران پيشين از آدم تا خاتم در قرآن مجيد آمده است) دومين صفت از صفات رذيله را حرص و فزون‏طلبى اختيار كرديم كه در داستان آدم(ع) و سرگذشت‏شعيب و داوود(ع) و به طور كلى يهود و همچنين در سرگذشت مشركان عرب و مسلمانان ضعيف الايمان در عصر پيامبر اسلام(ص) نيز ديده مى‏شود.

اشاره
يكى از ريشه‏هاى «حرص‏» كه به عواقب دردناك آن در بحث گذشته اشاره شد، دلباختگى و دلدادگى در برابر زرق و برق دنياست.
هنگامى كه آتش سوزان اين عشق در درون جان انسان زبانه مى‏كشد او را به سوى حرص و ولع نسبت‏به مواهب دنياى مادى مى‏كشاند، مانند: ساير عشاق بى‏قرار كه فارغ از هرگونه فكر منطقى پيوسته دست و پا مى‏زنند و روز به روز خود را در اين لجنزار آلوده‏تر مى‏سازند.
به همين دليل قرآن مجيد براى خشكانيدن ريشه حرص و ولع به سراغ حب دنياى افراطى و يا به تعبير ديگر «دنياپرستى‏» مى‏رود و با تعبيرات گوناگون قدر و قيمت مواهب دنيا را در نظرها مى‏شكند تا عاشقان بى‏قرار دنيا به خود آيند و حريصانه به دنبال آن نشتابند و همه ارزشها را به خاطر وصول به آن زير پا نگذارند.
با اين اشاره به قرآن مجيد بازمى‏گرديم و تعبيرات دقيق و حساب شده قرآن را در اين زمينه بررسى مى‏كنيم.
1- قرآن در موارد متعددى زندگى دنيا را نوعى بازيچه كودكانه و سهو و سرگرمى مى‏شمرد، مى‏فرمايد:
«و ما الحياة الدنيا الا لعب و لهو…; زندگى دنيا چيزى جز بازى و سرگرمى نيست.» (1)

۱- پایه ‏هاى اسلام

قال الباقر علیه السلام:
بنى الاسلام على خمسه اشیاء، على الصلوه و الزکاه و الحج و الصوم و الولایه.
امام باقر علیه السلام فرمود:
اسلام بر پنج چیز استوار است، برنماز و زکات حج و روزه و ولایت (رهبرى اسلامى).
فروع کافى، ج ۴ ص ۶۲، ح ۱

۲-فلسفه روزه

قال الصادق علیه السلام:
انما فرض الله الصیام لیستوى به الغنى و الفقیر.
امام صادق علیه السلام فرمود:
خداوند روزه را واجب کرده تا بدین وسیله دارا و ندار (غنى و فقیر) مساوى گردند.
من لا یحضره الفقیه، ج ۲ ص ۴۳، ح ۱

اشاره
ديگر از رذايل اخلاقى ترس بيجاست كه مايه ذلت و زبونى و عقب افتادگى انسانها مى‏باشد، نيروهاى بالفعل و بالقوه او را بر باد مى‏دهد، و دشمن را بر انسان مسلط مى‏سازد.
نقطه مقابل آن شجاعت و شهامت است كه مهمترين كليد پيروزى و اساسى‏ترين پايه سربلندى و عظمت انسانهاست، نه تنها در ميدان جنگ كه رد ميدانهاى سياست و اجتماع و حتى مباحث علمى، شجاعت نقش كليدى را دارد، و به همين دليل علماى اخلاق به طور گسترده از «جبن‏» و «شجاعت‏» سخن گفته‏اند و عوامل و نتايج و آثار و پيامدهاى هر يك را مورد تحليل و بررسى قرار داده‏اند.
در كتب پيشينيان علم اخلاق، شجاعت‏يكى از اركان چهارگانه فضايل، و ترس يكى از رذايل چهارگانه شمرده شده است.